Кастрычнік 1931. Газэты пра Баранавічы

Сілезкі лёгкі самалёт на аэрадроме ў Баранавічах падчас авіярэйду. Kurier Nowogrodzki ад 7-10-1931

Kurier Nowogródzki

1 кастрычніка

Катастрофа лёгкага самалёту

Падчас двухразовага нешчаслівага старту лёгкі самалёт №22 Познаньскага аэраклубу, пілотам якога быў Вацлаў Юркэк, апарат разбіўся на аэрадроме ў Баранавічах. Канструктар Морысан і пілот Юрэк былі прыдушаныя корпусам. Самалёт з разбітым прапелерам і адарванымі шасі разбіўся. Морысан атрымаў цяжкія пашкоджанні грудной клеткі, а пілот Юрэк – агульныя траўмы. Прычына катастрофы – кепская пазіцыя пры старце і страта кіравання пілотам над машынай.

Прыехалі вядомыя артысты

У Крывошынскую гміну Баранавіцкага павету прыехала з Варшавы група артыстаў, якія на чале з рэжысёрам панам Біске прымаюць удзел у здымках фільмаў.

2 кастычніка

Лятуць – не лятуць

Рэйд турыстычных самалётаў меў адзін з этапаў у Баранавічах. Доўгі час вырашалася, ці будуць самалёты наведваць Баранавічы, нарэшце было прынята станоўчае рашэнне – адбудзецца гэта ў аўторак, 29 верасня. Ляцець будуць з Вільні, праз Маладзечна.

Ранкам на аэрадроме  (раён вуліцы Першукевіча) сабралася мноства людзей. Было вельмі добрае і яснае надвор’е. Прывялі нават школьнікаў. Прыехалі розныя чыноўнікі, прадстаўнікі мясцовага ўраду і вядомыя асобы. Чакае аркестр 78 пяхотнага палка і буфет у вялізным намёце, вянкі кветак для лётчыкаў.

Месцазнаходжанне аэрадрома адзначана чырвоным.

Але атрымалася, што надвор’е ўсё змяніла. Даведаліся пра тое па тэлефоне. Пілоты хацелі абмінуць менавіта Баранавічы, бо пануе ў нас суцэльная імгла. А мы ж іх чакалі з сонцам! Імгла ж аднак запанавала са старту ў Варшаве. Замест а пятай раніцы вылецелі самалёты адтуль толькі а 10-й. Таму не даляцелі яны ў гэты дзень да Баранавіч, а спакойна спыніліся ў Парубанку (пад Вільняй).

Не засталося нам нічога іншага, як праклінаючы імглу, надвор’е, Парубанак і аэраклуб, пад’есці ды выпіць, каб разгорнуты буфет не панёс страты, ды чакаць наступнага дня.

Але на наступны дзень у Баранавічы прыйшла імгла і дождж, якую нам прадказалі на 24 гадзіны раней, але потым неяк праяснілася. Па тэлефоне атрымалі інфармацыю, што 13 лёгкіх самалётаў стартавалі з Парубанку і а 9 гадзіне павінны прыляцець у Баранавічы. Усё адбылося як па гадзінніку. А 9.03 прызямліўся першы самалёт RWD4 з пілотам Харэўскім з львоўскага аэраклубу. Потым перапынак да 9.38. У гэты час зямлі на баранавіцкім аэрадроме павінен быў датыкнуцца самалёт Moryson-2, што ляцеў з Астровы Велькапольскай. Пілатуе яго харунжы Вацлаў Юрэк, у кабіне сам канструктар самалёту Морысан. Але лётчыкі чамусьці не хацелі сядаць на аэрадром. Самалёт бярэ ў бок і накіроўваецца ў дом, што стаіць каля дарогі, потым раптоўна мяняе курс і падскокваючы сядае на бульбяным полі. Ламае сабе шасі, але пілоты выходзяць без пашкоджанняў. Напіліся гарбаты, разабралі свой самалёт і загрузілі яго на цягнік. Іх рэшта рэйду адбудзецца па чыгунцы.

Іншыя самалёты сядаюць паспяхова. А 10.23 сядае апошні самалёт – трынаццаты, з варшаўскага аэраклубу. Чаму так мала? Ад пачатку збіралася ляцець 24 самалёты, потым 19, а вылецела 13. Усяму віной кепскае надвор’е. Віны аэраклубаў няма.

Працуе санітарная машына Чырвонага крыжа

На гэтых днях упершыню ў Баранавічах ужылі санітарную машыну Польскага Чырвонага Крыжа для перавозкі цяжка хворай жонкі аднаго з мясцовых лекараў. Хворую хутка і ў ляжачым стане даставілі да шпіталя, дзе ёй была зроблена аперацыя. Выгоды ад з’яўлення такога аўто ў горадзе відавочныя. (4 кастрычніка з’явліся інфармацыя, што кошт перавозкі хворага па гораду вызначаны ў 10 злотых, за горадам – будзе вылічвацца ад кіламетражу. Пуд жыта каштаваў 2 злотых, 1$ – 8,5 злотых).

3 кастрычніка

Нячшасны выпадак

Днём 2 кастрычніка кіроўца Андрэй Адамчык, едучы па вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая), пераехаў 87-гадовую бабулю Філамону Кучынскую, якая жыве на вуліцы Траўгута, 18. Старую ў вельмі цяжкім стане завезлі ў гарадскую бальніцу.

4 кастрычніка

Баранавіцкія жыды. Размова з інж. Віннікам

Інж. Віннік, намеснік баранавіцкага бурмістра, паходзіць з далёкай Чарнігаўшчыны, дзе працаваў земляробам. Але ўжо 11 год жыве на Крэсах (Піншчына і Навагрудчына) і зрабіўся ўжо зусім тутэйшым чалавекам. Бярэ разам з жонкай жывы ўдзел у грамадскім жыцці Баранавіч. Акрамя таго, як чалец аб’яднання жыдоўскага, дакладна ведае патрэбы і становішча сваіх супляменнікаў. Таму папрасілі яго расказаць аб гэтым. Найперш нас цікавяць сціслыя лічбы з культурнага жыцця баранавіцкіх жыдоў.

Жыдоўская грамада ў нас, як зрэшты і паўсюль, неаднастайная. Існуюць розныя накірункі і адгалінаванні – ад кансерватыўных ды артадаксальных да левых і радыкальных. Характэрным чыннікам мясцовага жыцця жыдоў ёсць тое, што Баранавічы вельмі новы і малады горад, які не мае яшчэ сваіх традыцый. На некаторыя формы жыцця не накладаюцца яшчэ тут пакаленні і стагоддзі, як гэта можна пабачыць у суседніх Слоніме ці Койданаве. Там жыдоўскае жыццё мае за сабой некалькі стагоддзяў гісторыі, а ў нас усе з’явы прыходзяць звонку і з’яўляюцца не мясцовымі.

– Возьмем, напрыклад, тутэйшых хасідаў, – кажа інж. Вінік. – Іх у нас шмат, але не маюць агульнага лідара. Частка іх – прыхільнікі слонімскай школы і не прытрымліваюцца поглядаў рабіна з Койданава.

З іншых кірункаў у Баранавічах вельмі папулярны сіянізм. Цяпер патроху набірае папулярнасць рэвізіянізм – паслядоўнікі Зеэва Жабацінскага. Бунд (яўрэйская сацыял-дэмакратычная партыя) затое не мае вялікага ўплыву. Прыкладам гэтага будзе школьніцтва: пачатковая школа “Тарбут”, дзе ў трох першых аддзелах навучання выкарыстоўваецца іўрыт, мае 150 дзяцей. А школа, якую ўтрымлівае Бунд, паціху змяншалася і цяпер знаходзіцца ў стане ліквідацыі.

– Ці існуюць дзяржаўныя школы для жыдоўскай моладзі?

– Ёсць адна. Гэта так званая пачатковая школа для дзяцей, адзначаючых шабат. Калі казаць пра школьнае таварыства, “Шулькульт” мае адну школу з навучаннем на ідыш. Урэшце існуе некалькі рэлігійных пачатковых школ і адзін ешыбот, ці школа рабінаў.

Спыталі мы пра моладзь і іх жыццё, бо яна адыгрывае значную ролю ў грамадзе жыдоў гораду.

Моладзь ходзіць у гімназіі. Альбо ў дзяржаўную, альбо ў гімназію Эпштэйна. Што тычыцца поглядаў, дык яны пераважна сіяністычныя.

Моцна сярод іх распаўсюджаны харцэрскі (польскія скаўты) рух, вельмі шмат часу прысвячаюць спорту, а клуб Макабі мае шмат чальцоў. Але жыдоўская моладзь у Баранавічах знаходзіцца ў такім перыядзе свайго жыцця, калі вялікага ўдзелу ў грамадскім руху яшчэ не можа браць. Такі ўдзел прыпадае на ўніверсітэцкую моладзь. Выпускнікі ж школ выязджаюць вучыцца пераважна ў Вільню. Пэўная колькасць іх едзе вучыцца далей – да чэшскай Прагі. Па сканчэнні вучобы, калі і вяртаюцца дахаты, дык займае іх ужо праца.

Інтэлектуальнае жыццё ў Баранавічах досыць малое. Канцэнтруецца яно ў Культурна-асветніцкім клубе, дзе час ад часу бываюць лекцыі і даклады.

– А арганізацыі ўзаемадапамогі?

– Іх некалькі. Але абшар іх дзейнасці не вельмі шырокі, збольшага з-за абмежаванага фінансавання. Найлепей працуе TOZ (таварыства аховы здароўя), на чале якой стаіць доктар Нахумоўскі. Збудавалі, напрыклад, Дом здароўя ў Наваельні. Трымаюць інтэрнат для дзяцей, падтрымліваюць “Кроплю малака” для дзяцей любой нацыянальнасці. З іх арганізацый варта адзначыць «Bet-lechem» ці «Хлеб убогіх» і «Gmilat-chesed» – дабрачыннае таварыства пазыкі. Шмат добрага для жанчын робіць Аб’яднанне жыдоўскіх жанчын.

Маем у Баранавічах дзве газеты: «Baranowicher Lebn» і «Baranowicher Woch». Цяпер выходзіць толькі апошняе. Цяжка вытрымаць канкурэнцыю з варшаўскімі і віленскімі газетамі.

7 кастрычніка

Асвячэнне храма

4 кастрычніка адбылося асвячэнне новай царквы Пакрова Божай Маці. Арцыбіскуп Гродзенскі Алексій, які выканаў яе асвячэнне, прыбыў у Баранавічы 2 кастрычніка а 10 гадзіны ночы. Яго віталі на вакзале клірыкі і парафіяне. Сама ўрачыстасць адбывалася раніцай у нядзелю пры шматлікім удзеле духавенства акругі і вернікаў. У мерапрыемстве прынялі ўдзел прадстаўнікі мясцовай улады ў асобе віцэваяводы навагрудскага і пана старасты Пржэпалкоўскага. У панядзелак 5 кастрычніка арцыбіскуп Алексій, пасля таго як правеў службу ў новай царкве, паехаў у Гродна.

8 кастрычніка

Няшчасны выпадак

Жыхары вёсцы Ішкалдзь Юзік і Казік Пашкевічы прынеслі да хаты 16-цісантыметровы снарад. Падчас маніпуляцыі пры разборцы боепрыпасу адбыўся выбух. Юзік Пашкевіч быў разарваны і трупам упаў на месцы. Казік быў цяжка паранены і змагаецца са смерцю ў баранавіцкім шпіталі. Станіслаў Пашкевіч, які ў гэты час знаходзіўся на падворку, быў паранены ў руку.

Выбрыкі вулічных хуліганаў

На днях увечары на вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая) двое невядомых зачапілі жыхара горада Льва Гіршу. Пад пагрозай пісталета прымусілі маўчаць і знялі з яго куртку, якую кінулі недалёка. Тыя самыя асобы запынілі ўзводнага 78 пяхотнага палка Уладзіслава Скульскага, якому таксама пагражалі рэвальверам. Згаданых авантурыстаў цяпер шукае паліцыя.

9 кастрычніка

На злосць цешчы

Марыя Данілевіч, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Траўгута, 13 (Дзімітрава), паведаміла ў камісарыят паліцыі, што яе зяць Ян Славінскі скраў з яе замкнёнага куфара хромавыя чорныя боты, суконную марынарку і 500 злотых гатоўкаю, пасля чаго выехаў у невядомым накірунку. 

Рух на аэрадроме

Пасля рэйду лёгкіх самалётаў і адведзін баранавіцкага аэрадрому пілотаў з Сілезіі ў бліжэйшую нядзелю чакаюцца госці з Вільні. Па словах шэфа Віленскага аэраклубу, у гэты дзень раніцай з мэтаю прапаганды павінны прыляцець два самалёты клубу. (10 кастрычніка адзін з самалётаў, што ляцеў сюды разбіўся пад Маладзечна, але пілоты не пацярпелі, пісала пазней газета.)

10 кастрычніка

Пакінулі голым на дарозе

Мінулай ноччу на шасэ Баранавічы-Слонім невядомыя злодзеі здзейснілі рабунковы замах на падляснічага дзяржаўнага лясніцтва Станіслава Багдановіча. Пагражаючы рэвальверам, забралі ў яго ровар, адзежу і бялізну, пакінуўшы ў адных сподніх падштаніках. Пошук злачынцаў ужо распачаўся.

Асаблівы кліент

Да шаўца Яна Сечкі, які жыве па вуліцы Каперніка, 23 (Халасцякова), прыйшоў невядомы кліент, які папрасіў адрамантаваць боцікі, у якія быў абуты. Сечка адразу ўзяўся за справу. Праз нейкі час кліент захацеў выйсці на падворак, каб справіць натуральныя патрэбы, і папрасіў у майстра які-небудзь абутак для гэтага. Шавец аддаў яму свае ўласныя боты. Кліент выйшаў на падворак, і болей яго ніхто не бачыў. Вартасць скрадзеных ботаў адпавядае 50 злотым.

13 кастрычніка

Знаходка пад дзвярыма

Кацярына Капшак, жыхарка Баранавіч, 12 кастрычніка падкінула на ганак дома Канстанціна Ярмуловіча на вуліцы Каўпеніцкай, 100 (цяпер Прамінскага), дзіця жаночага полу ўзростам 18 месяцаў. Дзіцё знаходзіцца на ўтрыманні Ярмуловіча.

14 кастрычніка

Дэзертыр хаваўся ў прастытуткі

Два тыдні таму з часткі 78 пяхотнага палка ў Баранавічах (Вайсковы гарадок) збег шэраговы Баляслаў Зажыцкі, ухіляючыся ад нясення абавязковай вайсковай службы. На днях следчыя разам з вайсковай жандармерыяй затрымалі дэзертыра, які ўвесь гэты час хаваўся ў жанчыны лёгкіх паводзінаў Тэклі Ляўковіч, якая жыве на вуліцы Каўпеніцкай, 100 (дзіўна, пра гэты адрас была ўжо інфармацыя ў нататцы днём раней). Дэзертыра даставілі ў баранавіцкі гарнізон.

16 кастрычніка

Акцыя барацьбы з беспрацоўем

14 кастрычніка ў залі баранавіцкага стараства адбылося пасяджэнне аддзелу працаўладкавання беспрацоўных. У ім акрамя мясцовых уладаў прыняло ўдзел шырокае кола прадстаўнікоў грамадзянкай супольнасці. Стараста Пржэпалкоўскі ў сваёй прамове звярнуўся да працадаўцаў з заклікам прыйсці на дапамогу для вырашэння гэтага цяжкага пытання і ўзяць на работу новых людзей, нават коштам змяншэння гадзін працы для сваіх супрацоўнікаў.

У доўгай дыскусіі працадаўцы пастанавілі скараціць на зіму працоўны дзень сваім рабочым да 4 гадзін, а на вызвалены час працаўладкаваць новых людзей. Гэткім чынам колькасць чалавек, што маюць працу, ў горадзе павялічыцца ўдвая.

Такім чынам сем працадаўцаў, што прынялі ўдзел у пасяджэнні, на зіму змогуць часова працаўладкаваць 80 беспрацоўных.

21 кастрычніка

Дзейнасць лякарска-санітарнай арганізацыі ў Баранавічах

Дзейнасць лякарска-санітарнай арганізацыі ў Баранавічах з году ў год усё лепшае, дзякуючы фінансаванню павятовага сейма і магістрата г. Баранавічы.

Мясцовая лякарска-санітарная арганізацыя ўключае ў сябе: гарадскі шпіталь на 25 ложкаў, агульную амбулаторыю, клінікі: стаматалагічную, супрацьсухотную, змагання з сібірскай язвай, венералагічную, ларынгалогію, а таксама гарадскую аптэку, начную брыгаду медыкаў ды санітарную арганізацыю і гарадскую лазню.

З 1 сакавіка 1930 году ўсе клінікі з санітарнай арганізацыяй і адміністрацыяй аб’яднаныя ў адну  – Гарадскі Цэнтр Здароўя.

Акрамя згаданых устаноў у горадзе працуюць: агульны сеймікавы шпіталь (35 ложкаў), інфекцыйны сеймікавы шпіталь (10 ложкаў), амбулаторыя Касы хворых (10 лекараў), 2 амбулаторыі чыгуначнікаў, “Кропля малака TOZ”, станцыя апекі над маці і дзіця, а таксама бокс для немаўлят. Таксама тры прыватных рэнтгенаўскіх кабінета і кабінет электратэрапіі, 2 дыягнастычныя лабараторыі і 4 прыватныя аптэкі. У горадзе жывуць 22 цывільных лекары, 3 вайсковых, 11 дантыстаў, 8 фельчараў, 21 акушэрка і 2 зубных тэхніка.

Акрамя Цэнтра здароўя ў Баранавічах ёсць гарадская санітарная арганізацыя. У яе склад уваходзіць санітарны ўрач і санітарны даглядчык.

Да супрацоўнікаў лякарска-санітарнай арганізацыі за 1930-31 год па-за шпіталямі звярнулася 21525 хворых. З іх на хрысціян прыпадае 10328 чалавек, на жыдоў – 11167.

У Баранавічах ёсць 3 камунальных шпіталі і 1 прыватны з агульнай колькасцю ложкаў – 80. Агулам за 1930-31 год шпіталі прынялі 2019 асобаў. Начныя дзяжурныя лекары ў Баранавічах ратавалі каля 100 хворых, якім патрэбна была неадкладная дапамога.

Гарадская аптэка прадала лекаў па 30105 рэцэптах, з іх магістрат аплаціў 5349. Агульная колькасць бясплатных рэцэптаў за год вырасла на 122%. Адзначым, што колькасць хворых, якія атрымалі бясплатную дапамогу ўзрасла толькі на 20%.

Заразных хворых, як і летась, было ў Баранавічах няшмат. З 129 заразных хворых было шпіталізавана 47, астатнія лячыліся дома.

Бюджэт на медыцыну ў 1930-31 годзе быў вызначаны ў Баранавічах на суму 152869 злотых. Гэта на 16% больш, чым летась.

Самыя пільныя патрэбы гораду з-за санітарнага пункту гледжання, якія магістрат павінен найперш развязаць: 1. Праектаванне, упарадкаванне і асушэнне вуліц Шаптыцкага (Савецкая), Пілсудскага (Чырвонаармейская), Орля (Лісіна) , Гувера (Царука), Кароткай (назва засталася і сёння) і іншых. 2. Упарадкаванне і брукаванне плошчы кірмашу імя 3 мая (цяпер квартал паміж Горкага, Чырвонаармейскай, Прытыцкага і Гагарына). 3. Пабудова новага гмаху для пачатковай школы. 4. Прывядзенне ў эстэтычны выгляд лесу ўздоўж вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна).

25 кастрычніка

Сенсацыйная дуэль пад Баранавічамі

Учора на тэрыторыі вайсковага лагеру Лясная адбылася дуэль на шаблях паміж адвакатам Антонам Паўлоўскім і капітанам рэзервы Станіславам Ратынскім. У выніку адвакат быў паранены ў галаву і ключыцу, а капітан выйшаў з паядынку без драпіны.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Верасень 1931. Газэты пра Баранавічы

10.09.1931. Першы самалёт, што прыляцеў у Баранавічы. Пасярэдзіне – пілот паручнік Шчэклік. Здымак з газеты Kurier Nowogródzki

Słowo

13 верасня

Першы самалёт прыляцеў у Баранавічы

10 верасня прыбыла на аэрадром у Баранавічах адмысловая камісія, якая павінна агледзець і прыняць яго для пасажырскіх палётаў. Адначасова на аэрадром прызямліўся першы самалёт: паручнік Ян Шчэклік з 10 лётнага палка з Львова прыляцеў на польскім планеры t2. На такім самалёце вядомы польскі пілот Скажынскі абляцеў Афрыку.

Паручнік Шчэклік, дасведчаны лётчык, сцвярджае, што баранавіцкі аэрадром – адзін з найлепш уладкаваных у краіне, мае ідэальную пляскатасць і гатовы да пасадкі любых самалётаў.

Спроба забойства

11 верасня Павал Сечка, жыхар маёнтка ў Паручыне, знаходзячыся ў Гарадзішчы ў краме каланіяльных тавараў Рохлы Каралько, спрабаваў яе забіць. Ён стрэліў з нелегальна набытага рэвальвера, але не патрапіў. Каралько здолела ўцячы, а Сечка быў затрыманы паліцыяй.

Kurier Nowogródzki

19 верасня

Цырк у Баранавічах

Учора ўвечары распачалося першае прадстаўленне цырка Баранскіх, які затрымаўся ў Баранавічах на 5 дзён. Цырк размясціўся на пляцы каля чыноўнічай калоніі (цяпер пляц паміж ГДК і Нацыянальным банкам) і штодня дае адно прадстаўленне ўвечары, акрамя суботы і нядзелі, калі адбудзецца па 2 прадстаўленні. Гараджан, найбольш школьнікаў, асабліва зацікавіла вялікая колькасць разнастайных жывёлаў, што прывезлі разам з цыркам. Цырк прабудзе да 22 верасня, пасля чаго, хутчэй за ўсё, паедзе ў Слонім.

22 верасня

Аб новым аэрадроме

У Баранавічах адкрыўся новы аэрадром, і на яго ўжо здзейсніў пасадку паручнік Шчэклік з Львова.

Аэрадром знаходзіцца за некалькі кіламетраў ад горада, каля дарогі на Ляхавічы, адразу за прадмесцем новыя Баранавічы (раён вуліцы Першукевіча). Даезд да яго зручны па шырокай і брукаванай вуліцы. За 10 хвілін можна прыехаць сюды на аўто. Справа ад тракта мы бачым вялікую пляцоўку, пасярэдзіне якога знаходзіцца вялікае замаляванае белым кола і вялікія літары: БАРАНАВІЧЫ (BARANOWICZE).

Месцазнаходжанне аэрадрома адзначана чырвоным.

Гэта для арыентацыі падлятаючых самалётаў. Такі надпіс, як расказаў паручнік Шчэклік, відаць ужо за 4 км пры падлёце да аэрадрома. Памыліцца лётчык не можа.

Аэрадром быў пабудаваны выключна на сродкі Камітэта ваяводскага LOPP (Ліга супрацьгазавай і супрацьпаветранай абароны) у Наваградку і павятовага ў Баранавічах. Апошнім кіруе інжынер Лайман, горача адданы справе аэрадрома, які з’яўляецца адным з самых вялікіх у Польшчы ды займае больш за 44 га, пры тым, што сама паласа займае 36 га. Гэтая тэрыторыя была перададзена Каўпеніцкім лясніцтвам у арэнду на 99 год. Штогадовая плата за яго 740 злотых. Хутчэй за ўсё, з 1 студзеня 1932 года аэрадром будзе перададзены Міністэрству камунікацый і тады тая плата будзе знятая.

Месцазнаходжанне аэрадрома.

Будаўніцтва аэрадрома працягвалася два гады, пачынаючы з 1929 года, і мела некалькі цяжкасцяў. Гэтая тэрыторыя зарасла лесам і была перарытая нямецкімі акопамі з сусветнай вайны. Трэба было карчаваць лес і засыпаць акопы. Таксама праца пра выроўніванні і нівеліраванні пляцоўкі займала шмат часу. Месцамі скапвалася зямля на вышыню 1–2 метры, а недзе даводзілася столькі ж засыпаць. Потым увесь абшар высыпалі чарназёмам і засеялі аўсом, каб добра яго ўмацаваць.

Усё гэта было выканана на сродкі LOPP. Граніцы аэрадрома былі абкапаныя і ўмацаваныя, а рагі пляца пазначаныя белымі крыжамі, як гэтага патрабуе рэгламент.

Цяпер аэрадром цалкам гатовы для карыстання самалётамі. Засталіся яшчэ іншыя працы, за якія LOPP возьмецца ўжо вясною. Пачнецца ўзвядзенне лётнага ангара і будынкаў вакзала ды адміністрацыі.

Якія можна снаваць планы на будучыню з гэтым аэрадромам? Якую ролю адыграе баранавіцкі аэрадром у паветранай камунікацыі? Баранавічы пакуль не ляжаць на вялікіх авіялініях, таму няма гаворкі пра сталыя паветраныя камунікацыі. Але недалёкая будучыня выглядае вельмі перспектыўна.

Блізіцца да рэалізацыі міжнародны праект паветранай лініі Парыж – Токіа, праз Варшаву і Маскву. Баранавічы знаходзяцца якраз на гэтай лініі, таму нават не трэба разважаць, якое вялікае значэнне грае гэта для развіцця нашага горада. Таму на нашым аэрадроме будзе створана мытня.

Але гэта ўсё ў будучым, а пакуль аэрадром рыхтуецца да агульнапольскага рэйду лёгкіх самалётаў, які стартуе з Баранавіч 30 верасня.

Падзенне з балкона

20 верасня ў Ляхавічах, каля кірмаша, зваліўся з балкона на другім паверсе 4-гадовы сын нейкай Эстэры Савіцкай. Яны глядзелі на маршыруючае па горадзе войска. Хлопец атрымаў моцныя траўмы галавы і рук (іншыя выданні пісалі, што дзіцё загінула). Падзенне адбылося, таму што паламаліся спарахнелыя дошкі балкона. Уласніка дома прыцягнуць да адказнасці за нядбайства.

Праблема асвятлення вуліц

Трохдзённыя жыдоўскія святы выявілі важную праблему ў Баранавічах. У гэтыя дні крамы былі зачыненыя наглуха, іх вітрыны не свяціліся, а кінатэатры не працавалі,­ таму нават на цэнтральных вуліцах было цёмна. Тры ці чатыры ліхтары на доўгай вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) ды яшчэ некалькі на іншых вуліцах – гэта только пара светлых пунктаў, якія паказваюць, што тут наогул ёсць дарога.

А пад нагамі і вакол непралазная цемра, якую праразаюць калі-нікалі промні ліхтарыкаў прахожых. Такі стан пануе ўжо ад змроку, а ў дадатак ужо некалькі дзён падае дождж, які стварае лужыны і балота. Таму вяртанне дахаты ў гэты час нельга назваць прыемным.

У бліжэйшую сераду адбудзецца паседжанне Гарадской рады. Хочацца спадзявацца, што нехта з дэпутатаў зверне ўвагу на праблему і зоймецца пытаннем асвятлення вуліц. Наш горад хутка развіваецца ды хоча называцца культурным і добраўпарадкаваным.

26 верасня

Пагражаў забіць з-за студні

Вінцэнт Грахоўскі, які жыве на вуліцы Рынкавай, 86 (цяпер вул. Фралянкова) паведаміў у пастарунак паліцыі, што яго сусед Барыс Малевіч пагражаў яму рэвальверам і абяцаў забіць за тое, што ён агарадзіў уласную студню плотам.

28 верасня

Асвячэнне новай царквы

4 кастрычніка адбудзецца асвячэнне новазбудаванай праваслаўнай царквы ў Баранавічах (Пакроўскі сабор). У сувязі з гэтым раніцай 4.10.1931 года прыбудзе ў горад наваградскі ваявода для ўдзелу ва ўрачыстасцях, якія правядзе архіепіскап Гродзенскі і Наваградскі Алексій. Гэты дзень, які будзе вельмі важным для нашых праваслаўных людзей, мы апішам асобна.

Падрыхтоўка да рэйду самалётаў

26 верасня адбылося пасяджэнне Камітэта па прыняцці рэйду турыстычных самалётаў у Баранавічах на чале са старастам Пржэпалкоўскім. На паседжанні быў вызначаны дзень спаткання з лётчыкамі, што бяруць удзел у рэйдзе на 29 верасня. Кожны з іх атрымае на аэрадроме букет кветах з жэтонам «Рэйд турыстычных самалётаў LOPP 29.09.1931. Баранавічы».

Камітэт поўным складам сустрэне лётчыкаў і праводзіць іх у буфет. Увесь час будзе граць аркестр 78 пяхотнага палка. Камітэт ухваліў прызначэнне дзвюх узнагарод у выглядзе памятных статуэтак для першых лётчыкаў, што сядуць на баранавіцкую зямлю.

30 верасня

Новая царква збудаваная!

1921–1931 – гэтыя дзве даты моцна запомняцца праваслаўным жыхарам Баранавіч і ваколіц. У 1921 годзе ў першую ноч пасля Вялікадня нечакана згарэла парафіяльная царква. Была гэта сціплая драўляная святыня, пабудаваная ў 1908 годзе. Праз 10 год на тым самым месцы ўзносіцца будынак, вельмі адрозны ад старога. Ён абшырны і мураваны, з вежай, усталяваным купалам, з двума бакавымі парталамі, абапертымі на 4 калоны. Яскравая свежасць яшчэ не атынкаванай цэглы стварае ўражанне спакойнай, класічнай цэласці, які набярэ гмах царквы пасля поўнага завяршэння будоўлі.

Будаўніцтва Пакроўскага сабору. 1930 год

Тым часам усё выканана ў сярэдзіне, каб новая царква магла быць як хутчэй асвечана. Асвячэнне адбудзецца 4 красавіка, і гэтай даты ўсе праваслаўныя вернікі чакаюць са зразумелым хваляваннем. А палякі, прыглядаючыся да пануючай над горадам вежы, могуць сказаць кожнаму:

­Гэтая царква збудаваная на землях вольнай Рэчы Паспалітай.

Гэты будынак па сваёй архітэктуры цалкам заходні. Са здзіўленнем заўважым, што сваім класічным выглядам востра не адпавядае наваколлю: велічэзны пляц, шырокія небрукаваныя вуліцы, драўляныя хаты, барадатыя сяляне і малыя коні з вазамі.

Зацікавіўшыся будоўляй, пытаем пра імя архітэктара. На гэтае пытанне адказвае мясцовы праваслаўны святар Павал Мацкевіч.

Архітэктарам быў Абалонскі, зразумела, расіянін, які стала жыве ў Варшаве, ён апрацаваў праект, але будоўляй кіраваў інжынер В. Стакоўскі – паляк, але зрабіў гэта бясплатна. «Безвозмездно», – падкрэсліў святар Мацкевіч і дадаў, што была гэта «огромная услуга», за што атрымаў інжынер гарачую ўдзячнасць ад усіх праваслаўных. Выказваннем той удзячнасці быў адмысловы ліст Варшаўскага мітрапаліта, перададзены ў свой час інжынеру.

Цікавіць нас таксама гісторыя будаўніцтва і сродкі фінансавання, якімі кіраваў Камітэт па пабудове. Паўстаў камітэт на заўтра пасля пажару старой царквы. Айцец Мацкевіч згадвае той дзень праз 10 год, калі ў малой капліцы на могілках (цяпер плошча Леніна) плач вернікаў перапыніў набажэнства. Тады адразу і арганізавалі камітэт, на чале якога стаў сенатар А. Назарэўскі.

Адразу хацелі збудаваць драўляную царкву. Але Міністэрства па справах рэлігіі і асветы было супраць. Запатрабавала мураваную царкву. Гэта прывяло да распрацоўкі новых праектаў, непамерна павялічыла кошты і расцягнулася на доўгія гады, кажа святар Мацкевіч. Але, па яго словах, «мы ўдзячны гэтаму – маем прыгожую і зграбную царкву». Узводзілі яе акурат 7 год: у жніўні 1924 года біскуп палескі і навагрудскі Аляксандар асвяціў кутны камень.

А сродкі на будаўніцтва? Рознае з гэтым было. Шмат здабылі дзякуючы ахвярам вернікаў і добраахвотным складкам. Многа дапамог баранавіцкі магістрат і павятовы сеймік, але праваслаўныя людзі будуць памятаць і значныя субсідыі ўрада.

У рэшце рэшт царква была скончаная. Засталася толькі тынкоўка, якую зробяць у наступным годзе. Цяпер самая пільная справа – асвячэнне і адкрыццё новай святыні. Адбудзецца гэта 4 красавіка, а ўрачыстасць правядзе архіепіскап Гродзенскі і Наваградскі Алексій. Будзе прысутнічаць і ваявода навагрудскі.

Dziennik Poznański

12 верасня

Перапахаваюць парэшткі італьянскіх ваеннапалонных

У Баранавічы прыбыў прадстаўнік італьянскай амбасады палкоўнік Пацыфізі Дантэ, у таварыстве свайго сакратара Манака Генара. Іх мэта –­ эксгумацыя целаў італьянскіх ваеннапалонных, якая адбудзецца на вайсковых могілках у Германтоўцах, Гарадзішчанскай гміны і Калесніках, Моўчадскай гміны. Адтуль парэшткі салдат будуць перавезеныя на італьянскія могілкі ў Варшаве. Баранавіцкае стараства шмат зрабіла для аблягчэння працы, прадпрынятай італьянскай амбасадай. З Навагрудскага ваяводства сюды таксама быў дэлегаваны ўраднік.

Kurjer Wileński

15 верасня

Смерць пад коламі цягніка

На чыгуначнай лініі Баранавічы-Палескія цягнік, што ішоў з Брэста, наехаў на 20-гадовага Фейрэля Ціялькова, жыхара Ляхавіч, які ад удару лакаматывам быў забіты на месцы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Жнівень 1931. Газэты пра Баранавічы

Кірмаш “Пятачок” у Баранавічах. Канец 1990-х – пачатак 2000-х

Kurjer Warszawski

9 жніўня

Эпідэмія пад Баранавічамі

Эпідэмія сібірскай язвы ў Навамышскай гміне падцверджана пасля даследванняў ветэрынараў у Вільні трупаў кароў. Сітуацыя вельмі напружаная, бо сібірскай язвай заразіліся тры жыхары вёскі Небыты, якіх змясцілі ў шпіталь у Баранавічах. Санітарныя службы задзейнічалі ўсе сродкі, каб спыніць распаўсюд заразы.

Вялікая рыба

10-кілаграмовага ласося злавілі ў Шчары ў Дабрамысльскай гміне, каля маёнтка пана Варанцова. Рыбу выкупіў пан Варанцоў. Ласось прыплыў сюды каналамі з Балтыкі.

Ziemia Lubelska

4 жніўня

Трагедыя пад Баранавічамі

У мястэчку Гарадзішча спалохаўся конь, які цягнуў воз, на якім ехаў Захар Белзоўскі. Конь наскочыў на 30-гадовую Хаю Наўманоўскую, якая пераходзіла вуліцу, і цяжка яе параніў. Белзоўскі ж зваліўся з воза і атрымаў моцныя пашкоджанні. Абедзве ахвяры здарэння ў безнадзейным стане прывезены ў павятовую баранавіцкую бальніцу.

Kurjer Wileński

14 жніўня

Бура над Баранавічамі

Учора над Баранавічамі прайшла вельмі моцная бура, якая бушавала каля 12 гадзін. Падчас яе была перарваная тэлефанічная сувязь з горадам. Бура нанесла шмат шкоды, якая пакуль не падлічана.

28 жніўня

Папаўся злодзей равароў

У сувязі з некалькімі выпадкамі крадзяжоў равароў у Баранавчіах, следчыя затрымалі Юзіка Каянка, жыхара хутара Жалезніца, у якога знайшлі ровар, скрадзены 14 жніўня ў Эльяша Мэера. Каянка даставілі ў гарадскі суд у Баранавічах.

Замах на забойства

На днях Андрэй Калоша, жыхар вёскі Галынка Вальнянскай гміны, падаўся ў поле ў пошуках згубленага каня. За 1 км ад вёскі ён быў затрыманы гаёвым (лесніком) маёнтка Ніжняе Чэрніхава Аляксандрам Хінчыкам, які без дай прычыны стрэліў у Калошу з дубальтоўкі. Калоша быў цяжка паранены ў галаву з пашкоджаннем правага вока. Яго перавезлі ў павятовы шпіталь у Баранавічах.

29 жніўня

Разарвалі дамову з Nobel

На днях гарадская рада Баранавіч разарвала непрадукцыйную дамову, падпісаную на 10 год з фірмай Nobel, на працу бензінавай станцыі, што прыносіла гораду каля 200 злотых прыбытку ў год. Новая дамова падпісана на 10 год таксама з той самай фірмай Nobel. Яна прынясе гораду 2250 злотых штогадовага прыбытку. Акрамя таго, фірма абавязуецца пабудаваць яшчэ адну бензінавую станцыю ў Баранавічах.

Крадзяжы

У Сабіны Швіранскай, якая жыве на вуліцы Шасовай, 10 (цяпер Брэсцкая), невядомы злачынца скраў шаўковую бялізну вартасцю 100 злотых. У Канстанціна Несцяровіча, жыхара вёскі Жлобін, каля Баранавічаў, невядомыя скралі 100 кг жыта з незачыненага гумна.

30 жніўня

Інцыдэнт на палігоне

Учора на полі пад Лясной праходзілі вучэбныя стрэльбы артылерыі. Стралялі з цяжкіх гармат. Нечакана адзін снарад выбухнуў у люфе гарматы і цяжка пакалечыў паручніка Чапельскага і кананіра Кардэльца. Выбухі і абломкі зброі пашкодзілі ім тулава, пакалечылі рукі, ногі і твары. У вельмі цяжкім стане іх адвезлі да шпіталя.

Па папярэдніх дадзеных, выбух адбыўся з-за пэўных хібаў у канструкцыі гарматы. Акрамя таго, сам снарад мог мець нейкія дэфекты.

Баранавіцкі гандляр трапіў пад колы

Нядаўна прадаўцы свіней з Баранавіч везлі на грузавіку ў Варшаву свой жывы тавар. За некалькі кіламетраў ад Варшавы адна свіння выскачыла з аўто і пачала ўцякаць у поле. У гэты момант адзін з гандляроў, Салтынец, у пагоні за свіннёй выскачыў на хаду з грузавіка і трапіў пад колы ды атрымаў цяжкія траўмы ўсяго цела. У безнадзейным стане яго прывезлі ў варшаўскі шпіталь.

Крадзяжы

Уночы з 27 на 28 жніўня невядомы злодзей спрабаваў уламацца ў кіёск на вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна), які належыць Отану Лапіну. Злодзей здолеў сарваць замок з дзвярэй, але відавочна быў нечым напалоханы і ўцёк, нічога не забраўшы з кіёска.

У тую ж ноч у падвал дома на вуліцы Міцкевіча, 51 (цяпер Камсамольская) уламаўся невядомы злодзей і скраў на шкоду Вінцэнта Паплаўскага 100 кг бульбы і шэсць банак марынаванага шчаўя.

Ilustrowany Express Wieczorny

1 жніўня

Скарачэнні ў магістраце

У сувязі са скарачэннем ураднікаў магістрат Баранавічаў з учарашняга дня звольніў усіх супрацоўнікаў магістрата з выплатай трохмесячнай дапамогі. Пасля сканчэння гэтага тэрміну, з 1 кастрычніка, супрацоўнікі будуць прынятыя на працу на новых умовах.

Kurjer Lwowski

13 жніўня

Забойства нарачонай

У Малой Каўпеніцы падчас танцаў на вечарыне жыхар гэтай вёскі Васілевіч у прыступе рэўнасці ўдарыў нажом у грудзі сваёй 18-гадовай нарачонай Вераніцы Васілеўскай. Цяжка параненая Васілеўская выбегла з крыкам на двор, і праз некалькі хвілін яе жыццё скончылася. Забойца, карыстаючыся мітуснёй, збег у бліжэйшы лес. Паліцыя арганізавала за ім пагоню.

Słowo Częstochowskie 

21 жніўня

Рэйд польскіх самалётаў

У сувязі з маючым адбыцца 26 і 27 верасня рэйдам лёгкіх самалётаў польскага тыпу, між іншым праз баранавіцкі павет, камітэт LOPP (Ліга супрацьгазавай і супрацьпаветранай абароны) у Баранавічах актыўна прыступіў да заканчэння працы на новым аэрадроме (знаходзіўся паміж сучаснымі вуліцамі Тэльмана і Першукевіча). Тэрыторыя ў 38 га была абсеяная аўсом дзеля зручнасці пры пасадцы лёгкіх самалётаў. Камітэт працягвае падрыхтоўчыя працы для прыняцця самалётаў, што ўдзельнічаюць у рэйдзе. 

Kurjer Wileński

Футбол

4 жніўня

«Макабі» (Вільня) – «Макабі» (Баранавічы) – 1:1. Гульня ў Баранавічах з адной с самых слабых камандаў прынесла для гульцоў з Вільні кампраментуючы вынік.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Чэрвень 1931. Газэты пра Баранавічы

Баранавіцкі рынак на міжваеннай паштоўцы. Знаходзіўся паміж сучаснымі вуліцамі Прытыцкага, Горкага, Гагарына, Чырвонаармейская. Са збораў Руслана РАВЯКІ

Kurjer Wileński

3 чэрвеня

Матч «Лаўда» (Вільня) – «Макабі» (Баранавічы) – 3:2

Першы выступ баранавіцкай «Макабі» ў Вільні прайшоў блага. Акрамя някепскага брамніка і добрага правага абаронцы, каманда не мае іншых перавагаў, усе астатнія гульцы выглядаюць досыць прымітыўна. Таму каманда не можа разлічваць на нейкі поспех.

«Лаўда» нічым не адрознівалася ад баранавіцкіх гасцей, праводзячы бяспланавую і брутальную гульню. Але нагорш выглядаў на полі суддзя паручнік Байгель, які надуманымі дзеяннямі толькі нерваваў гульцоў, што прыводзіла да доўгіх непатрэбных дыскусій.

Ход гульні не заслугоўвае апісання.

Słowo

13 чэрвеня

Небывалая бура

Над баранавіцкім паветам прайшла моцная бура, разам з перунамі і градам. Ад удараў перуна згарэлі некалькі гаспадарак у Ляхавіцкай і Мядзведзіцкай гмінах. Каля вёскі Гасцілавічы на пашы пярун забіў трох коней. Град велічынёй з лясны арэх знішчыў 20% пасеваў на тэрыторыі абедзвюх гмін.

У Ляхавічах, каля вуліцы Клецкай, пярун забіў жыхара мястэчка, 37-гадовага Яна Беліцкага.

16 чэрвеня

Няўдалы замах на цягнік

Чыгуначнік, які абыходзіў рэйкі на шляху Баранавічы – Пагарэльцы, заўважыў спружыну ад рысоры, прымацаваную да рэйкі двума кручкамі так, што магло прывесці да крушэння хуткага цягніка, які праз хвіліну павінен быў ехаць у Баранавічы. Спружына была прыбраная з рэйкі чыгуначнікам, які паведаміў пра выпадак у паліцыю.

Праведзенае следства выявіла, што спружыну на рэйкі прымацавалі Канстанцін Свістуновіч з Баранавіч і Ян Швед з Анісімавіч, якія такім чынам маглі справакаваць крушэнне хуткага цягніка. Свістуновіча і Шведа перадалі ў распараджэнне следчага суддзі ў Баранавічах.

5-ta rano

17 чэрвеня

Забіў 18-гадовую швагерку

Учора раніцай, каля дарогі Баранавічы – Каўпеніца, знайшлі цела дзяўчыны з разбітай галавой. Энергічнае следства паліцыі з Баранавіч выявіла, што забітая – 18-гадовая Ганна Вешчынка. Забойства выканаў яе швагер Адам Шутовіч. Ён ужо прызнаў сваю віну.

Публічныя абвесткі Міністэрства справядлівасці

13 чэрвеня

Суд акруговы ў Гродна, на падставе заявы Евы Лаўрусікавай з вёскі Сакалова Косаўскага павета разгледзеў справу па прызнанні памерлым Міхася Юркевіча, жыхара гэтай жа вёскі. Згаданы Юркевіч у 1921 годзе, пры вяртанні з бежанства з Расіі, быў зняты з цягніка на станцыі Баранавічы як хворы на тыф. З таго часу пра яго няма ніякай інфармацыі. Зніклы павінен з’явіцца ў суд на працягу 6 месяцаў, інакш ён пасля гэтага тэрміну будзе прызнаны памерлым. Звяртаемся таксама да ўсіх, хто ведае пра жыццё ці смерць Юркевіча, каб яны паведамілі суду аб вядомых ім фактах.

Robotnik ворган PPS (кампартыі Польшчы)

25 чэрвеня

Як гаспадарыць баранавіцкі стараста

Баранавіцкі стараста Пржэпалкоўскі некалі працаваў старастам у Макове. Сістэму гаспадарання, празваную зласліўцамі «макоўскай сістэмай», ён перанёс і ў Баранавічы. Пачалося з закупкі двух люксавых аўто: Buick і Essex, хаця быў тут дастаткова новы Ford, набыты папярэднім старастам. І адбылося гэта тады, як удзельнікам Сейміка некалькі месяцаў не выплочваецца заробак.

Гаспадаранне рамістра Пржэпалкоўскага ілюструе і наступная нядаўна выкрытая справа.

Пржэпалкоўскі, як кіраўнік Павятовага аддзела, пералічыў 250 тысяч злотых мясцовых падаткаў аднаму з найвялікшых мясцовых магнатаў графу Патоцкаму. Той жа Патоцкі атрымаў з Камунальнай касы, якой кіруе таксама стараста Пржэпалкоўскі, 120 тысяч злотых пазыкі.

Камунальная каса створана для патрэбаў дробных земляробаў. Падчас цяперашняга найцяжэйшага гаспадарчага крызісу, калі забанкрутавалі тысячы дробных земляробаў, Камунальная каса адмовіла цэламу шэрагу земляробаў у пазыцы нават 100 злотых, для закупкі зярна на пасеў ці каня для працы, пазбавіўшы беднякоў у магчымасці апрацоўцы зямлі, што вядзе да яшчэ большага пагаршэння крызісу ў нашым павеце. Для селяніна не знайшлося 100 злотых, але для яснавяльможнага пана графа ёсць 120 тысяч.

Селянін плаціць накладзены на яго падатак, а калі не, дык здымуць з яго апошнія боты, забяруць падушку ці іншыя рэчы. А тым часам граф не плаціць чвэрць мільёна падаткаў з некалькі тысяч гектараў лясоў і зямлі. Пры гэтым граф пералічыў 20 тысяч злотых на патрэбу LOPP (лігі супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны).

Колькасць беспрацоўных

Паводле дадзеных дзяржаўных органаў, падчас сусветнага крызісу ў Польшчы, с 14 па 20 чэрвеня, было зарэгістравана 292 048 беспрацоўных. З іх толькі 112 731 атрымаў грашовую дапамогу.

На 20 чэрвеня колькасць беспрацоўных складала: 60 748 у Сілезскім ваяводстве, Лодзь – 26 465, Саснавец – 21 404, Познань – 11 793, Вільня – 3585, Брэст – 3389, Гродна – 2750, Баранавічы – 816.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1930. Газэты пра Баранавічы

Будынак вакзала Баранавічы Цэнтральныя. Здымак пачатку ХХ ст.

Życie Nowogródzkie

1 лютага

Як баранавіцкая інтэлігенцыя змагаецца з кніжным голадам?

Група баранавіцкай інтэлігенцыі на свае сродкі стварыла вадроўную бібліятэку. Пакуль яна складаецца з добрых кніжак і нават каштоўных, але толькі белетрыстыкі. Верагодна, у хуткім часе і сур’ёзныя кнігі прыйдуць да чытача.

2 лютага

У Баранавічах за шпіёнства асудзілі бандыта Берташа

Вядомы на працягу некалькіх год у наваградскім ваяводстве бандыт Берташ некалькі дзён таму быў асуджаны за забойства на пажыццёвы тэрмін. А 1 лютага ён ізноў з’явіўся перад акруговым судом на выязной сесіі ў Баранавічах. Гэтым разам яго абвінавачвалі ў шпіёнстве на карысць адной з суседніх краін. Бандыт Берташ быў асуджаны па гэтай справе на 20 год турмы з узмоцненым рэжымам.

18 лютага

Ці не зашмат?

За мінулы тыдзень мелі мы ажно 11 дробных крадзяжоў у горадзе. Гэта досыць паказальная лічба, якая можа сведчыць, што маем дачыненне з арганізаванай шайкай злодзеяў.

У абароне спажыўцоў

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхароў горада Баранавічы Юліяна Замбрыцкага і Канстанціна Прыступу, якія купілі і закансервавалі для продажу вялікую колькасць свініны з чарвямі, шкоднымі для здароўя.

Сумленны працаўнік

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхара Баранавіч Мотэля Палонскага, які быў супрацоўнікам аб’яднання купцоў у Баранавічах і скраў на офісе з шуфлядкі каля 700 злотых. Людзі, якія ведаюць Матэльку, кажуць, што пачаў ён заглядаць да чужых шуфляд, не маючы яшчэ і дваццаці гадоў. 

19 лютага

Узарваўся запал ад гранаты

У Баранавічах пры вуліцы Каляёвай працуе вайсковая крама пана Грыншпата. Калі работніца Вераніка Міхалкевіч наводзіла там парадак, у яе руках узарваўся запал ад ручной гранаты. Міхалкевіч атрымала пашкоджанне рук і вока.

Рабунак на дарозе Дзераўная – Моўчадзь

18 лютага каля вёскі Высоцк невядомы бандыт, у вайсковай форме і з карабінам, напаў на Казакевіча, жыхара вёскі Серабрышча. Паміж бандытам і Казакевічам адбылася бойка, падчас якой бандыт зрабіў два стрэлы, але прамазаў. Пасля беспаспяховай бойкі Казакевіч параніў нажом бандыта ў плячо і той уцёк у лес, кінуўшы на дарозе карабін. Паліцыя зладзіла пагоню.

Шпіён ці ахвяра непаразумення

На станцыі Баранавічы затрымалі маладога чалавека, які чакаў цягніка на Слонім. Высветлілася, што гэта Ян Ласевіч, жыхар Слонімскага павета. У снежні мінулага года ён перайшоў граніцу да СССР, дзе яго затрымалі і пасадзілі ў турму ў Койданаве. Праз некалькі дзён яго выпусцілі і выслалі назад у Польшчу. Перакрочыўшы граніцу, Ласевіч пешкі прайшоў да Сталбцоў, адтуль падаўся да Гарадзеі, дзе сеў на цягнік і прыехаў у Баранавічы. У Баранавічах чакаў цягніка да Слоніма, але яго арыштавалі. Ласевіч сцвярджае, што пераходзіў граніцу з намерам застацца ў СССР, дзе мае дзвюх цётак. Зараз праходзіць праверка, з мэтай выявіць, ці словы Лаевіча праўда.

Абвестка пра пракат новага фільма “З дня на дзень”, размешчанага ў газеце “Zycie Nowogródzkie”

Гаспадарка ў Баранавічах

Інтэрв’ю з віцэ-бурмістрам інжынерам Аронам Віннікам

Наш горад, які развіваецца з надзвычайнай хуткасцю, мае яшчэ шмат балячак. Каб бліжэй праінфармаваць грамадскасць пра будучыя намеры магістрата, падаўся ваш карэспандэнт да віцэ-бурмістра пана інжынера Віннікаv. Атрымалася наступная размова:

– Маленькае інтэрв’ю, пане бурмістру, – пачынаю я. – Якія інвестыцыі магістрат плануе ажыццявіць сёлета?

– Перадусім скончыць будаўніцтва пачатковай школы і здаць яе да пачатку навучальнага года.

– А адкуль грошы?

– Цяпер маем 50000 злотых на гэтыя мэты, давядзецца ўзяць крэдыт 150000 злотых і, акрамя таго, атрымаем фінансаванне ад куратараў школьнай акругі.

Далейшы клопат магістрата – перабрукаванне і брукаванне вуліц. На гэта патрабуецца каля 75 тысяч злотых. Запланавана забрукаваць усе вуліцы ад Шаптыцкага (цяпер Савецкая) да Грабаўскай (цяпер Куйбышава).

Акрамя таго, плануемы ўпарадкаваць гарадскі парк – акультурыць алеі, усталяваць лавы, высадзіць кветнікі і г.д. Таксама зоймемся скверам каля вуліцы Міцкевіча і Польскага банка (цяпер раён бульвара Хейнала). А далей перапрацаваць план развіцця горада.

– А як магістрат плануе развязаць праблему асвятлення горада?

– Ужо цяпер прыступілі мы да замены электрычнага дроту на медны, падводзім яго да спажыўцоў. Гарадское асвятленне будзе шырэйшым за кошт павелічэння колькасці лямпачак у лямпах і ўстаноўкі новых светлавых кропак пераважна на перыферыі.

Балячкі нашага асвятлення ў тым, што горад не мае сваёй электрастанцыі і карыстаецца той, што належыць чыгунцы. І хаця яна больш-менш неяк працуе, але часта святла не бывае, яно міргае, гасне і электрычнасці не хапае. Таму магістрат плануе звярнуцца да кіраўніцтва чыгункі ў Вільні з просьбай павялічыць магутнасць машын і збалансавання падачы электрычнасці.

– А ўласная электрастанцыя?

– Гэта ў будучым, бо цяперашні кантракт дзейнічае для нас яшчэ тры гады.

– Ці займаецца магістрат вельмі актуальнай справай мадэрнізацыі гарадской бойні і якія мае ў гэтым цяжкасці?

– Пачну з цяжкасцяў. Цяжкі фінансавы стан усёй краіны не дазваляе сёлета скончыць работы. Для гэтага патрэбна больш за 300 тысяч злотых. Але мы амаль дамовіліся на атрыманне крэдыту на вельмі выгадных умовах. Калі гэта адбудзецца, напрыканцы года бойня можа быць здадзена ў карыстанне.

– Ці не збіраліся вы заняцца пабудовай прыстойных кіёскаў, бо існуючыя псуюць выгляд горада?

– Пытанне будаўніцтва кіёскаў было вырашана на пасяджэнні магістрата і зараз знаходзіцца ў тэхнічнай камісіі для разгляду і накіравання ў гарадскую раду.

– Як магістрат збіраецца развязаць праблему гарадскога тэатра? Ці не бачыць магчымасці пабудовы хаця б прыстойнага гарадскога кінатэатра?

– Магістрат разумее, што гэта справа важная і патрэбная, бо мы самі найбольш за іншых адчуваем адсутнасць. Але наш горад вельмі малады і мае намнога больш значных праблем для вырашэння.  

– Як магістрат вырашае гарачае пытанне ў справе пабудовы школ?

– Цяпер, як я ўжо раней адзначыў, мы маем будынак для дзвюх школ. На будучыню запланавана пабудова цэлай сеткі пачатковых школ, але ўсё залежыць ад фінансаў горада.

– На якім этапе цяпер падрыхтоўка бюджэту?

– Бюджэт горада распрацаваны магістратам і цяпер знаходзіцца на ўзгаджэнні розных камісій. Але ёсць надзея, што да 1 красавіка будзе зацверджаны ўладамі.

– Яшчэ адно пытанне, пане віцэ-бурмістру, як магістрат удзельнічае ў будаўніцтве аэрадрома LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны).

– У магістраце разумеюць, што аэрадром вельмі важны для будучага развіцця горада, таму мы будзем дапамагаць у яго пабудове. Гэта падцвярджае і прызначэнне значных сродкаў у бюджэце. Праз пабудову аэрадрома Баранавічы, якія знаходзяцца на шляху паміж Захадам і Усходам і з’яўляюцца найвялікшым гадлёвым горадам на Усходніх Крэсах, нас чакаюць яшчэ большыя магчымасці развіцця.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Кастрычнік 1929. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая). Краявід у бок сучаснай плошчы. Міжваенная польская паштоўка.

Życie Nowogródzkie

19 кастрычніка

Аддзел польскага банка ў Баранавічах

Як мы даведаліся, Банк Польскі ў бліжэйшы час створыць у Баранавічах свой правінцыйны аддзел. Гэты крок банка тлумачыцца той акалічнасцю, што Баранавічы набываюць усё большую значнасць у гаспадарцы Польшчы.

14 кастрычніка

Кіроўцу забіла токам

13 кастрычніка падчас павароту аўтобуса «Баранавічы-Моўчадзь» ровар, што ляжаў на даху машыны, зачапіўся за электрычны дрот. Кіроўца аўтобуса Шэўчык, жадаючы адчапіць ровар, схапіўся за дрот і атрымаў смяротны электрычны удар. Няшчасны кіроўца асіраціў жонку і двух дзяцей. Пасля такога трагічнага выпадку хацелася б спытаць, ці ўсё ў парадку ў мясцовым Магістраце, які церпіць занадта нізка спушчаныя электрычныя кабелі.

Атака на Баранавічы

Ужо за дзень да пачатку вучэнняў жыхары горада горача абмярковаўлі, ці праўда, што заўтра будуць пускаць газ. Інтэлігенцыя ўсміхалася і жартавала з начальнікаў штаба і камандзіраў, але тыя працягвалі сабе працаваць, каб усё добра было падрыхтавана.

10 кастрычніка, а 8-й гадзіне, у галоўным штабе ў кінатэатары Apollo (цяпер пляц паміж гатэлямі «Марыінскі» і «Гарызонт». – Рэд.) камандзіры, інструктары і медыкі атрымалі апошнія загады, пасля чаго разам з тэхнічнымі памочнікамі падаліся на свае пункты. А 10-й гадзіне было ўсё ў гатова. Сувязь, палявыя тэлефоны, санітаркі, харцэры і г.д. – усё пачало віраваць.

Імчыць па горадзе аўто цывільнага каменданта, які ў атачэнні цывільных ад’ютантаў аб’язджае пункты: Шаптыцкага (цяпер Савецкая), Макабі (яўрэйскі спартовы клуб у Польшчы) і кірмаш (цяпер на гэтым месцы збудаваны раддом). Камендант сочыць за падзеямі і моцна задаволены тым, як працуюць яго падначаленыя.

А 11-й гадзіне з’яўляюцца аэрапланы, якія пускаюць газ. Людзі плачуць – можа, за ўсе свае ранейшыя грахі выліваюць пакутніцкія слёзы. Кірмаш – самы складаны ўчастак. Прамову каменданта аб «пачатку атакі на горад» тут слухае прынамсі 2000 чалавек. Пачынаецца ратаванне пацярпелых ад газавай атакі. Дапамогу на месцы атрымліваюць 40 легкапацярпелых добраахвотнікаў, што згадзіліся гуляць такую ролю падчас вучэнняў. Адной пацыентцы з-за моцнага атручвання газам патрабуецца дастаўка ў шпіталь.

Па палудні ў Баранавічы з боку, адкуль не чакаўся напад, улятае «варожая» кавалерыя ў чорных масках і трыўмфальна захоплівае гарадскую артылерыю. Пяхота, якая павінна абараняць горад з іншага боку, злосна тупае па Слонімскаму шасэ ў накірунку горада, павярнуўшы сваё аблічча разам з нагамі да Баранавіч.

Так як пяхота заўсёды пяхота, а бліскучыя штыкі больш трывалыя за конскія хвасты, войска рушыць усім размахам на «чорныя маскі», якія ў страху пачынаюць адыходзіць, засланяючыся дымам. Час ад часу чуваць стрэлы і лёгкія хмаркі з’яўляюцца ў небе.

Вясёлымі, мілымі і вельмі карыснымі былі гэтыя гадзіны як для войска, так і для цывільнага насельніцтва. Усе прайшло спраўна. Усе задаволеныя. Супрацьгазавая абарона таксама паказала сябе на вышыні дзякуючы высілкам войска і ўладаў LOPP (Ліга паветранай і супрацьгазавай абароны), а таксама ўсіх удзельнікаў гэтых вучэнняў.

Пасля заканчэння адбылося супольнае фатаграфаванне з гасцямі-лётчыкамі, каля помніка Невядомаму салдату (цяпер на месцы помніка клумба насупраць гатэля «Гарызонт». – Рэд.).

24 кастрычніка

Пераеханы аўтобусам

Аўтобус, які курсуе паміж Баранавічамі і Гарадзішчам, пераехаў Адама Панцэвіча, жыхара вёскі Мікулічы. Пацярпелага адвезлі ў гарадскі шпіталь, дзе дактары канстатавалі пералом нагі ў раёне сцягна.

Аматары патэфона

Да музычнай крамы пана Герца Цырынскага на вул. Шаптыцкага (цяпер Савецкая) 18 кастрычніка зайшлі два чалавекі і папрасілі паказаць мандаліну. Спрытнюгі доўга разглядалі розныя мандаліны, не могучы абраць нейкі пэўны інструмент. Гаспадар быў заняты іншымі кліентамі. Толькі праз некалькі хвілін, пасля выхаду з крамы вышэйзгаданых «кліентаў», пан Герц заўважыў адсутнасць швейцарскага патэфона коштам 140 злотых. Пагоня за злодзеямі не прынесла выніку.

26 кастрычніка

Крадзеж ровара

Пан Мацей Шукала пакінуў на падворку дома №2 па вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая) ровар фірмы Dürkopp рэг. №324, коштам 150 злотых. Якое ж было расчараванне гаспадара, калі ён не знайшоў ровар пазней на падворку. Пешкам падаўся пан Шукала да паліцыі, каб паведаміць аб крадзяжы. Паліцыя ўжо ўзяла след злодзея-раварыста.

Польскія харцэжы і чальцы Чырвонага крыжа каля будынка былога Акцызнага ўпраўлення. Са збораў Руслана РАВЯКІ

28 кастрычніка

Харцэрства ў Баранавічах

Харцэры ў Баранавічах падзеленыя на тры дружыны. Першая дружына існуе ў дзвюх гімназіях: дзяржаўнай імя Рэйтана і прыватнай пані Шуліцкай; другая ахоплівае сярэдне-спецыяльныя установы: тэхнічную і гандлёвыя школы; трэцяя – усе пачатковыя школы. Акрамя таго, самыя малодшыя харцэры групуюцца ў дружыне «ваўчанят». Да нядаўняга часу баранавіцкія дружыны належалі да брэсцкай харугвы, а з нядаўняга часу перайшлі да віленскай харугвы, пасля чаго ў горадзе пачаўся значны рост арганізацыі і яе працы. Да ўзмацнення становішча харцэрства ў мясцовым грамадстве ў значнай ступені прычыніўся камандзір атрада настаўнік пан Матыяшук, які з дэвізам «не колькасць, а якасць» узяўся за энергічную работу ў дружынах. Дзякуючы яму, хаця колькасць харцэраў у трох дружынах не такая і вялікая – каля 70 асобаў, з пункту погляду выканаўства, дысцыпліны а таксама вартасці маральнай і фізічнай іх можна параўнаць нават са сталічным харцэрствам.

Першым важным выступам харцэраў была дапамога ў супрацьгазавай абароне падчас авіягазавай атакі на Баранавічы (маюцца на ўвазе вучэнні, апісаныя вышэй. – Рэд.). Харцэрства фактычна паказала, што не толькі ўмее з фантазіяй насіць мундзір харцэрскі і разбіраць намёты на прыгарадных падарожжах, але, можа, у разе патрэбы годна дапамагае сваім блізкім.

Таму зычым харцарству і яго камандзірам далейшей плённай працы да дапамогі грамадскасці і папулярызацыі 10 сваіх харцэрскіх запаветаў.

31 кастрычніка

З нажом на рынак

На Канстанціна Малевіча, жыхара вёскі Анісімовічы Навамыскай гміны, напаў 28 кастрычніка, а 19-й гадзіне, яго супернік Спірыдон. Ён ударыў Малевіча нажом у правае сцягно, а таксама дубінай некалькі разоў па галаве. Пацярпелы знаходзіцца ў амбулаторыі гарадской бальніцы. Паліцыя шукае злачынцу.

Цяжкія пашкоджанні цела

28 кастрычніка жыхары вёскі Шпакоўцы Захар Раманка і Мікалай Савіч вярталіся з Новай Мышы дадому. Раптам, невядома адкуль, на дарогу выйшла банда сялян з Цюхнавіч на чале з Ваўком, жыхаром той самай вёскі. Яны пачалі жорстка здеквацца з Раманкі, потым ударылі яго па галаве сякерай. Савіча, які абараняў суседа, білі палкамі і таксама сякерай па галаве. Цяжка параненага Раманку павезлі ў бальніцу, Савіч лечыцца дома. Хаўруснікаў з банды затрымалі і перадалі ў распараджэнне следчага суддзі.

Рэклама ў газеце Zycie nowogrodskie.

Злодзей эмігрант у хаўрусе з мясцовым перакупшчыкам

15 кастрычніка абакралі кватэру пані Турэцкай па адрасе вуліца Каляёвая, 44 (цяпер Вільчкоўскага). Скралі жаночы і мужчынскі гардэроб на суму 2000 злотых. Адважны наш камісарыят паліцыі шмат працаваў, каб разгадаць загадку крадзяжу. Расследаванне і ператрус далі выдатныя вынікі. Учора былі затрыманыя эмігрант з Расіі Іваноў і «тутэйшы» перакупшчык скрадзенага Кіцун, у якога знайшлі ўвесь гардэроб. Пані Турэцкая на сёмым небе ад шчасця, а няўдзячны эмігрант-злодзей разам са сваім калегам сядзяць за кратамі.

Пажары

27 кастрычніка, а 23-й гадзіне, у вёсцы Мілавіды пачаўся пажар у гаспадарцы Аляксандра Брончыка. Полымя ахапіла дом разам з хлявом і гумном, дзе захоўваўся сёлетні ўраджай. Моцна абгарэлі конь і карова. З людзей ніхто не пацярпеў. Гаспадар падлічыў страты ў 850 злотых. Будынкі былі застрахаваныя на 2000 злотых. Прычына пажару не выяўлена. Расследаванне праводзяць паліцэйскія з пастарунка ў Мілавідах.

Nasz przyjaciel

4 кастрычніка

Былы вайсковец хоча змагацца, абараняючы жыдоў у Палестыне

Пан Раман Мушчак, інструктар асацыяцыі «Стралец» у Баранавічах, напісаў ліст да Саюза Жыдоў:

«Я гатовы ў любы момант паехаць з вамі ў Палестыну і змагацца за свабоду з тымі, хто змагаўся разам з намі за свабоду Рэчы Паспалітай. Як былы унтэр-афіцэр польскай арміі і інструктар стралковай асацыяцыі, я мог бы быць вельмі карысным і патрэбным у вашых шэрагах. Калі ласка, вазьміце мяне ў свае шэрагі, я гатовы ахвяраваць жыццём за вашу свабоду. Р. Мушчак».

На жаль, жыды пагардліва адмовілі шчырым намерам прапанаванай дапомагі з боку пана Р. Мушчака.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы