Люты 1932. Газэты пра Баранавічы

Уваход ў кінатэатар “Кастрычнік”, Баранавічы 1952-54 гг. Да вайны будынак узводзілі як каталіцкі храм. Фота з калекцыі Руслана Равякі

Kurier Nowogródzki

2 лютага

Як выехаць у Бразілію з Баранавіч

Пасля шматлікіх пытанняў людзей, якіх цікавіць выезд у Бразілію, дзяржаўны камітэт пасрэдніцтва працы ў Баранавічах інфармуе, што для работы ў гэтай краіне могуць выехаць тыя асобы, што маюць запрашэнне адтуль (так званае “termo de fianco” альбо “termo de responsabilidade”). Гэтыя дакументы выдаюцца бразільскімі ўладамі і сертыфікуюцца бліжэйшымі польскімі амбасадамі.

Калі ж такое запрашэнне не было сертыфікавана польскай амбасадай, то выязджаючы павінен мець яшчэ карту выкліку, на падставе якой будзе выдадзены загранічны пашпарт.

Незалежна ад гэтага ў Бразілію без карты выкліка могуць выязджаць эмігранты. Яны павінны мець з сабою пасля аплаты кошту праезду 200 даляраў ЗША з самотнай асобы. Калі едзе сям’я, дык яна павінна мець па 200 даляраў на кожную асобу старэйшую за 12 год. На дзяцей да 12 год трэба мець па 120 даляраў.

Адзначаецца, што калі эмігранты змогуць атрымаць ад Міністэрства працы Бразіліі адмысловы ліст, дык ім хопіць мець толькі палову пазначаных вышэй сум.

Бразільская віза каштуе 30 злотых (курс на люты 1932 – 8,9 злотых за 1 даляр) з пашпарту, білет 2-га класа да Бразіліі каштуе 950 злотых для дарослага, дзецям узростам ад 1 да 5 год – 237,5 злотых, ад 5 да 10 год – 475 злотых, праезд дзяцей старэйшых за 10 год аплачваецца па поўнаму тарыфу. Сям’я можа правезці адно немаўля ўзростам да году бясплатна.

4 лютага

Суд над шпіёнам

3 лютага ў Баранавічах адбылося паседжанне палявога суда па справе жыхароў Клецка Яна Няміры і Яна Бобка, абвінавачаных у шпіёнстве на карысць чужой дзяржавы. Пасля разгляду справыы суд пакараў абодвух на бестэрміновае зняволенне ўзмоцненага рэжыму.

5 лютага

Баль-маскарад на карысць беспрацоўных у Баранавічах

1 лютага ў залі кінатэатра “Casino” адбыўся баль-маскарад, арганізаваны Таварыствам сем’яў паліцэйскіх пад кіраўніцтвам пані Алены Галоўка. Зала, шчыльна запоўненая грамадскасцю, сведчыла пра традыцыйную папулярнасць, якая тычыцца большасці імпрэзаў, арганізаваных Таварыствам сем’яў паліцэйскіх.

У тлуме танцуючых вельмі мілае ўражанне рабіў карагод шматлікіх разнастайных і неверагодных масак, якія вельмі ўдала выступілі на першым такім балі-маскарадзе, што адбыўся ў Баранавічах. Дагэтуль тут праводзіліся толькі звычайныя карнавалы. Танцы адбываліся пад гукі аркестру гарадской пажарнай каманды.

На мерапрыемстве прысутнічалі афіцыйныя асобы: пан стараста Юры Неўгебаўэр, віцэбурмістр, пан інжынер А. Віннік, а таксама прадстаўнікі Таварыства.

А другой гадзіне ночы карагод масак правальсаваў па залі пад гукі маршу, пасля чаго адбылося галасаванне дзеля вызначэння першай і другой узнагароды за самыя выбітныя маскі. У выніку галасавання першае месца атрымала маска “Шахматная каралева” пані Соф’і Аўгустовіч. Другое месца ў маскі “Заваёўніца сэрцаў” пані Надзеі Гурскай. У мілым і сімпатычным настроі ўсе бавіліся да ранку. Вынікам гэтай імпрэзы быў неспадзяваны прыбытак, які пасля аплаты ўсіх выдаткаў склаў суму болей за 500 злотых. З гэтай сумы 25% належыць павятоваму Камітэту па справах беспрацоўных, а рэшта – мясцоваму Таварыству сем’яў паліцэйскіх.

У той самы дзень адбыліся ў Баранавічах балы Таварыства дзяржаўных служачых разам з Аб’яднаннем школьных настаўнікаў, а таксама бал у залі кінатэатра “Longinus”, арганізаваны 78 пяхотным палком. Усе яны таксама карысталіся папулярнасцю, а 25% ад іх прыбытку было перададзена Камітэту па справах беспрацоўных у Баранавічах.

Купон на зніжку сеткі кінатэатраў “Casino” на фільм з гукам “Хам” на 4.02.1932.

Самагубца памерла страшнай смерцю

Жыхарка мястэчка Палонка – Шэйна Ёселевіч, падчас прыступу нервовай хваробы кінулася ў студню, дзе знайшла страшную смерць. Пра здарэнне неадкладна паведамілі пажарнай камандзе ў Баранавічах, адкуль адразу выехала машына з 6 пажарнымі. Праз 30 хвілін са студні глыбінёй 21 метр дасталі цела самагубцы. На дно студні апусцілі пажарніка Льва Зальмана, які з вялікімі цяжкасцямі здолеў дастаць цела загінулай.

6 лютага

Бестактоўны купец абразіў паліцыю

Тыдзень таму адбылося здарэнне, якое ўзрушыла ўсе Баранавічы. Выбрыкі экс-купца пана Антона Гадомскага, які кіруе крамай каланіяльных тавараў свайго брата Стэфана на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) прывялі яго на лаву падсудных.

Адной раніцай Гадомскі дазволіў сабе адчыніць краму свайго брата ў гадзіны, якія забароненыя законам, і пачаў гандляваць, чым выклікаў незадаволенасць сваіх суседзей-купцоў. Лёс склаўся так, што ў гэты час каля крамы з’явіўся паліцыянт пан Міхаіл Ляшчынскі, які папрасіў Гадомскага спыніць гандаль і зачыніць памяшканне, інакш давядзецца скласці пратакол.

Гэта зачапіла Гадомскага за жывое, і ён пачаў сыпаць брыдкімі словамі як вар’ят, а напрыканцы, што могуць падцвердзіць шматлікія сведкі, прапанаваў Ляшчынскаму пацалаваць яго ў адно не вельмі прыстойнае месца на целе. Ясная справа, што гэта прывяло да складання адміністрацыйнага пратаколу і пратаколу аб парушэнні закону аб гандлі.

Справа пра абразу паліцэйскага на службе дайшла да суда. Запрошана шмат сведкаў. Аб судовым выраку мы паведамім пазней.

Горад Баранавічы і яго актуальныя балячкі

Горад Баранавічы, найбуйнейшы горад у Навагрудскім ваяводстве, мог бы спаборнічаць з самымі вялікімі гарадамі суседніх ваяводстваў, калі б толькі гэтаму спрыялі абставіны. Вось якія пажаданні я маю да айцоў гораду і нават некаторых яго жыхароў.

Група тых дабрадзеяў забылася, што да таго, як Кракаў стаў мураваным, быў шмат стагоддзяў драўляным. А нашым Баранавічам усяго толькі 50 год ад стварэння. Праўда яны досыць шырокія і цягнуцца ў розныя бакі амаль на 5 км, але апошні перапіс паказаў, што колькасць насельніцтва не дасягае нават 25 тысяч чалавек. У дадатак баранавіцкі люд мы не можам залічыць да заможных жыхароў гораду.

Найперш мясцовым уладам варта было б звярнуць увагу на мясцовую гаспадарку, якая амаль у кожнай галіне моцна кульгае. Бюджэт магістрату ўвесь час свеціць пусткамі ў выніку менавіта такой, а не іншай гаспадаркі, альбо кіраўнічыя органы пасля некалькіх нешчаслівых рашэнняў цалкам не даюць сабе рады.

Магістрат стаў крыніцай прыбытку толькі для некалькіх дзесяткаў прывілеяваных людзей і не дбае пра развіццё горада, а толькі намагаецца даць магчымасць зарабіць пэўнай групе барыгаў-фаварытаў, вызначаных самімі айцамі горада. Дамовы і стаўкі, якія штогод прыводзяць наш бюджэт да некалькіх дзесяткаў тысяч ці нават сотняў тысяч дэфіцыту складаюцца з-за з’яўлення “паразітаў горада” (прабачце за такі дакладны вобраз). Усё гэта раней ці пазней пакладзе горад на лапаткі. Калі лепей прыглязецца да гэтай мадэлі кіравання, можам заўважыць язвы, якія точаць цела самакіравання нашага горада.

Згадваючы гарадскую лазню, якая ўжо даўно працуе са стратамі, зачэпім мімаходам гарадскую Ахову здароўя разам са шпіталям, дзіцячым і старэчым прытулкамі. Год ад года іх дзейнасць дае ад 30 да 40 тысяч дэфіцыту гарадскому бюджэту. Затое яна дае працу і заробак шмат якім людзям, што маюць блізкі кантакт з гарадской Радай ці кіраўніцтвам горада.

Асаблівую ўвагу трэба звярнуць на дазвол па збору аплаты за карыстанне гарадской нерухомасцю нейкаму пану Тартацкаму, жыхару Баранавіч, які заабавязаны толькі да рэгулярнай выплаты нейкай квоты з жылля. Тартацкі, не зважаючы на вялізныя высілкі з боку ўлады і грамадства па барацьбе з беспрацоўем, прыняў да сябе на працу некалькі чалавек, добра забяспечаных і пераважна заможных, гаспадароў і ўласнікаў кавярняў і нават чыгуначнікаў.

Усё гэта ўзгоднена з Магістратам. І калі селянін, што прывозіць у Баранавічы некалькі вазоў дроў ці будаўнічага дрэва, аплачвае падатак за праезд у 30 грошай, дык потым, калі ён спыняецца на доўгі час на вуліцы Сенатарскай (цяпер Горкага) ці Пілсудскага (Чырвонаармейская), падыходзіць да яго іншы зборшчык і патрабуе аплаты 50 грошай за карыстанне гарадской тэхнікай (ладная такая тэхніка). Кантралюе гэты працэс сын Тартацкага, апрануты ў шапку са срэбранымі шнурамі (быццам бы супрацоўнік падаткавай службы). Ён пільнуе, каб гэтае асаблівае права на аплату хутка было выканана. А наш Магістрат шчаслівы, што не трэба дурыць галаву такімі клопатамі, не бачыць ці хутчэй не хоча бачыць тых злоўжыванняў, што адбываюцца пад носам.

Такіх квіткоў у нас можна назбіраць цэлыя стосы. У выніку можам сцвярджаць, што такі стан гаспадаркі горада ў любым выпадку не можа існаваць. Жыхары Баранавіч павінны быць пазбаўленыя ад такога роду паразітаў, інакш нам пагражае эканамічны ўпадак. Падаткі, якія ўсё з большымі цяжкасцямі трапляюць у бюджэт горада, павінны выдаткоўвацца толькі на сапраўдныя патрэбы. Розныя пасрэдніцтвы павінны быць ліквідаваныя, а іх выканаўцы няхай шукаюць іншых дойных кароў.

Грамадства Баранавіч звяртаецца да надзорных органаў, каб тыя праверылі тайнікі гаспадаркі гарадскога кіравання і дапамаглі аздаравіць анамальныя стасункі, што тут пануюць. Тады, магчыма, бюджэт будзе весці горад да развіцця, а не да ўпадку, як цяпер адбываецца.

А-віч

11 лютага

Бойка ў Каўпеніцы

Жыхара вёскі Вялікая Каўпеніца Малевіча моцна пабілі яго суседзі: Аляксей Галоўка і Аляксандр Кухта. Збітага ў непрытомным стане прывезлі ў баранавіцкі шпіталь, дзе дактары пацвердзілі пралом чэрапа.

Знікненне хлопца

Юстына Еўшэль, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Шырокай, 121 (цяпер Тэльмана), паведаміла, што некалькі дзён таму яе 8-мігадовы сын Ян пайшоў на вуліцу і не вярнуўся. Вядуцца пошукі дзіцяці.

12 лютага

Новае выданне ў Баранавічах

У апошнія дні на вуліцах Баранавіч пачала прадавацца новая газета “Baranowiczar Moment” на мове ды жыдоўскай. Рэдактар газеты М. Манскі, былы рэдактар нядаўна ліквідаванай газеты “Baranowiczar Leber”.

16 лютага

Дзейнасць Камітэту пабудовы касцёла

Праца над будаўніцтвам новага касцёла ў Баранавічах пад назваў у імя Каралевы Кароны Польскай рухаецца поўным ходам наперад, дзякуючы энергічным людзям, што ўваходзяць у Камітэт пабудовы касцёла ў Баранавічах. Пасля таго, як з’ехаў з горада былы шэф Камітэту і стараста горада Пжэпалкоўскі, новым старшынёй быў абраны генерал Станіслаў Гжмот-Скатніцкі, які з пэўным імпэтам аддаўся справе прыспешвання будаўніцтва касцёла. На месца ксяндза Валаска, віцэ-старшынёй абралі ксяндза-капелана Александровіча. Новае кіраўніцтва працягне пабудову храма, вынікі чаго на кожным кроку відавочныя. Цяпер Камітэт распачаў рассылку 10000 лістоў з “цаглінкамі” (паштоўка, якая даецца чалавеку пры ахвяраванні на касцёл сумы роўнай кошту адной цагліны). У кожным лісце маецца “цаглінак” на 500 злотых.

Фундамент пад гмах святыні збольшага ўжо скончаны. У гэты зімовы перыяд Камітэт назапашвае будаўнічыя матэрыялы, каб з вясны прыступіць да далейшай будовы. Некалькі дзён таму фонд Камітэта павялічыўся адразу на 1000 злотых, якія ахвяраваў на касцёл асабіста Юзэф Пілсудскі.

У бліжэйшы час Камітэт плануе прывезці ў Баранавічы дакументальны фільм пра Езуса Хрыста “Кароль з Каралёў”, які будзе паказаны ва ўсіх кінатэатрах горада. Увесь прыбытак ад фільма пойдзе ў фонд Камітэта. Зычым Камітэту далейшай плённай працы па будаўніцтве касцёла ў Баранавічах, адсутнасць якога вельмі адчуваецца тут.

17 лютага

Страшны пажар у Баранавічах

У ноч з 15 на 16 лютага на вуліцы Гувэра, 15 (цяпер Царука), у будынку Шымона і Ёхеля Ялінаў выбухнуў пажар, які з нялюдскімі высілкамі здолела патушыць мясцовая каманда пажарных. Акцыя паратунку ўскладнялася з-за моцнага марозу і адсутнасці вады. Па папярэдніх падліках страты ад пажару складаюць 20 тысяч злотых.

19 лютага

Новы падкідыш

На падворку прыюта “Наш дом” у Баранавічах была пакінута невядомай асобай дзяўчынка, прыкладна 5 год. Імя і прозвішча яе – не вядомае.

Канакрад у руках паліцыі

15 лютага на кірмашы ў Гарадзішчы ў жыхара Вялікай Сваротвы Міхаіла Фечка скралі каня з санямі, на якіх было 135 кг сала і паляндвіцы, агульным коштам 400 злотых. Хутка было выяўлена, што злодзей – нейкі Уладзімір Хвалько з Вялікага Сяла. Яго затрымалі разам са скрадзеным канем і санямі.

24 лютага

Псіхічна хворы самагубца

Хама Пулін, што жыў у Баранавічах на вуліцы Пілсудскага, 11 (цяпер Чырвонаармейская), некалькі год ужо пакутаваў ад псіхічнай хваробы. У апошні час ён некалькі разоў спрабаваў учыніць самагубства, але яго своечасова ратавалі суседзі. Нядаўна Пулін спрабаваў  скочыць у студню, але яму перашкодзілі гэта зрабіць. Праз некалькі гадзін пасля гэтага Пулін пайшоў на вуліцу Шасовую (цяпер Брэсцкая), дзе скочыў у студню глыбінёй 22 м, дзе і загінуў. Выкліканыя пажарныя паднялі са студні цела тапельца.

25 лютага

Смерць паўстанца 1863-64 гг

23 лютага ў асадзе Чарковішчы Сталовіцкага павету памёр Баляслаў Кулікоўскі, паручнік паўстанцаў 1863 года. Яму было 106 год. Падчас паўстання 1863 года ён прымаў удзел у бітвах з маскоўскім войскам пад Каўпеніцай і Мілавідамі.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Сьнежань 1932. Газэты пра Баранавічы

Ялінка на Свята Божага нараджэння для дзяцей чыгуначнікаў у Баранавічах 1936 год.
Здымак з калекцыі Руслана Равякі. Размаляваны штучным інтэлектам.

Kurjer Nowogródzki

1 студзеня

Барацьба з беспрацоўем

Кіраўніцтва Навагрудскага ваяводства вызначыла для Баранавіцкага стараства на снежань крэдыт у памеры 5000 злотых для ўладкавання беспрацоўных на дарожных работах.

Такім чынам, штодня працу атрымаюць 100 чалавек, і колькасць беспрацоўных на нашых землях не будзе такой высокай. Застанецца нэндза (галеча), якая заўсёды была і над якой заўсёды трэба апекавацца.

Не пускайце кароў на самапас

27 лістапада хуткі цягнік, які ехаў з Баранавіч да Стаўбцоў, збіў дзве каровы, якія належалі Яну Лукашэвічу і Шлёме Красуцкаму, жыхарам в. Крошын. Цягнік спыніўся на 10 хвілін, а потым рушыў далей. Праверку праводзіць пастарунак паліцыі са Стаўбцоў.

Труп немаўляці

27 лістапада а 15 гадзіне гаспадар маёнтку Арабаўшчына Антон Хмялеўскі знайшоў труп немаўляці каля вёскі Арабаўшчына. Аб гэтым ён паведаміў у паліцыю.

Калі на месца прыбыў паліцэйскі, выявілася, што труп дзіцяці з’елі сабакі. Сляды знішчаныя. Следства вядзе пастарунак з мястэчка Сталовічы.

Забойства ў Новай Мышы

Ноччу з 24 на 25 лістапада ў мястэчку Новая Мыш была забіта 65-гадовая Марыя Кныш. Яе цела знайшлі ў калідоры зачыненага дома. Памяшканне было разгромлена, шыбы выбітыя. Падазрэнне падае на сына забітай – Станіслава Кныша, які мог здзейсніць гэта з помсты, бо маці сварылася на яго, што вядзе неадпаведны вобраз жыцця.

Агляд трупа паказаў, што жанчына магла памерці сама, а рана на галаве ад удару тупым прадметам магла быць атрыманая, калі яна падала.

Яе сына Станіслава арыштавалі 25 лістапада ў Баранавічах на рынку імя 3 мая (цяпер квартал паміж вуліцамі Гагарына, Горкага, Прытыцкага і Чырвонаармейская). Ён быў у п’яным стане. 

На месца здарэння выехаў асабіста Уладзіслаў Галоўка, камендант паліцыі Баранавіцкага павету.

2 снежня

Амаль як у Чыкага

На вуліцы Пілсудскага (цяпер Чырвонаармейская) а 20 гадзіне 26 лістапада да гаспадыні кілбаснай фабрыкі Браніславы Баранцэвіч падбег нейкі невядомы спраўца, ударыў яе і выхапіў з рук торбачку, дзе было прыкладна 200 злотых, пасля чаго збег.

Рэклама савецкага фільма “Волга, Волга”. Kurjer Nowogródzki, 17-12-1932

4 снежня

Сход гільдыі цырульнікаў

28 лістапада пад кіраўніцтвам старшыні гільдыі Вінаграда, пры ўдзеле 12 чалавек, адбыўся сход чальцоў гільдыі цырульнікаў у Баранавічах. Сход быў сабраны, каб абраць новае кіраўніцтва, бо старое не дзейнічала. У выніку былі абраныя: Абрам Вінаград, Рубін Кравецкі, Ян Млезян, Фейвель Тункель, Вільгельм Вулкан і Шлёма Ленкін.

7 снежня

Як было на самой справе

Янкель Гарбус паведаміў у паліцыю, што 2 снежня прыйшоў да яго ў кватэру Леў Каган і запатрабаваў разлічыцца з ім за працу. Калі ж Гарбус адмовіўся гэта рабіць, то Каган дастаў з кішэні рэвальвер, паваліў Янкеля на зямлю і забраў у яго з кішэні 180 злотых.

Арон Германоўскі таксама паведаміў у камісарыят, што яго брат Ліпа без ніякай прычыны ўдарыў па галаве ліхтаром і забраў шапку, у якой было зашыта 50 долараў.

Ці гэта ўсё байкі, ці праўда, будзе вызначаць паліцыя.

8 снежня

Заканчэнне будаўніцтва гарадской рэзні

Не гледзячы на цяжкія часы, нараканне на “крызіс”, магістрат здолеў скончыць будоўлю гарадской рэзні (бойні, цяпер будынак мясакамбіната). Цяпер там адбываецца мантаж абсталявання і 15 студзеня пачне працаваць новы, узорна збудаваны будынак, які з’явіўся дзякуючы ашчаднасці магістрата.

Рыдлёўкай па галаве

Падчас суседскай спрэчкі з-за маёмасці паміж Соф’яй Тарасевіч і Юзікам Сакуном апошні ўдарыў жанчыну па галаве. Цяжка параненую адвезлі ў бальніцу, Сакун жа арыштаваны.

9 снежня

Падатковыя свавольствы

З выканаўчым апаратам нашага магістрату відавочна нешта нарабілася, аб чым сведчыць наступны выпадак.

На вуліцы Цеснай, №6 (на жаль, дзе знаходзілася гэтая вуліца, не вядома) ёсць прадуктовая крама нейкага Шустэра, які акуратна сплачвае камунальныя падаткі. Як жа ён быў здзіўлены, калі атрымаў ад падаткавай службы напамін аб аплаце пратэрмінаванага муніцыпальнага падатку за 1927-32 гады. Атрымаўшы ліст, пан Шустэр пайшоў у магістрат, прыхапіўшы ўсе квітанцыі. Там яму сказалі напісаць заяву, што ён і зрабіў.

Але праз нейкі час атрымаў яшчэ адзін ліст з напамінам і так як не меў ахвоты другі раз аплачваць падатак, да яго з’явіўся секвестр і апісаў тавар.

Пасля доўгіх і досыць вострых тлумачэнняў Шустэра пра выплату ўсіх падаткаў, што было даведзена і квітанцыямі магістрату, секвестр тавар не забраў. Але запатрабаваў, каб Шустэр заплаціў яму 4 злотых за выдаткі на выкананне канфіскацыі, што Шустэр мусіў выканаць.

Няўжо выканаўчы апарат нашага магістрату не можа адсочваць аплату падаткаў, каб не раздражняць тых, хто іх плаціць?

Бандыцкі напад

6 снежня ў пастарунак паліцыі ў Мілавідах звярнуўся жыхар в. Станаўшчына Косаўскай гміны, які паведаміў, што 5 снежня а 22 гадзіне, калі ён ехаў з Сіняўкі ў Косава, на шасэ заступілі яму дарогу два невядомых. Яны забралі 25 садовых дрэваў, што належалі пацярпеламу. На месца рабунку накіраваны супрацоўнікі паліцыі.

15 снежня

Пільнуйце дзяцей

Каля Баранавіч ёсць маленькая сажалка, што завуць “Галынка” (цяпер кар’ер у раёне завулку Саўгасны і вуліцы 50 год БССР), там штозіму адбываюцца катанні на каньках, лыжах, санках.

Возера Галынка на карце 1929 года.

Выпаў снег, лёд трохі трымае, дык моладзь паспяшалася на Галынку і, як звычайна бывае, без нагляду там здарыўся няшчасны выпадак.

Падчас катання на санках 12 снежня вучань пачатковай школы Струтынскі захацеў праехаць праз лёд. Але лёд быў слабы, і Струтынскі пайшоў на дно. На жаль, выцягнулі ўжо труп.

Кар’ер на месцы возера Галынка. Лістапад 2022

Бушко – пацыфіст

Некалькі дзён таму паліцэйскі патруль з Дарава затрымаў жыхара вёскі Літва Юзіка Бушко з двума сынамі на гарачым учынку – яны займаліся дэмантажом былых нямецкіх бліндажоў з часоў вайны.

Пацыфіскі настроены вораг нямчуры, як кажа Бушко, не разумеў, што бліндажы з’яўляюцца ўласнасцю дзяржавы. З-за вядомага мілітарызму нашых улад адпакутуе ён пад арыштам і забяруць у яго “здабытае для ўласнай патрэбы” жалеза з бункераў.

Крадзеж рэвальвераў

Некалькі дзён таму скралі рэвальвер з паліто пана Алькзыксона, а 12 снежня скралі яшчэ адзін рэвальвер Sauer №48098 у пана Зыгмунта Сабілы. Трэба падкрэсліць, што п. Сабіла жыве ў вайсковым гарадку ў казармах.

16 снежня

Пан прэзідэнт – хросны бацька

Пан прэзідэнт пагадзіўся стаць хросным бацькам сёмага сына Лапкоўскага, селяніна з вёскі Пастарынне Сталовіцкай гміны. Пан прэзідэнт даслаў малому Ігнату падарунак у выглядзе ашчаднай кніжкі з укладам 50 злотых.

У 1926 годзе польскі прэзідэнт Ігнацы Масціцкі заявіў, што будзе хросным бацькам кожнага сёмага хлопца, які народзіцца ў любой сям’і. Хросныя сыны прэзідэнта мелі прывілей на бясплатную адукацыю ў краіне і за граніцай, таксама ва ўніверсітэце, стыпендыі, бясплатны праезд і ахову здароўя, а таксама ашчадную кніжку з укладам на 50 злотых, зробленым прэзідэнтам для пачатку. Да верасня 1939 году ў Масціцкага было 911 хросных сыноў.

Як хутка скралі – так хутка і папалі

12 снежня а 16-17 гадзінах з незамкнёнага пакою рэстарацыі Пятра Мая ў Гарадзішчы скралі, папярэдне разламаўшы, скрыню 25 пляшак гарэлкі розных гатункаў. На крадзеж пайшлі Ян Вярбіла і Юзаф Ліхута, жыхары паселішча Слінкевічы Гарадзішчанскай гміны. У іх знайшлі гарэлку, якую разам з затрыманымі перевезлі ў гарадскі суд у Баранавічах.

22 снежня

Калядны кірмаш

Арганізаваны Камітэтам калядны кірмаш у Баранавічах карыстаецца вялікай папулярнасцю. Сотні людзей наведалі яго, і гандаль там ідзе патроху. Пане-гаспадары скарыстайцеся магчымасцю, бо кірмаш на гэтым тыдні скончыцца. Таму ўсе на кірмаш! Купляйма ўсё на кірмашы!

Крадзеж дрэва

Уласнік склада дрэва Мойша Сурзан паведаміў у камісарыят паліцыі, што ноччу з 14 на 15 снежня нейкі Ян Казакоў, які жыве на вуліцы Шырокай (цяпер Тэльмана), прыйшоў на склад і пачаў красці дрэва. Калі вартаўнік Мікола Лайша гэта заўважыў, дык быў пабіты Казаковым.

Праз паўгадзіны ён зноў з’явіўся на складзе разам з таварышам і нажом у руцэ ды пагражаў зарэзаць вартаўніка. Тады Лайша схаваўся ў сваёй будцы, а Казакоў з сябрам працягваў красці дрэва.

Гэтак гучыць версія вартаўніка, а адбывалася ўсё тое ў некалькіх кроках ад чыгуначнага вакзала і пастарунка паліцыі.

Каталіся задарма

Шклярэўскі са сваім сябрам нанялі таксоўку Гобрыка, зрабілі 3-4 рэйсы, а калі кіроўца запатрабаваў аплату – адмовіліся даваць грошы. Цяпер камісарыят праводзіць праверку.

Абвестка аб продажы калядных упрыгожванняў з шакаладу ўласнага вырабу ад фабрыкі цукерак “Універсал” (знаходзілася на вул. Уланскай, 13 – цяпер бульвар Штакераў, будынак аптэкі). Kurjer Wileński, 20-12-1932

29 снежня

Штучныя каткі

У Баранавічах не трэба турбавацца аб штучных катках: маем іх дастаткова, бо кожны ходнік з’яўляецца катком, дзе можна пакатацца, а таксама зламаць сабе нагу ці руку.

Можа быць, гарадскія ўлады заняліся б справай і абавязалі пасыпаць слізкія ходнікі пяском ці попелам, калі самі жыхары гэтага годнага гораду тое не робяць каля сваіх дамоў.

Хаця і зіма, а ровар знік

21 снежня Ігнат Ярмаковіч прыехаў на ровары да паштовага ўпраўлення №1 і пакінуў яго каля будынка. Калі ж пасля вырашэння спраў ён выйшаў на двор, дык ровар маркі “Нёман” (ровары гэтай маркі ў міжвенны час рабілі ў Гродна), вартасцю 250 злотых знік. Што ж ён яшчэ мог зрабіць? Паскардзіўся ў паліцыю.

Сямейнае самагубства

20 снежня а 4 гадзіны раніцы дзяжурнаму пажарнаму паведамілі, што ў студню на вуліцы Пілсудскага, 13 (цяпер Чырвонаармейская) зваліліся два чалавекі. Адразу ж на тое месца накіравалася пажарная каманда, якая праз некалькі хвілін дастала са студні 28-гадовую Хаю Пулін ды Хаіма Меламеда, якія знаходзіліся на глыбіні 20 метраў.

Як выявілася, Хая Пулін у нервовым зрыве сарвалася з ложка і ў адной бялізне кінулася ў студню з мэтаю самагубства. Бацька Хаі паклікаў на дапамогу суседзяў. Адзін з іх – Хаім Меламед – з дапамогай бацькі жанчыны пачаў па вяроўцы спускацца ў студню. Вяроўка парвалася, і герой зваліўся з вышыні 10 метраў. Толькі пажарныя выцягнулі абодвух на паверхню. Хая Пулін атрымала лёгкія пашкоджанні цела, і ёй на месцы дапамог доктар Ізыксон.

Нагадаем, што брат Хаі Пулін летась скончыў жыццё самагубствам, скочыўшы ў тую самую студню. Тады выцягнулі толькі яго цела.

30 снежня

Уздым магістрата

Камунальны банк у Варшаве вылучыў 30000 злотых беззваротнай дапамогі для магістрата горада Баранавічы. Грошы пойдуць на выплату запазычанасці па заробкам супрацоўнікам магістрата за некалькі месяцаў.

Нарэшце работнікі гарадской улады хаця б часткова атрымаюць грошы за сваю працу.

Kurjer Wileński

30 снежня

Чыгуначны доктар, у якога не хочуць лячыцца чыгуначнікі

Дантыстам па кантракту чыгуначнага вузла Баранавічы ўжо некалькі год працуе пан М. Ясіноўскі, які па дамове з дырэкцыяй чыгункі ў Вільні павінен лячыць супрацоўнікаў чыгункі бясплатна, а за тэхнічныя работы ён мае ўсталяваную таксу.

Аб тым, як выглядае праца пана Ясіноўскага, можа сведчыць тое, што большасць чыгуначнікаў і іх родных паслугамі гэтага доктара не карыстаюцца. Яны лічаць за лепшае лячыць зубы за ўласныя грошы ў іншых дантыстаў прыватных, чым у Ясіноўскага бясплатна. Чаму? Гэта таямніца лячэння ад Ясіноўскага. Магчыма, гэта з-за таго, што Ясіноўскі таксама працуе дантыстам у гарадскім аддзеле аховы здароўя, старшынёй аб’яднання жыдоў горада і, напэўна, не мае часу на чыгуначнікаў, якія церпіць ад болю і якіх павінен бясплатна лячыць. Факт у тым, што чыгуначнікі яго абмінаюць.

Цікавая “такса”, якую пан Ясіноўскі ўзгадніў з дырэкцыяй чыгункі ў Вільні. Яна вышэйшая за цэны, якія ўсталяваныя прыватнымі дантыстамі ў Баранавічах! Таму пан Ясіноўскі такім чынам можа “на скуры чыгуначнікаў” вырашаць свае інтарэсы.

Паўстае пытанне, куды сыходзяць складкі чыгуначнікаў, якія тыя плацяць, але паслугамі лекара па кантракту не могуць карыстацца. Чаму дырэкцыя чыгункі ў Вільні дапускае такія рэчы?

Ходзяць чуткі, што дырэкцыя чыгункі ў Вільні, хацела пазбавіць Ясіноўкага пасады. Гэта вельмі прыхільна ўспрынялі чыгуначнікі. Не зразумела аднак, чаму дантыст дасюль займае гэтую пасаду?

Пры выбары іншага лекара належыць прымаць да ўвагі пажаданні ўсіх чыгуначнікаў.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Лістапад 1932. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая). Даваенная польская паштоўка

Dzień Dobry

20 лістапада

У кожным месцы адное і тое ж…

Новыя Баранавічы (цяпер раён каля Палескага вакзала) – гэта раён, дзе жывуць у асноўным дзяржслужачыя. У 1915 годзе, з-за блізкасці фронту, шмат будынкаў было знішчана дашчэнту альбо зруйнавана. Пацярпелым жыхарам горада на адбудову дамоў ніхто ніякай дапамогі не даваў. А цяпер магістрат Баранавіч выдаткаваў грошы на дапамогу іншым асобам для будаўніцтва. Кажуць нават, што… Але пакуль мы памаўчым і не агучым тыя неверагодныя чуткі. 

Магістрат адносіцца да нашага раёну і яго жыхароў “як мачаха”. Калі ўвесь горад цешыўся з прыезду прэзідэнта Рэчы Паспалітай, жыхарка Новых Баранавіч Міхаліна Раманоўская горка плакала. У сувязі з прыездам главы дзяржавы магістрат зруйнаваў яе дом, які “псаваў” вуліцу сваім выглядам. Пры гэтым магістрат не даў пазыкі на рамонт жытла, хаця павінен быў гэта зрабіць з атрыманай у дзяржаўным банку дапамогі, але вырашыў, што зруйнаваць танней і хутчэй.

Калі да гэтага дадаць: незабрукаваныя вуліцы, адсутнасць рынкавай плошчы, адсутнасць парку для дзяцей, агідныя “будкі” гандляроў, якія смярдзяць здалёк і г.д. – ілюстрацыя будзе поўная.

Але ж мы – не “пасынкі”, падаткі плацім як усе, і мы маем заслугу быць першымі каланістамі гэтых пяскоў і лясоў, дзе цяпер узняўся прыгожы і багаты горад.

Kurjer Nowogródzki

1 лістапада

Галоўнае – каб транспарціроўка аплацілася

Ёсць у Баранавічах вуліца Віленская (цяпер Гагарына). На ёй – будынак падаткавай службы. За ёю вялікі падворак і велічэзная адрына. Можна папрасіць ад яе ключ і пабачыць, што там схавана. Папрасіць пад такім кантэкстам:

– Хацеў бы купіць нешта з Рэпіхава…

Рэпіхаў – гэта паляўнічы палацык Яраслава Патоцкага (маёнтак і палаца-паркавы комплекс знаходзіўся каля вёскі Крывошын, там прайшлі дзіцячыя гады Яна Чачота). Чаму не папоўніць сваю калекцыю рэчамі графа?

Уласніка не было аднаго дня на месцы, была толькі яго служба, якая не вельмі добра арыентавалася ў фінансавай сітуацыі і падаткавых складанасцях. У той дзень прыехалі ў Рэпіхаў дзяржаўныя вазы з афіцыйнымі секвестрамі. Секвестры загадалі работнікам адчыніць дзверы, напалохалі іх і наклалі поўныя вазы рэчамі. Адвезлі ўсё да Баранавіч і абвясцілі аўкцыён.

Але ніхто не паквапіўся на пакупкі: 50 злотых – сума не малая. Таму абвясцілі распродаж “ад прапанаванай сумы”, што ўжо больш цікава. Можна з пагардлівым уздыхам прамовіць:

– Ну, што тут можа быць вартага? Няхай будзе 50 грошай…

Распродаж яшчэ працягваецца. Падаткавая інспекцыя вельмі задаволеная: калі ўсё распрадаецца, дык пакрыюцца кошты падарожжа да Рэпіхава і перавоз рэчаў у Баранавічы. Дзякаваць Богу, дзяржаўны скарб нічога ад распродажу не страціць.

А кожны з нас можа нешта прыдбаць усяго за 50 грошай, як у амерыканскай краме: на выбар усё тавары па 50 грошай!

Напрыклад, калекцыя паляўнічых карцін Уладзіміра Корсака. Ёсць алеі, акварэлі, малюнкі пяром. Разам некалькі сотняў штук, нават цяжка палічыць. Не толькі вісяць на сценах, на шнурках, на шафах, але цэлай купай спачываюць у куце. Каля іх для аматараў Японіі ёсць японскія дрэварыты, малюнкі напісаныя тушшу.

Не будзем звяртаць увагу на мэблю: сталы, крэслы, фатэлі і лавы. Што з таго, што яны старыя і стылёвыя? Такой мэблі цяпер можна мець удосталь.

Лепей выбраць нешта з тых рагоў, для аздобы залі. Аленевых і ласіных – безліч, але ёсць іншыя – нават невядома чые: можа, антылопы, а, можа, буйвала.

А тут яшчэ і пудзіла птушак – цэлы заапарк. А там у іншым куце навалены скуры: мядзвежыя, ваўчыныя і рысіныя. Прыемна купіць такія на футра. Паспяшаймася, усё можна купіць “па прапанаванай цане”, паспяшаймася – каб падаткавая інспекцыя не панесла страты, няхай аплацяцца ёй усе транспартныя страты.

К.Ю.

3 лістапада

Ашукаў суседа

Рыгор Слізень з вёскі Мацкевічы звярнуўся ў паліцыю і расказаў, што яго ашукаў сусед Ян Пукала. Са слязьмі на вачах ён распавёў, што прадаў паўгектара зямлі Пукале за 300 злотых. Грошы тыя Пукала павінен быў заплаціць пасля падпісання дамовы ў натарыуса. Але ў рэчаіснасці ўмова была падпісаная на 100 злотых, якія і былі ўручаныя пасля. Пукала скарыстаўся тым, што Слізень непісьменны, не разумее па-польску і глухі.

Абяцаў ажаніцца

Браніслава Рудковіч мела нарачонага, з якім павінна была ўзяць шлюб. Але малады чалавек не меў грошай, таму панна купіла каханаму Яну Браніцкаму паліто за 40 злотых і дала гатоўкаю 10 злотых.

Але на гэтым жаданне жаніцца ў хлопца скончылася. Рудковіч, не маючы іншага выйсця, звярнулася ў паліцыю. Праводзіцца праверка.

Абвестка пра навучання гранню на скрыпцы, што праводзіць Богін, выпускнік Варшаўскай кансерваторыі. Баранавічы, вул. Пілсудскага,3 (цяпер Чырвонаармейская). Kurjer Nowogródzki 16-11-1932

4 лістапада

Катастрофа аўтобуса пад Баранавічамі

3 лістапада падчас паездкі перапоўненага пасажырамі аўтобуса Слонім-Баранавічы ў 6 км ад Баранавіч лопнула вось, ды так нешчасліва, што гэта выклікала выбух задняга кола. Людзі не пацярпелі. Пасажыраў забраў іншы аўтобус Слонім-Баранавічы, які належыць пану Зеленеўскаму.

Папрасіла патрымаць немаўля

28 кастрычнік, калі Ганна Бігулюк ішла па вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна) прыкладна а 17-й гадзіне, яе затрымала незнаёмая жанчына і папрасіла на хвіліну патрымаць яе немаўля. Нічога не падазраючы, Бігулік узяла дзіця, а калі матка не вярнулася – занепакоілася і зайшла на падворак. Выявілася, што маці знікла.

Бігулік аднесла дзіця ў камісарыят паліцыі, адтуль двухмесячнага хлопчыка перадалі ў прытулак. Распачаўся пошук нядобрасумленнай маткі.

5 лістапада

Пакралі пчол

У Анатоля Дзяржынскага, які жыве на вуліцы Калеёвай (цяпер Вільчкоўскага), ноччу з 28 на 29 кастрычніка нейкі бэйбус скраў мёд і знішчыў два вуллі з пчоламі. Страты склалі прыкладна на 100 злотых.

Крывавыя камінары

Два камінара (тыя, хто чысціць коміны) – Людвік Вандка і Анатоль Карэзнік, відавочна моцна паддатыя, зайшлі да Шэйдлі Старасвецкай (публічны дом), развалілі печку і парэзалі канапу, чым нанеслі шкоду на 500 злотых. Пасля пайшлі да іншага будынку (таксама бардэлю) Зэльды Сальман, пабілі яе ды забралі торбачку з 2 злотымі і 50 грошамі.

Крывавых камінараў затрымалі паліцэйскія.

8 лістапада

Пакаранне смерцю ў Баранавічах

7 лістапада Акруговы суд у Баранавічах разгледзеў справу трох братоў: Уладзіміра, Вацлава і Міхаіла Петрашэўскіх, якіх абвінавачвалі ў шпіёнстве на карысць іншай дзяржавы. Падчас судовага пасяджэння суд прызнаў віну ўсіх траіх і пакараў Уладзіміра Петрашэўскага, грамадзяніна СССР, да смяротнай кары праз павешанне. Вацлава Петрашэўскага, вайсковага асадніка з Нясвіжскага павета – да пажыццёвага ўзмоцненага зняволення. Міхаіла Петрашэўскага, жыхара Вільні – да 15 год узмоцненага зняволення.

Абарона Уладзіміра Петрашэўскага звярнулася да прэзідэнта Рэчы Паспалітай з просьбай аб адмене смяротнага пакарання.

8 лістапада а 11.30 Уладзіміра Петрашэўскага павесілі. Вырак выканаў памочнік ката Браўна. Паведамлялася, што асуджаны паводзіў сябе спакойна і перад смерцю сустрэўся з каталіцкім ксяндзом.

11 лістапада

Трагічная паездка на даху вагона

10 лістапада здарылася нязвыклая трагедыя на чыгуначным шляху Баранавічы-Ліда. Ігнатовіч, кандуктар цягніка №312, заўважыў кроў, што цякла з даху вагона. Як выявілася, на даху ехаў нейкі чалавек без білета. Хутчэй за ўсё небарака ўдарыўся галавою аб бетонны мур баранавіцкага віадука. А 21 гадзіне труп прывезлі ў Ліду і перадалі ў морг. Як выявілася, загінуўшы – нейкі Ян Глінскі, родам з Вільні.

Вось жа спрытнік

Ноччу з 5 на 6 лістапада з цягніка №152, які ад’ехаў са станцыі Баранавічы, а 0:03 адбыўся дзіўны крадзеж. Паміж гэтым горадам і Палонкаю падчас руху цягніка нейкі спрытнік скраў тытунь для люлек і папяросы на суму 2000 злотых.

Рэклама паўботаў і ботаў. Kurjer Nowogródzki 26-11-1932

13 лістапада

Асвячэнне памятнага каменя

11 лістапада а 16-й гадзіне ў гарадскім парку (цяпер Стары парк) адбылося ўрачыстае асвячэнне памятнага каменя, якое выканаў ксёндз пробашч, які і расказаў гісторыю помніка. Пан бурмістр Ярмульскія падцвердзіў яго словы.

Гісторыя такая: у 1919 годзе па добрай волі жыхароў Баранавіч, якія хацелі ўвекавечыць дзень уваходу польскага войска ў горад, пастанавілі ўсталяваць палявы валун (памерам 1 на 0,5 м) з надпісам “Чэсць пераможцам, хвала загінуўшым”. Гэты камень стаяў ад красавіка 1919 года да ліпеня 1920 года, калі ў горад паўторна не ўвайшла Чырвоная армія.

Тады жыхары горада перацягнулі камень на старыя праваслаўныя могілкі (цяпер плошча Леніна), дзе ён і знаходзіўся да гэтага часу. Цяпер яго ўсталявалі на тым месцы, дзе жыхары Баранавіч упершыню сустрэлі польскія вайсковыя  аддзелы ў 1919 годзе.

14 лістапада

Будзьце пільнымі з петардамі

Днём 8 лістапада ў Баранавічах адбыліся вучэнні гарадской абароны, пасля чаго на другі дзень на вуліцах горада можна было знайсці гільзы ад дымавых шашак і петард.

Уладзімір Кар’яновіч знайшоў на кірмашы петарду, забраў яе дахаты і пачаў разбіраць.

Падчас разборкі петарда выбухнула і параніла Кар’яновічу рукі, твар і ногі. Яго адвезлі ў шпіталь, там атрыманыя раны прызналі лёгкімі.

23 лістапада

Двое паліцэйскіх сталі ахвярамі шаленства

На Конрада Александровіча, жыхара Баранавіч, тры тыдні таму напаў сабака, які пакусаў яго за твар. Сёння ў Александровіча адбыўся прыступ шаленства, у сувязі з чым па дапамогу звярнуліся ў паліцэйскі пастарунак.

Падчас бойкі Александровіч падрапаў і пакалечыў старэйшага пастарунковага Мрачкоўскага і пастарунковага Корбута. Хворага на шаленства ізалявалі ў інфекцыйнай бальніцы (25 лістапада газета напісала, што ён памёр). Пацярпелым паліцыянтам зрабілі прышчэпкі супраць шаленства.

24 лістапада

Хацеў паўплываць на кіраўніцтва пошты

20 лістапада ў паліцэйскі пастарунак у Палонцы звярнуўся Ксаверы Федаровіч, пасыльны пошты ў Палонцы, і паведаміў, што днём раней паміж мястэчкам і станцыяй, у лесе на яго напалі два бандыты, якія патрабавалі грошы. Гэтыя людзі, агледзеўшы мяшкі, нічога не забралі і сышлі ў бок Альбінкі.

Камендант паліцыі выслаў на месца здарэння патруль, па вяртанні якога з’явілася падазрэнне, што Федаровіч сімуляваў напад, пасля чаго той у гэтым і прызнаўся. Ён патлумачыў свой учынак тым, што хацеў паўплываць на кіраўніцтва пошты, каб заплацілі яму за перавоз карэспандэнцыі, а таксама выдалі дазвол на нашэнне зброі. Не атрымалася.

Падзяка дактарам Саковічу і Нахумоўскаму за шчаслівую і добра выкананую аперацыю, ды руплівую апеку ў бальніцы над жонкай, ад Казіміра Лясінскага, аспіранта турэмнай аховы ў Баранавічах. Kurjer Nowogródzki 20-11-1932  

28 лістапада

Дзе не просяць – там кіем выносяць

Ноччу з 20 на 21 лістапада ў вёсцы Судары Сталовіцкай гміны ў хаце братоў Вярбілаў праходзіла вяселле. На забавы прыйшоў няпрошаны жыхар вёскі Торчыцы Анатоль Вадзейка, які быў ужо добра выпіўшы. Таму яго вывелі з хаты на падворак і пабілі.

Вадзейка мае яшчэ і прэтэнзіі, што з яго кішэні скралі 5 злотых і 35 грошай. Паліцыя праводзіць праверку, каб дазнацца праўды.

29 лістапада

У Баранавічах адключаць святло?

Ужо доўгі час трывае канфлікт паміж Дырэкцыяй чыгункі ў Вільні і магістратам горада Баранавічы з-за пакупкі электрычнасці.

Магістрат вінен чыгунцы вялікую суму, а бурмістр горада ўзгадніў быў з Дырэкцыяй чыгункі справу аплаты.  Аднак, не гледзячы на ўзгадненне, кіраўніцтва чыгункі пайшло на абвастрэнне канфлікту. Ва ўсе ўстановы накіраваны ліст, што а 24 гадзіне 30 лістапада будзе адключана святло ў горадзе Баранавічы, таму Дырэкцыя раіць шукаць іншых вытворцаў электрычнасці.

Нам падаецца, што такое развіццё праблемы не з’яўляецца правільным і 30-тысячны горад не можна пакінуць без святла.

У справу ўмяшалася кіраўніцтва Баранавіцкага павету, а стараста Нойгебаўэр павінен сустрэцца з шэфам чыгункі панам Фалькоўскім.

Грамадства з нецярпеннем чакае гэтай сустрэчы.

Як паведаміў у апошнія хвіліны наш прадстаўнік, пасля сустрэчы пан Фалькоўскі пастанавіў адправіць у Баранавічы свайго прадстаўніка для разгляду справы на месцы і параіць супрацоўнікам электрастанцыі ў дэпо не адключаць святло для горада. Пан стараста паабяцаў у хуткім часе выплаціць усю суму, што горад вінен чыгунцы.

Obrona ludu

11 лістапада

Як плацяць заробкі ў гарадах

Згодна даследавання, якое правяло аб’яднанне работнікаў самакіравання, рэгулярна выплачваецца заробак работнікам магістрату ў Вільні, Познані, Варшаве, Львове, Кракаве.

Найгоршая сітуацыя ў Навагрудку, дзе супрацоўнікі магістрату не бачылі грошай ужо 5 месяцаў.

Запазычанасць за 4 месяцы маюць гарады Баранавічы, Сувалкі, Слонім, Кельцы. 

Рэклама дзяржаўнага Банка ў Баранавічах у габрэйскай газеце “Di Sojḥeriše Kooperacje organ fun Ferband”

Expres Zagłębia

14 лістапада

Бабры ў Баранавіцкім павеце

Ужо некалькі разоў паведамлялі пра памнажэнне баброў у Баранавіцкім павеце. У апошні час гэта ўжо робіцца відавочным фактам, дзякуючы апецы і абароне, якое распачало баранавіцкае стараства разам з паліцэйскім камісарыятам, які атрымаў адмысловыя ўказанні па абароне баброў.

Цяпер на рацэ Шчара знаходзіцца 4 месцы жыхарства баброў, а на канале Агінскага – адно. Найбольшы з іх знаходзіцца на р. Шчара каля в. Магільніца Дабромыльскай гміны, дзе існуе каля 20 гнёздаў бабровых.

Характэрная рэч, што тут бабры не будуюць домікі на вадзе, а жывуць у норах каля берагу. Магчыма гэта тлумачыцца тым, што летась плытагоны, сплаўляючы дрэва, некалькі разоў спустошылі пабудаваныя бабрамі хаты, што заахвоціла мудрых жывёл быць больш асцярожнымі.

Як бачна, з-за хуткага размнажэння баброў за апошні год Баранавіцкі павет можа стаць іх сталіцай, калі толькі не перашкодзяць гэтаму браканьеры, якіх традыцыйна ў гэтым рэгіёне шмат. Аднак суровае пакаранне, вызначанае стараствам, відавочна паўстрымае двухногіх шкоднікаў ад злой волі.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1930. Газэты пра Баранавічы

Кандуктар і кіроўца баранавіцкага аўтобусу “Вакзал – Трэцякі”. Фота 1950 гадоў.

Życie Nowogródzkie

2 ліпеня

Забіў пярун

27 чэрвеня а 9-й раніцы на полі маёнтка Арабаўшчына (Сталовіцкай гміны) у час буры, падчас касьбы, быў забіты пяруном 21-гадовы жыхар вёскі Арабаўшчына Міхаіл Кухарчык, сын Міхаіла.

Да ўвагі ўлады

З правага боку вуліцы Міцкевіча (цяпер вул. Леніна) праз узлесак вядзе сцежка, якой карыстаюцца пераважна раварысты і жыхары калоніі чыноўнікаў. Насупраць дому старасты (цяпер кавярня каля Дома Культуры) выкапаныя ірвы, якія так замаскіраваныя, што пакуль нехта з праяджаючых на ровары не зваліцца (у лепшым выпадку) са свайго жалезнага каня, дагэтуль не заўважыць небяспекі. Штодня можна назіраць па некалькі такіх здарэнняў.

Але ёсць і іншыя небяспекі таго шляху. Сцежка, што ідзе праз лясок, уся ў выбоінах і каранях. З-за такога кораня некалькі дзён таму праязжаючы раварыст пляснуўся так аб зямлю, што потым ляжаў некалькі хвілін, не ўстане паварушыцца.

Звяртаем на гэта ўвагу кіраўнікоў гораду, каб хаця б упарадкавалі ірвы, бо невядома, дзеля чаго яны наогул там патрэбны.

3 ліпеня

Статут аб камунальным падатку на сабак (скарочана)

На падставе пастановы павятовага сейміка ў Баранавічах ад 1.03.1930 г., у Баранавіцкім павеце ўводзіцца падатак на сабак. Уладарамі сабак лічацца ўласнікі нерухомасці, дзе жыве жывёла, а ў арэндным жыллі – глава сям’і. Штогадовы падатак складае: на кожнага першага сабаку – 30 злотых; за кожнага другога – 40 злотых; за кожнага наступнага – 50 злотых (рэд.: пуд жыта ў той час каштаваў 2 злотых). Падатак сплочваецца ў красавіку адным плацяжом. Ад падатку вызваляюцца : шчанюкі да 8 тыдняў ад нараджэння; адзін сабака на ланцугу – для аховы гаспадаркі на хутарах і вёсках; два сабакі на ланцугу – для аховы аддалёных паселішчаў (фальваркі і калоніі); адзін паляўнічы сабака; сабакі на дзяржаўнай службе; сабакі, гаспадары якіх часова знаходзяцца ў вясковых гмінах (да 4 месяцаў); сабакі, выстаўленыя на продаж гандлярамі жывёлаў; сабакі, што належаць іншым дзяржавам. Павятовы аддзел мае права ў выключных выпадках вызваляць ад выплаты падатку на сабак. Нясплата падатку будзе карацца штрафам да 345,9 злотых.

Абвестка пра продаж 2 га зямлі каля ракі, пад будаўніцтва млына. Газета Życie Nowogrodzkie ад 30.07.1930.

4 ліпеня

Выстава кілімаў у Баранавічах

Ад 3 па 8 ліпеня ў будынку “Крэсовага клубу” на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) жыхаркі павету ладзяць выставу кілімаў і мастацкіх работ. Кілімы і іншыя экспанаты паходзяць з вядомай мастацкай майстэрні пані Грудзінскай у Познані. Такія кілімы ўжо знаходзяцца ў каралеўскім замку ў Варшаве і летняй рэзідэнцыі польскіх прэзідэнтаў. Дзякуючы таму, што пані Грудзінская мае шматлікія стасункі на Крэсах ўсходніх, атрымалася яе ўгаварыць паказаць мастацкія творы, што даюць магчымасць зарабляць шматлікім жанчынам, таксама і ў Баранавіцкім павеце. Выстава будзе працаваць у Баранавічах толькі тры дні. Кошт білетаў: 50 грошай для дарослых, 30 – для школьнай моладзі і 20 грошай для групавых экскурсій.

5 ліпеня

Скандальная бойка пажарных на пажары

30 чэрвеня ў Русінавічах (Мядзведзіцкай гімны) адбыўся вялікі пажар, падчас якога згарэла 15 гаспадарак. Як мы высветлілі, падчас пажару адбылася бойка паміж пажарнымі з Мядзведзічаў і Рачканоў. Ня гледзячы на заклікі мядзведзіцкага войта апамятацца, бойка трывала так доўга, пакуль не загарэлася ажно 15 гаспадарак. Падставай для канфлікту сталі аддаваныя супрацьпажарныя загады. Згарэлі 15 дамоў, 15 хлявоў, 2 адрыны са збожжам, а таксама 4 каровы, 16 авечак, 2 свінні і 8 парасят. Агульныя страты складаюць 100 000 злотых.

Забойства на вуліцы Кашаровай

2 ліпеня а 23.15 паліцэйскі Адольф Станчук, праходзячы вуліцай Кашаровай (вул. Міцкевіча), знайшоў непрытомнага мужчыну, які памёр па дарозе ў шпіталь. Па знойдзеным у нябожчыка дакументам выявілася, што гэта Ян Навіцкі, што пражываў у Баранавічах на вуліцы Горнай, 1 (цяпер Тарфяная). Следства выявіла, што Навіцкага пабілі 4 пьяныя мужчыны. Пры спатканні з Навіцкім, таксама пьяным, паміж імі распачалася сварка, а потым бойка, у выніку якой апошняга знайшлі непрытомным. У нябожчыка была падрапаная скура каля носа і апухлыя вочы. Па падазрэнні ў забойстве затрыманы Стэфан Грахоўскі, Табелёў, сяржант Вашкевіч і старэйшы сяржант Малыш з 78 палка пяхоты, што размешчаны ў Баранавічах.

Абвестка пра паказ фільма «SOS» у кінатэатры APOLLO. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

11 ліпеня

Забіла гарматным снарадам

8 ліпеня каля вёскі Дзераўная падчас вучэнняў 29 палка палявой артылерыі была забіта гарматным снарадам жыхарка вёскі Дзераўная, 14-гадовая Кацярына Пракаповіч, якая збірала абломкі снарадаў.

Адкрыццё рэгіянальнай выставы ў Баранавічах

Баранавічы перажылі ўчора сапраўдны выдатны дзень, калі ажыццявілася шматмесячная праца мноства людзей. На залітых сонцам вуліцах горада вісяць транспаранты, што запрашаюць да ўдзела ў выставе.

Тым часам ў залях Гарадской рады ўчора сабралася баранавіцкая эліта. Прысутнічаюць пан стараста Пжэпалкоўскі і бурмістр Мацкевіч. Заля, прыбраная зелянінай, пачынае запаўняцца запрошанымі асобамі, што прадстаўляюць розныя пласты грамадства. Ёсць прадстаўнікі шляхты, вайсковага камандвання, самакіравання, чыгункі, розных інстытутаў. Нарашце прыбыў генерал Гжмот-Скатніцкі.

Сярод прысутных мы бачым лідскага бурмістра Багаткоўскага. Рэгіянальны аркестр у трохі ўкраінізаваных строях, які складаецца з жыхароў вёскі Пашкоўцы, грае без перапынкаў простыя рэчы з багатага скарбу беларускай музыкі.

А 13.20 прыбывае з Навагрудка пан ваявода Бечковіч, пратэктар выставы, і распачынае мерапрыемства. Пачынае казаць стараста Пжэпалкоўскі, які ў працяглай прамове, насычанай верай у будучыню, ахарактарызаваў мэты выставы, значнасць і гістарычны далягляд. Прынамсі, ён адзначыў наступнае. Кола людзей добрай волі, на чале са старастам Пжэпалкоўскім, у сакавіку стварылі Рэгіянальны камітэт у Баранавічах, які ў хуткім часе распрацаваў манаграфічны раздел. Яго мэтай было стварэнне дакладнай манаграфіі Баранавіцкага павету, а найперш гістарычнага раздзелу. У гэты ж час ваяводскі камітэт падтрымкі народнага промыслу на чале з ваяводай Бечковічам ды Навагрудзкім краязнаўчым камітэтам пачаў падрыхтоўку да наведвання Міжнароднай выставы камунікацыі і турыстыкі ў Познані. І сама сабой з’явілася ідэя зладзіць выставу ў Баранавічах, на падставе якой можна было б пазней стварыць рэгіянальны музей.

З сабраных матэрыялаў з манаграфічнага і статыстычнага раздзелаў ужо цяпер можна чэрпаць поўнымі гарсцямі бясцэнныя гістарычныя веды. Акрамя таго, выстава мае важнае гандлёвае значэнне, бо знаёміць прыезжых і тутэйшых людзей з прамысловасцю Баранавіцкага павета. Дарэчы, народны промысел выйшаў са сціплых рамак хатніх патрэбаў і задавальняе мастацкія патрэбы, што спалі ў людскіх душах. На заканчэнне прамовы стараста Пжэпалкоўскі выкрыкнуў удзячныя словы ў гонар прэзідэнта Рэчы Паспалітай і маршалка Пілсудскага.

Наступным узяў слова бурмістр Мацкевіч, які падкрэсліў значэнне выставы для Баранавіч. Ён сцвярджае, што такая выстава будзе мастом паміж горадам і вёскай. Адзначае між іншым ролю ваяводы Бечковіча, якія падтрымлівае любыя праявы рэгіянальнага руху. У заканчэнні прамовы Мацкевіч выкрыкнуў удзячныя словы ў гонар пана ваяводы.

Пасля выступіў натарыус Даноўскі, кіраўнік Польская Маці Школьнай і Камітэту выставы. Ён падкрэсліў значнасць рэгіянальнага руху, які праз веды пра бліжэйшыя ваколіцы вучыць любіць увесь край. Такім недасяжным прыкладам рэгіянальнай літаратуры для нас з’яўляецца Адам Міцкевіч, вялікі сын гэтай зямлі. Падкрэсліваючы нязломную энергію старасты Пжэпалкоўскага, Даноўскі выказаў яму словы падзякі.

Напрыканцы ваявода Мацкевіч у кароткай, але моцнай прамове дадаў імпэту арганізатарам выставы, зычачы ім далейшага поспеху. Баранавічы – гэта вельмі малады горад, але яго ваколіцы маюць вялікую гістарычную спадчыну. Кожная такая выстава мае значэнне не толькі для свайго рэгіёну, але і для ваяводства і ўсіх Усходніх Зямель.

Потым пан ваявода ў таварыстве запрошаных гасцей падаўся ў будынак гімназіі, дзе знаходзілася выстава. Тут прафесар Пазняк палымяна расказаў аб выставе, пасля чаго ваявода накіраваўся яе глядзець. Перад будынкам хор з Новай Мышы праспяваў колькі песен. Пасля наведвання выставы, якую мы апішам ў наступных нумарах, госці пайшлі абедаць у сад Клубу паляўнічых. Гэтак адбылася такая мілая і рэдкая ўрачыстасць адкрыцця рэгіянальнай выставы ў Баранавічах.

15 ліпеня

Чыгуначная катастрофа пад Будамі

11 ліпеня а 1.10 цягнік Лунінец-Баранавічы каля станцыі Буды наехаў на пераязджаючую праз рэйкі фурманку. У выніку быў забіты конь Ямільяна Козела, жыхара вёскі Вялікая Лотва. Машыністы пасля першай дапамогі завезлі самога Козела тым самым цягніком у баранавіцкі шпіталь.

Абвестка пра продаж амерыканскіх касілак для жніва. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

20 ліпеня

Працэс за права ўласнасці на землі мястэчка Баранавічы

Гучны цывільны судовы працэс, у якім разглядаецца права ўласнасці земляў, на якіх знаходзяцца Баранавічы, пачынаецца ў Навагрудскім акруговым судзе. Як вядома, большая частка земляў цяпер належыць Марыі Гурскай (дачкі Яна Развадоўскага, заснавальніка Баранавіч). Супраць яе выступае шафёр з Парыжу Маркевіч і іншыя пазоўнікі.

Працэс выклікаў вялікую цікавасць, як з-за вялікай вартасці аб’екту, так і з-за асобаў, якія судзяцца. Ён закранае вядомую ў Польшчы радзіну графаў Развадоўскіх, якія валодаюць сваёй маёмасцю на падставе дакументаў, выдадзеных ім у часы Расійскай імперыі.

Стральба

На полі паселішча Марысін (Молчадзкай гміны) 17 ліпеня падчас спрэчкі з-за кашэння жыта жыхар таго паселішча Андрэй Варона зрабіў 5 стрэлаў з рэвальверу ў бок Міхаіла Шалкевіча і Юзіка Ёўшы. У выніку Шалквіч быў лёгка паранены ў правы бок. Варона пасля стральбы збег у невядомым накірунку. За ўцекачом арганізавана пагоня.  

23 ліпеня

Наступствы буры ў Баранавіцкім павеце

19 ліпеня а 14 гадзіне праз павет прайшла бура з пярунамі, якая нанесла наступныя страты: у вёсцы Падлясейкі, Вольнаўская гміны, пасля ўдара маланкі згарэў хлеў вартасцю 500 злотых, у маёнтку Перхавічы, Моўчадзкай гміны, пярун ударыў у кароўнік, дзе на той час былі Міхась Захарка, Марцін Хворык і Уладзіслаў Зерман (жыхары в. Вярхлессе). Два першых былі забітыя на месцы, а Зерман быў паранены ў ногі, але цяпер яго жыццю нічога не пагражае. У цагельні ў Новым Двары, Новамышскай гміны, пярун ударыў у комін, адкуль патрапіў пад дах і паразіў двух работнікаў: Тэадора Афіжынскага, жыхара Лясной, і Уладзіслава Цярэшка, жыхара Ляхавіч, якія пасля таго як апрытомнелі, былі адвезеныя ў баранавіцкі шпіталь. 

24 ліпеня

Музею быць

Мы даведаліся, што ў Баранавічах магістрат і Гарадская рада рэальна дапамогуць Рэгіянальнаму камітэту ў стварэнні Рэгіянальнага музея. У бюджэце, аднагалосна ўхваленым магістратам і радай, на Гарадскі музей фігуруе сума ў 1500 злотых (субсідыя ў памеры 5000 злотых абяцана гораду на гэту мэту Лорэнцам, кіраўніком фонду дапамогі народнай культуры).

26 ліпеня

Ліквідацыя страйку на будоўлі аэрадрому

Страйк, што выбухнуў тыдзень таму сярод работнікаў, што працуюць на будаўніцтве аэрадрому LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны. Аэродром LOPP знаходзіўся паміж сучаснымі уліцамі Тельмана і Першукевича) у Баранавічах – ліквідаваны. Работнікі прыступілі да працы на ранейшых умовах.

Рэйтан замест Ляхавіч

Грамадства, жадаючы ўшанаваць памяць Тадэвуша Рэйтана, унесла ўладам прапанову пераназваць станцыю Ляхавічы на Рэйтанава, а станцыю Ведзьма – на Ляхавічы. Спадзяемся, адміністрацыя прыхільна паставіцца да гэтай ініцыятывы.

Абвестка аб продажы механічных прыладаў. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

30 ліпеня

Абрабавалі жабрака

28.06 у паліцэйскі пастарунак у Малахоўцах звярнуўся Канстанцін Гранічны, 19-гадовы сляпы жабрак, які расказаў, што 27 ліпеня паміж вёскамі Багушы і Гайкаўцы на яго напаў невядомы і абрабаваў. Злачынца адабраў 100 злотых у манетах і банкнотах, а таксама асабістае пасведчанне жабрака, выданае Косаўскім стараствам.

Будоўля помніку паўстанцам 1863 году

Пад Мілавідамі ёсць магіла забітых у 1863 годзе паўстанцаў, а побач – магіла загінуўшых маскалей. Маскалі паставілі сваім прыгожы помнік, затое магіла паўстанцаў была дагэтуль занядбаная.

Думка аб пабудове помніка даўно існавала ў баранавіцкім старастве, але неяк не клеілася, пакуль цяперашні стараста Пжэпалкоўскі не паставіў гэтую справу на рэальныя рэйкі.

Як мы даведаліся, ужо існуе зацверджаны праект помніку і ён будзе вельмі эфектны: чатыры калоны з крыжам у сярэдзіне, а пад помнікам, у металічнай труне – прах паўстанцаў. Будаўніцтва помніку павінна пачацца яшчэ сёлета. 

Кіно з гукам

Кінатэатр Apollo у Баранавічах будзе перабудаваны пад гукавое кіно. Акрамя яго ўжо ў бліжэйшыя дні пачнецца паказ кіно з гукам у залі пажарнай каманды. Кіраўніцтва Публічных работ дае дазвол на паказ гукавога кіно, пасля некаторых пераробак у памяшканні пажарнікаў.

Такім чынам хутка будзем мець адразу два кінатэатры з гукам, што прывядзе да канкурэнцыі і, магчыма, паляпшення ўмоваў прагляду фільмаў.

Новыя жыдоўскія выданні

Хутка з’явіцца ў Баранавічах новы жыдоўскі тыднёвік пад назвай “Nasza trybuna” пад кіраўніцтвам раднага Л. Вараб’ёўскага, пры супрацы І. Курынца. Гэта будзе рэгіянальнае выданне.

Як стала вядома, пэўная група жыдоў таксама плануе выдаваць “Baranowiczer Woch”, першы нумар якога павінен выйсці ў аўторак 3 жніўня. Як на Баранавічы, гэта надзвычайны ўраджай на газеты ў гэтым “агурэчным сезоне”.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы