Травень 1932. Газэты пра Баранавічы

Рамізнік з пасажырам на вуліцы Нарутовіча (цяпер Камсамольская), 1936 год. Ззаду відаць кінатэатар Apollo – цяпер пляцоўка паміж гатэлямі “Марыінскі” і “Гарызонт”. Здымак з архіву Сяргея Русака

Kurier Nowogródzki

1 мая

Злая варажба

Некалькі дзён таму да Тэадоры Галінскай, якая жыве на вуліцы Азёрнай (назва засталася дасюль), 15, зашлі 2 вандроўныя цыганкі, якія прапанавалі ёй за невялікую плату паваражыць. Галінская, як і ўсялякая звычайная кабета, што цікавіцца сваёй недалёкай будучыняй, пагадзілася на цыганскую варажбу.

Незнаёмкі загадалі падаць поўную мядніцу (медны таз) вады, дасталі свечы зялёнага колеру і, запаліўшы іх, пачалі ліць воск на ваду, а дымам ад свечак абкурваць Галінскую. Праз некалькі секунд гаспадыня страціла свядомасць і пачала падпарадкоўвацца загадам цыганак. Прынесла ў пакой усе свае каштоўныя рэчы і біжутэрыю ды аддала вядзьмаркам усё, што яны хацелі.

Праз нейкі час Галінская ачомалася і пабачыла, што цыганкі сышлі ў невядомым накірунку з усёй біжутэрыяй і грашыма. Засталася толькі мядніца з вадою, у якой плавалі дзіўныя кавалкі воску. Толькі цяпер Галінская зразумела, што была проста ашуканая.

Падалася ў пастарунак паліцыі, дзе паведаміла аб крадзяжы і склала падрабязнае апісанне ашуканак. Толькі вось ці атрымаецца цяпер затрымаць спрытных варажбітак, цяжка сказаць, бо, верагодна, Галінская задураная невядомым дымам не зможа ў сапраўднасці пазнаць тых цыганак.

3 мая

З жыцця кааператыву “Сноп” у Вольна

У памяшканні клубу ў Вольна адбылося вельмі важнае паседжанне чальцоў кааператыва “Сноп” пры ўдзеле інспектара Аб’ядання спажыўцоў – пана Будзькі.

Кіраўніцтва кааператыву склада справаздачу за 1931 год, якая была закрыта з прыбыткам 679 злотых. Усю гэтую суму вырашылі накіраваць на будаўніцтва ўласнага дому, якое пастанавілі распачаць ужо сёлета. Для гэтага быў створаны Камітэт пабудовы дому. Належыць адзначыць, што ў гэтых цяжкіх варунках эканамічнага крызісу кааператыў “Сноп” добра завіваецца, дзякуючы інтэнсіўнай працы кіраўніка кааператыва Уладзіслава Урбановіча і чальца з кіраўніцтва пана Макарэвіча.

Падкідыш

На верандзе на алее Післудскага знайшлі немаўля-хлопчыка, узросту прыкладна 5 месяцаў, якога кінула яго маці.

 5 мая

Першамай у Баранавічах

Голасна абвешчанае сацыялістамі святкаванне 1-га мая ў Баранавічах выйшла вельмі мізэрным. Нешматлікае шэсце, якое складалася ў асноўным з маленькіх груп, рушыла ад будынку “Jutrzni” на кірмаш, дзе было сказана некалькі прамоў не вельмі шматслоўных. Наогул 1-га мая ў Баранавічах прайшло вельмі спакойна, без ніякіх здарэнняў.

Сацыялістычная газета Robotnik 10 мая зусім па-іншаму апісала гэтую імпрэзу

Святкаванне сёлета 1 мая ў Баранавічах Сацыялістычная партыя Польшчы (PPS), Бунд і Паалей Цыон («Працоўныя Сіона») правялі найлепей за мінулыя гады. У шэсці ўзяло ўдзел каля 3000 чалавек, а ў мітынгу на кірмашы – болей за 5000. Гарадская адміністрацыя зрабіла ўсё, каб адхіліцца ад удзелу ў маніфестацыі. Тых, хто з вёсак накіроўваўся на мітынг, страшылі пакараннем і не пускалі ў Баранавічы.

Пад чыстым небам прамаўлялі Махай, Мукасей, Канігзбер, Лапінскі, Лахоўскі і Ружанскі. Пасля прамовы калона рушыла па вуліцам горада на чале з аркестрам.

Падчас прамоў на кірмашы паліцыя адлоўлівала вучняў, хапаючы іх сярод слухачоў!

Увечары адбылася ўрачыстая Акадэмія, якая скончылася танцамі. Рабочыя і работніцы, палякі, жыды, беларусы і расейцы ахвотна адпачывалі.

8 мая

Анонс першага баксёрскага матчу

Намаганнямі 78 пяхотнага палка разам з павятовым камендантам PW (Przysposobienie Wojskowe – вайсковая падрыхтоўка) у Баранавічах адбудзецца першы турнір па боксу 8 мая, а 13-й гадзіне ў Рашынскім лесе (казармы Касцюшкі – цяпер Вайсковы гарадок). У ім возьмуць удзел спартоўцы з 78 пяхотнага палка (Вайсковы спартовы клуб), 26 уланскага палка (каманда “Стралец”) і мясцовага спартовага клубу “Макабі”. Гэта першая падобная імпрэза ў Баранавічах, якая павінна зацікавіць мясцовых жыхароў. Уваход у лес каштуе вельмі танна – усяго па 50 грошай з чалавека.

Свята пасадкі дрэваў

4 мая адбылося ў Баранавічах “Свята пасадкі дрэваў”, у якім ўзялі ўдзел усе мясцовыя сярэднія школы і аддзел Аб’яднання Стралецкага. А 9-й гадзіне раніцы каля Помніка невядомаму жаўнеру (цяпер клумба на вул. Савецкай, насупраць гатэлю “Горизонт”) ксёндз-вікарый Лявон Спакач асвяціў дрэвы, пасля чаго зрабіў прамову, у якой заахвоціў прысутных да апекі над высаджанымі ў гэты дзень дрэвамі, як гэта робіцца ў заходняй частцы Польшчы.

Пасля выканання гімну школьным аркестрам прамовіў намеснік старасты Генрык Курачыцкі і школьны інспектар Ставовы. Затым школьнікі разабралі складзеныя тут дрэўцы, якія прывезла дарожная служба, і пад наглядам знаўцаў пачалі высаджваць дрэвы ў загадзя прыгатаваныя ямкі. Высаджана больш за 600 саджанцаў на вуліцах: Шасовай (Брэсцкая), Касінераў (Войкава), Мінскай (Прытыцкага), Рынкавай (Фраленкова) і Шырокай (Тэльмана).

Першыя два дрэвы высадзілі намеснік старасты Генрык Курачыцкі і школьны інспектар Ставовы на вуліцы Міцкевіча (цяпер Леніна), каля Помніка невядомаму жаўнеру. Кожны з удзельнікаў навязаў да свайго дрэва картку з прозвішчам і абавязаўся даглядаць яго.

Падкідыш

Ужо другі раз у Баранавічах на верандзе па адрасе Нарутовіча, 88 (цяпер Камсамольская) знойдзена немаўля. Побач з дзіцём была картка з надпісам: “Макух Толя, 8 месяцаў”.

10 мая

Бура з градам над Баранавічамі

Сёння ўночы над баранавіцкім паветам прайшла нечаканая бура з перунамі і градам. У вёсцы Вольна пярун ударыў у гаспадарчыя забудовы, забіў кабылу, спаліў хлеў і канюшню з інвентаром. Падчас акцыі тушэння пажару моцна пацярпеў гаспадар спаленых будынкаў Якуб Валожын.

Баксёрскі матч

Упершыню ў Баранавічах адбыўся баксёрскі матч, арганізаваны 78 полк пяхоты і камендатурай павятовага PW.У ім прынялі ўдзел 22 спартоўцаў мясцовых клубаў і аб’яднанняў. Упершыню арганізаваная такая імпрэза прыцягнула вялікую ўвагу жыхароў горада. Пры мясцовых спартовых клубах цяпер утвараюцца баксёрскія секцыі.

13 мая

Святатацтва ў парафіяльным касцёле

Сёння ўночы адбыўся ўзлом парафіяльнага касцёлу ў Баранавічах. Святатаццы скралі з табернакулума некалькі дзесяткаў аплатак і некалькі штук гастыі, пакінуўшы на месцы дарагія прыборы для літургіі. У тую самую ноч злодзеі ўламаліся ў царкву ў вёсцы Вялікія Лукі, але спужаныя раней часу не паспелі нічога скрасці.

18 мая

Вясна ў Баранавічах

Пасля пахмурных і дажджлівых дзён у Баранавічах і на тэрыторыі павету ўсталявалася цёплая і лагодная вясна. У самім горадзе Магістрат, нягледзячы на эканамічны крызіс, вырашыў высадзіць кветнікі каля: будынку стараства, Польскага банку, калоніі ўраднікаў, помніка Невядомаму жаўнеру, што значна ўпрыгожыць Баранавічы.

Адно кепска, што горад дасюль не мае цыстэрны для паліву вуліц, што моцна адбіваецца на прахожых і шпацыруючых, якія вымушаны душыцца цэлымі хмарамі пылу, якія ўздымаюць дворнікі, выконваючы свае штодзённыя абавязкі па падмятанню.

19 мая

Першы кегельбан на Крэсах – у Баранавічах

Адбылося  урачыстае адкрыццё кегельбану, пабудаванага Вайсковым кааператывам (казармы Траўгута – Вайсковы гарадок) у Баранавічах. Гэта яшчэ адзін спартовы аб’ект у горадзе, дзе іх увесь час робіцца ўсё болей.

Выпадкі і здарэнні

Хвалі Жлобінскага возера вынеслі на бераг цела ўтопленага немаўляці. Паліцыя шукае цяпер яго маці.

Герш Еўрфановіч (Шаптыцкага, 18 – цяпер Савецкая) паведаміў у паліцыю, што нейкі Сяргей Ганчарык прыйшоў да яго ў майстэрню і папрасіў прыкруціць да ровара новыя балотнікі, пасля чаго нечакана ўцёк з памяшкання, не заплаціўшы.

Некалі дзён таму на шкоду Вольгі Шкодзік (вул. Т. Галуўкі, 6 – Куйбышава) яе сусед Берка Палячок разабраў сцяну складу і скраў у яе дошкі, якімі тапіў печку. Шкода склала некалькі дзесяткаў злотых.

Спорт у Баранавічах

14 мая на спартовай пляцоўцы спартовага клубу “Макабі” адбыўся футбольны матч паміж вайсковым спартовым клубам “78 полк пяхоты” і СК “Макабі”. Нягледзячы на тое, што гэта была таварыская сустрэча, гледачоў хапала.

Першая сустрэча двух самых магутных мясцовых футбольных каманд дае падставы для разважанняў і не можа быць падставай для прагнозаў на будучыню, калі адбудзецца барацьба за чэмпіёнства ў горадзе Баранавічы. Свежаствораная каманда ВКС “78 п.п.” валодае салідным матэрыялам, але як звычайна бракуе тут прафесійных навыкаў, у тым ліку тэхнічнага майстэрства. Затое “Макабі” валодае добрай тэхнікай, але не выкарыстоўвае найлепшыя сітуацыі. Цэлы матч “Макабі” меў перавагу на полі, але не мог выкарыстаць свае надзвычайна карысныя пазіцыі. У той самы час ВКС “78 п.п.”, найперш дзякуючы падтрымцы знакамітага галкіпера і некалькіх дасканалых гульцоў, прабівалі адну брамку за другой.

Вынік неспадзявана быў на карысць “78 п.п.” – 7:0 (4:0).

Аднак не азначае тое, што ВКС “78 п.п.” павінен спачываць на лаўрах сваёй сілы. Трэба адзначыць, што СК “Макабі” з’яўляецца грозным супернікам і можа нанесці паразу ў афіцыйных сустрэчах, бо тэхнічна значна пераўзыходзіць вайсковую каманду.

У выніку гэтай сустрэчы “78 п.п.” павінен заняцца сур’ёзнымі трэніроўкамі, каб выправіць хібы, якімі скарыстаецца супернік.

20 мая

Суд над шпіёнамі

Навагрудскі акруговы суд на выязной сесіі ў Баранавічах разгледзеў справу двух братоў Мікалая і Габрыеля Чыгіроў, жыхароў Стаўпецкага павету, якія абвінавачваліся ў шпіёнстве на карысць іншай дзяржавы. Суд разгледзеў доказы іх віны і асудзіў абодвух падсудных да кары смерці праз павешанне. Абарона падала апеляцыю да пана прэзідэнта аб змяненні вырака.

21 мая

Як выканалі вырак смерці ў Баранавічах

20 мая, а 12.30, быў выкананы вырак смерці праз павешанне адносна Мікалая Чыгіра, жыхара Стаўпецкага павету. Вырак выканаў памочнік ката Браўн на тэрыторыі карна-следчай турмы ў Баранавічах. Асуджаны перад смерць плакаў увесь час. Яго малодшы 19-гадовы брат Габрыель Чыгір быў памілаваны панам прэзідэнтам Рэчы Паспалітай, і кара смерці была замененая на бестэрміновую турму пад строгім наглядам.

22 мая

Батальная сцэна ў Баранавічах

22 мая (у нядзелю), а 16 гадзіне, на пляцу Легіёнаў у казармах Касцюшкі (знаходзіўся паміж сучаснымі вуліцамі Заслонава, Арджанікідзе, Ракасоўскага, Камарова) адбудзецца пастаноўка масштабнай батальнай сцэны “1920 год. Цуд над Віслай” паводле сцэнара Яна Пянткоўскага, якая прадставіць змаганне з бальшавіцкай агрэсіяй. Акрамя артыстаў у пастанове возьмуць удзел аддзелы Брыгады кавалерыі, артылерыя і пяхота – агульнай колькасцю 700 чалавек. Уваход каштуе ад 50 грошай да 2 злотых. 

Надзвычайнае паседжанне гарадской рады

У баранавіцкім магістраце адбылося надзвычайнае паседжанне гарадской рады на чале з бурмістрам – панам інжынерам Віннікам. Адразу быў разгледжаны ліст Павятовага аддзелу у справе тэндару на будаўніцтва гарадской рэзні (цяпер мясакамбінат). Мінулы тэндар не быў прызнаны Павятовым аддзелам, бо не былі выкананыя ўсе законныя фармальнасці. Гарадская рада ўхваліла правядзенне новага тэндару, аб якім паведамяць у прэсе.

Пасля была разгледжана справа пабудовы ў гарадскім парку (цяпер Стары парк) пляцоўкі для спорту і імпрэз для адпачынку. Рада разгледзела магчымасці павысіць сродкі, выдаткаваныя на пабудову пляцоўкі. З-за таго, што кошт будовы пляцу значна вышэйшы, за грошы, якія можа выдаткаваць гарадскі бюджэт, рада пастанавіла ў кожны святочны дзень ладзіць у парку канцэрты з вельмі малымі цэнамі на ўваходныя квіткі – не больш за 20 грошай з асобы і 10 грошай з моладзі. Прыбытак ад гэтага пойдзе цалкам на будаўніцтва спартовай пляцоўкі. Канцэрты будзе даваць вайсковы аркестр з ласкавай згоды камандавання 26 уланскага палка, што стаіць у Баранавічах. Гэткім чынам ініцыятыва пана бурмістра інж. Вінніка ажыццявіцца яшчэ сёлета з вялікай карысцю для спорту.

Трэба адзначыць, што будаўніцтва тэніснага корту ў парку гэтай вясной ужо скончана, і ён перададзены для грамадскага карыстання.

23 мая

Аблава ў Баранавічах

Следчыя органы ў Баранавічах мінулай ноччу ладзілі аблаву па хованках і малінах, а таксама ў іншых падазроных месцах горада і на перыферыі.

У выніку аблавы арыштавана 13 чалавек без дакументаў. Акрамя таго, знойдзены скрадзены ровар, які хавалі ў адным з пустых вагонаў, што стаяў на запасных шляхах на таварнай станцыі. Зладжанае сачэнне за роварам прынесла вынік – апоўначы да вагону прыйшла нейкая асоба з намерам забраць скрадзенае. Пасля затрымання выявілася, што гэта Юзаф Лясінскі, жыхар Варшавы, які ўжо некалькі разоў сядзеў у турме пад строгім наглядам за падобныя злачынства.

25 мая

Бой з шалёным ваўком

Вёска Люшнева Моўчадскай гміны сталася месцам незвычайнага здарэння. Некалькі дзён таму ўночы на падворак М. Пракопа ўскочыў шалёны воўк, які пачаў ганяцца за сабакамі. Разбуджаны сабачым брэхам гаспадар выбег у кашулі на двор, схапіўшы ў руку па дарозе сякеру. Калі Пракоп апынуўся на падворку, дык знянацку быў атакаваны ваўком, які, намагаючыся схапіць за горла мужчыну, цапнуў таго за левую руку. Некалькімі ўдарамі сякеры Пракоп забіў ваўка. Галава жывёлы перададзеная ў Дзяржаўны інстытут гігіены ў Варшаве для даследавання. Параненаму Пракопу мясцовы лекар зрабіў прышчэпкі ад шаленства.

Конны рэйд

21 мая з горада рушыў конны рэйд афіцэраў Брыгады кавалерыі “Баранавічы”. У ім удзельнічаюць 22 афіцэры з камандзірам брыгады генералам Гжмот-Скатніцкім. Маршрут рэйду праходзіць праз Сувалкі і Аўгустоў да Варшавы, куды рэйд павінен прыехаць 31 мая.

Першай батальная сцэна ў гісторыі Польшчы

Згодна папярэдняй абвестцы 22 мая адбылася на пляцы Легіёнаў у Баранавічах маштабная батальная сцэна, якую арганізаваў мясцовы Жаночы грамадскі працоўны саюз (ZPOK) упершыню на тэрыторыі Польшчы. “1920 год. Цуд над Віслай” – баявое відовішча паводле сцэнара Яна Пянткоўскага, прадстаўляе жывое змаганне польскага войска падчас адбіцця бальшавіцкай навалы.

Цяжкае заданне дасканала выканалі артысты, пад кіраўніцтвам пана Шпакоўскага, пры ўдзеле Брыгады кавалерыі, артылерыі і пяхоты – агулам 700 жаўнераў.

Неверагоднае відовішча, напэўна, упершыню пастаўленае ў Польшчы, прыцягнула натоўпы публікі на пляц Легіёнаў, якая з вялікай цікавасцю назірала за зацятым змаганнем польскай кавалерыі і пяхоты з бальшавікамі.

Уся пастанова была выканана дасканала і ўразліва, а паказ баявых дзеянняў аздобіла выдатная форма статыстычных армейскіх падраздзяленняў.

28 мая

Адмена конных спаборніцтваў

Усходне-крэсовы конны клуб паведамляе, што конныя спаборніцтва, запланаваныя на 6 і 12 чэрвеня – адмяняюцца па прычынах, незалежных ад клубу. Затое ў гэтыя дні адбудуцца конныя гонкі.

Барбар у Баранавічах

Пан Х. выбраўся з дубальтоўкаю на возера Жлобін у Новых Баранавічах у таварыстве адной дамы. Пара тая села ў лодку і пачала катацца па возеры. У пэўны момант пан Х. захацеў пахваліцца перад дамаю свайго сэрца, як ён умее страляць, і, не думаючы доўга, падплыў да берага, дзе спакойна блукаў па багне бусел. Х. прыцэліўся і двойчы стрэлі па буслу, забіўшы птушку на вачах некалькіх дзясяткаў асоб, якія адпачывалі на пляжы. Лічым, што ён павінен быць вельмі сурова пакараны за свой паляўнічы выбрык. 

Трагедыя на чыгуначным пераездзе

На пераездзе ў Баранавічах паміж таварнай станцыяй і дэпо (хутчэй за ўсё цяперашні “Крывы пераезд”) пад пасажырскі цягнік Ваўкавыск-Баранавічы патрапіла фурманка, на якой сядзеў жыхар вёскі Антанова Павал Васілевіч. Фурманка ад удару была цалкам знішчана, а сам Васілевіч быў адкінуты ў бок з вельмі цяжкімі пашкоджаннямі па ўсім целе. У безнадзейным стане яго перавезлі ў павятовы баранавіцкі шпіталь.

Летась, таксама ў маі, пярун забіў 18-гадовую дачку Васілевіча.

Трэба адзначыць, што з-за недастатковага забеспячэння пераезду Баранавічах штогод тут адбываецца некалькі падобных здарэнняў. Калі чыгуначныя ўлады не возьмуцца за гэтую справу, дык на пераездзе можа адбыцца катастрофа, бо па ім едуць не толькі фурманкі, але аўтобусы і аўтамабілі. Да здарэнне недалёка, бо вазы з фурманкамі едуць па пераезду цэлымі шэрагамі.

30 мая

Несумленны кіроўца

Гірш Пінчук (Нарутовіча,63 – цяпер Камсамольская) паведаміў у камісарыят паліцыі, што наняў кіроўцу з аўтобусам Кушчынскага, каб той адвёз дзяцей са школы на Мышанку і даў за гэта 20 злотых задатку. Кушчынскі не толькі не прыехаў, але адмовіўся аддаваць грошы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Красавік 1932. Газэты пра Баранавічы

Кавярня “Залаты кут” на рагу сучасных вуліц Савецкая і Камсамольская. Даваенная поштоўка з калекцыі Руслана Равякі

Kurier Nowogródzki

2 красавіка

З будоўлі рэзні

Баранавіцкі магістрат пастанавіў прыступіць да заканчэння будаўніцтва новага будынка – гарадской рэзні (бойня, цяпер частка мясакамбіната). 12 красавіка адбудзецца тэндар для вызначэння арганізацыі, якая будзе весці будаўнічыя работы.

Справы беспрацоўных

31 сакавіка былі ліквідаваны дзве кухні (Чырвонага крыжа і рытуальная жыдоўская), арганізаваныя зімой для харчавання беспрацоўных у Баранавічах. Дакладная справаздача аб дапамозе беспрацоўным будзе пададзена бліжэйшым часам.

Пазыкі на разбудову Баранавіч

У апошнія дні магістрат гораду атрымаў паведамленне з Банку Нацыянальнай Гаспадаркі, што ў бліжэйшы час Баранавічы атрымаюць крэдыт на будаўніцтва малых домікаў, не болей за 4-хпакаёвыя, пераважна драўляных. Пазыкі будуць выдадзеныя зацікаўленым асобам на суму да 4000 злотых. Згаданыя крэдыты дазволяць павялічыць будаўніцкі рух у Баранавічах і прывядуць да больш шчыльнай забудовы ў самім горадзе.

3 красавіка

Новыя планы магістрату

Напрыканцы году магістрат Баранавіч паспрабаваў любымі спосабамі развязаць большасць праблем горада. Найперш быў зацверджаны бюджэт на 1932-33 гг. – Баранавічы стаў сёлета першым горадам, які зрабіў гэта ў ваяводстве. Магістрат паспрабуе да канца года завяршыць распачатую будоўлю гарадской рэзні. Адбудзецца тэндар на ўтрыманне гарадской лазні, якая з’яўляецца дабрадзействам для горада, пазбаўленага ракі. Абсталяваная найноўшымі тэхналогіямі і басейнамі для плавання яна б вырашыла  праблемы горада ў плане гігіены. Пакуль што ўтрымліваць лазню даводзіцца гораду, а выдаткі абцяжарваюць яго бюджэт. Каб не пазбаўляць жыхароў гораду гэтай выгады, магістрат пастанавіў аддаць яе ў арэнду.

Акрамя таго, магістрат носіцца з ідэяй наладжвання аўтобуснага руху ў горадзе. У бліжэйшы час адбудзецца тэндар па гэтаму пытанню. Ажыццяўленне нармальнага аўтобуснага руху знішчыць шматлікія праблемы, якія ёсць цяпер у такім вялікім горадзе, як Баранавічы. На вуліцах з’явяцца прыпынкі, ад якіх кожныя паўгадзіны будуць ад’язджаць аўтобусы ў розных накірунках. 

Магістрат таксама разгледзеў пытанне атрымання крэдыту для ліквідацыі запазычанасці перад электрастанцыяй чыгункі, якая пастаўляе ток на патрэбы горада.

У бліжэйшыя дні пан бурмістр Віннікаў паедзе да Варшавы, дзеля ўзгаднення пытанняў па крэдытам. Як бачым, планы новага кіраўніцтва горада вельмі добрыя, і маем надзею, яны будуць рэалізаваныя.

Абвестка пра тэндар гарадскога аўтобуснага транспарту ў Баранавічах. 23-04-1932, Kurjer Nowogródzki

Нават вады шкадуе

Нейкі Панцеляймон Судзіч, які жыве па вуліцы Шасовай, 164 (цяпер Брэсцкая) такі прагны, што нават не дазваляе суседзям браць ваду з яго студні. На днях ён спаткаў каля студні свайго суседа Аляксандра Харкова з 2 вёдрамі і не дазволіў яму гэта зрабіць. Да таго ж рэквізаваў у яго два вядра, якія пасля меў нахабнасць забраць сабе.

5 красавіка

Сур’ёзны павадак пад Баранавічамі

Рэкі Шчара і Грыўда ў Баранавіцкім павеце хутка ўздымаюцца, не гледзячы на тое, што лёд яшчэ не паплыў. На тэрыторыі Дабромысльскай гміны вада выступіла з берагоў і затапіла дарогу паміж Даманава і мястэчкам Быцень на 120 метраў, паміж Даманава і Гнойна (з 1964 – вёска Вішнеўка) – на 50 метраў, а паміж вёскамі Гнойна і Дабромысль – на працягу 60 м. Вёскам Гнойна і Каханова пагражае сур’ёзнае затапленне. Да гэтай пары некалькі гаспадарак у гэтых вёска ўжо падтапіла.

Пад мястэчкам Палонка выйшла з берагоў рака Ніса ды пагражае затапленню моста і млына ў маёнтку Гажэльня Навамышскай гміны.

Плямісты тыф

На тэрыторыі Баранавіцкага павету ў Вальнянскай гміне паўторна выявілі выпадкі плямістага тыфу. Захварэла некалькі чалавек, якіх даставілі ў інфекцыйны шпіталь у Баранавічах. Павятовыя лекары праводзяць адпаведныя мерапрыемствы.

7 красавіка

Патоп у Баранавічах

Вада ў Шчыры паднялася яшчэ на 1 м. Пад Сталовічамі вада затапіла грэблю і пагражае сарваць мост. Нават пешая сувязь з мястэчкам перарваная. У саміх Баранавічах у выніку ападкаў і моцных дажджоў залітыя амаль усе вуліцы ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзалу) і частка вуліц у Старых Баранавічах. Гарадскі магістрат распачаў інтэнсіўныя працы па ліквідацыі наступстваў, што цягне за сабой вялікія выдаткі з бюджэту горада.

П’яныя авантурысты супраціўляюцца паліцыі

Некалькі дзён таму на рагу вуліц Сенатарскай (цяпер Горкага) і Шаптыцкага (Савецкая) з’явіліся тры п’яныя авантурысты, якія чапляліся да мінакоў ды нават моцна пабілі плутановага (малодшы сяржант) 78 пяхотнага палка Рыгора Валасевіча. Імі занялася паліцыя, аднак падчас суправаджэння да камісарыяту авантурысты пачалі актыўна супраціўляцца. Не гледзячы на гэта, усіх траіх затрымалі і перадалі судовым уладам. Авантурыстамі аказаліся жыхары Баранавіч: Мікола Краўчанка (Шасовая, 166 – вуліца Брэсцкая), Міхал Раўгейша (Шасовая, 168) і Казік Руды (Міцкевіча, 39 – вуліца Леніна).

Няўдзячны братка

Соня Познанская, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Віленскай, 31 (цяпер Гагарына), звярнулася ў мясцовы камісарыят і паведаміла, што яе родны брат Давід Ліўшыц, які часова пражываў у яе, знік мінулым вечарам, прыхапіўшы мужчынскі гарнітур і дзве кашулі, што належалі яе мужу. Вартасць скрадзеных рэчаў – 160 злотых.

Абвестка аб продажы фальварку (60 га) каля станцыі Моўчадзь. 3 красавіка 1932, Kurjer Nowogródzki

9 красавіка

Гарэлка ў кавярні

У апошнія дні ў кавярні на вуліцы Шаптыцкага, 18 (цяпер Савецкая), яка належыць пані Беластоцкай, паліцэйскія спаткалі трох нецвярозых асоб, якія смакавалі “чыстую”, прададзеную ім зычлівай гаспадыняй. Гарэлку канфіскавалі. Справу перадалі ў адпаведную інспекцыю. (Пра спрэчку канкурэнтаў Эмы Белстоцкай і Файвеля Зелікоўскага чытайце ў аглядзе сакавіцкіх газет).

Новы доктар у Гарадзішчы

Малітвы жыхароў Гарадзішча былі пачутыя, і ў мястэчка прыбыў новы лекар, які займецца людам ва ўсёй гміне. Ям мы даведаліся, новы доктар пан Юзэф Нівінскі ў бліжэйшыя дні таксама зойме пасаду арганізацыі “Каса хворых” у Гарадзішчы.

Помста кватаранта

Самуэль Вальфовіч, які здымаў кватэру ў Іўкі Лістгартэна на вуліцы Уланскай, 47 (цяпер Штакерау), увесь час жыў у нязгодзе са сваім гаспадаром. Нарэшце яму гэта надакучыла і ён пастанавіў знайсці іншае жыллё з лепшым гаспадаром. Але перад ад’ездам добра пастараўся і разабраў печ у кухні і пакоі. Лістгартэн пасля ад’езду Вальфовіча зайшоў у пакой і стаў як саляны слуп. Найперш ён збіраўся дагнаць былога кватаранта і пакараць самастойна, але падумаўшы – паведаміў аб самаўпраўстве ў паліцыю.

Рэпертуар кінатэатраў

З учарашняга дня ў кінатэатры “Апола” паказваюць прыгожы фільм “Давід Голд”, у якім адлюстроўваецца драматызм сям’і Голдэраў. У кінатэатры “Казіно” ад сёння круцяць выдатную “Венгерскую рапсодыю”.

14 красавіка

Крывавая спрэчка паміж братамі

У вёсцы Малая Сваротва Моўчадскай гміны паміж братамі Андрэем і Янам Піваварчыкамі адбылася спрэчка з-за падзелу зямлі. Спрэчка перарасла ў бойку, падчас якой старэйшы Андрэй тройчы стрэліў у Яна, параніўшы таго лёгка ў руку, а калі скончыліся патроны, кінуўся на брата і некалькі разоў ударыў нажом у раёне сэрца. Пасля гэтага Андрэй уцёк з месца здарэння, а цяжкапараненага Яна адвезлі ў шпіталь.

Ліквідацыя зладзейскай шайкі

На днях следчы аддзел паліцыі ў Баранавічах ліквідаваў грозную банду зладзеяў, якая нядаўна прыехала ў горад з намерам ажыццявіць шэраг ўзломаў і крадзяжоў. Цэлая групоўка зладзеяў, нічога не падазраваючы, затрымалася ў гатэлях Левінбука і Жмудзяка ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзалу), дзе іх усіх адразу арыштавала паліцыя.

Затрыманыя: Абрам Гамельклапер з Белай Падляскі, Фішэль Шнэйдэр з Варшавы, Хава Дубенка і Гутман Перэлстад з Брэст-Літоўскага, Саламон Фішэр з Цеханова і Балеслаў Вішнеўскі з Роўна. Усіх перадалі судовым органам, бо ўсе без выключэння знаходзіліся ў вышуку за розныя злачынствы, здзейсненыя ў розных кутках краіны.

15 красавіка

Змаганне за “Залаты кут”

Паўгады ўжо мінула, як Мойша Бэрэнштэйн частку свайго будынку на вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна) пачаў здаваць пані Я. Шулевіч пад закусачную. Гэта меўся быць бар пад назвай “Залаты кут” (Złaty róg), але з-за помніка Невядомаму салдату, які знаходзіцца побач, і праваслаўных могілак (цяпер плошча Леніна і гарвыканкам), Шулевіч не атрымала дазволу на гандаль моцным алкаголем. Таму і адчыніла закусачную, якая без гарэлкі не мела папулярнасці.

Высокая арэндная плата і малыя прыбыткі справакавалі канфлікт паміж гаспадаром і арандатаркай. Нават хадзілі чуткі, што пан Бэрэнштэйн пагражаў гвалтам выкінуць з будынку Шулевіч. Мінула некалькі месяцаў, і ў гаспадара з’явілася свежая ідэя.

Ён залез на дах свайго дому і ўночы з нядзелі на панядзелак разабраў комін, які злучаў закусачную з галоўным комінам, ды напхаў туды рознага смецця. На наступны дзень Шулевіч растапіла печы, нічога не падазраваючы. Дым засціў усю закусачную і ледзь-ледзь не справакаваў пажар у цэнтры горада.

На шчасце, пажарная каманда прыбыла вельмі хутка і выкрыла вар’яцкую штуку, якую справакаваў гаспадар будынка. На Бэрэнштэйна складзены пратакол, які перадалі ў суд. Спадзяваемся, што ён панясе пакаранне за свой дзіўны выбрык.

Помнік Пілсудскаму

У сувязі з набліжаючымся Днём канстытуцыі 3 мая жыхары мястэчка Новая Мыш пастанавілі ўсталяваць на рынку помнік маршалу Пілсудскаму. Помнік паводле праекта мясцовага архітэктара з Баранавіч інж. Свентахоўскага будзе зроблены ўжо ў гэтым месяцы. Урачыстае адкрыццё адбудзецца на свята 3 мая.

Крадзяжы

Невах Вайнер, жыхар Вільні, затрымаўся часова ў Баранавічах, жывучы ў пакоі дома на вуліцы Шаптыцкага, 35 (Савецкая). Падчас нядоўгай адсутнасці Вайнера з памяшкання невядомы злодзей скраў яго пакунак з мужской вопраткай вартасцю 153 злотых.

Калі Вайнер пабачыў адсутнасць сваіх рэчаў, дык накіраваўся ў пастарунак паліцыі. Аднак па дарозе пабачыў невядомага яму чалавека, які нёс яго пакунак. З дапамогай паліцыі таго затрымалі. Гэта быў Юліян Гэнбіцкі, які жыве на вуліцы Рынкавай, 152 (цяпер вул. Фралянкова). Гэта прафесійны злодзей.

16 красавіка

Суд над забойцамі

Навагрудскі акруговы суд разгледзеў у Баранавічах справу жыхароў вёскі Балабанавічы Навамышскай гміны. Мікалай Варэнік, Мікалай Шыла, Ян Калюта і Уладзімір Кеба абвінавачваліся ў забойстве жыхара Баранавіч Дзям’яна Краўчука падчас адной з вечарын у Балабанавічах. Суд паслухаў сведак і пакараў усіх чатырох на 5 год турмы суровага рэжыму.

17 красавіка

Рэха таямнічага забойства пад Ляхавічамі

Восенню 1930 года ў вёсцы Шавялі адбылося таямнічае забойства ў сям’і Маеўскіх. Сымон Маеўскі, у паважным ужо веку, сядзеў за сталом са сваім 30-гадовым сынам Рыгорам і збіраўся вячэраць. Калі першую лыжку стравы абодва толькі паднеслі да вуснаў, нечакана пачуўся стрэл, і куля праз акно паклала напавал старога і цяжка параніла яго сына. На гвалт, узняты сваякамі, збегліся суседзі, аднак забойца паспеў збегчы ў невядомым накірунку, заціраючы за сабой сляды.

Следства не дало рады выкрыць злачынцу. Па падазрэнні ў забойстве быў затрыманы другі сын забітага старога – Стэфан Маеўскі, а таксама Уладзімір Бурак з суседняй вёскі. Учора іх справу разгледзеў Акруговы суд, аднак з-за недахопу доказаў віны абодва былі вызваленыя.

19 красавіка

Абражаў уладу

Жыхар вёскі Дарава Ян Калюжа любіў кампаніі і часта сярод сваіх суседзяў – сялян, праводзіў папулярызацыю сваіх не зусім правільных поглядаў. Нядаўна адзін з іх вярнуўся з Баранавіч і пачаў наракаць на цяжкія часы, бо за выкармленага ім кабана прапанавалі вельмі нізкую цану. Сабралася каля яго некалькі вяскоўцаў і прыйшоў наш “сялянскі філосаф” Калюжа. Добрая аказія… Пачаў прапаведаваць свае погляды. І так, ад купцоў да пенсіянераў, ад чыноўнікаў да міністраў, ажно скончыў на пане прэзідэнце Рэчы Паспалітай. І кожнаму знайшоў непрыгожыя эпітэты.

Аднак лёс склаўся так, што сведкай гэтай пропаведзі стала жонка паліцэйскага. Яна данесла пра пачутае свайму мужу, які зрабіў пэўныя высновы. Учора “сялянскі філосаф” паўстаў перад акруговым судом і за свае нефартунныя высновы быў асуджаны на 6 месяцаў турмы. Будзе гэта добрая навука як яму, так і ўсім іншым людзям такога кшталту.

21 красавіка

Мілы таварыш у падарожжы

Нейкая Я. Камінская, жыхарка Баранавіч, вярталася дахаты з Навагрудку. Каля в. Лозы Гарадзішчанскай гміны спаткала знаёмага музыку Зыгмунта Крынскага, які займаецца ў вольны час варажбою. Той пайшоў з Камінскай разам у падарожжа. Калі ж маладзён апынуўся з ёю ў лесе каля Свіцязі, дык сілай зацягнуў у лес і згвалтаваў. Ясная справа – пра гэта стала вядома органам бяспекі. Цікава, што варажбіт нават не думаў, што за свае дзеянні давядзецца адказваць перад судом і панесці заслужаную кару.

Напіўся ёду

На днях на лаве на вуліцы Шаптыцкага, 24, каля могілак (цяпер вул. Савецкая каля выканкаму) скончыў жыццё самагубствам 64-гадовы Юзаф Казакоўскі, які жыве на вуліцы Шасовай, 24 (Брэсцкая). Ён выпіў вялікую колькасць ёду і памёр пасля доўгіх пакут у шпіталі. Якая падстава была для самагубства – невядома.

22 красавіка

Дзе зубы пані Баярскай?

Пані Баярская заявіла ў камісарыят паліцыі, што месяц таму паверыла тэхніку-дантысту Пухавіцкаму (Сасновая, 8, цяпер Грыцаўца) і аддала зубы з залатымі каронкамі разам з залатым мастом на рамонт. Аднак тэхнік прысвоіў тыя зубы, якія каштуюць 220 злотых. Паліцыя распачала праверку.

27 красавіка

Труп немаўляці

Некалькі дзён таму паліцэйскі баранавіцкага камісарыяту знайшоў у кустах, каля вуліцы Гувэра (цяпер Царука), труп нованароджанага хлопчыка, спавітага ў лахманы. Праводзяцца пошукі маці дзіцяці.

28 красавіка

Нахабства нягоднікаў

У Баранавічы часта прыязджаў з Пружан нейкі Алекс Мадалінскі, які прадаваў на кірмашы рыбу па цане не вельмі высокай. Не падабалася гэта толькі некалькім нягоднікам, якім Мадалінскі ствараў канкурэнцыю. Таму пачалі яны да яго чапляцца, а 26 красавіка спрабавалі нават пабіць, з-за чаго Мадалінскі пабег да камісарыяту паліцыі. Ганімы сваімі крыўдзіцелямі і разумеючы, што яго яны ўжо даганяюць, забег у памяшканне “Касы хворых”, дзе схаваўся за бюро ў бухгалтэрыі.

Адзін з крыўдзіцеляў, нейкі Андрэй Сергель (так кажа пацярпелы), ускочыў у бюро і, на вялікі жах прысутных, ударыў Мадалінскага вострым прадметам па галаве, чым нанёс моцнае пашкоджанне. Не марнуючы часу, нягоднік выбег з памяшкання і дагэтуль хаваецца беспакарана. Справай займаецца паліцыя, апытваючы параненага Мадалінскага.

29 красавіка

Чырвоны сцяг у акне вагона

Сёння ў хуткасным цягніку Парыж-Варшава-Стаўбцы адбылося цікавае здарэнне. Каля Ваўкавыску генерал брыгады кавалерыі “Баранавічы” Станіслаў Гжмот-Скатніцкі, які ехаў там пасажырам, заўважыў малую дзяўчынку, якая махала ў акне вагону чырвоным сцяжком. Убачыўшы польскага генерала, дзяўчынка пачала махаць сваім сцяжком вельмі дэманстратыўна.

Генерал адрэагаваў на такую відавочную дэманстрацыю, і гэта прывяло да таго, што чужаземцы, якія ехалі ў купэ, прыбралі сцяг.

Пасля прыезду ў Слонім генерал паведаміў пра здарэнне ў паліцыю. Быў праведзены ператрус і арышт 6 асоб. Як выявілася, малалетняя дэманстрантка – замежніца, якая ехала з бацькамі ў Маскву. Штандар у купэ не знайшлі. Пасля гадзіны затрымкі цягнік паехаў далей.

Трэба адзначыць, што каля чыгункі, на адрэзку Слонім-Альберцін, пасля праезду гэтага цягніка знайшлі вялікую колькасць раскіданай камуністычнай літаратуры. хутчэй за ўсё яе выкінулі падазроныя пасажырамі ў акно.

Rabotnik (ворган польскай сацыялістычнай партыі PPS)

6 красавіка

Справа адной “карэты” у Баранавічах

З-за таго, што Баранавічы – моцна расцягнуты горад, чыгуначныя ўлады арганізавалі для патрэб супрацоўнікаў так званую “карэту”, паміж майстэрнямі, таварнай і пасажырскай станцыямі (ад Палескга вакзалу да дэпо). Такі цягнік мае дакладна вызначаны расклад руху, і таму ім карыстаюцца таксама жыхары гораду.

Але як выявілася, служыць гэты транспартны сродак не для ўсеагульнага ўжытку, а для начальніка дэпо, пана Вайткоўскага. Расклад руху не выконваецца, бо… пан начальнік яшчэ не скончыў працу, таму “карэта” павінна чакаць. Чакаюць школьнікі, працоўныя, што едуць на працу ці з працы, бо… пан начальнік не спяшаецца. Спазненне на паўгадзіны – гэта норма.

Нядаўна пасажыры былі сведкамі цікавай кадрылі. “Карэта” выехала з дэпо, не ўдакладніўшы, што “уладар” сеў у яе. Калі на наступным прыпынку выявілася, што начальніка не забралі, перапалоханыя машыністы паехалі назад з пасажырамі ў дэпо. Тут жа выявілася, што “уладар”, сыплючы маланкамі і страсаючы паветра за “балаган”, пайшоў дахаты пешкі. “Карэту” перагналі на іншыя шляхі, і яна паехала за начальствам. На рэйках злавілі згубу і даставілі яе да месца прызначэння.

Варта можа вызначыцца: “карэта” існуе для пана начальніка ці для людзей? І калі ўжо нарэшце будзе выконвацца расклад руху?

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Сакавік 1932. Газэты пра Баранавічы

Дзеці каля дома чыгуначнікаў на Ваеводзкай (цяпер Вільчкоўскага).

Polska zbrojna 15.03.1932

Лыжная справа ў Баранавічах

Яшчэ ў 1928 годзе ў 78 пяхотным палку ў Баранавічах распачаліся спробы выбарабу лыжаў. Выраз “не святыя гаршкі лепяць” тут праявіўся напоўніцу. Зімой 1929 года полк стварае і вучыць лыжныя каманды. Упершыню на лыжы ў Баранавічах становяцца жанчыны і дзеці. Зімою 1930 года полк наладжвае шырокі выраб лыжаў для ўласных патрэбаў і нават прадае па себекошце 10 пар для спартовага клубу. Пасля гэтага пры клубе была створана лыжная секцыя.

У 1931 годзе полк зрабіў 300 пар лыжаў. Амаль усе афіцэры і 2/3 падафіцэрскага складу 78 палка маюць лыжныя прылады. Каля 50 пар дзіцячых лыжаў полк прадае па себекошце дзецям з сем’яў вайскоўцаў. Створаныя палком курсы па вырабу лыжаў пашыраюць лыжны спорт па ўсяму павету. Выраб пачынаюць іншыя вайсковыя палкі горада.

Зіма пад Баранавічамі трывае 4-5 месяцаў, і вялікая колькасць снегу стварае ідэальныя ўмовы для лыжнага спорту.

11 сакавіка полк арганізаваў лыжныя спаборніцтвы паміж вайскоўцамі на адлегласць 12 км. 12 сакавіка – спаборніцтвы для жанчын спартовага клубу RW на адлегласць 5 км. 13 сакавіка адбыліся спаборніцтвы на 10 км. 14 сакавіка спартовы клуб арганізаваў лыжнае мерапрыемства для дзяцей ад 5 да 9 год і ад 9 да 12 год з удзелам прафесіяналаў. Усе дзеці атрымалі дыпломы, зробленыя 79 палком пяхоты. Папоўдні 14 сакавіка адбыліся міжшкольныя спаборніцтвы для дзяўчат і хлопцаў. Агулам за 4 дні ў лыжных мерапрыемствах прынялі ўдзел больш за 300 чалавек.

А яшчэ ў 1928 годзе ў Баранавічах на першых лыжнікаў глядзелі як на рарытэт. Цяпер жа на кожным кроку ў горадзе спатыкаюцца лыжнікі, што едуць на лыжах розных гатункаў, зробленых у сябе дома. Нават дзеці цяпер едуць да школы на лыжах ці нават на дошках ад бочак, якія прывязваюць шнуркамі да стаптаных чаравікаў.

Kurier Nowogródzki

2 сакавіка

Нефартунны выступ п’яніцы

Моцна п’яны Юзік Сватко (жыве на Траўгута, 28, цяпер Дзімітрава) апынуўся каля Клуба падафіцэраў рэзерву ў Баранавічах (вул. Шаптыцкага, цяпер Савецкая). Узбуджаны алкаголем, ён зачапіў Эдварда Станеўскага (жыве на вуліцы Міцкевіча, 18 – цяпер вуліца Леніна), які праходзіў з жонкай і калегай. Атрымаўшы неспадзяваны адпор, Сватко схапіў камень, што ляжаў побач, і ўдарыў ім Станеўскага, чым нанёс яму сур’ёзную рану. Авантурыста-алкаголіка даставілі ў паліцэйскі пастарунак, дзе арыштавалі на час правядзення следства. 

10 сакавіка

Жонка міністра ў Баранавічах

7 сакавіка прыбыла ў Баранавічы жонка міністра пана Мячаслава Норвід-Неўгебаўэра (у 1930-1932 – міністр грамадскіх работ), якую на вакзале вітаў тутэйшы гаспадар Баранавіцкага павету пан стараста Юры Неўгебаўэр у таварыстве генерала Гжмот-Скатніцкага. Пані міністрыха затрымаецца на даўжэйшы час у гасцях пана Неўгебаўэра.

Бойка на вуліцы Шырокай

На днях Міхаіл Адаська, жыхар вёскі Гірава, вяртаючыся з Баранавіч спаткаў на вуліцы Шырокай (цяпер Тэльмана)  чатырох чалавек, якія пачалі ў яго красці сена, што было на санях. На заўвагу Адаські, каб яны не кралі ў яго сена, тыя накінуліся на Міхаіла, павалілі яго на зямлю і моцна пабілі. Падчас бойкі адзін з нападаўшых забраў у Адаські 60 злотых гатоўкай, якія ляжалі ў пінжаку. Як выявілася, напалі на яго жыхары Баранавіч – Якуб Кунцэвіч, Стэфан Лукашэвіч, Клеменс Дрозд і Мікалай Чупрык. Паліцыя даследуе гэтую справу.

11 сакавіка

Новыя выбрыкі баранавіцкіх падонкаў

Некалькі дзён таму нейкі невядомы чалавек па тэлефоне замовіў у цукерні “Цэнтральнай” на імя пана Глонбіка (Голуба) цукар, па які нібыта павінен прыехаць рамізнік. 12 кілаграм цукру былі забраныя, а справа ўсплыла толькі тады, як пан Глонбік атрымаў рахунак на нібыта ім замоўлены тавар. Спачатку ўсе падумалі, што адбылася нейкая памылка. Але праз пару дзён падобны трук паўтарыўся ўжо ў іншым месцы. Таямнічы госць ізноў па тэлефоне замовіў тавар на некалькі дзесяткаў злотых у краме пана Баранцэвіча на імя Глонбіка і паабяцаў даслаць па тавар рамізніка.

Праз гадзіну п. Баранцэвіч патэлефанаваў п. Глонбіку, каб той прысылаў чалавека па ўжо спакаваны тавар. Тут і выявілася, што замова прыляцела з нейкай іншай крыніцы.

Шайка, якая бярэцца на крадзяжы такім спосабам, павінна быць добра арганізаваная, бо пасля таго, як усё выявілася, рамізнік да крамы за таварам не прыехаў.

Таму трэба папярэдзіць усіх купцоў, хто адпускае тавар такім чынам, што ў наступныя разы пан Глонбік больш не будзе аплачваць рахункі за такія замовы.

12 сакавіка

Смутны эпілог варшаўскага злодзея

Францішак Клёцэк, варшаўскі злодзей-рэцыдывіст, прыехаў у Баранавічы і спрабаваў узламаць дзверы складу зброі на вул. Шаптыцкага (цяпер Савецкая), 49 “Fekonomia”. Пры гэтай рабоце застаў яго паліцэйскі, які выконваў службу паблізу. Затрыманы Клёцэк быў перададзены ў рукі суда, які пакараў яго 5 гадамі строгага рэжыму.

13 сакавіка

Крывавая помста звольненага злачынцы

Пракоп Пацукевіч, жыхар вёскі Калеснікі ((Молчадскай гміны), некалькі дзён таму вызваліўся з турмы, адбыўшы тэрмін за крадзеж з узломам. Мінулай ноччу ён залез у дом свайго суседа Захара Дубешкі. Падкраўшыся да селяніна, які моцна спаў, Пацукевіч ударыў яго некалькі разоў нажом у жывот, выпусціўшы няшчаснаму вантробы. Цяжка параненага Дубешку ў безнадзейным стане прывезлі ў павятовы шпіталь у Баранавічах. Пацукевіча затрымалі і пачалі расследаванне на спецыяльнай аснове. Дубешка нібыта меў дачыненне да яго арышту і пакарання турмой.

Рэклама новага сучаснага касметычнага кабінета ў Баранавічах. Kurier Nowogródzki 20-3-1932

Заваражыла

Антон Грыншан (Пенкная, 5 – цяпер Казакова) запрасіў да хаты цыганку, якая пачала варажыць гаспадару добрую будучыню. Па гадзіне пасля зыходу цыганкі Грыншан з прыкрасцю заўважыў, што ў яго скралі нікелевы зэгарак (кішэнны гадзіннік) вартасцю 50 злотых ды 50 злотых гатоўкаю. Пра такую неспадзяванку цыганка яго не папярэджвала, а сама яна знікла, і ніхто не можа яе знайсці.

Забароненая аперацыя

Вера Фішатрова, акушэрка з Баранавіч, летась выканала забароненую аперацыю жыхарцы горада Алене Унецкай, якая хутка пасля няўдалай аперацыі памерла. Паліцэйскае расследванне выявіла факт гэтай забароненай аперацыі, і ўчора Вера Фішатрова паўстала перад Акруговым судом. Яе віна была даказана, і Фішатрову асудзілі на год пазбаўлення волі з пазбаўленнем права акушэрскай практыкі на працягу 3 год. Пасля абвяшчэння прысуду Фішатрова падала апеляцыю.

15 сакавіка

Амаль шчаслівая аварыя

Кіроўцы шматлікіх таксовак у Баранавічах усё часцей не прытрымліваюцца правіл язды і ўжо не раз маглі справакаваць няшчасце.

Нядаўна таксоўка №5, едучы па сустрэчнай палавіне дарогі, зачапіла на хуткасці фурманку і, толькі дзякуючы шчасліваму бегу абставін, пазбегла вялікай катастрофы. Падчас здарэння сані перакуліліся, і імі быў прыціснуты жыхар вёскі Русіны Юзік Пятроўскі, які на іх ехаў. Дзіўным чынам Пятроўскі атрымаў толькі лёгкія траўмы, а кіроўца таксі №5, не беручы да галавы вынікі свайго нядбайства, паехаў на машыне далей.

Асаблівасці баранавіцкай канкурэнцыі

Некалькі тыдня таму Эма Белстоцкая адчыніла ў Баранавічах кавярню (Шаптыцкага, 18 – цяпер Савецкая) недалёка ад кавярні Файвеля Зелікоўскага. Учора ўночы град камянёў пасыпаўся ў кавярню Беластоцкай. У выніку было выбіта 4 шыбы. Тых, хто здзейсніў напад, не выявілі, але Беластоцкая падазрае ў арганізацыі нападу свайго канкурэнта – Файвеля Зелікоўскага.

Рэклама цукерні і пякарні Л. Рапапорта на рагу сучасных вуліц Савецкай і Камсамольскай. Kurier Nowogródzki 20-3-1932

16 сакавіка

Суд над шпіёнамі

15 сакавіка ў Баранавічах Хуткім судом былі асуджаны да смерці праз павешанне жыхары вёскі Бобкі (Нясвіжскі павет) Ян Бобка і Канстанцін Бобка, якіх абвінавачылі ў шпіёнстве на карысць іншай дзяржавы. Адвакат падаў апеляцыю да прэзідэнта. Вырак павінен быць прыведзены ў выкананне ў баранавіцкай турме 16 сакавіка а 12.30 (у наступным нумары было напісана, што вырак быў выкананы своечасова і без здарэнняў, мужчыны перад смерцю паядналіся з Богам і спакойна пайшлі на экзекуцыю. Іх целы пахавалі каля праваслаўных могілак у Баранавічах).

30 сакавіка

Здабытак паліцыі ў Гарадзішчы

22 сакавіка на гарачым учынку былі схопленыя прадаўцы самагонкі – жыхары хутару Лаготкі (10 км ад Гарадзішча) Клячкоўскі і Уласевіч. Да таго, як іх узялі, яны паспелі прадаць 15 літраў самагону, таму было канфіскавана 5 літраў. Пасля таго, як пра гандаль паведамілі ў пастарунак паліцыі, была праведзена рэвізія іх гаспадарак, дзе акрамя самагону знайшлі і апарат для яго прыгатавання.

Абвестка

6 красавіка 1932 года а 17-й гадзіне ў Магістраце г. Баранавічы адбудзецца разгляд тэндару на завяршэнне будаўніцтва гарадской рэзні (бойні – цяпер мясакамбінат). Падрабязнасці – у тэхнічным аддзеле магістрату і абвестках.

Інж. Віннік, выконваючы абавязкі бурмістра Баранавіч

31 сакавіка

Выпадковае атручванне

Уладзімір Шастак, жыхар вёскі Валахва, з’еў вялікую колькасць дзёгцю, каб атруціць глістоў, але атруціўся сам. Шастака ў цяжкім стане прывезлі ў павятовы шпіталь у Баранавічах, дзе дактары аказваюць яму медычную дапамогу.

Труп немаўляці ў падвале

Зянон Каляга, які жыве ў Баранавічах на вуліцы Ваяводскай, 13 (частка вул. Вільчкоўскага ад пуцяпровада да Мінскага пераезда и пр. Савецкага ад вул. Шаўчэнка да пуцяпровада) знайшоў у падвале гэтага дома труп навароджанага дзіцяці. Паліцыя хутка выявіла яго маці. Гэта незамужняя Надзея Захаўцова, служка, што жыла ў тым самым доме.

Крадзяжы

Элька Гоберман, якая жыве на вуліцы Шасовай, 116 (цяпер Брэсцкая), заявіла ў камісарыят паліцыі, што ў мінулую ноч, калі яна на невялікі час пакінула дом, невядомыя злодзеі ўламаліся ў кватэру і скралі 2500 злотых банкнотамі, што былі зашытыя ў сенніку.

Kurjer Wileński 30.03.1932

Абвестка

Дырэкцыя пошты і тэлеграфа паведамляюць, што змяняе назву свайго аддзялення ў баранавіцкім павеце “Малахова” на “Малахоўцы”. Новая назва абавязковая з 1 красавіка.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1932. Газэты пра Баранавічы

Уваход ў кінатэатар “Кастрычнік”, Баранавічы 1952-54 гг. Да вайны будынак узводзілі як каталіцкі храм. Фота з калекцыі Руслана Равякі

Kurier Nowogródzki

2 лютага

Як выехаць у Бразілію з Баранавіч

Пасля шматлікіх пытанняў людзей, якіх цікавіць выезд у Бразілію, дзяржаўны камітэт пасрэдніцтва працы ў Баранавічах інфармуе, што для работы ў гэтай краіне могуць выехаць тыя асобы, што маюць запрашэнне адтуль (так званае “termo de fianco” альбо “termo de responsabilidade”). Гэтыя дакументы выдаюцца бразільскімі ўладамі і сертыфікуюцца бліжэйшымі польскімі амбасадамі.

Калі ж такое запрашэнне не было сертыфікавана польскай амбасадай, то выязджаючы павінен мець яшчэ карту выкліку, на падставе якой будзе выдадзены загранічны пашпарт.

Незалежна ад гэтага ў Бразілію без карты выкліка могуць выязджаць эмігранты. Яны павінны мець з сабою пасля аплаты кошту праезду 200 даляраў ЗША з самотнай асобы. Калі едзе сям’я, дык яна павінна мець па 200 даляраў на кожную асобу старэйшую за 12 год. На дзяцей да 12 год трэба мець па 120 даляраў.

Адзначаецца, што калі эмігранты змогуць атрымаць ад Міністэрства працы Бразіліі адмысловы ліст, дык ім хопіць мець толькі палову пазначаных вышэй сум.

Бразільская віза каштуе 30 злотых (курс на люты 1932 – 8,9 злотых за 1 даляр) з пашпарту, білет 2-га класа да Бразіліі каштуе 950 злотых для дарослага, дзецям узростам ад 1 да 5 год – 237,5 злотых, ад 5 да 10 год – 475 злотых, праезд дзяцей старэйшых за 10 год аплачваецца па поўнаму тарыфу. Сям’я можа правезці адно немаўля ўзростам да году бясплатна.

4 лютага

Суд над шпіёнам

3 лютага ў Баранавічах адбылося паседжанне палявога суда па справе жыхароў Клецка Яна Няміры і Яна Бобка, абвінавачаных у шпіёнстве на карысць чужой дзяржавы. Пасля разгляду справыы суд пакараў абодвух на бестэрміновае зняволенне ўзмоцненага рэжыму.

5 лютага

Баль-маскарад на карысць беспрацоўных у Баранавічах

1 лютага ў залі кінатэатра “Casino” адбыўся баль-маскарад, арганізаваны Таварыствам сем’яў паліцэйскіх пад кіраўніцтвам пані Алены Галоўка. Зала, шчыльна запоўненая грамадскасцю, сведчыла пра традыцыйную папулярнасць, якая тычыцца большасці імпрэзаў, арганізаваных Таварыствам сем’яў паліцэйскіх.

У тлуме танцуючых вельмі мілае ўражанне рабіў карагод шматлікіх разнастайных і неверагодных масак, якія вельмі ўдала выступілі на першым такім балі-маскарадзе, што адбыўся ў Баранавічах. Дагэтуль тут праводзіліся толькі звычайныя карнавалы. Танцы адбываліся пад гукі аркестру гарадской пажарнай каманды.

На мерапрыемстве прысутнічалі афіцыйныя асобы: пан стараста Юры Неўгебаўэр, віцэбурмістр, пан інжынер А. Віннік, а таксама прадстаўнікі Таварыства.

А другой гадзіне ночы карагод масак правальсаваў па залі пад гукі маршу, пасля чаго адбылося галасаванне дзеля вызначэння першай і другой узнагароды за самыя выбітныя маскі. У выніку галасавання першае месца атрымала маска “Шахматная каралева” пані Соф’і Аўгустовіч. Другое месца ў маскі “Заваёўніца сэрцаў” пані Надзеі Гурскай. У мілым і сімпатычным настроі ўсе бавіліся да ранку. Вынікам гэтай імпрэзы быў неспадзяваны прыбытак, які пасля аплаты ўсіх выдаткаў склаў суму болей за 500 злотых. З гэтай сумы 25% належыць павятоваму Камітэту па справах беспрацоўных, а рэшта – мясцоваму Таварыству сем’яў паліцэйскіх.

У той самы дзень адбыліся ў Баранавічах балы Таварыства дзяржаўных служачых разам з Аб’яднаннем школьных настаўнікаў, а таксама бал у залі кінатэатра “Longinus”, арганізаваны 78 пяхотным палком. Усе яны таксама карысталіся папулярнасцю, а 25% ад іх прыбытку было перададзена Камітэту па справах беспрацоўных у Баранавічах.

Купон на зніжку сеткі кінатэатраў “Casino” на фільм з гукам “Хам” на 4.02.1932.

Самагубца памерла страшнай смерцю

Жыхарка мястэчка Палонка – Шэйна Ёселевіч, падчас прыступу нервовай хваробы кінулася ў студню, дзе знайшла страшную смерць. Пра здарэнне неадкладна паведамілі пажарнай камандзе ў Баранавічах, адкуль адразу выехала машына з 6 пажарнымі. Праз 30 хвілін са студні глыбінёй 21 метр дасталі цела самагубцы. На дно студні апусцілі пажарніка Льва Зальмана, які з вялікімі цяжкасцямі здолеў дастаць цела загінулай.

6 лютага

Бестактоўны купец абразіў паліцыю

Тыдзень таму адбылося здарэнне, якое ўзрушыла ўсе Баранавічы. Выбрыкі экс-купца пана Антона Гадомскага, які кіруе крамай каланіяльных тавараў свайго брата Стэфана на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) прывялі яго на лаву падсудных.

Адной раніцай Гадомскі дазволіў сабе адчыніць краму свайго брата ў гадзіны, якія забароненыя законам, і пачаў гандляваць, чым выклікаў незадаволенасць сваіх суседзей-купцоў. Лёс склаўся так, што ў гэты час каля крамы з’явіўся паліцыянт пан Міхаіл Ляшчынскі, які папрасіў Гадомскага спыніць гандаль і зачыніць памяшканне, інакш давядзецца скласці пратакол.

Гэта зачапіла Гадомскага за жывое, і ён пачаў сыпаць брыдкімі словамі як вар’ят, а напрыканцы, што могуць падцвердзіць шматлікія сведкі, прапанаваў Ляшчынскаму пацалаваць яго ў адно не вельмі прыстойнае месца на целе. Ясная справа, што гэта прывяло да складання адміністрацыйнага пратаколу і пратаколу аб парушэнні закону аб гандлі.

Справа пра абразу паліцэйскага на службе дайшла да суда. Запрошана шмат сведкаў. Аб судовым выраку мы паведамім пазней.

Горад Баранавічы і яго актуальныя балячкі

Горад Баранавічы, найбуйнейшы горад у Навагрудскім ваяводстве, мог бы спаборнічаць з самымі вялікімі гарадамі суседніх ваяводстваў, калі б толькі гэтаму спрыялі абставіны. Вось якія пажаданні я маю да айцоў гораду і нават некаторых яго жыхароў.

Група тых дабрадзеяў забылася, што да таго, як Кракаў стаў мураваным, быў шмат стагоддзяў драўляным. А нашым Баранавічам усяго толькі 50 год ад стварэння. Праўда яны досыць шырокія і цягнуцца ў розныя бакі амаль на 5 км, але апошні перапіс паказаў, што колькасць насельніцтва не дасягае нават 25 тысяч чалавек. У дадатак баранавіцкі люд мы не можам залічыць да заможных жыхароў гораду.

Найперш мясцовым уладам варта было б звярнуць увагу на мясцовую гаспадарку, якая амаль у кожнай галіне моцна кульгае. Бюджэт магістрату ўвесь час свеціць пусткамі ў выніку менавіта такой, а не іншай гаспадаркі, альбо кіраўнічыя органы пасля некалькіх нешчаслівых рашэнняў цалкам не даюць сабе рады.

Магістрат стаў крыніцай прыбытку толькі для некалькіх дзесяткаў прывілеяваных людзей і не дбае пра развіццё горада, а толькі намагаецца даць магчымасць зарабіць пэўнай групе барыгаў-фаварытаў, вызначаных самімі айцамі горада. Дамовы і стаўкі, якія штогод прыводзяць наш бюджэт да некалькіх дзесяткаў тысяч ці нават сотняў тысяч дэфіцыту складаюцца з-за з’яўлення “паразітаў горада” (прабачце за такі дакладны вобраз). Усё гэта раней ці пазней пакладзе горад на лапаткі. Калі лепей прыглязецца да гэтай мадэлі кіравання, можам заўважыць язвы, якія точаць цела самакіравання нашага горада.

Згадваючы гарадскую лазню, якая ўжо даўно працуе са стратамі, зачэпім мімаходам гарадскую Ахову здароўя разам са шпіталям, дзіцячым і старэчым прытулкамі. Год ад года іх дзейнасць дае ад 30 да 40 тысяч дэфіцыту гарадскому бюджэту. Затое яна дае працу і заробак шмат якім людзям, што маюць блізкі кантакт з гарадской Радай ці кіраўніцтвам горада.

Асаблівую ўвагу трэба звярнуць на дазвол па збору аплаты за карыстанне гарадской нерухомасцю нейкаму пану Тартацкаму, жыхару Баранавіч, які заабавязаны толькі да рэгулярнай выплаты нейкай квоты з жылля. Тартацкі, не зважаючы на вялізныя высілкі з боку ўлады і грамадства па барацьбе з беспрацоўем, прыняў да сябе на працу некалькі чалавек, добра забяспечаных і пераважна заможных, гаспадароў і ўласнікаў кавярняў і нават чыгуначнікаў.

Усё гэта ўзгоднена з Магістратам. І калі селянін, што прывозіць у Баранавічы некалькі вазоў дроў ці будаўнічага дрэва, аплачвае падатак за праезд у 30 грошай, дык потым, калі ён спыняецца на доўгі час на вуліцы Сенатарскай (цяпер Горкага) ці Пілсудскага (Чырвонаармейская), падыходзіць да яго іншы зборшчык і патрабуе аплаты 50 грошай за карыстанне гарадской тэхнікай (ладная такая тэхніка). Кантралюе гэты працэс сын Тартацкага, апрануты ў шапку са срэбранымі шнурамі (быццам бы супрацоўнік падаткавай службы). Ён пільнуе, каб гэтае асаблівае права на аплату хутка было выканана. А наш Магістрат шчаслівы, што не трэба дурыць галаву такімі клопатамі, не бачыць ці хутчэй не хоча бачыць тых злоўжыванняў, што адбываюцца пад носам.

Такіх квіткоў у нас можна назбіраць цэлыя стосы. У выніку можам сцвярджаць, што такі стан гаспадаркі горада ў любым выпадку не можа існаваць. Жыхары Баранавіч павінны быць пазбаўленыя ад такога роду паразітаў, інакш нам пагражае эканамічны ўпадак. Падаткі, якія ўсё з большымі цяжкасцямі трапляюць у бюджэт горада, павінны выдаткоўвацца толькі на сапраўдныя патрэбы. Розныя пасрэдніцтвы павінны быць ліквідаваныя, а іх выканаўцы няхай шукаюць іншых дойных кароў.

Грамадства Баранавіч звяртаецца да надзорных органаў, каб тыя праверылі тайнікі гаспадаркі гарадскога кіравання і дапамаглі аздаравіць анамальныя стасункі, што тут пануюць. Тады, магчыма, бюджэт будзе весці горад да развіцця, а не да ўпадку, як цяпер адбываецца.

А-віч

11 лютага

Бойка ў Каўпеніцы

Жыхара вёскі Вялікая Каўпеніца Малевіча моцна пабілі яго суседзі: Аляксей Галоўка і Аляксандр Кухта. Збітага ў непрытомным стане прывезлі ў баранавіцкі шпіталь, дзе дактары пацвердзілі пралом чэрапа.

Знікненне хлопца

Юстына Еўшэль, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Шырокай, 121 (цяпер Тэльмана), паведаміла, што некалькі дзён таму яе 8-мігадовы сын Ян пайшоў на вуліцу і не вярнуўся. Вядуцца пошукі дзіцяці.

12 лютага

Новае выданне ў Баранавічах

У апошнія дні на вуліцах Баранавіч пачала прадавацца новая газета “Baranowiczar Moment” на мове ды жыдоўскай. Рэдактар газеты М. Манскі, былы рэдактар нядаўна ліквідаванай газеты “Baranowiczar Leber”.

16 лютага

Дзейнасць Камітэту пабудовы касцёла

Праца над будаўніцтвам новага касцёла ў Баранавічах пад назваў у імя Каралевы Кароны Польскай рухаецца поўным ходам наперад, дзякуючы энергічным людзям, што ўваходзяць у Камітэт пабудовы касцёла ў Баранавічах. Пасля таго, як з’ехаў з горада былы шэф Камітэту і стараста горада Пжэпалкоўскі, новым старшынёй быў абраны генерал Станіслаў Гжмот-Скатніцкі, які з пэўным імпэтам аддаўся справе прыспешвання будаўніцтва касцёла. На месца ксяндза Валаска, віцэ-старшынёй абралі ксяндза-капелана Александровіча. Новае кіраўніцтва працягне пабудову храма, вынікі чаго на кожным кроку відавочныя. Цяпер Камітэт распачаў рассылку 10000 лістоў з “цаглінкамі” (паштоўка, якая даецца чалавеку пры ахвяраванні на касцёл сумы роўнай кошту адной цагліны). У кожным лісце маецца “цаглінак” на 500 злотых.

Фундамент пад гмах святыні збольшага ўжо скончаны. У гэты зімовы перыяд Камітэт назапашвае будаўнічыя матэрыялы, каб з вясны прыступіць да далейшай будовы. Некалькі дзён таму фонд Камітэта павялічыўся адразу на 1000 злотых, якія ахвяраваў на касцёл асабіста Юзэф Пілсудскі.

У бліжэйшы час Камітэт плануе прывезці ў Баранавічы дакументальны фільм пра Езуса Хрыста “Кароль з Каралёў”, які будзе паказаны ва ўсіх кінатэатрах горада. Увесь прыбытак ад фільма пойдзе ў фонд Камітэта. Зычым Камітэту далейшай плённай працы па будаўніцтве касцёла ў Баранавічах, адсутнасць якога вельмі адчуваецца тут.

17 лютага

Страшны пажар у Баранавічах

У ноч з 15 на 16 лютага на вуліцы Гувэра, 15 (цяпер Царука), у будынку Шымона і Ёхеля Ялінаў выбухнуў пажар, які з нялюдскімі высілкамі здолела патушыць мясцовая каманда пажарных. Акцыя паратунку ўскладнялася з-за моцнага марозу і адсутнасці вады. Па папярэдніх падліках страты ад пажару складаюць 20 тысяч злотых.

19 лютага

Новы падкідыш

На падворку прыюта “Наш дом” у Баранавічах была пакінута невядомай асобай дзяўчынка, прыкладна 5 год. Імя і прозвішча яе – не вядомае.

Канакрад у руках паліцыі

15 лютага на кірмашы ў Гарадзішчы ў жыхара Вялікай Сваротвы Міхаіла Фечка скралі каня з санямі, на якіх было 135 кг сала і паляндвіцы, агульным коштам 400 злотых. Хутка было выяўлена, што злодзей – нейкі Уладзімір Хвалько з Вялікага Сяла. Яго затрымалі разам са скрадзеным канем і санямі.

24 лютага

Псіхічна хворы самагубца

Хама Пулін, што жыў у Баранавічах на вуліцы Пілсудскага, 11 (цяпер Чырвонаармейская), некалькі год ужо пакутаваў ад псіхічнай хваробы. У апошні час ён некалькі разоў спрабаваў учыніць самагубства, але яго своечасова ратавалі суседзі. Нядаўна Пулін спрабаваў  скочыць у студню, але яму перашкодзілі гэта зрабіць. Праз некалькі гадзін пасля гэтага Пулін пайшоў на вуліцу Шасовую (цяпер Брэсцкая), дзе скочыў у студню глыбінёй 22 м, дзе і загінуў. Выкліканыя пажарныя паднялі са студні цела тапельца.

25 лютага

Смерць паўстанца 1863-64 гг

23 лютага ў асадзе Чарковішчы Сталовіцкага павету памёр Баляслаў Кулікоўскі, паручнік паўстанцаў 1863 года. Яму было 106 год. Падчас паўстання 1863 года ён прымаў удзел у бітвах з маскоўскім войскам пад Каўпеніцай і Мілавідамі.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Сьнежань 1931. Газэты пра Баранавічы

Kurjer Nowogródzki

3 снежня

Прыезд знакамітага жыдоўскага паэта ў Баранавічы

1 снежня цягніком з Беластоку прыбыў у Баранавічы вядомы народны паэт Хаім Нахман Бялік, які прыехаў сюды з Палестыны і наведвае па чарзе ўсе гарады ў краіне. У Баранавічах на чыгуначным вакзале паэта сустракаў амаль 2-тысячны тлум народу жыдоўскага, школьны аркестр і ўся баранавіцкая эліта жыдоўскай народнасці.

Увечары ў залі кінатэатра “Apollo” паэт  Х.Н. Бялік выступіў з праграмай на тэму “Жыды і іх культура”, на якой прысутнічаў намеснік старасты пан Зажыцкі, які замяняе адсутнага цяпер пана Пржэпалкоўскага. На выступе прысутнічала каля тысячы чалавек.

5 снежня

З жыцця Кола заўзятараў сцэны

2 снежня ў кінатэатры “Apollo” чальцы нядаўна створанага Кола заўзятараў сцэны далі ўжо трэцяе прадстаўленне, прыбытак з якога пайшоў на развіццё гэтай арганізацыі. Яны адыгралі 3-актавую п’есу Балуцкага “Адчынены дом”, пад рэжысурай пана Галагоўскага, старшыні Кола. Чальцы дасканала справіліся са сваімі задачамі, чым выклікалі сімпатыі сярод шырокіх слаёў баранавіцкага грамадства.

Асабліва вызначыліся п. Галагоўскі і п. Папук, якія сваёй дасканалай гульнёй выклікалі ў гледачоў  каскады смеху і буру воплескаў. Таксама гульня панн Гайжэўскай, Ляшэўскай і Асечка заслугоўвае асобнай згадкі.

З прыкрасцю аднак трэба адзначыць, што на спектаклі прысутнічала толькі некалькі дзясяткаў асобаў, таму на кожным кроку можна было чуць, што нашыя людзі не заўсёды ўмеюць цаніць культурную вартасць імпрэзаў.

Баранавіцкі люд прызвычаіўся да наведвання нізкавартых рэв’ю і рэўетак, якімі кормяць нашыя правінцыйныя гарады вандроўныя артысты, якія не маюць ужо поспеху ў вялікіх гарадах.

У кожным разе маем надзею, што мясцовае аб’яднанне, што ставіць п’есы ў нашым горадзе, не будзе пераймацца часоваму малому поспеху і будзе далей працаваць над сур’езнымі творамі, тым больш, што ўжо цяпер відаць, складаецца яно з дасканалых актораў, якія б у будучыні мелі вялікі поспех.

8 снежня

Арышт былога дэпутата

Учора, падчас сходу ў Баранавічах Беспартыйнага Блоку Супрацы з урадам Пілсудзкага і прамовы віцэ-маршалка Сенату доктара Багуцкага, меў месца інцыдэнт з былым дэпутатам ад Сацыялістычнай Польскай Партыі, радным Махаем (у наступных нумарах газеты было ўдакладненне, што Юзік Махай ніколі не быў дэпутатам, а толькі кандыдатам у дэпутаты).

Падчас дыскусіі, якая развязалася пасля дакладу Багуцкага (сітуацыя палітычная і эканамічная), Махай спрабаваў справакаваць інцыдэнт, выкрыкваючы розныя абразлівыя воклічы.

Па просьбе прысутнага на сходзе пана старасты Пржэпалкоўскага, паліцыя арыштавала Махая.

10 снежня

Былога дэпутата пасадзілі ў турму

У выніку аб’яднання цэлага шэрагу сведчанняў антыдзяржаўнай дзейнасці былога дэпутата ад Сацыялістычнай Польскай Партыі, раднага Махая, следчы суддзя пастанавіў арыштаваць яго да судовага паседжання. Да акту справы далучаны таксама пратакол аб інцыдэнце, які адбыўся 7 снежня падчас дыскусіі над дакладам віцэ-маршалка Сенату док. Багуцкага.

Крадзяжы з узломам

Пазаўчора ўночы да сталярскай майстэрні Гіршы Лісоўскага (вул. Орля, 28 цяпер Лісіна), уламаліся невядомыя злодзеі і скралі сталярнае абсталяванне на 200 злотых.

У тую саму ноч у гімназію імя каралевы Барбары Радзівіл уламаліся невядомыя злодзеі і разбілі замкі на пісьмовых сталах у трох пакоях. У выніку яны скралі 31 злоты.

На шкоду Самуэля Цукерніка (вул. Уланская, 58 цяпер Пінерская) невядомыя злачынцы ўламаліся ў камору, адкуль скралі рэчы і 3 пуды аўса на агульную суму 300 злотых.

У Яніны Лісакоўскай, што жыве на Графскай, 55 (цяпер Куйбышава паміж Брэсцкай і Камсамольскай), невядомыя злодзеі ўламаліся ў склеп, адкуль скралі слоікі варэння, налівак, марынаваных грыбоў і іншых дробных рэчаў на агульную суму 105 злотых.

Акрамя гэтага, на тэрыторі гораду зарэгістраваны 4 дробных крадзяжа і адно збіццё.

11 снежня

Курсы хатняга вырабу лыж

З ініцыятывы капітана Сікорскага, павятовага камісара Ваеннай падрыхтоўкі (Przysposobienie wojskowe) ў Баранавічах, быў арганізаваны курсы хатняга вырабу лыж, якія праходзілі ў два этапы з 3 па 7 і з 9 па 14 лістапада. На іх навучалася 13 чалавек, чальцоў PW.

Навучэнцы курса ўласнаручна, пад кіраўніцтвам прафесійнага настаўніка, зрабілі некалькі дзесяткаў пар лыж карыстаючыся хатнім інструментам.

Неучцівы каханак

Марыя Анчуковіч, якая жыве на рагу Шасова (цяпер Брэсцкая)-Цэнтральна (цяпер Агранамічная), паведаміла ў паліцыю, што яе каханак Ян Рыхлінскі, з якім яна жыла тры гады, прадаў без яе згоды свінню і іншыя рэчы, што ёй належалі, агулам на 60 злотых. Грошы каханак выдаткаваў на свае патрэбы. Жадаючы адпомсціць свайму каханку, Анчуковіч таксама паведаміла паліцыі, што Рыхлінскі мае і карыстаецца ваенным білетам на імя Яна Загорскага.

Рэклама доктара А. Бусла, які лячыў хваробы вачэй. Kurier Nowogródzki

12 снежня

Святліца пажарнікаў просіць аб кніжках для новай бібліятэцы

Мала хто з жыхароў горада ведае, што Гарадская пажарная каманда ў Баранавічах мае ўтульны міла абстаўлены свой клуб. Вялікая перавага гэтай святліцы ў тым, што тут пры пажарных будынках чыста, цёпла і нават элегантна.

Ёсць газеты, гульні і нават радыё.

Бракуе кніжак у бібліятэцы, аб чым пажарнікі вельмі-вельмі просяць. Кнігі могуць быць ужываныя і нават без вокладкі, арганізацыя сама зробіць пераплёт. Ахвотных да чытання вельмі шмат, бо заўсёды ў клубе ёсць людзі, якія цягнуцца да кніг. Асабліва цікавяць гістарычныя раманы (Крашэўскі, Сянкевіч, Прус, Асяндоўскі). Амаль у кожным доме нешта такое знойдзецца. Не разважайце доўга, а нясіце свае кнігі ў пажарны клуб.

Стэфанія Баярская

13 снежня

Суд над шпіёнам

12 снежня на лаве Акруговага суда ў Баранавічах сядзеў вядомы ў горадзе Баранавічы Васіль Югаў, які быў арыштаваны яшчэ летась па падазрэнні ў шпіёнстве на карысць Савецкай Расіі. Суд паслухаўшы сведкаў і беручы пад увагу яго век – 62 гады, пастанавіў прызнаць Югава вінаватым і асудзіць на 8 гадоў цяжкай турмы з пазбаўленнем правоў. Трэба адзначыць, што адзін з таварышаў Юдава па гэтай самай справе, быў асуджаны Вайсковым судом у Пінску да растрэла, а вырак быў  выкананы сёлета вясной.

Асудзілі бандыта

11 снежня Акруговым судом Навагрудка на выязной сесіі ў Баранавічах была разгледжана справа Дзмітрыя Падрушы, жыхара вёскі Бобкі, Нясвіжскага павету. Яго абвінавачвалі ў рабунковым нападзе летам гэтага года ў мястэчку Заастравечча, дзе стэрарызаваўшы сям’ю аднаго з жыдоўскіх купцоў, забраў 500 румынскіх леваў і некалькі сот злотых гатоўкаю. Падсудны прызнаў сваю віну, у сувязі з чым, беручы пад увагу яго малады ўзрост (20 год), суд пакараў яго на 15 год цяжкай турмы.

Крадзяжы

Марыя Стральчэня (Віленская, 68 – цяпер Гагарына), паведаміла ў паліцыю, што выходзячы з жылля на вуліцы Шасовай, 26 (цяпер Брэсцкая), замкнула там дзверы. Тым часам гаспадар гэтага дому Шмаеўскі выламаў замок ды забраў два крэслы і адзін табурэт, якія належалі Стральчэні.

Зоф’я Рабкова (завулак Траўгута, 13 цяпер завулак Дзімітрава) паведаміла ў паліцыю, што Лявон Васілевіч і Мікалай Нацковіч скралі ў яе адну пляшку гарэлкі.

На школу Саламона Гірвіча (Гувэра, 39 цяпер Царука) з замкнёнага хлява, выламаўшы акно, скралі 2 пары конскай збруі, а таксама мех фасолі, на 120 злотых.

Падкідыш

Некалькі дзён таму на падворку прыюту “Нашага дому” пакінулі дзяўчынку ўзростам да 6-ці гадоў. Вядзецца пошук яе сваякоў.

15 снежня

Падкідыш – дачка павешанага ў Баранавічах

У мінулым нумары пісалі мы пра 6-гадовую дзяўчынку, якую падкінулі да “Нашага дому”. Як выявілася, гэта Марыя Казей, дачка Мітрафана Казея з Баранавіч, якога павесілі 27 лістапада разам з іншымі шпіёнамі. Маці Марыі ўжо некалькі год як звар’яцела і памерла ў адным са шпіталяў для псіхічна хворых. Малалетняя сірата ад часу арышта яго бацькі блукала па вуліцах Баранавічаў, пакуль не сустрэла яе адна незнаёмая жанчына і не адвяла на падворак прыюту, дзе пакінула, паклаўшы ў кішэньку аркушык з імёнамі бацькоў. Кіраўніцтва “Нашага дому” шчыра заапекавалася пакінутай дзяўчынай і прытуліла да свайго вялікага звязка іншых нешчаслівых дзяцей. Такім чынам самотныя дзеці знаходзяць апеку ў прыюце, дзе павінны забыцца пра свае смутнае сіроцтва.

Дадатковае харчаванне беднай моладзі ў гімназіі

Справа дадаткова на харчавання беднай моладзі ў Дзяржаўнай гімназіі ў Баранавічах, дзякуючы энэргіі пана дырэктара Завіроўскага і паразумення з Бацькоўскім камітэтам, рушыла вялікімі крокамі наперад. Таму моладзь, якая дагэтага не атрымлівала моцнай апекі, цяпер атрымае дапамогу. Хацелася б верыць, што, дзякуючы кіраўніцтву гімназіі і Камітэту, дапамогу атрымаюць усе вучні. Якім гэта патрэбна.

Фота банка у Баранавічах. Kurier Nowogródzki ад 16-12-1931

18 снежня

Вакол Магілы невядомага салдата

Некалькі дзён таму ў памяшканні Таварыства Рамеснікаў-хрысціян у Баранавічах адбыўся арганізаваны сход, у якім прынялі ўдзел 25 рамеснікаў і купцоў-хрысціян, жыхароў горада. Сход быў скліканы па справе развіцця царкоўная тэрыторыі, што знаходзіцца ў цэнтры горада на скрыжаванні вуліц Шаптыцкага і Міцкевіча (цяпер Савецкая і Леніна) з аднаго і другога боку Магілы невядомага салдата. Сход распачаў пан Яроцкі, пасля чаго аднагалосна быў абраны старшыня, праваслаўны пробашч баранавіцкай парафіі дэкан Павал Мацкевіч. Справаздачу аб выкананых працах па развіцці царкоўнай тэрыторыі склаў пан Яроцкі, пры чым ён падкрэсліў, якое вялікае значэнне меў бы той пункт, калі б мясцовыя ўлады пайшлі Камітэту насустрач і дапамаглі б рэалізаваць праект развіцця гэтай тэрыторыі.

Далей дакладчык дадаў, што занядбаная тэрыторыя ў самым цэнтры горада стала бы добраўпарадкаванай “вялікай, найноўшай канструкцыяй і эстэтычнага выгляду гмахам, а з другога боку тут бы была наладжаны вытворчасць рамеснікаў і хрысціянскі гандаль”. Прысутныя пагадзіліся з довадамі і пастанавілі аднагалосна скласці пэтыцыю да адпаведных уладаў, а самую справу разбудовы даручыць Камітэту, у які ўвашлі 7 чалавек начале з айцом Мацкевічам. Прывабнай рэччу быў бы для Баранавіч вялічэзны гмах у цэнтры горада, а яшчэ больш прывабным было б размяшчэнне ў ім хрысціянскага промыслу і гандлю.

Дзівіць нас толькі тое, што ніхто з прысутных у гэтай важнай справе не згадаў пра адну значную рэч. Ініцыятары праекту забыліся пра Магілу невядомага салдата, да якой ставяцца з павагай і шанаваннем мясцовыя жыхары. Калі сапраўды з’явіцца гэты вялічэзны гмах з абодвух бакоў Магілы невядомага салдата, што будзе з самім помнікам у гонар загінулых салдат за незалежнасць краіны? Да таго ж, не для таго будавалі помнік, каб неўзабаве ён знік у абдымках вялікага гмаху для прамысловасці і гандлю. Як відаць з размоваў, грамадзяне, якія хочуць стварыць тут пляцоўку для гандлю, не збіраюцца супольна будаваць адзін будынак, а кожны хоча збудаваць аб’екты, згодна сваіх фантазій. І хто гарантуе, што ў будучым у цэнтры пазней не з’явяцца рэстараны і піўніцы.

Ці пагодзяцца жыхары гораду да такога аздаблення Помніка невядомаму салдату? Нагадаем, што менавіта каля яго адбываюцца ўсе парады, імпрэзы і святкаванні.

Дзівіць нас факт, што такія планы будаўніцтва ў цэнтры горада абмяркоўваюцца без узгаднення з мясцовымі ўладамі. Акрамя таго, як нам вядома, увесь абшар старых могілак плануецца ператварыць у гарадскі парк, адсутнасць якога балюча адчуваецца жыхарамі горада, бо цяперашні парк (цяпер Стары парк), што знаходзіцца за мяжой горада, не задавальняе патрэб гараджан такога вялікага горада, як Баранавічы.

Да ўсяго гэтага трэба дадаць вельмі цяжкі стан гаспадаркі і адсутнасць інвестыцыйных крэдытаў нават на больш значныя патрэбы. Таму ўсё абмеркаванае на сходзе не рэальнае і не вытрымлівае крытыкі.

19 сьнежня

Замах на забойства

Учора на падворку дома на вуліцы Каперніка, 76 (цяпер Халасьцякова), які належыць Апанасу Гунашу, з’явілася невядомая асоба, якая паклікала да сябе Надзею Берташ, якая там жыве. Калі тая пераступіла парог свайго жытла, асоба кінулася на яе і ударыла сякерай у плечы. Безпрытомная Берташ павалілася на зямлю. Цяжка параненая яна змагаецца са смерцю ў шпіталі.

Ліквідацыя зладзейскай шайкі

На днях следчыя органы на чале з падкамісарам Крэмесам ліквідавалі небяспечную зладзейскую шайку, якая некалькі месяцаў “працавала” ў Баранавічах. Выкрыта некалькі “малін” зладзейскіх, дзе было знойдзены багата трафеяў, скрадзеных у горадзе на працягу месяца. Арыштаваныя Александр Лапко, жыхар Баранавіч, Казімір Рынкевіч, жыхар Вільні, і Люба Медушэўская, з вёскі Падасоўцы. Іх абвінавачваюць у некалькіх крадзяжах. Арышты працягваюцца.

Адначасова арыштаваны Юзік-Збігнеў Каліноўскі, сталы жыхар Лодзі, які скраў дамскі гадзіннік у Марыі Купіч з Баранавіч. Як выявілася, элегантны франт Каліноўскі, які дбаў пра свой выгляд, даўно ў вышуку ў Варшаве, Пултуску і Ядаве, за некалькі крадзяжоў і ашуканстваў.

20 снежня

Новы баранавіцкі стараста

Учора ў Баранавічы прыбаў новапрызначаны стараста павету пан Юры (Ежы) Нойгебаўэр, які працаваў да гэтага старастам у Вілейцы. У панядзелак, 21 снежня, былы баранавіцкі стараста, пан Зыгмунд Пржэпалкоўскі, пачне перадаваць павет свайму наступніку.

Баранавічцкі стараста Зыгмунт Пржэпалкоўскі.

30 снежня

Трагічнае здарэнне на вуліцы Шаптыцкага

Некалькі дзён таму на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая), адбылася надзвычайная сітуацыя, якая толькі выпадкова не пацягнула за сабою шмат ахвяр. Падчас, калі праязджаючы лакаматыў падаў гукавы сігнал, на завулку Свяцілаўскім (цяпер Свяцілавіцкая вуліца), вайсковыя коні, што стаялі, сарваліся і панеслі з санямі ў накірунку вуліцы Шаптыцкага. На павароце сані разбіліся аб будынак, а спалоханыя коні наляцелі на Геню Гарфінгельд, што пераходзіла вуліцу. Яе моцна патапталі. Потым пара ашалелых коней наляцела на запрэжаныя сані з фальварку Чарамнік, які перавярнулі. У гэтым выпадку пацярпела гаспадыня фальварку пані Соф’я Чудзінская. Абедзвух ахвяр даставілі ў бальніцу, іх стан не вельмі цяжкі. Ашалелых коней затрымаў паліцэйскі, які нёс службу на вуліцы Шаптыцкага.

Нешчаслівы выпадак

Міхаіл Васілевіч з вёскі Яхімавічы Сіняўскай гміны, едучы цягніком №314 Лунінец-Баранавічы, праз сваю неасцярожнасць выпаў з вагону каля мосту на Шчары. Ён атрымаў шматлікія траўмы па ўсім целе. Васілевіча перавезлі на дрызіне ў Баранавічы, дзе аказалі медыцынскую дапамогу.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Загадка ці памылка? Пра помнік Свабоды і Помнік невядомаму жаўнеру (а таксама Помнік незалежнасьці) у Баранавічах

Помнік з арлом у Баранавічах даволі вядомы, ён часта сустракаецца на старых даваенных здымках і паштоўках. Аднак гісторыя яго мае шмат загадак і недакладнасьцяў. Даўно існуе меркаваньне, што Помнік Свабоды і Помнік незвядомаму жаўнеру – гэта адзін і той самы мэмарыл. Лічыцца, што яго паставілі 19.04.1919 у дзень калі ў горад увайшлі польскія войскі. І назвалі Помнікам свабоды. На ім быў надпіс “Чэсць пераможцам, хвала загінуўшым”. 28 чэрвеня 1925 года 1925 годзе адбылося перапахаваньне невядомага жаўнера і яго пачалі называць Помнік Невядомага жаўнера.

Помнік невядомаму жаўнеру, паштоўка міжваеннай Польчы

Але ці так гэта? У мяне заўсёды былі пытаньні. 1. Ці маглі таго арла так хутка стварыць у Баранавічах, каб у дзень уваходу палякаў ўсталяваць каля старых могілак? 2. 19 ліпеня 1920 году Чырвоная армія захапіла Баранавічы і знаходзілася там да 30 верасьня 1920 году. Здаецца лагічным, што польскі помнік быў бы зьнішчаны бальшавікамі.

Пра Помнік Свабоды згадваецца ў Баранавіцкім календары 1937 году:

“19 красавіка 1919 году ў дзень здабыцьця Баранавіча аддзеламі Шаптыцкага на скрыжаваньн вуліц Шаптыцкага і Міцкевіча каля праваслаўных могілак, дзякуючы ахвярнасьці мясцовага насельніцтва быў усталяваны сьціплы Помнік Свабоды. Яго асвячэньне выканаў кс. дзякан Жаландкоўскі ў прысутнасьці ген. Эдварда Рыдзь-Сьміглага. У 1925 годзе было прапанавана зьмяніць Помнік Свабоды на помнік Магіла невядомага жаўнера. Гэта ідэя атрымала падтрымку. Быў створаны камітэт пабудовы помніка. Начале з бурмістрам Вацлавам Тэраевічам, які энэргічна ўзяўся за справу. У выніку лёсаваньня была абрана адна магіла каля кашараў 9 двыізыёну лёгкай артылерыі”.

28 чэрвеня 1925 года 1925 годзе адбылося перапахаваньне невядомага жаўнера і яго пачалі называць Помнік Невядомага жаўнера.

Урачыстае перапахаваньне невядомага жаўнера ў Баранавічах. Здымак з NAC (польскага нацыянальнага архіву цыфровага ).

Адразу падаецца, што гэта адзін і той самы помнік. Але там напісана “што ён быў сьціплы”. Згадкі пра той першы помнік ўсплываюць у газэтах за 1932 год:

«1 лістапада 1932 году а 16-й гадзіне ў гарадскім парку (цяпер Стары парк) адбылося ўрачыстае асвячэнне памятнага каменя, якое выканаў ксёндз пробашч, які і расказаў гісторыю помніка. Пан бурмістр Ярмульскія падцвердзіў яго словы. Гісторыя такая: у 1919 годзе па добрай волі жыхароў Баранавіч, якія хацелі ўвекавечыць дзень уваходу польскага войска ў горад, пастанавілі ўсталяваць палявы валун (памерам 1 на 0,5 м) з надпісам “Чэсць пераможцам, хвала загінуўшым”. Гэты камень стаяў ад красавіка 1919 года да ліпеня 1920 года, калі ў горад паўторна не ўвайшла Чырвоная армія. Тады жыхары горада перацягнулі камень на старыя праваслаўныя могілкі, дзе ён і знаходзіўся да гэтага часу. Цяпер яго ўсталявалі на тым месцы, дзе жыхары Баранавіч упершыню сустрэлі польскія вайсковыя аддзелы ў 1919 годзе». (Kurjer Nowogródzki 13-11-1932)

Выходзіць, што Помнік Свабоды ўяўляў сабою просты валун, на якім ў 1919 годзе выбілі надпіс. Што падаецца лагічным. Пра той помнік загдваецца і ў Календары Баранавіцкім на 1937 год. “…напрыканцы вуліццы Нарутовіча знаходзіцца Гарадзкі парк, у якім знаходзіцца тэнісны корт і помнік у гонар польскага жаўнера”.

Здаецца гісторыя помнікаў трохі праясьнілася. Аднак застаюцца загадкі, на якія яшчэ трэба шукаць адказы. Калі зьявіўся другі, усім вядомы помнік з арлом? Ці існаваў ён да перапахаваньня 1925 году і як называўся? Існуюць паштоўкі, дзе ён падпісаны, як Помнік незалежнасьці – гэта памылка ці так ён таксама называўся? Існуе таксама здымак, дзе камень падпісаны, як Помнік перамогі… Хацелася б таксама знайсьці здымкі помніку са Старога парка.

Помнік незалежнасьці ў Баранавічах, даваенная паштоўка.

Існуе таксама здымак, дзе камень падпісаны, як Помнік перамогі…

Кастрычнік 1931. Газэты пра Баранавічы

Сілезкі лёгкі самалёт на аэрадроме ў Баранавічах падчас авіярэйду. Kurier Nowogrodzki ад 7-10-1931

Kurier Nowogródzki

1 кастрычніка

Катастрофа лёгкага самалёту

Падчас двухразовага нешчаслівага старту лёгкі самалёт №22 Познаньскага аэраклубу, пілотам якога быў Вацлаў Юркэк, апарат разбіўся на аэрадроме ў Баранавічах. Канструктар Морысан і пілот Юрэк былі прыдушаныя корпусам. Самалёт з разбітым прапелерам і адарванымі шасі разбіўся. Морысан атрымаў цяжкія пашкоджанні грудной клеткі, а пілот Юрэк – агульныя траўмы. Прычына катастрофы – кепская пазіцыя пры старце і страта кіравання пілотам над машынай.

Прыехалі вядомыя артысты

У Крывошынскую гміну Баранавіцкага павету прыехала з Варшавы група артыстаў, якія на чале з рэжысёрам панам Біске прымаюць удзел у здымках фільмаў.

2 кастычніка

Лятуць – не лятуць

Рэйд турыстычных самалётаў меў адзін з этапаў у Баранавічах. Доўгі час вырашалася, ці будуць самалёты наведваць Баранавічы, нарэшце было прынята станоўчае рашэнне – адбудзецца гэта ў аўторак, 29 верасня. Ляцець будуць з Вільні, праз Маладзечна.

Ранкам на аэрадроме  (раён вуліцы Першукевіча) сабралася мноства людзей. Было вельмі добрае і яснае надвор’е. Прывялі нават школьнікаў. Прыехалі розныя чыноўнікі, прадстаўнікі мясцовага ўраду і вядомыя асобы. Чакае аркестр 78 пяхотнага палка і буфет у вялізным намёце, вянкі кветак для лётчыкаў.

Месцазнаходжанне аэрадрома адзначана чырвоным.

Але атрымалася, што надвор’е ўсё змяніла. Даведаліся пра тое па тэлефоне. Пілоты хацелі абмінуць менавіта Баранавічы, бо пануе ў нас суцэльная імгла. А мы ж іх чакалі з сонцам! Імгла ж аднак запанавала са старту ў Варшаве. Замест а пятай раніцы вылецелі самалёты адтуль толькі а 10-й. Таму не даляцелі яны ў гэты дзень да Баранавіч, а спакойна спыніліся ў Парубанку (пад Вільняй).

Не засталося нам нічога іншага, як праклінаючы імглу, надвор’е, Парубанак і аэраклуб, пад’есці ды выпіць, каб разгорнуты буфет не панёс страты, ды чакаць наступнага дня.

Але на наступны дзень у Баранавічы прыйшла імгла і дождж, якую нам прадказалі на 24 гадзіны раней, але потым неяк праяснілася. Па тэлефоне атрымалі інфармацыю, што 13 лёгкіх самалётаў стартавалі з Парубанку і а 9 гадзіне павінны прыляцець у Баранавічы. Усё адбылося як па гадзінніку. А 9.03 прызямліўся першы самалёт RWD4 з пілотам Харэўскім з львоўскага аэраклубу. Потым перапынак да 9.38. У гэты час зямлі на баранавіцкім аэрадроме павінен быў датыкнуцца самалёт Moryson-2, што ляцеў з Астровы Велькапольскай. Пілатуе яго харунжы Вацлаў Юрэк, у кабіне сам канструктар самалёту Морысан. Але лётчыкі чамусьці не хацелі сядаць на аэрадром. Самалёт бярэ ў бок і накіроўваецца ў дом, што стаіць каля дарогі, потым раптоўна мяняе курс і падскокваючы сядае на бульбяным полі. Ламае сабе шасі, але пілоты выходзяць без пашкоджанняў. Напіліся гарбаты, разабралі свой самалёт і загрузілі яго на цягнік. Іх рэшта рэйду адбудзецца па чыгунцы.

Іншыя самалёты сядаюць паспяхова. А 10.23 сядае апошні самалёт – трынаццаты, з варшаўскага аэраклубу. Чаму так мала? Ад пачатку збіралася ляцець 24 самалёты, потым 19, а вылецела 13. Усяму віной кепскае надвор’е. Віны аэраклубаў няма.

Працуе санітарная машына Чырвонага крыжа

На гэтых днях упершыню ў Баранавічах ужылі санітарную машыну Польскага Чырвонага Крыжа для перавозкі цяжка хворай жонкі аднаго з мясцовых лекараў. Хворую хутка і ў ляжачым стане даставілі да шпіталя, дзе ёй была зроблена аперацыя. Выгоды ад з’яўлення такога аўто ў горадзе відавочныя. (4 кастрычніка з’явліся інфармацыя, што кошт перавозкі хворага па гораду вызначаны ў 10 злотых, за горадам – будзе вылічвацца ад кіламетражу. Пуд жыта каштаваў 2 злотых, 1$ – 8,5 злотых).

3 кастрычніка

Нячшасны выпадак

Днём 2 кастрычніка кіроўца Андрэй Адамчык, едучы па вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая), пераехаў 87-гадовую бабулю Філамону Кучынскую, якая жыве на вуліцы Траўгута, 18. Старую ў вельмі цяжкім стане завезлі ў гарадскую бальніцу.

4 кастрычніка

Баранавіцкія жыды. Размова з інж. Віннікам

Інж. Віннік, намеснік баранавіцкага бурмістра, паходзіць з далёкай Чарнігаўшчыны, дзе працаваў земляробам. Але ўжо 11 год жыве на Крэсах (Піншчына і Навагрудчына) і зрабіўся ўжо зусім тутэйшым чалавекам. Бярэ разам з жонкай жывы ўдзел у грамадскім жыцці Баранавіч. Акрамя таго, як чалец аб’яднання жыдоўскага, дакладна ведае патрэбы і становішча сваіх супляменнікаў. Таму папрасілі яго расказаць аб гэтым. Найперш нас цікавяць сціслыя лічбы з культурнага жыцця баранавіцкіх жыдоў.

Жыдоўская грамада ў нас, як зрэшты і паўсюль, неаднастайная. Існуюць розныя накірункі і адгалінаванні – ад кансерватыўных ды артадаксальных да левых і радыкальных. Характэрным чыннікам мясцовага жыцця жыдоў ёсць тое, што Баранавічы вельмі новы і малады горад, які не мае яшчэ сваіх традыцый. На некаторыя формы жыцця не накладаюцца яшчэ тут пакаленні і стагоддзі, як гэта можна пабачыць у суседніх Слоніме ці Койданаве. Там жыдоўскае жыццё мае за сабой некалькі стагоддзяў гісторыі, а ў нас усе з’явы прыходзяць звонку і з’яўляюцца не мясцовымі.

– Возьмем, напрыклад, тутэйшых хасідаў, – кажа інж. Вінік. – Іх у нас шмат, але не маюць агульнага лідара. Частка іх – прыхільнікі слонімскай школы і не прытрымліваюцца поглядаў рабіна з Койданава.

З іншых кірункаў у Баранавічах вельмі папулярны сіянізм. Цяпер патроху набірае папулярнасць рэвізіянізм – паслядоўнікі Зеэва Жабацінскага. Бунд (яўрэйская сацыял-дэмакратычная партыя) затое не мае вялікага ўплыву. Прыкладам гэтага будзе школьніцтва: пачатковая школа “Тарбут”, дзе ў трох першых аддзелах навучання выкарыстоўваецца іўрыт, мае 150 дзяцей. А школа, якую ўтрымлівае Бунд, паціху змяншалася і цяпер знаходзіцца ў стане ліквідацыі.

– Ці існуюць дзяржаўныя школы для жыдоўскай моладзі?

– Ёсць адна. Гэта так званая пачатковая школа для дзяцей, адзначаючых шабат. Калі казаць пра школьнае таварыства, “Шулькульт” мае адну школу з навучаннем на ідыш. Урэшце існуе некалькі рэлігійных пачатковых школ і адзін ешыбот, ці школа рабінаў.

Спыталі мы пра моладзь і іх жыццё, бо яна адыгрывае значную ролю ў грамадзе жыдоў гораду.

Моладзь ходзіць у гімназіі. Альбо ў дзяржаўную, альбо ў гімназію Эпштэйна. Што тычыцца поглядаў, дык яны пераважна сіяністычныя.

Моцна сярод іх распаўсюджаны харцэрскі (польскія скаўты) рух, вельмі шмат часу прысвячаюць спорту, а клуб Макабі мае шмат чальцоў. Але жыдоўская моладзь у Баранавічах знаходзіцца ў такім перыядзе свайго жыцця, калі вялікага ўдзелу ў грамадскім руху яшчэ не можа браць. Такі ўдзел прыпадае на ўніверсітэцкую моладзь. Выпускнікі ж школ выязджаюць вучыцца пераважна ў Вільню. Пэўная колькасць іх едзе вучыцца далей – да чэшскай Прагі. Па сканчэнні вучобы, калі і вяртаюцца дахаты, дык займае іх ужо праца.

Інтэлектуальнае жыццё ў Баранавічах досыць малое. Канцэнтруецца яно ў Культурна-асветніцкім клубе, дзе час ад часу бываюць лекцыі і даклады.

– А арганізацыі ўзаемадапамогі?

– Іх некалькі. Але абшар іх дзейнасці не вельмі шырокі, збольшага з-за абмежаванага фінансавання. Найлепей працуе TOZ (таварыства аховы здароўя), на чале якой стаіць доктар Нахумоўскі. Збудавалі, напрыклад, Дом здароўя ў Наваельні. Трымаюць інтэрнат для дзяцей, падтрымліваюць “Кроплю малака” для дзяцей любой нацыянальнасці. З іх арганізацый варта адзначыць «Bet-lechem» ці «Хлеб убогіх» і «Gmilat-chesed» – дабрачыннае таварыства пазыкі. Шмат добрага для жанчын робіць Аб’яднанне жыдоўскіх жанчын.

Маем у Баранавічах дзве газеты: «Baranowicher Lebn» і «Baranowicher Woch». Цяпер выходзіць толькі апошняе. Цяжка вытрымаць канкурэнцыю з варшаўскімі і віленскімі газетамі.

7 кастрычніка

Асвячэнне храма

4 кастрычніка адбылося асвячэнне новай царквы Пакрова Божай Маці. Арцыбіскуп Гродзенскі Алексій, які выканаў яе асвячэнне, прыбыў у Баранавічы 2 кастрычніка а 10 гадзіны ночы. Яго віталі на вакзале клірыкі і парафіяне. Сама ўрачыстасць адбывалася раніцай у нядзелю пры шматлікім удзеле духавенства акругі і вернікаў. У мерапрыемстве прынялі ўдзел прадстаўнікі мясцовай улады ў асобе віцэваяводы навагрудскага і пана старасты Пржэпалкоўскага. У панядзелак 5 кастрычніка арцыбіскуп Алексій, пасля таго як правеў службу ў новай царкве, паехаў у Гродна.

8 кастрычніка

Няшчасны выпадак

Жыхары вёсцы Ішкалдзь Юзік і Казік Пашкевічы прынеслі да хаты 16-цісантыметровы снарад. Падчас маніпуляцыі пры разборцы боепрыпасу адбыўся выбух. Юзік Пашкевіч быў разарваны і трупам упаў на месцы. Казік быў цяжка паранены і змагаецца са смерцю ў баранавіцкім шпіталі. Станіслаў Пашкевіч, які ў гэты час знаходзіўся на падворку, быў паранены ў руку.

Выбрыкі вулічных хуліганаў

На днях увечары на вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая) двое невядомых зачапілі жыхара горада Льва Гіршу. Пад пагрозай пісталета прымусілі маўчаць і знялі з яго куртку, якую кінулі недалёка. Тыя самыя асобы запынілі ўзводнага 78 пяхотнага палка Уладзіслава Скульскага, якому таксама пагражалі рэвальверам. Згаданых авантурыстаў цяпер шукае паліцыя.

9 кастрычніка

На злосць цешчы

Марыя Данілевіч, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Траўгута, 13 (Дзімітрава), паведаміла ў камісарыят паліцыі, што яе зяць Ян Славінскі скраў з яе замкнёнага куфара хромавыя чорныя боты, суконную марынарку і 500 злотых гатоўкаю, пасля чаго выехаў у невядомым накірунку. 

Рух на аэрадроме

Пасля рэйду лёгкіх самалётаў і адведзін баранавіцкага аэрадрому пілотаў з Сілезіі ў бліжэйшую нядзелю чакаюцца госці з Вільні. Па словах шэфа Віленскага аэраклубу, у гэты дзень раніцай з мэтаю прапаганды павінны прыляцець два самалёты клубу. (10 кастрычніка адзін з самалётаў, што ляцеў сюды разбіўся пад Маладзечна, але пілоты не пацярпелі, пісала пазней газета.)

10 кастрычніка

Пакінулі голым на дарозе

Мінулай ноччу на шасэ Баранавічы-Слонім невядомыя злодзеі здзейснілі рабунковы замах на падляснічага дзяржаўнага лясніцтва Станіслава Багдановіча. Пагражаючы рэвальверам, забралі ў яго ровар, адзежу і бялізну, пакінуўшы ў адных сподніх падштаніках. Пошук злачынцаў ужо распачаўся.

Асаблівы кліент

Да шаўца Яна Сечкі, які жыве па вуліцы Каперніка, 23 (Халасцякова), прыйшоў невядомы кліент, які папрасіў адрамантаваць боцікі, у якія быў абуты. Сечка адразу ўзяўся за справу. Праз нейкі час кліент захацеў выйсці на падворак, каб справіць натуральныя патрэбы, і папрасіў у майстра які-небудзь абутак для гэтага. Шавец аддаў яму свае ўласныя боты. Кліент выйшаў на падворак, і болей яго ніхто не бачыў. Вартасць скрадзеных ботаў адпавядае 50 злотым.

13 кастрычніка

Знаходка пад дзвярыма

Кацярына Капшак, жыхарка Баранавіч, 12 кастрычніка падкінула на ганак дома Канстанціна Ярмуловіча на вуліцы Каўпеніцкай, 100 (цяпер Прамінскага), дзіця жаночага полу ўзростам 18 месяцаў. Дзіцё знаходзіцца на ўтрыманні Ярмуловіча.

14 кастрычніка

Дэзертыр хаваўся ў прастытуткі

Два тыдні таму з часткі 78 пяхотнага палка ў Баранавічах (Вайсковы гарадок) збег шэраговы Баляслаў Зажыцкі, ухіляючыся ад нясення абавязковай вайсковай службы. На днях следчыя разам з вайсковай жандармерыяй затрымалі дэзертыра, які ўвесь гэты час хаваўся ў жанчыны лёгкіх паводзінаў Тэклі Ляўковіч, якая жыве на вуліцы Каўпеніцкай, 100 (дзіўна, пра гэты адрас была ўжо інфармацыя ў нататцы днём раней). Дэзертыра даставілі ў баранавіцкі гарнізон.

16 кастрычніка

Акцыя барацьбы з беспрацоўем

14 кастрычніка ў залі баранавіцкага стараства адбылося пасяджэнне аддзелу працаўладкавання беспрацоўных. У ім акрамя мясцовых уладаў прыняло ўдзел шырокае кола прадстаўнікоў грамадзянкай супольнасці. Стараста Пржэпалкоўскі ў сваёй прамове звярнуўся да працадаўцаў з заклікам прыйсці на дапамогу для вырашэння гэтага цяжкага пытання і ўзяць на работу новых людзей, нават коштам змяншэння гадзін працы для сваіх супрацоўнікаў.

У доўгай дыскусіі працадаўцы пастанавілі скараціць на зіму працоўны дзень сваім рабочым да 4 гадзін, а на вызвалены час працаўладкаваць новых людзей. Гэткім чынам колькасць чалавек, што маюць працу, ў горадзе павялічыцца ўдвая.

Такім чынам сем працадаўцаў, што прынялі ўдзел у пасяджэнні, на зіму змогуць часова працаўладкаваць 80 беспрацоўных.

21 кастрычніка

Дзейнасць лякарска-санітарнай арганізацыі ў Баранавічах

Дзейнасць лякарска-санітарнай арганізацыі ў Баранавічах з году ў год усё лепшае, дзякуючы фінансаванню павятовага сейма і магістрата г. Баранавічы.

Мясцовая лякарска-санітарная арганізацыя ўключае ў сябе: гарадскі шпіталь на 25 ложкаў, агульную амбулаторыю, клінікі: стаматалагічную, супрацьсухотную, змагання з сібірскай язвай, венералагічную, ларынгалогію, а таксама гарадскую аптэку, начную брыгаду медыкаў ды санітарную арганізацыю і гарадскую лазню.

З 1 сакавіка 1930 году ўсе клінікі з санітарнай арганізацыяй і адміністрацыяй аб’яднаныя ў адну  – Гарадскі Цэнтр Здароўя.

Акрамя згаданых устаноў у горадзе працуюць: агульны сеймікавы шпіталь (35 ложкаў), інфекцыйны сеймікавы шпіталь (10 ложкаў), амбулаторыя Касы хворых (10 лекараў), 2 амбулаторыі чыгуначнікаў, “Кропля малака TOZ”, станцыя апекі над маці і дзіця, а таксама бокс для немаўлят. Таксама тры прыватных рэнтгенаўскіх кабінета і кабінет электратэрапіі, 2 дыягнастычныя лабараторыі і 4 прыватныя аптэкі. У горадзе жывуць 22 цывільных лекары, 3 вайсковых, 11 дантыстаў, 8 фельчараў, 21 акушэрка і 2 зубных тэхніка.

Акрамя Цэнтра здароўя ў Баранавічах ёсць гарадская санітарная арганізацыя. У яе склад уваходзіць санітарны ўрач і санітарны даглядчык.

Да супрацоўнікаў лякарска-санітарнай арганізацыі за 1930-31 год па-за шпіталямі звярнулася 21525 хворых. З іх на хрысціян прыпадае 10328 чалавек, на жыдоў – 11167.

У Баранавічах ёсць 3 камунальных шпіталі і 1 прыватны з агульнай колькасцю ложкаў – 80. Агулам за 1930-31 год шпіталі прынялі 2019 асобаў. Начныя дзяжурныя лекары ў Баранавічах ратавалі каля 100 хворых, якім патрэбна была неадкладная дапамога.

Гарадская аптэка прадала лекаў па 30105 рэцэптах, з іх магістрат аплаціў 5349. Агульная колькасць бясплатных рэцэптаў за год вырасла на 122%. Адзначым, што колькасць хворых, якія атрымалі бясплатную дапамогу ўзрасла толькі на 20%.

Заразных хворых, як і летась, было ў Баранавічах няшмат. З 129 заразных хворых было шпіталізавана 47, астатнія лячыліся дома.

Бюджэт на медыцыну ў 1930-31 годзе быў вызначаны ў Баранавічах на суму 152869 злотых. Гэта на 16% больш, чым летась.

Самыя пільныя патрэбы гораду з-за санітарнага пункту гледжання, якія магістрат павінен найперш развязаць: 1. Праектаванне, упарадкаванне і асушэнне вуліц Шаптыцкага (Савецкая), Пілсудскага (Чырвонаармейская), Орля (Лісіна) , Гувера (Царука), Кароткай (назва засталася і сёння) і іншых. 2. Упарадкаванне і брукаванне плошчы кірмашу імя 3 мая (цяпер квартал паміж Горкага, Чырвонаармейскай, Прытыцкага і Гагарына). 3. Пабудова новага гмаху для пачатковай школы. 4. Прывядзенне ў эстэтычны выгляд лесу ўздоўж вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна).

25 кастрычніка

Сенсацыйная дуэль пад Баранавічамі

Учора на тэрыторыі вайсковага лагеру Лясная адбылася дуэль на шаблях паміж адвакатам Антонам Паўлоўскім і капітанам рэзервы Станіславам Ратынскім. У выніку адвакат быў паранены ў галаву і ключыцу, а капітан выйшаў з паядынку без драпіны.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Верасень 1931. Газэты пра Баранавічы

10.09.1931. Першы самалёт, што прыляцеў у Баранавічы. Пасярэдзіне – пілот паручнік Шчэклік. Здымак з газеты Kurier Nowogródzki

Słowo

13 верасня

Першы самалёт прыляцеў у Баранавічы

10 верасня прыбыла на аэрадром у Баранавічах адмысловая камісія, якая павінна агледзець і прыняць яго для пасажырскіх палётаў. Адначасова на аэрадром прызямліўся першы самалёт: паручнік Ян Шчэклік з 10 лётнага палка з Львова прыляцеў на польскім планеры t2. На такім самалёце вядомы польскі пілот Скажынскі абляцеў Афрыку.

Паручнік Шчэклік, дасведчаны лётчык, сцвярджае, што баранавіцкі аэрадром – адзін з найлепш уладкаваных у краіне, мае ідэальную пляскатасць і гатовы да пасадкі любых самалётаў.

Спроба забойства

11 верасня Павал Сечка, жыхар маёнтка ў Паручыне, знаходзячыся ў Гарадзішчы ў краме каланіяльных тавараў Рохлы Каралько, спрабаваў яе забіць. Ён стрэліў з нелегальна набытага рэвальвера, але не патрапіў. Каралько здолела ўцячы, а Сечка быў затрыманы паліцыяй.

Kurier Nowogródzki

19 верасня

Цырк у Баранавічах

Учора ўвечары распачалося першае прадстаўленне цырка Баранскіх, які затрымаўся ў Баранавічах на 5 дзён. Цырк размясціўся на пляцы каля чыноўнічай калоніі (цяпер пляц паміж ГДК і Нацыянальным банкам) і штодня дае адно прадстаўленне ўвечары, акрамя суботы і нядзелі, калі адбудзецца па 2 прадстаўленні. Гараджан, найбольш школьнікаў, асабліва зацікавіла вялікая колькасць разнастайных жывёлаў, што прывезлі разам з цыркам. Цырк прабудзе да 22 верасня, пасля чаго, хутчэй за ўсё, паедзе ў Слонім.

22 верасня

Аб новым аэрадроме

У Баранавічах адкрыўся новы аэрадром, і на яго ўжо здзейсніў пасадку паручнік Шчэклік з Львова.

Аэрадром знаходзіцца за некалькі кіламетраў ад горада, каля дарогі на Ляхавічы, адразу за прадмесцем новыя Баранавічы (раён вуліцы Першукевіча). Даезд да яго зручны па шырокай і брукаванай вуліцы. За 10 хвілін можна прыехаць сюды на аўто. Справа ад тракта мы бачым вялікую пляцоўку, пасярэдзіне якога знаходзіцца вялікае замаляванае белым кола і вялікія літары: БАРАНАВІЧЫ (BARANOWICZE).

Месцазнаходжанне аэрадрома адзначана чырвоным.

Гэта для арыентацыі падлятаючых самалётаў. Такі надпіс, як расказаў паручнік Шчэклік, відаць ужо за 4 км пры падлёце да аэрадрома. Памыліцца лётчык не можа.

Аэрадром быў пабудаваны выключна на сродкі Камітэта ваяводскага LOPP (Ліга супрацьгазавай і супрацьпаветранай абароны) у Наваградку і павятовага ў Баранавічах. Апошнім кіруе інжынер Лайман, горача адданы справе аэрадрома, які з’яўляецца адным з самых вялікіх у Польшчы ды займае больш за 44 га, пры тым, што сама паласа займае 36 га. Гэтая тэрыторыя была перададзена Каўпеніцкім лясніцтвам у арэнду на 99 год. Штогадовая плата за яго 740 злотых. Хутчэй за ўсё, з 1 студзеня 1932 года аэрадром будзе перададзены Міністэрству камунікацый і тады тая плата будзе знятая.

Месцазнаходжанне аэрадрома.

Будаўніцтва аэрадрома працягвалася два гады, пачынаючы з 1929 года, і мела некалькі цяжкасцяў. Гэтая тэрыторыя зарасла лесам і была перарытая нямецкімі акопамі з сусветнай вайны. Трэба было карчаваць лес і засыпаць акопы. Таксама праца пра выроўніванні і нівеліраванні пляцоўкі займала шмат часу. Месцамі скапвалася зямля на вышыню 1–2 метры, а недзе даводзілася столькі ж засыпаць. Потым увесь абшар высыпалі чарназёмам і засеялі аўсом, каб добра яго ўмацаваць.

Усё гэта было выканана на сродкі LOPP. Граніцы аэрадрома былі абкапаныя і ўмацаваныя, а рагі пляца пазначаныя белымі крыжамі, як гэтага патрабуе рэгламент.

Цяпер аэрадром цалкам гатовы для карыстання самалётамі. Засталіся яшчэ іншыя працы, за якія LOPP возьмецца ўжо вясною. Пачнецца ўзвядзенне лётнага ангара і будынкаў вакзала ды адміністрацыі.

Якія можна снаваць планы на будучыню з гэтым аэрадромам? Якую ролю адыграе баранавіцкі аэрадром у паветранай камунікацыі? Баранавічы пакуль не ляжаць на вялікіх авіялініях, таму няма гаворкі пра сталыя паветраныя камунікацыі. Але недалёкая будучыня выглядае вельмі перспектыўна.

Блізіцца да рэалізацыі міжнародны праект паветранай лініі Парыж – Токіа, праз Варшаву і Маскву. Баранавічы знаходзяцца якраз на гэтай лініі, таму нават не трэба разважаць, якое вялікае значэнне грае гэта для развіцця нашага горада. Таму на нашым аэрадроме будзе створана мытня.

Але гэта ўсё ў будучым, а пакуль аэрадром рыхтуецца да агульнапольскага рэйду лёгкіх самалётаў, які стартуе з Баранавіч 30 верасня.

Падзенне з балкона

20 верасня ў Ляхавічах, каля кірмаша, зваліўся з балкона на другім паверсе 4-гадовы сын нейкай Эстэры Савіцкай. Яны глядзелі на маршыруючае па горадзе войска. Хлопец атрымаў моцныя траўмы галавы і рук (іншыя выданні пісалі, што дзіцё загінула). Падзенне адбылося, таму што паламаліся спарахнелыя дошкі балкона. Уласніка дома прыцягнуць да адказнасці за нядбайства.

Праблема асвятлення вуліц

Трохдзённыя жыдоўскія святы выявілі важную праблему ў Баранавічах. У гэтыя дні крамы былі зачыненыя наглуха, іх вітрыны не свяціліся, а кінатэатры не працавалі,­ таму нават на цэнтральных вуліцах было цёмна. Тры ці чатыры ліхтары на доўгай вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) ды яшчэ некалькі на іншых вуліцах – гэта только пара светлых пунктаў, якія паказваюць, што тут наогул ёсць дарога.

А пад нагамі і вакол непралазная цемра, якую праразаюць калі-нікалі промні ліхтарыкаў прахожых. Такі стан пануе ўжо ад змроку, а ў дадатак ужо некалькі дзён падае дождж, які стварае лужыны і балота. Таму вяртанне дахаты ў гэты час нельга назваць прыемным.

У бліжэйшую сераду адбудзецца паседжанне Гарадской рады. Хочацца спадзявацца, што нехта з дэпутатаў зверне ўвагу на праблему і зоймецца пытаннем асвятлення вуліц. Наш горад хутка развіваецца ды хоча называцца культурным і добраўпарадкаваным.

26 верасня

Пагражаў забіць з-за студні

Вінцэнт Грахоўскі, які жыве на вуліцы Рынкавай, 86 (цяпер вул. Фралянкова) паведаміў у пастарунак паліцыі, што яго сусед Барыс Малевіч пагражаў яму рэвальверам і абяцаў забіць за тое, што ён агарадзіў уласную студню плотам.

28 верасня

Асвячэнне новай царквы

4 кастрычніка адбудзецца асвячэнне новазбудаванай праваслаўнай царквы ў Баранавічах (Пакроўскі сабор). У сувязі з гэтым раніцай 4.10.1931 года прыбудзе ў горад наваградскі ваявода для ўдзелу ва ўрачыстасцях, якія правядзе архіепіскап Гродзенскі і Наваградскі Алексій. Гэты дзень, які будзе вельмі важным для нашых праваслаўных людзей, мы апішам асобна.

Падрыхтоўка да рэйду самалётаў

26 верасня адбылося пасяджэнне Камітэта па прыняцці рэйду турыстычных самалётаў у Баранавічах на чале са старастам Пржэпалкоўскім. На паседжанні быў вызначаны дзень спаткання з лётчыкамі, што бяруць удзел у рэйдзе на 29 верасня. Кожны з іх атрымае на аэрадроме букет кветах з жэтонам «Рэйд турыстычных самалётаў LOPP 29.09.1931. Баранавічы».

Камітэт поўным складам сустрэне лётчыкаў і праводзіць іх у буфет. Увесь час будзе граць аркестр 78 пяхотнага палка. Камітэт ухваліў прызначэнне дзвюх узнагарод у выглядзе памятных статуэтак для першых лётчыкаў, што сядуць на баранавіцкую зямлю.

30 верасня

Новая царква збудаваная!

1921–1931 – гэтыя дзве даты моцна запомняцца праваслаўным жыхарам Баранавіч і ваколіц. У 1921 годзе ў першую ноч пасля Вялікадня нечакана згарэла парафіяльная царква. Была гэта сціплая драўляная святыня, пабудаваная ў 1908 годзе. Праз 10 год на тым самым месцы ўзносіцца будынак, вельмі адрозны ад старога. Ён абшырны і мураваны, з вежай, усталяваным купалам, з двума бакавымі парталамі, абапертымі на 4 калоны. Яскравая свежасць яшчэ не атынкаванай цэглы стварае ўражанне спакойнай, класічнай цэласці, які набярэ гмах царквы пасля поўнага завяршэння будоўлі.

Будаўніцтва Пакроўскага сабору. 1930 год

Тым часам усё выканана ў сярэдзіне, каб новая царква магла быць як хутчэй асвечана. Асвячэнне адбудзецца 4 красавіка, і гэтай даты ўсе праваслаўныя вернікі чакаюць са зразумелым хваляваннем. А палякі, прыглядаючыся да пануючай над горадам вежы, могуць сказаць кожнаму:

­Гэтая царква збудаваная на землях вольнай Рэчы Паспалітай.

Гэты будынак па сваёй архітэктуры цалкам заходні. Са здзіўленнем заўважым, што сваім класічным выглядам востра не адпавядае наваколлю: велічэзны пляц, шырокія небрукаваныя вуліцы, драўляныя хаты, барадатыя сяляне і малыя коні з вазамі.

Зацікавіўшыся будоўляй, пытаем пра імя архітэктара. На гэтае пытанне адказвае мясцовы праваслаўны святар Павал Мацкевіч.

Архітэктарам быў Абалонскі, зразумела, расіянін, які стала жыве ў Варшаве, ён апрацаваў праект, але будоўляй кіраваў інжынер В. Стакоўскі – паляк, але зрабіў гэта бясплатна. «Безвозмездно», – падкрэсліў святар Мацкевіч і дадаў, што была гэта «огромная услуга», за што атрымаў інжынер гарачую ўдзячнасць ад усіх праваслаўных. Выказваннем той удзячнасці быў адмысловы ліст Варшаўскага мітрапаліта, перададзены ў свой час інжынеру.

Цікавіць нас таксама гісторыя будаўніцтва і сродкі фінансавання, якімі кіраваў Камітэт па пабудове. Паўстаў камітэт на заўтра пасля пажару старой царквы. Айцец Мацкевіч згадвае той дзень праз 10 год, калі ў малой капліцы на могілках (цяпер плошча Леніна) плач вернікаў перапыніў набажэнства. Тады адразу і арганізавалі камітэт, на чале якога стаў сенатар А. Назарэўскі.

Адразу хацелі збудаваць драўляную царкву. Але Міністэрства па справах рэлігіі і асветы было супраць. Запатрабавала мураваную царкву. Гэта прывяло да распрацоўкі новых праектаў, непамерна павялічыла кошты і расцягнулася на доўгія гады, кажа святар Мацкевіч. Але, па яго словах, «мы ўдзячны гэтаму – маем прыгожую і зграбную царкву». Узводзілі яе акурат 7 год: у жніўні 1924 года біскуп палескі і навагрудскі Аляксандар асвяціў кутны камень.

А сродкі на будаўніцтва? Рознае з гэтым было. Шмат здабылі дзякуючы ахвярам вернікаў і добраахвотным складкам. Многа дапамог баранавіцкі магістрат і павятовы сеймік, але праваслаўныя людзі будуць памятаць і значныя субсідыі ўрада.

У рэшце рэшт царква была скончаная. Засталася толькі тынкоўка, якую зробяць у наступным годзе. Цяпер самая пільная справа – асвячэнне і адкрыццё новай святыні. Адбудзецца гэта 4 красавіка, а ўрачыстасць правядзе архіепіскап Гродзенскі і Наваградскі Алексій. Будзе прысутнічаць і ваявода навагрудскі.

Dziennik Poznański

12 верасня

Перапахаваюць парэшткі італьянскіх ваеннапалонных

У Баранавічы прыбыў прадстаўнік італьянскай амбасады палкоўнік Пацыфізі Дантэ, у таварыстве свайго сакратара Манака Генара. Іх мэта –­ эксгумацыя целаў італьянскіх ваеннапалонных, якая адбудзецца на вайсковых могілках у Германтоўцах, Гарадзішчанскай гміны і Калесніках, Моўчадскай гміны. Адтуль парэшткі салдат будуць перавезеныя на італьянскія могілкі ў Варшаве. Баранавіцкае стараства шмат зрабіла для аблягчэння працы, прадпрынятай італьянскай амбасадай. З Навагрудскага ваяводства сюды таксама быў дэлегаваны ўраднік.

Kurjer Wileński

15 верасня

Смерць пад коламі цягніка

На чыгуначнай лініі Баранавічы-Палескія цягнік, што ішоў з Брэста, наехаў на 20-гадовага Фейрэля Ціялькова, жыхара Ляхавіч, які ад удару лакаматывам быў забіты на месцы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Жнівень 1931. Газэты пра Баранавічы

Кірмаш “Пятачок” у Баранавічах. Канец 1990-х – пачатак 2000-х

Kurjer Warszawski

9 жніўня

Эпідэмія пад Баранавічамі

Эпідэмія сібірскай язвы ў Навамышскай гміне падцверджана пасля даследванняў ветэрынараў у Вільні трупаў кароў. Сітуацыя вельмі напружаная, бо сібірскай язвай заразіліся тры жыхары вёскі Небыты, якіх змясцілі ў шпіталь у Баранавічах. Санітарныя службы задзейнічалі ўсе сродкі, каб спыніць распаўсюд заразы.

Вялікая рыба

10-кілаграмовага ласося злавілі ў Шчары ў Дабрамысльскай гміне, каля маёнтка пана Варанцова. Рыбу выкупіў пан Варанцоў. Ласось прыплыў сюды каналамі з Балтыкі.

Ziemia Lubelska

4 жніўня

Трагедыя пад Баранавічамі

У мястэчку Гарадзішча спалохаўся конь, які цягнуў воз, на якім ехаў Захар Белзоўскі. Конь наскочыў на 30-гадовую Хаю Наўманоўскую, якая пераходзіла вуліцу, і цяжка яе параніў. Белзоўскі ж зваліўся з воза і атрымаў моцныя пашкоджанні. Абедзве ахвяры здарэння ў безнадзейным стане прывезены ў павятовую баранавіцкую бальніцу.

Kurjer Wileński

14 жніўня

Бура над Баранавічамі

Учора над Баранавічамі прайшла вельмі моцная бура, якая бушавала каля 12 гадзін. Падчас яе была перарваная тэлефанічная сувязь з горадам. Бура нанесла шмат шкоды, якая пакуль не падлічана.

28 жніўня

Папаўся злодзей равароў

У сувязі з некалькімі выпадкамі крадзяжоў равароў у Баранавчіах, следчыя затрымалі Юзіка Каянка, жыхара хутара Жалезніца, у якога знайшлі ровар, скрадзены 14 жніўня ў Эльяша Мэера. Каянка даставілі ў гарадскі суд у Баранавічах.

Замах на забойства

На днях Андрэй Калоша, жыхар вёскі Галынка Вальнянскай гміны, падаўся ў поле ў пошуках згубленага каня. За 1 км ад вёскі ён быў затрыманы гаёвым (лесніком) маёнтка Ніжняе Чэрніхава Аляксандрам Хінчыкам, які без дай прычыны стрэліў у Калошу з дубальтоўкі. Калоша быў цяжка паранены ў галаву з пашкоджаннем правага вока. Яго перавезлі ў павятовы шпіталь у Баранавічах.

29 жніўня

Разарвалі дамову з Nobel

На днях гарадская рада Баранавіч разарвала непрадукцыйную дамову, падпісаную на 10 год з фірмай Nobel, на працу бензінавай станцыі, што прыносіла гораду каля 200 злотых прыбытку ў год. Новая дамова падпісана на 10 год таксама з той самай фірмай Nobel. Яна прынясе гораду 2250 злотых штогадовага прыбытку. Акрамя таго, фірма абавязуецца пабудаваць яшчэ адну бензінавую станцыю ў Баранавічах.

Крадзяжы

У Сабіны Швіранскай, якая жыве на вуліцы Шасовай, 10 (цяпер Брэсцкая), невядомы злачынца скраў шаўковую бялізну вартасцю 100 злотых. У Канстанціна Несцяровіча, жыхара вёскі Жлобін, каля Баранавічаў, невядомыя скралі 100 кг жыта з незачыненага гумна.

30 жніўня

Інцыдэнт на палігоне

Учора на полі пад Лясной праходзілі вучэбныя стрэльбы артылерыі. Стралялі з цяжкіх гармат. Нечакана адзін снарад выбухнуў у люфе гарматы і цяжка пакалечыў паручніка Чапельскага і кананіра Кардэльца. Выбухі і абломкі зброі пашкодзілі ім тулава, пакалечылі рукі, ногі і твары. У вельмі цяжкім стане іх адвезлі да шпіталя.

Па папярэдніх дадзеных, выбух адбыўся з-за пэўных хібаў у канструкцыі гарматы. Акрамя таго, сам снарад мог мець нейкія дэфекты.

Баранавіцкі гандляр трапіў пад колы

Нядаўна прадаўцы свіней з Баранавіч везлі на грузавіку ў Варшаву свой жывы тавар. За некалькі кіламетраў ад Варшавы адна свіння выскачыла з аўто і пачала ўцякаць у поле. У гэты момант адзін з гандляроў, Салтынец, у пагоні за свіннёй выскачыў на хаду з грузавіка і трапіў пад колы ды атрымаў цяжкія траўмы ўсяго цела. У безнадзейным стане яго прывезлі ў варшаўскі шпіталь.

Крадзяжы

Уночы з 27 на 28 жніўня невядомы злодзей спрабаваў уламацца ў кіёск на вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна), які належыць Отану Лапіну. Злодзей здолеў сарваць замок з дзвярэй, але відавочна быў нечым напалоханы і ўцёк, нічога не забраўшы з кіёска.

У тую ж ноч у падвал дома на вуліцы Міцкевіча, 51 (цяпер Камсамольская) уламаўся невядомы злодзей і скраў на шкоду Вінцэнта Паплаўскага 100 кг бульбы і шэсць банак марынаванага шчаўя.

Ilustrowany Express Wieczorny

1 жніўня

Скарачэнні ў магістраце

У сувязі са скарачэннем ураднікаў магістрат Баранавічаў з учарашняга дня звольніў усіх супрацоўнікаў магістрата з выплатай трохмесячнай дапамогі. Пасля сканчэння гэтага тэрміну, з 1 кастрычніка, супрацоўнікі будуць прынятыя на працу на новых умовах.

Kurjer Lwowski

13 жніўня

Забойства нарачонай

У Малой Каўпеніцы падчас танцаў на вечарыне жыхар гэтай вёскі Васілевіч у прыступе рэўнасці ўдарыў нажом у грудзі сваёй 18-гадовай нарачонай Вераніцы Васілеўскай. Цяжка параненая Васілеўская выбегла з крыкам на двор, і праз некалькі хвілін яе жыццё скончылася. Забойца, карыстаючыся мітуснёй, збег у бліжэйшы лес. Паліцыя арганізавала за ім пагоню.

Słowo Częstochowskie 

21 жніўня

Рэйд польскіх самалётаў

У сувязі з маючым адбыцца 26 і 27 верасня рэйдам лёгкіх самалётаў польскага тыпу, між іншым праз баранавіцкі павет, камітэт LOPP (Ліга супрацьгазавай і супрацьпаветранай абароны) у Баранавічах актыўна прыступіў да заканчэння працы на новым аэрадроме (знаходзіўся паміж сучаснымі вуліцамі Тэльмана і Першукевіча). Тэрыторыя ў 38 га была абсеяная аўсом дзеля зручнасці пры пасадцы лёгкіх самалётаў. Камітэт працягвае падрыхтоўчыя працы для прыняцця самалётаў, што ўдзельнічаюць у рэйдзе. 

Kurjer Wileński

Футбол

4 жніўня

«Макабі» (Вільня) – «Макабі» (Баранавічы) – 1:1. Гульня ў Баранавічах з адной с самых слабых камандаў прынесла для гульцоў з Вільні кампраментуючы вынік.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Травень 1931. Газэты пра Баранавічы

1933 год. Святочныя мерапрыемствы каля помніка паўстанцам у Мілавідах.
Фота: nac.gov.pl

Życie Nowogródzkie

1 мая

Справа пабудовы касцёла ў Баранавічах

Адносна чутак, якія распаўсюджваюцца ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзала), аб спыненні будаўніцтва новага касцёла карэспандэнт звярнуўся да Камітэта па яго пабудове.

Як сказалі ў Камітэце будовы, па незалежных ад іх прычын, асвячэнне вуглавога каменя было адкладзена на час узгаднення розных пытанняў Курыі біскупа ў Пінску з Курыяй Палявога біскупа (звязаная з войскам). Ніяк гэта, аднак, не ўплывае на далейшае закладанне падмурка, што будзе выканана ў рамках паўнамоцтваў Камітэта.

2 мая

Пакуль гаспадар ачомаўся, злодзей быў пад ключом

У адну з апошніх начэй баранавіцкімі вуліцамі праходзіў патруль паліцыі з гарадскога камісарыята. У нейкі момант заўважыў двух падазроных тыпаў, якіх затрымаў і даставіў у камісарыят паліцыі. Затрыманыя ўжывалі розныя спосабы, каб вырвацца з рук паліцыі. Даводзілі, што невінаватыя, і нават прапанавалі паліцыянтам добры пачастунак. Але супрацоўнікі паліцыі не згадзіліся на прапанову, а падчас дагляду ў камісарыяце ў іх знайшлі вялікую колькасць гарэлкі, лікёраў, вінаў і закускі. Пасля праверкі дакумантаў высветлілася, што гэта жыхары Варшавы Юліян Клімашэўскі і Станіслаў Вінчэўскі, прафесійныя злодзеі, якія прыехалі ў Баранавічы на справу.

Абодва былі затрыманыя, а раніцай у паліцыю звярнуўся ўласнік буфета ў Клубе падафіцэраў рэзервы, і заявіў, што ў гэтую ноч невядомыя ўламаліся ў яго ўстанову і скралі шмат алкаголю і зімнай закускі.

Якое ж было яго здзіўленне, калі ён пабачыў, што ўсё скрадзенае ўжо знаходзіцца ў пастарунку паліцыі, а злодзеі арыштаваныя. З баранавіцкай паліцыяй не трэба жартаваць.

7 мая

Выступ атлета і барца

2 і 3 мая на пляцы Макабі ў Баранавічах выступаў вядомы атлет і барэц Арнольд, чэмпіён па барацьбе 1928 году ў Парыжы.

Барэц Арнольд зладзіў баранавіцкай публіцы паказальны выступ сваіх неверагодных магчымасцяў.

Вельмі відовішчным быў праезд аўтамабіля з некалькімі пасажырамі праз атлета, які той цяжар перанес з найменшай крывёю. Вялікае ўражанне стварыла і тое, як Арнольд зубамі затрымаў фурманку на хаду. А калі атлета закапалі на 40 хвілін ў зямлю на глыбіню 2 метры, гэта выклікала проста фурор.

Асвячэнне помніка паўстанцам 1863 года ў Мілавідах (скарочана)

А 14-й гадзіне 3 мая вялікая колькасць машын і аўтобусаў, напоўненая гасцямі, выехала з Баранавіч да Мілавідаў, дзе пры брэсцкай шашы, каля вёскі Ямнічна ўзведзены помнік памяці забітых у бітве паўстанцаў 1863 года.

Помнік уяўляе сабой капліцу вышынёй 13 метраў, якая размешчана насупраць сціплага крыжа на магіле расійскіх салдат, што загінулі ў гэтай бітве, які Расія паставіла тут некалькі дзесяцігоддзяў таму. Але ён таксама быў у гэты дзень упрыгожаны кветкамі.

Асабліва ўразіла сабраных, калі з аўто выйшаў ветэран паўстання паручнік Кулікоўскі, удзельнік бітвы пад Мілавідамі ў 1863 годзе. Слёзы ліліся па шчаках старога, калі ён пабыў святочны тлум і вайсковую варту, што сабраліся ўшанаваць памяць тых 9 паўстанцаў, забітых ў бітве за незалежнасць. Громкі вокліч вырваўся з грудзей прысутных у гонар ветэрана, і ён, падтрыманы пад рукі, хісткім крокам пайшоў да помніка, дзе далучыўся да атачэння ўраднікаў.

Адбылося жалобнае набажэнства, якое скончылася асвячэннем помніка. Потым каля помніка маршам прайшлі калоны вайсковых частак з Баранавіч, грамадскіх арганізацый і пажарнікаў.

Збліжаўся вечар, які абвесціў пра заканчэнне мерапрыемства. Людзі раз’ехаліся, але тут навечна застаўся помнік-капліца з парэшткамі герояў паўстання 1863 года.

Ганаровыя госці накіраваліся да маёнтка Грудопаль, уладар якога пан Антоні Юндзіл пачаставаў іх сціплай вячэрай. Падчас святочнага мерапрыемства пан Юндзіл быў адзначаны ваяводам Бечковічам ордэнам Polonia Restituta.

8 мая

Труп немаўляці ў кустах

Учора, каля вёсцы Бараціно (Вальнянская гміна), каля дарогі да вёскі Хлюпічы, пад кустом знайшлі часткова знішчаны труп немаўляці. У дзіцяці, закручанага ў пялюшкі, была адарваная нага і адсутнічалі вочы. Следства ў гэта справе праводзіць мясцовы пастарунак паліцыі.

9 мая

Трагедыя на вальнянскай дарозе

Вечарам 5 мая на шашы, што вядзе з Пагарэльцаў да Вольна, адбылася нязвыклая аварыя, ахвярай якой стаў сяржант Аліўка з 78-га пяхотнага палка, інструктар-падафіцэр з Паланечкі. Ён ехаў на фурманцы з жонкай і некалькімесячным дзіцём.

У пэўны момант коні спалохаліся праязджаючага аўто і панеслі фурманку. Ніякія спробы супакоіць ашалеўшых коней не прыносілі выніку. Сяржант Аліўка, бачачы, што ім усім пагражае смерць, загадаў жонцы скакаць з воза, што ёй і ўдалося, бо яна трапіла на свежа ўзаратую зямлю. Потым сяржант Аліўка, узяў дзіцё на рукі і саскочыў на цвёрды грунт.

Намагаючыся выратаваць немаўля, Аліўка не зважаў на сябе і пры падзенні зламаў ногі і руку. Аднак, нягледзячы на шалёны боль, не выпусціў дзіця і тое засталося цэлым і здаровым. Жонцы з цяжкасцю атрымалася выклікаць на месца трагедыі доктара з Вольна і паведаміць ад выпадку камандаванню ў Баранавічы. Позна ўвечары з горада прыбыў санітарны аўтамабіль і перавёз сяржанта ў гарнізонны шпіталь.

13 мая

Пажар на чыгуначным мосце

Учора, калі цягнік Ліда-Баранавічы мінуў станцыю Дварэц, машыніст убачыў палаючы мост і паспеў затрымаць цягнік. Чыгуначная служба патушыла пажар, і цягнік рушыў далей.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы