Красавік 1932. Газэты пра Баранавічы

Кавярня “Залаты кут” на рагу сучасных вуліц Савецкая і Камсамольская. Даваенная поштоўка з калекцыі Руслана Равякі

Kurier Nowogródzki

2 красавіка

З будоўлі рэзні

Баранавіцкі магістрат пастанавіў прыступіць да заканчэння будаўніцтва новага будынка – гарадской рэзні (бойня, цяпер частка мясакамбіната). 12 красавіка адбудзецца тэндар для вызначэння арганізацыі, якая будзе весці будаўнічыя работы.

Справы беспрацоўных

31 сакавіка былі ліквідаваны дзве кухні (Чырвонага крыжа і рытуальная жыдоўская), арганізаваныя зімой для харчавання беспрацоўных у Баранавічах. Дакладная справаздача аб дапамозе беспрацоўным будзе пададзена бліжэйшым часам.

Пазыкі на разбудову Баранавіч

У апошнія дні магістрат гораду атрымаў паведамленне з Банку Нацыянальнай Гаспадаркі, што ў бліжэйшы час Баранавічы атрымаюць крэдыт на будаўніцтва малых домікаў, не болей за 4-хпакаёвыя, пераважна драўляных. Пазыкі будуць выдадзеныя зацікаўленым асобам на суму да 4000 злотых. Згаданыя крэдыты дазволяць павялічыць будаўніцкі рух у Баранавічах і прывядуць да больш шчыльнай забудовы ў самім горадзе.

3 красавіка

Новыя планы магістрату

Напрыканцы году магістрат Баранавіч паспрабаваў любымі спосабамі развязаць большасць праблем горада. Найперш быў зацверджаны бюджэт на 1932-33 гг. – Баранавічы стаў сёлета першым горадам, які зрабіў гэта ў ваяводстве. Магістрат паспрабуе да канца года завяршыць распачатую будоўлю гарадской рэзні. Адбудзецца тэндар на ўтрыманне гарадской лазні, якая з’яўляецца дабрадзействам для горада, пазбаўленага ракі. Абсталяваная найноўшымі тэхналогіямі і басейнамі для плавання яна б вырашыла  праблемы горада ў плане гігіены. Пакуль што ўтрымліваць лазню даводзіцца гораду, а выдаткі абцяжарваюць яго бюджэт. Каб не пазбаўляць жыхароў гораду гэтай выгады, магістрат пастанавіў аддаць яе ў арэнду.

Акрамя таго, магістрат носіцца з ідэяй наладжвання аўтобуснага руху ў горадзе. У бліжэйшы час адбудзецца тэндар па гэтаму пытанню. Ажыццяўленне нармальнага аўтобуснага руху знішчыць шматлікія праблемы, якія ёсць цяпер у такім вялікім горадзе, як Баранавічы. На вуліцах з’явяцца прыпынкі, ад якіх кожныя паўгадзіны будуць ад’язджаць аўтобусы ў розных накірунках. 

Магістрат таксама разгледзеў пытанне атрымання крэдыту для ліквідацыі запазычанасці перад электрастанцыяй чыгункі, якая пастаўляе ток на патрэбы горада.

У бліжэйшыя дні пан бурмістр Віннікаў паедзе да Варшавы, дзеля ўзгаднення пытанняў па крэдытам. Як бачым, планы новага кіраўніцтва горада вельмі добрыя, і маем надзею, яны будуць рэалізаваныя.

Абвестка пра тэндар гарадскога аўтобуснага транспарту ў Баранавічах. 23-04-1932, Kurjer Nowogródzki

Нават вады шкадуе

Нейкі Панцеляймон Судзіч, які жыве па вуліцы Шасовай, 164 (цяпер Брэсцкая) такі прагны, што нават не дазваляе суседзям браць ваду з яго студні. На днях ён спаткаў каля студні свайго суседа Аляксандра Харкова з 2 вёдрамі і не дазволіў яму гэта зрабіць. Да таго ж рэквізаваў у яго два вядра, якія пасля меў нахабнасць забраць сабе.

5 красавіка

Сур’ёзны павадак пад Баранавічамі

Рэкі Шчара і Грыўда ў Баранавіцкім павеце хутка ўздымаюцца, не гледзячы на тое, што лёд яшчэ не паплыў. На тэрыторыі Дабромысльскай гміны вада выступіла з берагоў і затапіла дарогу паміж Даманава і мястэчкам Быцень на 120 метраў, паміж Даманава і Гнойна (з 1964 – вёска Вішнеўка) – на 50 метраў, а паміж вёскамі Гнойна і Дабромысль – на працягу 60 м. Вёскам Гнойна і Каханова пагражае сур’ёзнае затапленне. Да гэтай пары некалькі гаспадарак у гэтых вёска ўжо падтапіла.

Пад мястэчкам Палонка выйшла з берагоў рака Ніса ды пагражае затапленню моста і млына ў маёнтку Гажэльня Навамышскай гміны.

Плямісты тыф

На тэрыторыі Баранавіцкага павету ў Вальнянскай гміне паўторна выявілі выпадкі плямістага тыфу. Захварэла некалькі чалавек, якіх даставілі ў інфекцыйны шпіталь у Баранавічах. Павятовыя лекары праводзяць адпаведныя мерапрыемствы.

7 красавіка

Патоп у Баранавічах

Вада ў Шчыры паднялася яшчэ на 1 м. Пад Сталовічамі вада затапіла грэблю і пагражае сарваць мост. Нават пешая сувязь з мястэчкам перарваная. У саміх Баранавічах у выніку ападкаў і моцных дажджоў залітыя амаль усе вуліцы ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзалу) і частка вуліц у Старых Баранавічах. Гарадскі магістрат распачаў інтэнсіўныя працы па ліквідацыі наступстваў, што цягне за сабой вялікія выдаткі з бюджэту горада.

П’яныя авантурысты супраціўляюцца паліцыі

Некалькі дзён таму на рагу вуліц Сенатарскай (цяпер Горкага) і Шаптыцкага (Савецкая) з’явіліся тры п’яныя авантурысты, якія чапляліся да мінакоў ды нават моцна пабілі плутановага (малодшы сяржант) 78 пяхотнага палка Рыгора Валасевіча. Імі занялася паліцыя, аднак падчас суправаджэння да камісарыяту авантурысты пачалі актыўна супраціўляцца. Не гледзячы на гэта, усіх траіх затрымалі і перадалі судовым уладам. Авантурыстамі аказаліся жыхары Баранавіч: Мікола Краўчанка (Шасовая, 166 – вуліца Брэсцкая), Міхал Раўгейша (Шасовая, 168) і Казік Руды (Міцкевіча, 39 – вуліца Леніна).

Няўдзячны братка

Соня Познанская, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Віленскай, 31 (цяпер Гагарына), звярнулася ў мясцовы камісарыят і паведаміла, што яе родны брат Давід Ліўшыц, які часова пражываў у яе, знік мінулым вечарам, прыхапіўшы мужчынскі гарнітур і дзве кашулі, што належалі яе мужу. Вартасць скрадзеных рэчаў – 160 злотых.

Абвестка аб продажы фальварку (60 га) каля станцыі Моўчадзь. 3 красавіка 1932, Kurjer Nowogródzki

9 красавіка

Гарэлка ў кавярні

У апошнія дні ў кавярні на вуліцы Шаптыцкага, 18 (цяпер Савецкая), яка належыць пані Беластоцкай, паліцэйскія спаткалі трох нецвярозых асоб, якія смакавалі “чыстую”, прададзеную ім зычлівай гаспадыняй. Гарэлку канфіскавалі. Справу перадалі ў адпаведную інспекцыю. (Пра спрэчку канкурэнтаў Эмы Белстоцкай і Файвеля Зелікоўскага чытайце ў аглядзе сакавіцкіх газет).

Новы доктар у Гарадзішчы

Малітвы жыхароў Гарадзішча былі пачутыя, і ў мястэчка прыбыў новы лекар, які займецца людам ва ўсёй гміне. Ям мы даведаліся, новы доктар пан Юзэф Нівінскі ў бліжэйшыя дні таксама зойме пасаду арганізацыі “Каса хворых” у Гарадзішчы.

Помста кватаранта

Самуэль Вальфовіч, які здымаў кватэру ў Іўкі Лістгартэна на вуліцы Уланскай, 47 (цяпер Штакерау), увесь час жыў у нязгодзе са сваім гаспадаром. Нарэшце яму гэта надакучыла і ён пастанавіў знайсці іншае жыллё з лепшым гаспадаром. Але перад ад’ездам добра пастараўся і разабраў печ у кухні і пакоі. Лістгартэн пасля ад’езду Вальфовіча зайшоў у пакой і стаў як саляны слуп. Найперш ён збіраўся дагнаць былога кватаранта і пакараць самастойна, але падумаўшы – паведаміў аб самаўпраўстве ў паліцыю.

Рэпертуар кінатэатраў

З учарашняга дня ў кінатэатры “Апола” паказваюць прыгожы фільм “Давід Голд”, у якім адлюстроўваецца драматызм сям’і Голдэраў. У кінатэатры “Казіно” ад сёння круцяць выдатную “Венгерскую рапсодыю”.

14 красавіка

Крывавая спрэчка паміж братамі

У вёсцы Малая Сваротва Моўчадскай гміны паміж братамі Андрэем і Янам Піваварчыкамі адбылася спрэчка з-за падзелу зямлі. Спрэчка перарасла ў бойку, падчас якой старэйшы Андрэй тройчы стрэліў у Яна, параніўшы таго лёгка ў руку, а калі скончыліся патроны, кінуўся на брата і некалькі разоў ударыў нажом у раёне сэрца. Пасля гэтага Андрэй уцёк з месца здарэння, а цяжкапараненага Яна адвезлі ў шпіталь.

Ліквідацыя зладзейскай шайкі

На днях следчы аддзел паліцыі ў Баранавічах ліквідаваў грозную банду зладзеяў, якая нядаўна прыехала ў горад з намерам ажыццявіць шэраг ўзломаў і крадзяжоў. Цэлая групоўка зладзеяў, нічога не падазраваючы, затрымалася ў гатэлях Левінбука і Жмудзяка ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзалу), дзе іх усіх адразу арыштавала паліцыя.

Затрыманыя: Абрам Гамельклапер з Белай Падляскі, Фішэль Шнэйдэр з Варшавы, Хава Дубенка і Гутман Перэлстад з Брэст-Літоўскага, Саламон Фішэр з Цеханова і Балеслаў Вішнеўскі з Роўна. Усіх перадалі судовым органам, бо ўсе без выключэння знаходзіліся ў вышуку за розныя злачынствы, здзейсненыя ў розных кутках краіны.

15 красавіка

Змаганне за “Залаты кут”

Паўгады ўжо мінула, як Мойша Бэрэнштэйн частку свайго будынку на вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна) пачаў здаваць пані Я. Шулевіч пад закусачную. Гэта меўся быць бар пад назвай “Залаты кут” (Złaty róg), але з-за помніка Невядомаму салдату, які знаходзіцца побач, і праваслаўных могілак (цяпер плошча Леніна і гарвыканкам), Шулевіч не атрымала дазволу на гандаль моцным алкаголем. Таму і адчыніла закусачную, якая без гарэлкі не мела папулярнасці.

Высокая арэндная плата і малыя прыбыткі справакавалі канфлікт паміж гаспадаром і арандатаркай. Нават хадзілі чуткі, што пан Бэрэнштэйн пагражаў гвалтам выкінуць з будынку Шулевіч. Мінула некалькі месяцаў, і ў гаспадара з’явілася свежая ідэя.

Ён залез на дах свайго дому і ўночы з нядзелі на панядзелак разабраў комін, які злучаў закусачную з галоўным комінам, ды напхаў туды рознага смецця. На наступны дзень Шулевіч растапіла печы, нічога не падазраваючы. Дым засціў усю закусачную і ледзь-ледзь не справакаваў пажар у цэнтры горада.

На шчасце, пажарная каманда прыбыла вельмі хутка і выкрыла вар’яцкую штуку, якую справакаваў гаспадар будынка. На Бэрэнштэйна складзены пратакол, які перадалі ў суд. Спадзяваемся, што ён панясе пакаранне за свой дзіўны выбрык.

Помнік Пілсудскаму

У сувязі з набліжаючымся Днём канстытуцыі 3 мая жыхары мястэчка Новая Мыш пастанавілі ўсталяваць на рынку помнік маршалу Пілсудскаму. Помнік паводле праекта мясцовага архітэктара з Баранавіч інж. Свентахоўскага будзе зроблены ўжо ў гэтым месяцы. Урачыстае адкрыццё адбудзецца на свята 3 мая.

Крадзяжы

Невах Вайнер, жыхар Вільні, затрымаўся часова ў Баранавічах, жывучы ў пакоі дома на вуліцы Шаптыцкага, 35 (Савецкая). Падчас нядоўгай адсутнасці Вайнера з памяшкання невядомы злодзей скраў яго пакунак з мужской вопраткай вартасцю 153 злотых.

Калі Вайнер пабачыў адсутнасць сваіх рэчаў, дык накіраваўся ў пастарунак паліцыі. Аднак па дарозе пабачыў невядомага яму чалавека, які нёс яго пакунак. З дапамогай паліцыі таго затрымалі. Гэта быў Юліян Гэнбіцкі, які жыве на вуліцы Рынкавай, 152 (цяпер вул. Фралянкова). Гэта прафесійны злодзей.

16 красавіка

Суд над забойцамі

Навагрудскі акруговы суд разгледзеў у Баранавічах справу жыхароў вёскі Балабанавічы Навамышскай гміны. Мікалай Варэнік, Мікалай Шыла, Ян Калюта і Уладзімір Кеба абвінавачваліся ў забойстве жыхара Баранавіч Дзям’яна Краўчука падчас адной з вечарын у Балабанавічах. Суд паслухаў сведак і пакараў усіх чатырох на 5 год турмы суровага рэжыму.

17 красавіка

Рэха таямнічага забойства пад Ляхавічамі

Восенню 1930 года ў вёсцы Шавялі адбылося таямнічае забойства ў сям’і Маеўскіх. Сымон Маеўскі, у паважным ужо веку, сядзеў за сталом са сваім 30-гадовым сынам Рыгорам і збіраўся вячэраць. Калі першую лыжку стравы абодва толькі паднеслі да вуснаў, нечакана пачуўся стрэл, і куля праз акно паклала напавал старога і цяжка параніла яго сына. На гвалт, узняты сваякамі, збегліся суседзі, аднак забойца паспеў збегчы ў невядомым накірунку, заціраючы за сабой сляды.

Следства не дало рады выкрыць злачынцу. Па падазрэнні ў забойстве быў затрыманы другі сын забітага старога – Стэфан Маеўскі, а таксама Уладзімір Бурак з суседняй вёскі. Учора іх справу разгледзеў Акруговы суд, аднак з-за недахопу доказаў віны абодва былі вызваленыя.

19 красавіка

Абражаў уладу

Жыхар вёскі Дарава Ян Калюжа любіў кампаніі і часта сярод сваіх суседзяў – сялян, праводзіў папулярызацыю сваіх не зусім правільных поглядаў. Нядаўна адзін з іх вярнуўся з Баранавіч і пачаў наракаць на цяжкія часы, бо за выкармленага ім кабана прапанавалі вельмі нізкую цану. Сабралася каля яго некалькі вяскоўцаў і прыйшоў наш “сялянскі філосаф” Калюжа. Добрая аказія… Пачаў прапаведаваць свае погляды. І так, ад купцоў да пенсіянераў, ад чыноўнікаў да міністраў, ажно скончыў на пане прэзідэнце Рэчы Паспалітай. І кожнаму знайшоў непрыгожыя эпітэты.

Аднак лёс склаўся так, што сведкай гэтай пропаведзі стала жонка паліцэйскага. Яна данесла пра пачутае свайму мужу, які зрабіў пэўныя высновы. Учора “сялянскі філосаф” паўстаў перад акруговым судом і за свае нефартунныя высновы быў асуджаны на 6 месяцаў турмы. Будзе гэта добрая навука як яму, так і ўсім іншым людзям такога кшталту.

21 красавіка

Мілы таварыш у падарожжы

Нейкая Я. Камінская, жыхарка Баранавіч, вярталася дахаты з Навагрудку. Каля в. Лозы Гарадзішчанскай гміны спаткала знаёмага музыку Зыгмунта Крынскага, які займаецца ў вольны час варажбою. Той пайшоў з Камінскай разам у падарожжа. Калі ж маладзён апынуўся з ёю ў лесе каля Свіцязі, дык сілай зацягнуў у лес і згвалтаваў. Ясная справа – пра гэта стала вядома органам бяспекі. Цікава, што варажбіт нават не думаў, што за свае дзеянні давядзецца адказваць перад судом і панесці заслужаную кару.

Напіўся ёду

На днях на лаве на вуліцы Шаптыцкага, 24, каля могілак (цяпер вул. Савецкая каля выканкаму) скончыў жыццё самагубствам 64-гадовы Юзаф Казакоўскі, які жыве на вуліцы Шасовай, 24 (Брэсцкая). Ён выпіў вялікую колькасць ёду і памёр пасля доўгіх пакут у шпіталі. Якая падстава была для самагубства – невядома.

22 красавіка

Дзе зубы пані Баярскай?

Пані Баярская заявіла ў камісарыят паліцыі, што месяц таму паверыла тэхніку-дантысту Пухавіцкаму (Сасновая, 8, цяпер Грыцаўца) і аддала зубы з залатымі каронкамі разам з залатым мастом на рамонт. Аднак тэхнік прысвоіў тыя зубы, якія каштуюць 220 злотых. Паліцыя распачала праверку.

27 красавіка

Труп немаўляці

Некалькі дзён таму паліцэйскі баранавіцкага камісарыяту знайшоў у кустах, каля вуліцы Гувэра (цяпер Царука), труп нованароджанага хлопчыка, спавітага ў лахманы. Праводзяцца пошукі маці дзіцяці.

28 красавіка

Нахабства нягоднікаў

У Баранавічы часта прыязджаў з Пружан нейкі Алекс Мадалінскі, які прадаваў на кірмашы рыбу па цане не вельмі высокай. Не падабалася гэта толькі некалькім нягоднікам, якім Мадалінскі ствараў канкурэнцыю. Таму пачалі яны да яго чапляцца, а 26 красавіка спрабавалі нават пабіць, з-за чаго Мадалінскі пабег да камісарыяту паліцыі. Ганімы сваімі крыўдзіцелямі і разумеючы, што яго яны ўжо даганяюць, забег у памяшканне “Касы хворых”, дзе схаваўся за бюро ў бухгалтэрыі.

Адзін з крыўдзіцеляў, нейкі Андрэй Сергель (так кажа пацярпелы), ускочыў у бюро і, на вялікі жах прысутных, ударыў Мадалінскага вострым прадметам па галаве, чым нанёс моцнае пашкоджанне. Не марнуючы часу, нягоднік выбег з памяшкання і дагэтуль хаваецца беспакарана. Справай займаецца паліцыя, апытваючы параненага Мадалінскага.

29 красавіка

Чырвоны сцяг у акне вагона

Сёння ў хуткасным цягніку Парыж-Варшава-Стаўбцы адбылося цікавае здарэнне. Каля Ваўкавыску генерал брыгады кавалерыі “Баранавічы” Станіслаў Гжмот-Скатніцкі, які ехаў там пасажырам, заўважыў малую дзяўчынку, якая махала ў акне вагону чырвоным сцяжком. Убачыўшы польскага генерала, дзяўчынка пачала махаць сваім сцяжком вельмі дэманстратыўна.

Генерал адрэагаваў на такую відавочную дэманстрацыю, і гэта прывяло да таго, што чужаземцы, якія ехалі ў купэ, прыбралі сцяг.

Пасля прыезду ў Слонім генерал паведаміў пра здарэнне ў паліцыю. Быў праведзены ператрус і арышт 6 асоб. Як выявілася, малалетняя дэманстрантка – замежніца, якая ехала з бацькамі ў Маскву. Штандар у купэ не знайшлі. Пасля гадзіны затрымкі цягнік паехаў далей.

Трэба адзначыць, што каля чыгункі, на адрэзку Слонім-Альберцін, пасля праезду гэтага цягніка знайшлі вялікую колькасць раскіданай камуністычнай літаратуры. хутчэй за ўсё яе выкінулі падазроныя пасажырамі ў акно.

Rabotnik (ворган польскай сацыялістычнай партыі PPS)

6 красавіка

Справа адной “карэты” у Баранавічах

З-за таго, што Баранавічы – моцна расцягнуты горад, чыгуначныя ўлады арганізавалі для патрэб супрацоўнікаў так званую “карэту”, паміж майстэрнямі, таварнай і пасажырскай станцыямі (ад Палескга вакзалу да дэпо). Такі цягнік мае дакладна вызначаны расклад руху, і таму ім карыстаюцца таксама жыхары гораду.

Але як выявілася, служыць гэты транспартны сродак не для ўсеагульнага ўжытку, а для начальніка дэпо, пана Вайткоўскага. Расклад руху не выконваецца, бо… пан начальнік яшчэ не скончыў працу, таму “карэта” павінна чакаць. Чакаюць школьнікі, працоўныя, што едуць на працу ці з працы, бо… пан начальнік не спяшаецца. Спазненне на паўгадзіны – гэта норма.

Нядаўна пасажыры былі сведкамі цікавай кадрылі. “Карэта” выехала з дэпо, не ўдакладніўшы, што “уладар” сеў у яе. Калі на наступным прыпынку выявілася, што начальніка не забралі, перапалоханыя машыністы паехалі назад з пасажырамі ў дэпо. Тут жа выявілася, што “уладар”, сыплючы маланкамі і страсаючы паветра за “балаган”, пайшоў дахаты пешкі. “Карэту” перагналі на іншыя шляхі, і яна паехала за начальствам. На рэйках злавілі згубу і даставілі яе да месца прызначэння.

Варта можа вызначыцца: “карэта” існуе для пана начальніка ці для людзей? І калі ўжо нарэшце будзе выконвацца расклад руху?

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1932. Газэты пра Баранавічы

Уваход ў кінатэатар “Кастрычнік”, Баранавічы 1952-54 гг. Да вайны будынак узводзілі як каталіцкі храм. Фота з калекцыі Руслана Равякі

Kurier Nowogródzki

2 лютага

Як выехаць у Бразілію з Баранавіч

Пасля шматлікіх пытанняў людзей, якіх цікавіць выезд у Бразілію, дзяржаўны камітэт пасрэдніцтва працы ў Баранавічах інфармуе, што для работы ў гэтай краіне могуць выехаць тыя асобы, што маюць запрашэнне адтуль (так званае “termo de fianco” альбо “termo de responsabilidade”). Гэтыя дакументы выдаюцца бразільскімі ўладамі і сертыфікуюцца бліжэйшымі польскімі амбасадамі.

Калі ж такое запрашэнне не было сертыфікавана польскай амбасадай, то выязджаючы павінен мець яшчэ карту выкліку, на падставе якой будзе выдадзены загранічны пашпарт.

Незалежна ад гэтага ў Бразілію без карты выкліка могуць выязджаць эмігранты. Яны павінны мець з сабою пасля аплаты кошту праезду 200 даляраў ЗША з самотнай асобы. Калі едзе сям’я, дык яна павінна мець па 200 даляраў на кожную асобу старэйшую за 12 год. На дзяцей да 12 год трэба мець па 120 даляраў.

Адзначаецца, што калі эмігранты змогуць атрымаць ад Міністэрства працы Бразіліі адмысловы ліст, дык ім хопіць мець толькі палову пазначаных вышэй сум.

Бразільская віза каштуе 30 злотых (курс на люты 1932 – 8,9 злотых за 1 даляр) з пашпарту, білет 2-га класа да Бразіліі каштуе 950 злотых для дарослага, дзецям узростам ад 1 да 5 год – 237,5 злотых, ад 5 да 10 год – 475 злотых, праезд дзяцей старэйшых за 10 год аплачваецца па поўнаму тарыфу. Сям’я можа правезці адно немаўля ўзростам да году бясплатна.

4 лютага

Суд над шпіёнам

3 лютага ў Баранавічах адбылося паседжанне палявога суда па справе жыхароў Клецка Яна Няміры і Яна Бобка, абвінавачаных у шпіёнстве на карысць чужой дзяржавы. Пасля разгляду справыы суд пакараў абодвух на бестэрміновае зняволенне ўзмоцненага рэжыму.

5 лютага

Баль-маскарад на карысць беспрацоўных у Баранавічах

1 лютага ў залі кінатэатра “Casino” адбыўся баль-маскарад, арганізаваны Таварыствам сем’яў паліцэйскіх пад кіраўніцтвам пані Алены Галоўка. Зала, шчыльна запоўненая грамадскасцю, сведчыла пра традыцыйную папулярнасць, якая тычыцца большасці імпрэзаў, арганізаваных Таварыствам сем’яў паліцэйскіх.

У тлуме танцуючых вельмі мілае ўражанне рабіў карагод шматлікіх разнастайных і неверагодных масак, якія вельмі ўдала выступілі на першым такім балі-маскарадзе, што адбыўся ў Баранавічах. Дагэтуль тут праводзіліся толькі звычайныя карнавалы. Танцы адбываліся пад гукі аркестру гарадской пажарнай каманды.

На мерапрыемстве прысутнічалі афіцыйныя асобы: пан стараста Юры Неўгебаўэр, віцэбурмістр, пан інжынер А. Віннік, а таксама прадстаўнікі Таварыства.

А другой гадзіне ночы карагод масак правальсаваў па залі пад гукі маршу, пасля чаго адбылося галасаванне дзеля вызначэння першай і другой узнагароды за самыя выбітныя маскі. У выніку галасавання першае месца атрымала маска “Шахматная каралева” пані Соф’і Аўгустовіч. Другое месца ў маскі “Заваёўніца сэрцаў” пані Надзеі Гурскай. У мілым і сімпатычным настроі ўсе бавіліся да ранку. Вынікам гэтай імпрэзы быў неспадзяваны прыбытак, які пасля аплаты ўсіх выдаткаў склаў суму болей за 500 злотых. З гэтай сумы 25% належыць павятоваму Камітэту па справах беспрацоўных, а рэшта – мясцоваму Таварыству сем’яў паліцэйскіх.

У той самы дзень адбыліся ў Баранавічах балы Таварыства дзяржаўных служачых разам з Аб’яднаннем школьных настаўнікаў, а таксама бал у залі кінатэатра “Longinus”, арганізаваны 78 пяхотным палком. Усе яны таксама карысталіся папулярнасцю, а 25% ад іх прыбытку было перададзена Камітэту па справах беспрацоўных у Баранавічах.

Купон на зніжку сеткі кінатэатраў “Casino” на фільм з гукам “Хам” на 4.02.1932.

Самагубца памерла страшнай смерцю

Жыхарка мястэчка Палонка – Шэйна Ёселевіч, падчас прыступу нервовай хваробы кінулася ў студню, дзе знайшла страшную смерць. Пра здарэнне неадкладна паведамілі пажарнай камандзе ў Баранавічах, адкуль адразу выехала машына з 6 пажарнымі. Праз 30 хвілін са студні глыбінёй 21 метр дасталі цела самагубцы. На дно студні апусцілі пажарніка Льва Зальмана, які з вялікімі цяжкасцямі здолеў дастаць цела загінулай.

6 лютага

Бестактоўны купец абразіў паліцыю

Тыдзень таму адбылося здарэнне, якое ўзрушыла ўсе Баранавічы. Выбрыкі экс-купца пана Антона Гадомскага, які кіруе крамай каланіяльных тавараў свайго брата Стэфана на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) прывялі яго на лаву падсудных.

Адной раніцай Гадомскі дазволіў сабе адчыніць краму свайго брата ў гадзіны, якія забароненыя законам, і пачаў гандляваць, чым выклікаў незадаволенасць сваіх суседзей-купцоў. Лёс склаўся так, што ў гэты час каля крамы з’явіўся паліцыянт пан Міхаіл Ляшчынскі, які папрасіў Гадомскага спыніць гандаль і зачыніць памяшканне, інакш давядзецца скласці пратакол.

Гэта зачапіла Гадомскага за жывое, і ён пачаў сыпаць брыдкімі словамі як вар’ят, а напрыканцы, што могуць падцвердзіць шматлікія сведкі, прапанаваў Ляшчынскаму пацалаваць яго ў адно не вельмі прыстойнае месца на целе. Ясная справа, што гэта прывяло да складання адміністрацыйнага пратаколу і пратаколу аб парушэнні закону аб гандлі.

Справа пра абразу паліцэйскага на службе дайшла да суда. Запрошана шмат сведкаў. Аб судовым выраку мы паведамім пазней.

Горад Баранавічы і яго актуальныя балячкі

Горад Баранавічы, найбуйнейшы горад у Навагрудскім ваяводстве, мог бы спаборнічаць з самымі вялікімі гарадамі суседніх ваяводстваў, калі б толькі гэтаму спрыялі абставіны. Вось якія пажаданні я маю да айцоў гораду і нават некаторых яго жыхароў.

Група тых дабрадзеяў забылася, што да таго, як Кракаў стаў мураваным, быў шмат стагоддзяў драўляным. А нашым Баранавічам усяго толькі 50 год ад стварэння. Праўда яны досыць шырокія і цягнуцца ў розныя бакі амаль на 5 км, але апошні перапіс паказаў, што колькасць насельніцтва не дасягае нават 25 тысяч чалавек. У дадатак баранавіцкі люд мы не можам залічыць да заможных жыхароў гораду.

Найперш мясцовым уладам варта было б звярнуць увагу на мясцовую гаспадарку, якая амаль у кожнай галіне моцна кульгае. Бюджэт магістрату ўвесь час свеціць пусткамі ў выніку менавіта такой, а не іншай гаспадаркі, альбо кіраўнічыя органы пасля некалькіх нешчаслівых рашэнняў цалкам не даюць сабе рады.

Магістрат стаў крыніцай прыбытку толькі для некалькіх дзесяткаў прывілеяваных людзей і не дбае пра развіццё горада, а толькі намагаецца даць магчымасць зарабіць пэўнай групе барыгаў-фаварытаў, вызначаных самімі айцамі горада. Дамовы і стаўкі, якія штогод прыводзяць наш бюджэт да некалькіх дзесяткаў тысяч ці нават сотняў тысяч дэфіцыту складаюцца з-за з’яўлення “паразітаў горада” (прабачце за такі дакладны вобраз). Усё гэта раней ці пазней пакладзе горад на лапаткі. Калі лепей прыглязецца да гэтай мадэлі кіравання, можам заўважыць язвы, якія точаць цела самакіравання нашага горада.

Згадваючы гарадскую лазню, якая ўжо даўно працуе са стратамі, зачэпім мімаходам гарадскую Ахову здароўя разам са шпіталям, дзіцячым і старэчым прытулкамі. Год ад года іх дзейнасць дае ад 30 да 40 тысяч дэфіцыту гарадскому бюджэту. Затое яна дае працу і заробак шмат якім людзям, што маюць блізкі кантакт з гарадской Радай ці кіраўніцтвам горада.

Асаблівую ўвагу трэба звярнуць на дазвол па збору аплаты за карыстанне гарадской нерухомасцю нейкаму пану Тартацкаму, жыхару Баранавіч, які заабавязаны толькі да рэгулярнай выплаты нейкай квоты з жылля. Тартацкі, не зважаючы на вялізныя высілкі з боку ўлады і грамадства па барацьбе з беспрацоўем, прыняў да сябе на працу некалькі чалавек, добра забяспечаных і пераважна заможных, гаспадароў і ўласнікаў кавярняў і нават чыгуначнікаў.

Усё гэта ўзгоднена з Магістратам. І калі селянін, што прывозіць у Баранавічы некалькі вазоў дроў ці будаўнічага дрэва, аплачвае падатак за праезд у 30 грошай, дык потым, калі ён спыняецца на доўгі час на вуліцы Сенатарскай (цяпер Горкага) ці Пілсудскага (Чырвонаармейская), падыходзіць да яго іншы зборшчык і патрабуе аплаты 50 грошай за карыстанне гарадской тэхнікай (ладная такая тэхніка). Кантралюе гэты працэс сын Тартацкага, апрануты ў шапку са срэбранымі шнурамі (быццам бы супрацоўнік падаткавай службы). Ён пільнуе, каб гэтае асаблівае права на аплату хутка было выканана. А наш Магістрат шчаслівы, што не трэба дурыць галаву такімі клопатамі, не бачыць ці хутчэй не хоча бачыць тых злоўжыванняў, што адбываюцца пад носам.

Такіх квіткоў у нас можна назбіраць цэлыя стосы. У выніку можам сцвярджаць, што такі стан гаспадаркі горада ў любым выпадку не можа існаваць. Жыхары Баранавіч павінны быць пазбаўленыя ад такога роду паразітаў, інакш нам пагражае эканамічны ўпадак. Падаткі, якія ўсё з большымі цяжкасцямі трапляюць у бюджэт горада, павінны выдаткоўвацца толькі на сапраўдныя патрэбы. Розныя пасрэдніцтвы павінны быць ліквідаваныя, а іх выканаўцы няхай шукаюць іншых дойных кароў.

Грамадства Баранавіч звяртаецца да надзорных органаў, каб тыя праверылі тайнікі гаспадаркі гарадскога кіравання і дапамаглі аздаравіць анамальныя стасункі, што тут пануюць. Тады, магчыма, бюджэт будзе весці горад да развіцця, а не да ўпадку, як цяпер адбываецца.

А-віч

11 лютага

Бойка ў Каўпеніцы

Жыхара вёскі Вялікая Каўпеніца Малевіча моцна пабілі яго суседзі: Аляксей Галоўка і Аляксандр Кухта. Збітага ў непрытомным стане прывезлі ў баранавіцкі шпіталь, дзе дактары пацвердзілі пралом чэрапа.

Знікненне хлопца

Юстына Еўшэль, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Шырокай, 121 (цяпер Тэльмана), паведаміла, што некалькі дзён таму яе 8-мігадовы сын Ян пайшоў на вуліцу і не вярнуўся. Вядуцца пошукі дзіцяці.

12 лютага

Новае выданне ў Баранавічах

У апошнія дні на вуліцах Баранавіч пачала прадавацца новая газета “Baranowiczar Moment” на мове ды жыдоўскай. Рэдактар газеты М. Манскі, былы рэдактар нядаўна ліквідаванай газеты “Baranowiczar Leber”.

16 лютага

Дзейнасць Камітэту пабудовы касцёла

Праца над будаўніцтвам новага касцёла ў Баранавічах пад назваў у імя Каралевы Кароны Польскай рухаецца поўным ходам наперад, дзякуючы энергічным людзям, што ўваходзяць у Камітэт пабудовы касцёла ў Баранавічах. Пасля таго, як з’ехаў з горада былы шэф Камітэту і стараста горада Пжэпалкоўскі, новым старшынёй быў абраны генерал Станіслаў Гжмот-Скатніцкі, які з пэўным імпэтам аддаўся справе прыспешвання будаўніцтва касцёла. На месца ксяндза Валаска, віцэ-старшынёй абралі ксяндза-капелана Александровіча. Новае кіраўніцтва працягне пабудову храма, вынікі чаго на кожным кроку відавочныя. Цяпер Камітэт распачаў рассылку 10000 лістоў з “цаглінкамі” (паштоўка, якая даецца чалавеку пры ахвяраванні на касцёл сумы роўнай кошту адной цагліны). У кожным лісце маецца “цаглінак” на 500 злотых.

Фундамент пад гмах святыні збольшага ўжо скончаны. У гэты зімовы перыяд Камітэт назапашвае будаўнічыя матэрыялы, каб з вясны прыступіць да далейшай будовы. Некалькі дзён таму фонд Камітэта павялічыўся адразу на 1000 злотых, якія ахвяраваў на касцёл асабіста Юзэф Пілсудскі.

У бліжэйшы час Камітэт плануе прывезці ў Баранавічы дакументальны фільм пра Езуса Хрыста “Кароль з Каралёў”, які будзе паказаны ва ўсіх кінатэатрах горада. Увесь прыбытак ад фільма пойдзе ў фонд Камітэта. Зычым Камітэту далейшай плённай працы па будаўніцтве касцёла ў Баранавічах, адсутнасць якога вельмі адчуваецца тут.

17 лютага

Страшны пажар у Баранавічах

У ноч з 15 на 16 лютага на вуліцы Гувэра, 15 (цяпер Царука), у будынку Шымона і Ёхеля Ялінаў выбухнуў пажар, які з нялюдскімі высілкамі здолела патушыць мясцовая каманда пажарных. Акцыя паратунку ўскладнялася з-за моцнага марозу і адсутнасці вады. Па папярэдніх падліках страты ад пажару складаюць 20 тысяч злотых.

19 лютага

Новы падкідыш

На падворку прыюта “Наш дом” у Баранавічах была пакінута невядомай асобай дзяўчынка, прыкладна 5 год. Імя і прозвішча яе – не вядомае.

Канакрад у руках паліцыі

15 лютага на кірмашы ў Гарадзішчы ў жыхара Вялікай Сваротвы Міхаіла Фечка скралі каня з санямі, на якіх было 135 кг сала і паляндвіцы, агульным коштам 400 злотых. Хутка было выяўлена, што злодзей – нейкі Уладзімір Хвалько з Вялікага Сяла. Яго затрымалі разам са скрадзеным канем і санямі.

24 лютага

Псіхічна хворы самагубца

Хама Пулін, што жыў у Баранавічах на вуліцы Пілсудскага, 11 (цяпер Чырвонаармейская), некалькі год ужо пакутаваў ад псіхічнай хваробы. У апошні час ён некалькі разоў спрабаваў учыніць самагубства, але яго своечасова ратавалі суседзі. Нядаўна Пулін спрабаваў  скочыць у студню, але яму перашкодзілі гэта зрабіць. Праз некалькі гадзін пасля гэтага Пулін пайшоў на вуліцу Шасовую (цяпер Брэсцкая), дзе скочыў у студню глыбінёй 22 м, дзе і загінуў. Выкліканыя пажарныя паднялі са студні цела тапельца.

25 лютага

Смерць паўстанца 1863-64 гг

23 лютага ў асадзе Чарковішчы Сталовіцкага павету памёр Баляслаў Кулікоўскі, паручнік паўстанцаў 1863 года. Яму было 106 год. Падчас паўстання 1863 года ён прымаў удзел у бітвах з маскоўскім войскам пад Каўпеніцай і Мілавідамі.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Лістапада 1930. Газэты пра Баранавічы

1970-я гады. Кінатэатар “Октябрь”. Фота: bartrans.net

Życie Nowogródzkie

2 лістапада

Бунт вязняў у Баранавічах

29 кастрычніка, у 17.30, выбухнуў бунт у баранавіцкай турме. Падставы бунту былі наступныя: адзін з вязняў за адсутнасць субардынацыі быў пакараны змяшчэннем у камеру без святла.

Калі яго туды праводзіў вартавы, іншыя вязні, што знаходзіліся ў агульных камерах, адначасова схапіліся за лавы і спрабавалі імі выбіць дзверы, каб вырвацца на калідор. Супрацоўнікі турмы выклікалі на дапамогу паліцыю. Пан камісар Рэспондэк запатрабаваў у пажарнай стражы вадзяныя помпы з абслугай. Імгненна аб гэтым даведаўся ўвесь горад, бо ўсе пачулі гук пажарнай трывогі, пабачылі выезд пажарнай помпы і паліцыі. З турмы былі чутны таксама пару стрэлаў.

Турэмны бунт быў хутка ліквідаваны з дапамогай паліцыянтаў і халоднай вады з пажарных шлангаў, якая астудзіла ўзбуджаных вязняў. Усё гэта адбылося дзякуючы дакладным камандам пана камісара Рэспондэка. Завадатары і актыўныя ўдзельнікі бунту пакараныя.

На месца гэтых смутных падзей хутка за паліцыяй і пажарнымі прыбылі віцэ-пракурор Барташэвіч і пан суддзя Гулькоўскі. Яны вызначылі, што падставай для пакарання карцарам вязня былі скаргі яго сукамернікаў, якіх ён сістэматычна абкрадаў.

Урачыстасць у гімназіі імя Барбары Радзівіл (скарочана)

30 кастрычніка ксёндз Карповіч правёў асвячэнне новазбудаванага будынка прыватнай гімназіі пані Шуліцкай (цяпер будынак былой велашколы на вул. Брэсцкай), якая нядаўна стала насіць імя каралевы Барбары Радзівіл. Пасля шэрагу прамоваў дырэктар установы Бараноўскі зачытаў акт ахвяравання, запісаны ў памятную кнігу. Потым прысутных запрасілі ў залу, дзе перад гасцямі выступілі вучні 6-х класаў. Прысутнічалі прадстаўнікі школьных уладаў і бацькі. Усе шчыра цешыліся, што найстарэйшая ў Баранавічах гімназія атрымала лепшыя ўмовы працы, што дазваляе цяпер нармальна вучыцца дзецям у адну змену.

3 лістапада

Абвешчаны конкурс на пасаду бурмістра

Як вядома, пан Мацкевіч, які шмат сілаў уклаў, працуючы бурмістрам Баранавіч, на вялікі смутак гараджан, адмовіўся ад пасады і заняўся земляробствам.

Як мы даведаліся з правераных крыніц, ужо створана адмысловая камісія з сябраў Гарадской рады і Сейміку, якія распрацавалі ўмовы конкурсу на пасаду бурмістра. Гэты конкурс скончыцца 15 лістапада. Да гэтага часу будуць прымацца прапановы на пасаду, якая дае шырокія паўнамоцтвы і магчымасці ў працы.

Ад нас дададзім, што бурмістрам Баранавіч мусіць быць чалавек, які не толькі добра ведае гарадскую гаспадарку, але які б цалкам прысвяціў сябе працы над справамі горада. Баранавічы маюць перад сабою вялікія перспектывы для развіцця. Трэба ім толькі моцная рука, трэба чалавек, які ўмее весці наперад і які б не стрымліваў гэты сучасны горад у развіцці, як гэта бывала часта раней.

8 лістапада

Падпальнік

Акруговы Навагрудскі суд на выязным паседжанні ў Баранавічах разгледзеў справу Браніслава Маеўскага, селяніна вёскі Мачулішча, гміны Дабрамысль, які 30.04.1930 ва ўрочышчы «Казіны гай» наўмысна падпаліў лес, што належаў Янушу Катлубаю. У выніку згарэла 100 гектараў лесу на суму 10 тысяч злотых. Зрабіў ён гэта з-за асабістай помсты, пасля таго як быў пазбаўлены пасады ляснічага. Маеўскага асудзілі на 4 гады пазбаўлення волі.

23 лістапада

Гукавое кіно ў Баранавічах

Нарэшце і да баранавіцкіх кінатэатраў дайшоў гук. Першы кінатэатр, які быў абсталяваны айчыннай апаратурай Hejnaj, быў Apollo (знаходзіўся паміж гатэлямі «Марыінскі» і «Гарызонт»). Агучваюцца фільмы з дапамогай кружэлак, прытым кожная кружэлка адпавядае па часе аднаму акту ў фільме. Пакуль былі паказаны два гукавыя фільмы: «Язычнік» і «Брадвейская мелодыя» (амерыканскія фільмы 1929 года). Першы фільм быў аздоблены прыгожай мелодыяй, экзатычнымі краявідамі і некалькімі ладнымі песенькамі ў выкананні Nowarro, другі фільм цалкам складаўся з гукаў, мовы, спеваў, адлюстроўваючы прыгажосць тэатральнага Брадвея.

Да таго ж апаратура Hejnaj працуе бясшумна, што не скажаш пра кінатэатр Casino, дзе апаратура Marconiego енчыць, скрыгоча і шуміць. Гэты брак трэба было б выключыць, што цяжка зрабіць, бо гукі тыя паўстаюць з-за гарадской электрастанцыі, на якой абсталяванне і трансфарматар недакладна наладжаны, а кожнае хістанне дроту на слупах прыводзіць да змянення гуку.

Да таго ж у Casino размяшчэнне экрана ніжэй усялякай крытыкі, бо не змяшчае на сабе ўсёй шырыні кінастужкі. З-за гэтага частка сюжэту знікае знізу, што добра відаць пры паказе фільмаў з субтытрамі. Дзівяць адносіны кіраўніцтва тэатра, якія да гэтага часу не выправілі такія хібы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1933. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая) на польскай паштоўцы 1934 года. З калекцыі Руслана РАВЯКІ

Kurjer Nowogródzki 

 3 ліпеня

Перавод кс. Жаландкоўскага

Даўно па Баранавічах разносіліся чуткі пра перавод ксяндза-каноніка Люцыяна Жаландкоўскага.

Цяпер даведаліся з надзейных крыніц, што святар будзе пераведзены з 15 ліпеня ў Брэст. На яго месца ў Баранавічы пераводзіцца Ян Барысюк.

Люцыян Жаландкоўскі працаваў да Першай сусветнай вайны ў Чырвоным касцёле ў Мінску. У ліпені 1923 г. ён прыехаў у Баранавіцкую парафію і адразу арганізаваў камітэт пабудовы касцёла. Па ягоным рашэнні каплічку адсунулі і на яе месцы ўзвялі драўляны касцёл вышынёю 15 метраў. 18 кастрычніка 1925 г. кс. біскуп Зыгмунт Лазінскі асвяціў яго пад тытулам Узвышэння Святога Крыжа.

Ян Барысюк працаваў у Баранавічах і пасля вайны. У 1945-47 гг. ён быў таксама генеральным вікарыем Пінскай дыяцэзіі. Ксёндз застаўся верным сваёй парафіі і не выехаў за мяжу, як гэтага дамагаліся камуністычныя ўлады. У 1949 г. ён быў арыштаваны НКВД, асуджаны на 10 гадоў канцлагеру і высланы ў Сібір, дзе і памёр у 1953 г.

Жывая маска

5 ліпеня ў залі кінатэатра Casino калектыў Рэдуты прадставіць імпрэзу “Жывая маска” з Янушам Стэнпаноўскім на чале.

Януш Стэнпоўскі (Janusz Stępowski, 1900-1969) – польскі літаратар, сцэнарыст, аўтар папулярных песень. Падчас вайны ўдзельнічаў у польскім супраціве і Варшаўскім паўстанні. Потым жыў і памёр у Варшаве.

Паўночна-ўсходні пералёт

2 ліпеня на аэрадроме ў Баранавічах здзейснілі пасадку 5 спартыўных самалётаў, што бралі ўдзел у паўночна-ўсходнім пералёце.

Першым прыляцеў пілот паручнік Масціцкі з аэраклубу Познань. Пасадка – 10.34, вылет – 11.59. Другім – паручнік Касінскі з Катавіц. Пасадка – 10.58, вылет – 11.37.

Трэцім – пілот Іваноўскі з Варшавы. Пасадка – 11.00, вылет – 11.50. Чацвёртым – пілот Шарэк з Львову. Пятым – пілот Аношка з Варшавы, які сеў а 11.17, а вылецеў а 13.00.

Іншыя самалёты не даляцелі да Баранавіч з-за розных тэхнічных прычын. У пілота Аношкі, што пасадзіў самалёт пятым на аэрадром, сапсаваўся матор. З-за гэтага ў яго адбыўся вымушаны прастой, каб адрамантаваць непаладкі.

Надвор’е было выдатнае, таму на аэрадроме сабралася шмат гледачоў. Асабліва ўсім спадабаўся маленькі самалёцік RDW-5, які выкарыстоўваецца як  паветраная хуткая дапамога ці санітарная авіяцыя. (RWD-5 – польскі турыстычна-спартыўны самалёт пабудаваны ў 1931 годзе, які праславіўся сваім рэкордным пералётам праз Атлантыку. Усяго было збудавана 20 такіх самалётаў).

Абслуга на аэрадроме працавала спраўна, парадак на лётным полі падтрымліваўся дзякуючы аддзелам паліцыі і пажарнай камандзе.  Калі раней гледачы наўпрост перашкаджалі пілотам, то цяпер усё было пад кантролем.

Падчас усіх пасадак на аэрадром на полі быў намеснік старасты – пан Курачыцкі.

5 ліпеня

Футбольны матч

1 ліпеня з 16.30 да 18.30 адбываўся футбольны матч паміж камандамі Макабі (Баранавічы) і 9 DAK (9-ты дывізіён коннай артылерыі, што размяшчаўся ў Баранавічах).

За гульнёй назірала каля 200 чалавек.

8 ліпеня

Матч за чэмпіёнства

На раніцу 9 ліпеня прызначаны матч-рэванш за чэмпіёнства ў класе А Віленскага дывізіёну паміж камандамі 78 пяхотнага палка (Баранавічы) і Спартовым вайсковым клубам (WKS) “Сімглы” (Вільня).

Ліквідаваны Кааператыўны крэдытны банк у Баранавічах

Учора ў канферэнц-зале стараства адбыўся вельмі важны сход чальцоў Кааператыўнага крэдытнага банка (Bank kredytu spółdzielczego) на чале з Мацкевічам.

Складзеная справаздача і зачытаны пратакол прадставілі няўважлівае вядзенне гаспадаркі. Легкадумна асобам, што не мелі забеспячэнне маёмасцю ці мелі яго часткова, было выдадзена пазык на 104 тысячы злотых.

Сума растрат папярэднім кіраўніком, нейкім Я., складае больш за 38 тысяч злотых. Агулам Кааператыўны крэдытны банк у Баранавічах панёс страты на 174 тысячы злотых.

Пасля жывога абмена думкамі было вырашана ліквідаваць гэтую арганізацыю.

У вочы адразу кідаецца факт цалкам неадпаведнага выкарыстання агульных грошай. Гэты факт відавочна не застанецца без увагі. Гэта адаб’ецца не толькі на лёсе некаторых асобаў, якія ўваходзілі ў склад нешчаслівага кіраўніцтва Надзорнай Рады, але падарве (можна меркаваць) і давер да ўсіх лакальных фінансавых устаноў падобнага тыпу.

Хто вінаваты, адна асоба ці некалькі, выявіць праверка, якую цяпер праводзіць пракуратура, а велічыню пакарання абвесціць вырак суда.

Нам застаецца пісаць пра гэты факт, які прывядзе да невясёлага настрою грамадства. Мы абавязкова не адзін раз вернемся да гэтай тэмы.

Рэпартаж з пасяджэння гарадской Рады

5 ліпеня адбыўся працяг пасяджэння гарадской Рады Баранавіч, якое распачалося 27 чэрвеня.

А 20-й гадзіне на лесвічнай клетцы было пуста, а на ўваходзе ў залу пасяджэнняў стаіць апрануты ў вечаровы гарнітур віцэбурмістр інжынер Віннік.

А 20.10 у чакальні з’яўляецца больш плашчоў і капелюшоў паноў радных. А 20.15 напаўняюцца кабінеты бурмістра і віцэбурмістра. Увесь час заходзіць нехта з дэпутатаў Рады. З кабінетаў чуваць моцныя гукі ажыўленай размовы.

А 21.00 з кабінета бурмістра чуваць дэбаты. У залі пасяджэнняў пры століках сядзяць кіраўнікі тэхнічнага і электрычнага аддзелаў  г. Баранавічы – паны Свентахоўскі і Дмахоўскі. Акрамя іх, некалькі супраўцоўнікаў магістрата, асоб, што зацікаўленыя ў разглядзе іх пытанняў, а таксама некалькі “левых” (прыхільнікаў сацыялізму) з групы Махая.

21.15. У залу ўваходзяць дэпутаты Рады. А 21.20 пан бурмістр М. Ярмульскі распачынае пасяджэнне.

Разглядаюцца наступныя пытанні:

1. Заробак віцэбурмістра і дэпутатаў.
2. Справа арэнды гарадской лазні.
3. Справа атрымання крэдыту для будаўніцтва электрасетак.
4. Справа атрымання крэдыту для выбрукавання вуліц.
5. Справа пагашэння крэдыту за пажарную машыну.

На пасяджэнні было вырашана:

1. Выплаціць віцэбурмістру заробак за год штомесячнымі часткамі.
2. Справу лазні перадаць у магістрат, які пасля складання дамовы прадставіць яе на зацвярджэнне гарадской Рады.
3. Гарадская Рада ўпаўнаважыла магістрат заняцца атрыманнем пазыкі ў памеры 80 000 злотых на будаўніцтва электрасетак.
4. На брукаванне вуліц магістрат упаўнаважаны атрымаць крэдыт на 10 000 злотых.
5. Пагашэння пазыкі за пажарную машыну ўхвалена аднагалосна.

А 22.00 пасяджэнне гарадской Рады было скончана. Яно было плённым. Трохі сонна і апатычна адбываліся спрэчкі падчас разгляду пытанняў. Відаць, фракцыі абмеркавалі ўсё і дамовіліся   перад пачаткам пасяджэння.

Свята мора ў Баранавічах у 1933 годзе. Выступ каля помніка Невядомага салдата (цяпер клумба насупраць гатэля «Гарызонт»).

14 ліпеня

Падарожжа да Варшавы

У гэтыя дні адбудзецца трохдзённае падарожжа ў Варшаву. Яго кошт – 25 злотых. Запісвацца ў пана А. Пігулеўскага (у магістраце). Удзельнічаць могуць і іншагароднія асобы.

Добраўпарадкаванне

Развіццё электрасетак. Горад атрымаў у крэдыт 60 000 злотых

Намаганнямі бурмістра пана інжынера Ярмульскага на развіццё электрычных сетка горад атрымаў 60 тысяч злотых у крэдыт.

10 тысяч злотых на брук

На брукаванне вуліц у Баранавічах атрыманы крэдыт на 10 тысяч злотых. Брук пакладуць на так званых выязных вуліцах.

У выніку

Відавочна, што пры такіх працах будзе працаўладкавана шмат беспрацоўных у Баранавічах.

Ці гэта магчыма? Людзі ў горадзе не маюць працы, а вёска натоўпамі знаходзіць яе ў Баранавічах, ствараючы нездаровую канкурэнцыю. Вёска за палову кошту згаджаецца працаваць. Ад гэтага церпяць гарадскія работнікі, якім не выпадае працаваць амаль задарма.

Падпаліў, каб атрымаць страхоўку

Нейкі Вінцэнт Адашка, каб атрымаць страхоўку, падпаліў свае пабудовы. Агонь перакінуўся на чужыя будынкі.

Падпальшчыка пацярпелыя людзі намагаліся ўкінуць ў агонь. Зрабіць гэта перашкодзіла толькі паліцыя. Агульныя страты склалі 14 300 злотых.

18 ліпеня

Абвестка

Магістрат горада Баранавічы абвяшчае тэндар на перабудову гарадскіх электрычных сетак. Яна палягае ў замене жалезнага дроту на медны.

Больш інфармацыі можна атрымаць у Бюро гарадскіх электрычных сетак у магістраце. Апошні тэрмін прыёму заявак – 1 жніўня 1933 года.

М. Ярмульскі, бурмістр Баранавіч

22 ліпеня

Памёр ксёндз

21 ліпеня ў міжкамунальным шпіталі ў Баранавічы памёр ксёндз Юзаф Свідэрскі, пробашч парафіі Юшкавічы, гміны Вольна. Ксёндз некалькі год хварэў на сухоты.

Пільнуйце дзяцей

15 ліпеня на пашы ў Мядзведзічах 5-гадовая Сара Гінзбург, гуляючы, падбегла да каня, што пасвіўся. Той ударыў яе капытом у галаву, з-за чаго трэснуў чэрап. Беспрытомнае дзіця прывезлі ў шпіталь у Баранавічы, дзе яно памерла, не ачуняўшы.

23 ліпеня

Конныя спаборніцтвы за званне Чэмпіёна арміі

Сёлета ў Баранавічах адбудзецца незвычайная падзея для горада, якая тут ніколі не праходзіла. З 27 па 30 ліпеня пройдуць конныя спаборніцтвы за званне Чэмпіёна арміі.

Гэта адны з самых паважаных і цяжкіх спаборніцтваў у конным спорце краіны. 4 афіцэра кавалерыі атрымаюць звання Чэмпіёна арміі. Таму не дзіўна, што прымаць удзел у іх будуць найлепшыя вершнікі, якія будуць прадстаўляць барвы ўсіх палкоў кавалерыі і дывізіёнаў коннай артылерыі.

Спаборніцтвам у Баранавічах папярэднічалі адборныя сустрэчы, якія адбываліся ў чэрвені ў розных гарадах Польшчы. Іх пераможцы ў колькасці 100 чалавек прыбываюць у Баранавічы, каб прыняць удзел у апошнім баі за пальму першынства.

З-за таго, што такія спаборніцтвы ў Баранавічах адбываюцца ўпершыню і ізноў могуць паўтарыцца праз якіх 20-25 год, іх кіраўнік ген. Гржот-Скатніцкі дазволіў прысутнічаць на фінальнай частцы ўсім жадаючым. Цэны: 2 злотых – купон у ложу, 1,5 злотых – сядзячае месца на трыбуне, 50 грошай – стаячае месца.

Выступ ратмістра Вольскага ў Баранавічах у 1933 годзе. Фота: NAC

31 ліпеня

Хто стаў Чэмпіёнам арміі

У Баранавічах скончыліся 30 ліпеня конныя спаборніцтвы войска. Чэмпіёнам стаў 25 уланскі полк (размяшчаўся ў Пружанах), які набраў 898625 пунктаў. Другое месца ў 17 уланскага палка (Гнезна), трэцяе – у 26 уланскага палка (Баранавічы). У асабістым заліку лепшым стаў ратмістр Вольскі з 25 уланскага палка на жарабцу “Cтамбор”.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1930. Газэты пра Баранавічы

Кандуктар і кіроўца баранавіцкага аўтобусу “Вакзал – Трэцякі”. Фота 1950 гадоў.

Życie Nowogródzkie

2 ліпеня

Забіў пярун

27 чэрвеня а 9-й раніцы на полі маёнтка Арабаўшчына (Сталовіцкай гміны) у час буры, падчас касьбы, быў забіты пяруном 21-гадовы жыхар вёскі Арабаўшчына Міхаіл Кухарчык, сын Міхаіла.

Да ўвагі ўлады

З правага боку вуліцы Міцкевіча (цяпер вул. Леніна) праз узлесак вядзе сцежка, якой карыстаюцца пераважна раварысты і жыхары калоніі чыноўнікаў. Насупраць дому старасты (цяпер кавярня каля Дома Культуры) выкапаныя ірвы, якія так замаскіраваныя, што пакуль нехта з праяджаючых на ровары не зваліцца (у лепшым выпадку) са свайго жалезнага каня, дагэтуль не заўважыць небяспекі. Штодня можна назіраць па некалькі такіх здарэнняў.

Але ёсць і іншыя небяспекі таго шляху. Сцежка, што ідзе праз лясок, уся ў выбоінах і каранях. З-за такога кораня некалькі дзён таму праязжаючы раварыст пляснуўся так аб зямлю, што потым ляжаў некалькі хвілін, не ўстане паварушыцца.

Звяртаем на гэта ўвагу кіраўнікоў гораду, каб хаця б упарадкавалі ірвы, бо невядома, дзеля чаго яны наогул там патрэбны.

3 ліпеня

Статут аб камунальным падатку на сабак (скарочана)

На падставе пастановы павятовага сейміка ў Баранавічах ад 1.03.1930 г., у Баранавіцкім павеце ўводзіцца падатак на сабак. Уладарамі сабак лічацца ўласнікі нерухомасці, дзе жыве жывёла, а ў арэндным жыллі – глава сям’і. Штогадовы падатак складае: на кожнага першага сабаку – 30 злотых; за кожнага другога – 40 злотых; за кожнага наступнага – 50 злотых (рэд.: пуд жыта ў той час каштаваў 2 злотых). Падатак сплочваецца ў красавіку адным плацяжом. Ад падатку вызваляюцца : шчанюкі да 8 тыдняў ад нараджэння; адзін сабака на ланцугу – для аховы гаспадаркі на хутарах і вёсках; два сабакі на ланцугу – для аховы аддалёных паселішчаў (фальваркі і калоніі); адзін паляўнічы сабака; сабакі на дзяржаўнай службе; сабакі, гаспадары якіх часова знаходзяцца ў вясковых гмінах (да 4 месяцаў); сабакі, выстаўленыя на продаж гандлярамі жывёлаў; сабакі, што належаць іншым дзяржавам. Павятовы аддзел мае права ў выключных выпадках вызваляць ад выплаты падатку на сабак. Нясплата падатку будзе карацца штрафам да 345,9 злотых.

Абвестка пра продаж 2 га зямлі каля ракі, пад будаўніцтва млына. Газета Życie Nowogrodzkie ад 30.07.1930.

4 ліпеня

Выстава кілімаў у Баранавічах

Ад 3 па 8 ліпеня ў будынку “Крэсовага клубу” на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) жыхаркі павету ладзяць выставу кілімаў і мастацкіх работ. Кілімы і іншыя экспанаты паходзяць з вядомай мастацкай майстэрні пані Грудзінскай у Познані. Такія кілімы ўжо знаходзяцца ў каралеўскім замку ў Варшаве і летняй рэзідэнцыі польскіх прэзідэнтаў. Дзякуючы таму, што пані Грудзінская мае шматлікія стасункі на Крэсах ўсходніх, атрымалася яе ўгаварыць паказаць мастацкія творы, што даюць магчымасць зарабляць шматлікім жанчынам, таксама і ў Баранавіцкім павеце. Выстава будзе працаваць у Баранавічах толькі тры дні. Кошт білетаў: 50 грошай для дарослых, 30 – для школьнай моладзі і 20 грошай для групавых экскурсій.

5 ліпеня

Скандальная бойка пажарных на пажары

30 чэрвеня ў Русінавічах (Мядзведзіцкай гімны) адбыўся вялікі пажар, падчас якога згарэла 15 гаспадарак. Як мы высветлілі, падчас пажару адбылася бойка паміж пажарнымі з Мядзведзічаў і Рачканоў. Ня гледзячы на заклікі мядзведзіцкага войта апамятацца, бойка трывала так доўга, пакуль не загарэлася ажно 15 гаспадарак. Падставай для канфлікту сталі аддаваныя супрацьпажарныя загады. Згарэлі 15 дамоў, 15 хлявоў, 2 адрыны са збожжам, а таксама 4 каровы, 16 авечак, 2 свінні і 8 парасят. Агульныя страты складаюць 100 000 злотых.

Забойства на вуліцы Кашаровай

2 ліпеня а 23.15 паліцэйскі Адольф Станчук, праходзячы вуліцай Кашаровай (вул. Міцкевіча), знайшоў непрытомнага мужчыну, які памёр па дарозе ў шпіталь. Па знойдзеным у нябожчыка дакументам выявілася, што гэта Ян Навіцкі, што пражываў у Баранавічах на вуліцы Горнай, 1 (цяпер Тарфяная). Следства выявіла, што Навіцкага пабілі 4 пьяныя мужчыны. Пры спатканні з Навіцкім, таксама пьяным, паміж імі распачалася сварка, а потым бойка, у выніку якой апошняга знайшлі непрытомным. У нябожчыка была падрапаная скура каля носа і апухлыя вочы. Па падазрэнні ў забойстве затрыманы Стэфан Грахоўскі, Табелёў, сяржант Вашкевіч і старэйшы сяржант Малыш з 78 палка пяхоты, што размешчаны ў Баранавічах.

Абвестка пра паказ фільма «SOS» у кінатэатры APOLLO. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

11 ліпеня

Забіла гарматным снарадам

8 ліпеня каля вёскі Дзераўная падчас вучэнняў 29 палка палявой артылерыі была забіта гарматным снарадам жыхарка вёскі Дзераўная, 14-гадовая Кацярына Пракаповіч, якая збірала абломкі снарадаў.

Адкрыццё рэгіянальнай выставы ў Баранавічах

Баранавічы перажылі ўчора сапраўдны выдатны дзень, калі ажыццявілася шматмесячная праца мноства людзей. На залітых сонцам вуліцах горада вісяць транспаранты, што запрашаюць да ўдзела ў выставе.

Тым часам ў залях Гарадской рады ўчора сабралася баранавіцкая эліта. Прысутнічаюць пан стараста Пжэпалкоўскі і бурмістр Мацкевіч. Заля, прыбраная зелянінай, пачынае запаўняцца запрошанымі асобамі, што прадстаўляюць розныя пласты грамадства. Ёсць прадстаўнікі шляхты, вайсковага камандвання, самакіравання, чыгункі, розных інстытутаў. Нарашце прыбыў генерал Гжмот-Скатніцкі.

Сярод прысутных мы бачым лідскага бурмістра Багаткоўскага. Рэгіянальны аркестр у трохі ўкраінізаваных строях, які складаецца з жыхароў вёскі Пашкоўцы, грае без перапынкаў простыя рэчы з багатага скарбу беларускай музыкі.

А 13.20 прыбывае з Навагрудка пан ваявода Бечковіч, пратэктар выставы, і распачынае мерапрыемства. Пачынае казаць стараста Пжэпалкоўскі, які ў працяглай прамове, насычанай верай у будучыню, ахарактарызаваў мэты выставы, значнасць і гістарычны далягляд. Прынамсі, ён адзначыў наступнае. Кола людзей добрай волі, на чале са старастам Пжэпалкоўскім, у сакавіку стварылі Рэгіянальны камітэт у Баранавічах, які ў хуткім часе распрацаваў манаграфічны раздел. Яго мэтай было стварэнне дакладнай манаграфіі Баранавіцкага павету, а найперш гістарычнага раздзелу. У гэты ж час ваяводскі камітэт падтрымкі народнага промыслу на чале з ваяводай Бечковічам ды Навагрудзкім краязнаўчым камітэтам пачаў падрыхтоўку да наведвання Міжнароднай выставы камунікацыі і турыстыкі ў Познані. І сама сабой з’явілася ідэя зладзіць выставу ў Баранавічах, на падставе якой можна было б пазней стварыць рэгіянальны музей.

З сабраных матэрыялаў з манаграфічнага і статыстычнага раздзелаў ужо цяпер можна чэрпаць поўнымі гарсцямі бясцэнныя гістарычныя веды. Акрамя таго, выстава мае важнае гандлёвае значэнне, бо знаёміць прыезжых і тутэйшых людзей з прамысловасцю Баранавіцкага павета. Дарэчы, народны промысел выйшаў са сціплых рамак хатніх патрэбаў і задавальняе мастацкія патрэбы, што спалі ў людскіх душах. На заканчэнне прамовы стараста Пжэпалкоўскі выкрыкнуў удзячныя словы ў гонар прэзідэнта Рэчы Паспалітай і маршалка Пілсудскага.

Наступным узяў слова бурмістр Мацкевіч, які падкрэсліў значэнне выставы для Баранавіч. Ён сцвярджае, што такая выстава будзе мастом паміж горадам і вёскай. Адзначае між іншым ролю ваяводы Бечковіча, якія падтрымлівае любыя праявы рэгіянальнага руху. У заканчэнні прамовы Мацкевіч выкрыкнуў удзячныя словы ў гонар пана ваяводы.

Пасля выступіў натарыус Даноўскі, кіраўнік Польская Маці Школьнай і Камітэту выставы. Ён падкрэсліў значнасць рэгіянальнага руху, які праз веды пра бліжэйшыя ваколіцы вучыць любіць увесь край. Такім недасяжным прыкладам рэгіянальнай літаратуры для нас з’яўляецца Адам Міцкевіч, вялікі сын гэтай зямлі. Падкрэсліваючы нязломную энергію старасты Пжэпалкоўскага, Даноўскі выказаў яму словы падзякі.

Напрыканцы ваявода Мацкевіч у кароткай, але моцнай прамове дадаў імпэту арганізатарам выставы, зычачы ім далейшага поспеху. Баранавічы – гэта вельмі малады горад, але яго ваколіцы маюць вялікую гістарычную спадчыну. Кожная такая выстава мае значэнне не толькі для свайго рэгіёну, але і для ваяводства і ўсіх Усходніх Зямель.

Потым пан ваявода ў таварыстве запрошаных гасцей падаўся ў будынак гімназіі, дзе знаходзілася выстава. Тут прафесар Пазняк палымяна расказаў аб выставе, пасля чаго ваявода накіраваўся яе глядзець. Перад будынкам хор з Новай Мышы праспяваў колькі песен. Пасля наведвання выставы, якую мы апішам ў наступных нумарах, госці пайшлі абедаць у сад Клубу паляўнічых. Гэтак адбылася такая мілая і рэдкая ўрачыстасць адкрыцця рэгіянальнай выставы ў Баранавічах.

15 ліпеня

Чыгуначная катастрофа пад Будамі

11 ліпеня а 1.10 цягнік Лунінец-Баранавічы каля станцыі Буды наехаў на пераязджаючую праз рэйкі фурманку. У выніку быў забіты конь Ямільяна Козела, жыхара вёскі Вялікая Лотва. Машыністы пасля першай дапамогі завезлі самога Козела тым самым цягніком у баранавіцкі шпіталь.

Абвестка пра продаж амерыканскіх касілак для жніва. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

20 ліпеня

Працэс за права ўласнасці на землі мястэчка Баранавічы

Гучны цывільны судовы працэс, у якім разглядаецца права ўласнасці земляў, на якіх знаходзяцца Баранавічы, пачынаецца ў Навагрудскім акруговым судзе. Як вядома, большая частка земляў цяпер належыць Марыі Гурскай (дачкі Яна Развадоўскага, заснавальніка Баранавіч). Супраць яе выступае шафёр з Парыжу Маркевіч і іншыя пазоўнікі.

Працэс выклікаў вялікую цікавасць, як з-за вялікай вартасці аб’екту, так і з-за асобаў, якія судзяцца. Ён закранае вядомую ў Польшчы радзіну графаў Развадоўскіх, якія валодаюць сваёй маёмасцю на падставе дакументаў, выдадзеных ім у часы Расійскай імперыі.

Стральба

На полі паселішча Марысін (Молчадзкай гміны) 17 ліпеня падчас спрэчкі з-за кашэння жыта жыхар таго паселішча Андрэй Варона зрабіў 5 стрэлаў з рэвальверу ў бок Міхаіла Шалкевіча і Юзіка Ёўшы. У выніку Шалквіч быў лёгка паранены ў правы бок. Варона пасля стральбы збег у невядомым накірунку. За ўцекачом арганізавана пагоня.  

23 ліпеня

Наступствы буры ў Баранавіцкім павеце

19 ліпеня а 14 гадзіне праз павет прайшла бура з пярунамі, якая нанесла наступныя страты: у вёсцы Падлясейкі, Вольнаўская гміны, пасля ўдара маланкі згарэў хлеў вартасцю 500 злотых, у маёнтку Перхавічы, Моўчадзкай гміны, пярун ударыў у кароўнік, дзе на той час былі Міхась Захарка, Марцін Хворык і Уладзіслаў Зерман (жыхары в. Вярхлессе). Два першых былі забітыя на месцы, а Зерман быў паранены ў ногі, але цяпер яго жыццю нічога не пагражае. У цагельні ў Новым Двары, Новамышскай гміны, пярун ударыў у комін, адкуль патрапіў пад дах і паразіў двух работнікаў: Тэадора Афіжынскага, жыхара Лясной, і Уладзіслава Цярэшка, жыхара Ляхавіч, якія пасля таго як апрытомнелі, былі адвезеныя ў баранавіцкі шпіталь. 

24 ліпеня

Музею быць

Мы даведаліся, што ў Баранавічах магістрат і Гарадская рада рэальна дапамогуць Рэгіянальнаму камітэту ў стварэнні Рэгіянальнага музея. У бюджэце, аднагалосна ўхваленым магістратам і радай, на Гарадскі музей фігуруе сума ў 1500 злотых (субсідыя ў памеры 5000 злотых абяцана гораду на гэту мэту Лорэнцам, кіраўніком фонду дапамогі народнай культуры).

26 ліпеня

Ліквідацыя страйку на будоўлі аэрадрому

Страйк, што выбухнуў тыдзень таму сярод работнікаў, што працуюць на будаўніцтве аэрадрому LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны. Аэродром LOPP знаходзіўся паміж сучаснымі уліцамі Тельмана і Першукевича) у Баранавічах – ліквідаваны. Работнікі прыступілі да працы на ранейшых умовах.

Рэйтан замест Ляхавіч

Грамадства, жадаючы ўшанаваць памяць Тадэвуша Рэйтана, унесла ўладам прапанову пераназваць станцыю Ляхавічы на Рэйтанава, а станцыю Ведзьма – на Ляхавічы. Спадзяемся, адміністрацыя прыхільна паставіцца да гэтай ініцыятывы.

Абвестка аб продажы механічных прыладаў. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

30 ліпеня

Абрабавалі жабрака

28.06 у паліцэйскі пастарунак у Малахоўцах звярнуўся Канстанцін Гранічны, 19-гадовы сляпы жабрак, які расказаў, што 27 ліпеня паміж вёскамі Багушы і Гайкаўцы на яго напаў невядомы і абрабаваў. Злачынца адабраў 100 злотых у манетах і банкнотах, а таксама асабістае пасведчанне жабрака, выданае Косаўскім стараствам.

Будоўля помніку паўстанцам 1863 году

Пад Мілавідамі ёсць магіла забітых у 1863 годзе паўстанцаў, а побач – магіла загінуўшых маскалей. Маскалі паставілі сваім прыгожы помнік, затое магіла паўстанцаў была дагэтуль занядбаная.

Думка аб пабудове помніка даўно існавала ў баранавіцкім старастве, але неяк не клеілася, пакуль цяперашні стараста Пжэпалкоўскі не паставіў гэтую справу на рэальныя рэйкі.

Як мы даведаліся, ужо існуе зацверджаны праект помніку і ён будзе вельмі эфектны: чатыры калоны з крыжам у сярэдзіне, а пад помнікам, у металічнай труне – прах паўстанцаў. Будаўніцтва помніку павінна пачацца яшчэ сёлета. 

Кіно з гукам

Кінатэатр Apollo у Баранавічах будзе перабудаваны пад гукавое кіно. Акрамя яго ўжо ў бліжэйшыя дні пачнецца паказ кіно з гукам у залі пажарнай каманды. Кіраўніцтва Публічных работ дае дазвол на паказ гукавога кіно, пасля некаторых пераробак у памяшканні пажарнікаў.

Такім чынам хутка будзем мець адразу два кінатэатры з гукам, што прывядзе да канкурэнцыі і, магчыма, паляпшення ўмоваў прагляду фільмаў.

Новыя жыдоўскія выданні

Хутка з’явіцца ў Баранавічах новы жыдоўскі тыднёвік пад назвай “Nasza trybuna” пад кіраўніцтвам раднага Л. Вараб’ёўскага, пры супрацы І. Курынца. Гэта будзе рэгіянальнае выданне.

Як стала вядома, пэўная група жыдоў таксама плануе выдаваць “Baranowiczer Woch”, першы нумар якога павінен выйсці ў аўторак 3 жніўня. Як на Баранавічы, гэта надзвычайны ўраджай на газеты ў гэтым “агурэчным сезоне”.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Чэрвень 1930. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая). Даваенная польская паштоўка

Życie Nowogródzkie

1 чэрвеня

Ад рэгіянальнай выставы да рэгіянальнага музея

28 мая ў канферэнц-зале баранавіцкага стараства сабраліся сябры падкамісій, каб падрабязна абмеркаваць праект запланаванай на ліпень «Рэгіянальнай выставы» ў Баранавічах.

Кожны з кіраўнікоў падрабязна расказаў, што збіраецца размясціць у сваім аддзеле. Агульны характар выставы прадставіў пан стараста, які вёў гэта мерапрыемства, і прэзідэнт рэгіянальнага павятовага камітэта. Кіраўнікі аддзелаў назвалі прозвішчы людзей, якіх плануюць запрасіць у свае падкамісіі.

«Рэгіянальная выстава» ў Баранавічах павінна прадставіць дасягненні як гаспадарчыя, так і культурна-асветніцкія, а таксама помнікі гісторыі. Асабліва багатым будзе этнаграфічны і сельскагаспадарчы аддзел, а таксама геаграфічны. 

Лозунг выставы: «Праз рэгіянальную выставу прыйсці да стварэння рэгіянальнага музея».

Такі музей – вельмі наспелая патрэба для горада з насельніцтвам 30 тысяч чалавек і чатырма школамі.

5 чэрвеня

Скандал у гімназіі Шуліцкай у Баранавічах

У свой час частка бацькоў навучэнцаў гімназіі Шуліцкай ухваліла аднаразовую выплату ў памеры 50 злотых на будаўніцтва новага будынка. Частка бацькоў выплаціла гэтую квоту, а частка менш заможных – не можа выканаць гэтага «абавязку». І вось напярэдадні экзаменаў дырэкцыя школы пагражае вучням, чые бацькі не сплацілі 50 злотых, не выдаць пасведчанні аб заканчэнні навучальнага года. Гэтым скандалам зацікавілася мясцовая адміністрацыя, і цяпер справа знаходзіцца ў пракуратуры.

Абвестка пра паказ фільма “Першае каханне Касцюшкі” ў газеце Życie Nowogrodzkie ад 1.06.1930.

11 чэрвеня

Цікавыя раскопкі

У доме Банеўскага ў Баранавічах, які быў куплены ў графа Раствароўскага, падчас капання зямлі на глыбіні аднаго метра знайшлі вогнестойкі сейф. Адразу ж па горадзе разляцелася чутка аб неверагодных скарбах. На жаль, калі паліцыя адкрыла сейф, усіх чакала расчараванне, бо там былі толькі больш-менш важныя асабістыя дакументы графа Раствароўскага.

Замаскіраваныя парэшткі ўлана

8 чэрвеня за сто метраў ад вёскі Дубава, гміны Дарава, знайшлі схаванае ў жыце цела жаўнера баранавіцкага 26 уланскага палка Стэфана Вайцешыка, пасечанага ўласнай шашкай. Яго парэшткі былі замаскіраваныя. Лекары канстатавалі, што ён памёр ад больш за 30 рэзаных ран. Паліцыя праводзіць следства па гэтай таямнічай справе. (14 чэрвеня газета напісала, што ў забойстве падазраецца швагер улана – Ігнат Шчыпёр, які прыязджаў да Вайцешыка па пытаннях падзелу маёнтка).

13 чэрвеня

Расстрэл грознага бандыта

Некалькі дзён таму ў баранавіцкіх лясах недалёка ад палігона Лясная затрымалі дэзерціра Канавала, які напярэдадні напаў з мэтай рабунку на беднага селяніна і застрэліў яго. Канавала жандармерыя адвезла да вайсковага суда ў Брэст, дзе ён і атрымаў вырак. Ён быў пазбаўлены ўсіх правоў, звольнены з войска і прыгавораны да расстрэлу. Абаронца звярнуўся да пана прэзідэнта з просьбай дараваць жыццё Канавалу, але прэзідэнт не знайшоў матываў яе задаволіць і на наступны дзень вырак быў прыведзены ў выкананне. 10 чэрвеня, а 6-й гадзіне раніцы, Канавала вывелі з камеры і ў прысутнасці ксяндза даставілі на места пакарання. Там яго чакала рота салдат на чале з афіцэрам. Пасля таго як пракурор зачытаў вырак, адбылася экзэкуцыя, пасля чаго Канавал паваліўся, забіты некалькімі кулямі. Яго пахавалі на месцы расстрэлу.

19 чэрвеня

Няшчасны выпадак

16 чэрвеня са станцыі Ляхавічы фурманкаю ехаў Адам Рапейка, жыхар Лунінецкага павета. Тым часам са станцыі вяртаўся аўтамабіль. Конь Рапейкі спалохаўся і вывернуў воз. Рапейка зваліўся з воза, і так няўдала, што на месцы памёр. Аўтамабіль з’ехаў, і ніхто не заўважыў ні нумара яго, ні гаспадара. Следства праводзіць паліцыя пастарунка ў Мядзведзічах.

Абвестка пра паказ фільма “Erotikon” у газеце Życie Nowogrodzkie ад 28.06.1930.

26 чэрвеня

Грамадскае разуменне

Атрымалася, што Камітэт, які арганізуе Рэгіянальную выставу, ведае аб скарбах, якія знаходзяцца на тэрыторыі павета, але, калі надыходзіць час адкрыцця выставы, яе паліцы ззяюць пусткай. Мясцовыя людзі, якія абяцалі паказаць свае каштоўныя, нават вельмі каштоўныя экзэмпляры, выявіліся самалюбамі і… не даюць іх на выставу, хаця гарантыя і ахова тых вартых рэчаў ім была абяцаная. Хутчэй за ўсё, як звычайна бывае, трэба проста спачатку атрымаць толькі першыя экспанаты, каб паказаць шлях іншым.

Таму мы з прыемнасцю называем людзей, які першымі адгукнуліся на просьбу кіраўнікоў Рэгіянальнай выставы. Пані Слізень з Вольна, пані Рэйтан з Грушаўкі, пані Шалевіч, пані Дабравольская з Браслаўшчыны, палкаўнічыха Гарчыцка, пан пасол Рдултоўскі з Чэрніхава перадалі на выставу свае каштоўныя экспанаты.

Лічым, што за іх прыкладам пойдуць іншыя і нічога з таго вартага, што ёсць у нашым рэгіёне, не будзе забыта.

Звяртацца трэба да 1 ліпеня да пана Альфрэда Брушкевіча, кіраўніка бюро сейміка, які знаходзіцца ў  баранавіцкім старастве. 

Выстава павінна адкрыцца 6 ліпеня, таму часу няшмат для размяшчэння незарэгістраваных экспанатаў у экспазіцыі. Таксама мы даведаліся, што будзе выдадзены каталог выставы.

27 чэрвеня

Пярун забіў чалавека падчас жахлівай буры над баранавіцкім краем

Учора прайшла над Баранавічамі і ваколіцамі жахлівая бура з навальніцай. Пярун два разы ўдарыў у будынак баранавіцкага стараства, знішчыўшы электрычныя засцерагальнікі ў некалькіх пакоях. Каля вёскі Асосы (Мядзведзіцкая гміна) пярун забіў 80-гадовага Вінцэнта Асоса і параніў 72-гадовага Адама Татарыновіча, якога, на шчасце, удалося вярнуць да жыцця.

На тэрыторыі Баранавіцкага павета выбухнула некалькі пажараў ад удару маланкі. Напрыклад, у Моўчадзі згарэў адзін дом, у Рачканах – хлеў, у Ляхавічах – згарэў цэлы двор з гаспадаркай, у Мядзведзічах – хлеў Язэпа Сарокі.

29 чэрвеня

Будаўніцтва прафесійных школ

Пасля візітаў школьных інспектараў Міністэрства асветы пастанавіла вылучыць сродкі для будаўніцтва ў Баранавічах будынкаў гандлёвай і тэхнічнай школаў. Для заканчэння будоўлі гандлёвай школы выплацяць 40000 злотых і 30000 на пачатак будаўніцтва тэхнічнай школы. Гэткім чынам горад атрымае яшчэ адзін школьны гмах – тэхнічнай школы, што цяпер месціцца ў сярэдняй школе, якая не адпавядае намаганням вучняў.

Будынак тэхнічнай школы будзе пабудаваны на вуліцы Каляёвай (цяпер Вільчкоўскага), на пляцы, які быў падараваны дзяржаве Гурскімі.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Травень 1930. Газэты пра Баранавічы

Першамайская дэманстрацыя 1935 года ў Баранавічах. Фота: сямейны архіў Алеся МОРГУНА

Robotnik (орган Польскай партыі сацыялістычнай PPS)

11 мая

Напад паліцыі на першамайскую дэманстрацыю

У Баранавічах адміністрацыя і паліцыя зноў здзейснілі беззаконне і гвалт. Таварыш Юзік Мачай за раздачу ўлётак да 1 мая быў дастаўлены ў пастарунак паліцыі і там нейкі час пратрыманы. Праграму святкавання, якую перадалі ў друкарню, забараніла друкаваць паліцыя. Для сённяшніх уладаў характэрна, што рашэнне «друкаваць ці не друкаваць» паліцыя некалькі разоў змяняла, кожны раз паведамляючы гэта друкарам. Нарэшце а другой гадзіне ночы канчаткова паведамілі, што ўлёткі нельга друкаваць. Цікава, якім законам карыстаецца паліцыя, калі вырашае «легальнасць» і забарону на друк улётак?

1 мая, нягледзячы на дазвол уладаў ваяводства на правядзенне вулічнай акцыі ў Баранавічах, паліцыя ачапіла Баранавічы, забараняючы маніфестантам уваходзіць у горад і рассейваючы іх; нават фурманкі, якія накіроўваліся ў Баранавічы, заварочвалі і загадвалі людзям вярнуцца дадому.

Нашых паплечнікаў з сельскіх камітэтаў, якія ішлі на святкаванне 1 мая з сямю сцягамі, паліцыя разагнала каля горада і не пусціла ў Баранавічы. У бок тых маніфестантаў паехаў на аўто асабіста пан Пржэпалкоўскі, баранавіцкі стараста, са шматлікімі паліцыянтамі.

Насуперак усяму ў Баранавічах было вырашана арганізаваць парад пад адкрытым небам.

Калона сфармавалася з музыкамі ў першых шэрагах. У ім прынялі чальцы PPS, «Бунд», Poale Sjon, Zukunft і прафсаюзны камітэт са сваім сцягам. Шэсце рушыла па вуліцах з песнямі і музыкай.

На рынку (цяпер раён паміж вуліцамі Прытыцкага, Горкага, Чырвонаармейскай і Гагарына) прамаўлялі Мачай, Гліёт, Лідоўскі і Краўчук. Пастанова PPS была прынятая аднагалосна. Сабралася больш за 3000 чалавек, якія пачалі скандаваць «прэч маршала Пілсудскага з фашысцкім урадам».

Пасля мітынгу шэсце накіравалася на спортпляцоўку каля будынка Jutrzni, дзе выступаў таварыш Мачай, асудзіўшы беззаконне паліцыі, што не пусціла мірных маніфестантаў на першамайскую дэманстрацыю.

Пасля гэтых словаў намеснік старасты запатрабаваў скончыць акцыю і забараніў далейшыя прамовы. Конная паліцыя рушыла на натоўп, збіваючы мірных людзей, топчучы жанчын і нават дзяцей. Таварыш Мачай энергічна запратэставаў супраць незаконнага разгону мірнай дэманстрацыі, у адказ на гэта намеснік старасты загадаў паліцыі дзейнічаць яшчэ больш жорстка. 

Натоўп, раззлаваны бяспраўем паліцыі, таксама ўзбудзіўся. І невядома, чым бы ўсё гэта скончылася, каб не ўмяшальніцтва таварыша Мачая і заспакаенне ім прысутных. Абурэнне дзеяннямі паліцыі сярод людзей вялікае.

Kurjer Warszawski

21 мая

Жахлівая бура

Недалёка ад горада Баранавічы 19 мая адбылася жудасная прыродная катастрофа. У гэты дзень неба ў ваколіцах пацямнела і пачалася навальніца, падчас якой выпаў град памерам з курынае яйка. Пасевы былі знішчаны. Вялікая шкода нанесена садам. Пасля пачалася жудаснага залева. Вада на палях дасягала ўзроўню па пас чалавека. Найбольш пацярпелі маёнткі Фларыянава, Каржанеўка і Тэафілі, а таксама вёскі Кавалі, Краглі, Пранчакі, Пашкі, Навасёлкі і Падлессе.

Бура з градам прайшлася таксама над Стаўпецкім і Наваградскімі паветамі. Стараста Баранавіцкага павета, што найбольш пацярпеў ад непагоды, звярнуўся да ўрада з просьбай выдзеліць 200000 злотых для неадкладнай дапамогі людзям, якія пацярпелі ад стыхійнага бедства.

Паводле неправеранай інфармацыі, падчас буры ў Баранавіцкім павеце былі і людскія ахвяры.

Gazeta Polska

24 мая

Пошукі парэшткаў Рэйтана

У Ляхавічах Баранавіцкага павета паўстаў грамадскі камітэт, які займаецца пошукамі праха Тадэвуша Рэйтана і ўсталяваннем памятнай табліцы альбо помніка яму. Дагэтуль невядома, дзе спачывае вялікі патрыёт. Па некаторых версіях – Рэйтан быў пахаваны ў былым парафіяльным касцёле ў Грушаўцы, які ў 1857 годзе перадалі праваслаўнай царкве.

Illustrowany Kurjer Codzienny

29 мая

Прадам карусель ланцуговую на 14 месцаў, арэлі амерыканскія, малаўжываныя. Па вельмі мілай  цане. Пішыце: Баранавічы, вул. Шасовая (цяпер Брэсцкая), 154, Ян Семянюк.

Купон для атрымання 2 квікоў у баранавіцкім кінатэатры LONGINUS з часопіса Kino dla Wszystkich

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1930. Газэты пра Баранавічы

Будынак вакзала Баранавічы Цэнтральныя. Здымак пачатку ХХ ст.

Życie Nowogródzkie

1 лютага

Як баранавіцкая інтэлігенцыя змагаецца з кніжным голадам?

Група баранавіцкай інтэлігенцыі на свае сродкі стварыла вадроўную бібліятэку. Пакуль яна складаецца з добрых кніжак і нават каштоўных, але толькі белетрыстыкі. Верагодна, у хуткім часе і сур’ёзныя кнігі прыйдуць да чытача.

2 лютага

У Баранавічах за шпіёнства асудзілі бандыта Берташа

Вядомы на працягу некалькіх год у наваградскім ваяводстве бандыт Берташ некалькі дзён таму быў асуджаны за забойства на пажыццёвы тэрмін. А 1 лютага ён ізноў з’явіўся перад акруговым судом на выязной сесіі ў Баранавічах. Гэтым разам яго абвінавачвалі ў шпіёнстве на карысць адной з суседніх краін. Бандыт Берташ быў асуджаны па гэтай справе на 20 год турмы з узмоцненым рэжымам.

18 лютага

Ці не зашмат?

За мінулы тыдзень мелі мы ажно 11 дробных крадзяжоў у горадзе. Гэта досыць паказальная лічба, якая можа сведчыць, што маем дачыненне з арганізаванай шайкай злодзеяў.

У абароне спажыўцоў

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхароў горада Баранавічы Юліяна Замбрыцкага і Канстанціна Прыступу, якія купілі і закансервавалі для продажу вялікую колькасць свініны з чарвямі, шкоднымі для здароўя.

Сумленны працаўнік

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхара Баранавіч Мотэля Палонскага, які быў супрацоўнікам аб’яднання купцоў у Баранавічах і скраў на офісе з шуфлядкі каля 700 злотых. Людзі, якія ведаюць Матэльку, кажуць, што пачаў ён заглядаць да чужых шуфляд, не маючы яшчэ і дваццаці гадоў. 

19 лютага

Узарваўся запал ад гранаты

У Баранавічах пры вуліцы Каляёвай працуе вайсковая крама пана Грыншпата. Калі работніца Вераніка Міхалкевіч наводзіла там парадак, у яе руках узарваўся запал ад ручной гранаты. Міхалкевіч атрымала пашкоджанне рук і вока.

Рабунак на дарозе Дзераўная – Моўчадзь

18 лютага каля вёскі Высоцк невядомы бандыт, у вайсковай форме і з карабінам, напаў на Казакевіча, жыхара вёскі Серабрышча. Паміж бандытам і Казакевічам адбылася бойка, падчас якой бандыт зрабіў два стрэлы, але прамазаў. Пасля беспаспяховай бойкі Казакевіч параніў нажом бандыта ў плячо і той уцёк у лес, кінуўшы на дарозе карабін. Паліцыя зладзіла пагоню.

Шпіён ці ахвяра непаразумення

На станцыі Баранавічы затрымалі маладога чалавека, які чакаў цягніка на Слонім. Высветлілася, што гэта Ян Ласевіч, жыхар Слонімскага павета. У снежні мінулага года ён перайшоў граніцу да СССР, дзе яго затрымалі і пасадзілі ў турму ў Койданаве. Праз некалькі дзён яго выпусцілі і выслалі назад у Польшчу. Перакрочыўшы граніцу, Ласевіч пешкі прайшоў да Сталбцоў, адтуль падаўся да Гарадзеі, дзе сеў на цягнік і прыехаў у Баранавічы. У Баранавічах чакаў цягніка да Слоніма, але яго арыштавалі. Ласевіч сцвярджае, што пераходзіў граніцу з намерам застацца ў СССР, дзе мае дзвюх цётак. Зараз праходзіць праверка, з мэтай выявіць, ці словы Лаевіча праўда.

Абвестка пра пракат новага фільма “З дня на дзень”, размешчанага ў газеце “Zycie Nowogródzkie”

Гаспадарка ў Баранавічах

Інтэрв’ю з віцэ-бурмістрам інжынерам Аронам Віннікам

Наш горад, які развіваецца з надзвычайнай хуткасцю, мае яшчэ шмат балячак. Каб бліжэй праінфармаваць грамадскасць пра будучыя намеры магістрата, падаўся ваш карэспандэнт да віцэ-бурмістра пана інжынера Віннікаv. Атрымалася наступная размова:

– Маленькае інтэрв’ю, пане бурмістру, – пачынаю я. – Якія інвестыцыі магістрат плануе ажыццявіць сёлета?

– Перадусім скончыць будаўніцтва пачатковай школы і здаць яе да пачатку навучальнага года.

– А адкуль грошы?

– Цяпер маем 50000 злотых на гэтыя мэты, давядзецца ўзяць крэдыт 150000 злотых і, акрамя таго, атрымаем фінансаванне ад куратараў школьнай акругі.

Далейшы клопат магістрата – перабрукаванне і брукаванне вуліц. На гэта патрабуецца каля 75 тысяч злотых. Запланавана забрукаваць усе вуліцы ад Шаптыцкага (цяпер Савецкая) да Грабаўскай (цяпер Куйбышава).

Акрамя таго, плануемы ўпарадкаваць гарадскі парк – акультурыць алеі, усталяваць лавы, высадзіць кветнікі і г.д. Таксама зоймемся скверам каля вуліцы Міцкевіча і Польскага банка (цяпер раён бульвара Хейнала). А далей перапрацаваць план развіцця горада.

– А як магістрат плануе развязаць праблему асвятлення горада?

– Ужо цяпер прыступілі мы да замены электрычнага дроту на медны, падводзім яго да спажыўцоў. Гарадское асвятленне будзе шырэйшым за кошт павелічэння колькасці лямпачак у лямпах і ўстаноўкі новых светлавых кропак пераважна на перыферыі.

Балячкі нашага асвятлення ў тым, што горад не мае сваёй электрастанцыі і карыстаецца той, што належыць чыгунцы. І хаця яна больш-менш неяк працуе, але часта святла не бывае, яно міргае, гасне і электрычнасці не хапае. Таму магістрат плануе звярнуцца да кіраўніцтва чыгункі ў Вільні з просьбай павялічыць магутнасць машын і збалансавання падачы электрычнасці.

– А ўласная электрастанцыя?

– Гэта ў будучым, бо цяперашні кантракт дзейнічае для нас яшчэ тры гады.

– Ці займаецца магістрат вельмі актуальнай справай мадэрнізацыі гарадской бойні і якія мае ў гэтым цяжкасці?

– Пачну з цяжкасцяў. Цяжкі фінансавы стан усёй краіны не дазваляе сёлета скончыць работы. Для гэтага патрэбна больш за 300 тысяч злотых. Але мы амаль дамовіліся на атрыманне крэдыту на вельмі выгадных умовах. Калі гэта адбудзецца, напрыканцы года бойня можа быць здадзена ў карыстанне.

– Ці не збіраліся вы заняцца пабудовай прыстойных кіёскаў, бо існуючыя псуюць выгляд горада?

– Пытанне будаўніцтва кіёскаў было вырашана на пасяджэнні магістрата і зараз знаходзіцца ў тэхнічнай камісіі для разгляду і накіравання ў гарадскую раду.

– Як магістрат збіраецца развязаць праблему гарадскога тэатра? Ці не бачыць магчымасці пабудовы хаця б прыстойнага гарадскога кінатэатра?

– Магістрат разумее, што гэта справа важная і патрэбная, бо мы самі найбольш за іншых адчуваем адсутнасць. Але наш горад вельмі малады і мае намнога больш значных праблем для вырашэння.  

– Як магістрат вырашае гарачае пытанне ў справе пабудовы школ?

– Цяпер, як я ўжо раней адзначыў, мы маем будынак для дзвюх школ. На будучыню запланавана пабудова цэлай сеткі пачатковых школ, але ўсё залежыць ад фінансаў горада.

– На якім этапе цяпер падрыхтоўка бюджэту?

– Бюджэт горада распрацаваны магістратам і цяпер знаходзіцца на ўзгаджэнні розных камісій. Але ёсць надзея, што да 1 красавіка будзе зацверджаны ўладамі.

– Яшчэ адно пытанне, пане віцэ-бурмістру, як магістрат удзельнічае ў будаўніцтве аэрадрома LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны).

– У магістраце разумеюць, што аэрадром вельмі важны для будучага развіцця горада, таму мы будзем дапамагаць у яго пабудове. Гэта падцвярджае і прызначэнне значных сродкаў у бюджэце. Праз пабудову аэрадрома Баранавічы, якія знаходзяцца на шляху паміж Захадам і Усходам і з’яўляюцца найвялікшым гадлёвым горадам на Усходніх Крэсах, нас чакаюць яшчэ большыя магчымасці развіцця.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы