Красавік 1932. Газэты пра Баранавічы

Кавярня “Залаты кут” на рагу сучасных вуліц Савецкая і Камсамольская. Даваенная поштоўка з калекцыі Руслана Равякі

Kurier Nowogródzki

2 красавіка

З будоўлі рэзні

Баранавіцкі магістрат пастанавіў прыступіць да заканчэння будаўніцтва новага будынка – гарадской рэзні (бойня, цяпер частка мясакамбіната). 12 красавіка адбудзецца тэндар для вызначэння арганізацыі, якая будзе весці будаўнічыя работы.

Справы беспрацоўных

31 сакавіка былі ліквідаваны дзве кухні (Чырвонага крыжа і рытуальная жыдоўская), арганізаваныя зімой для харчавання беспрацоўных у Баранавічах. Дакладная справаздача аб дапамозе беспрацоўным будзе пададзена бліжэйшым часам.

Пазыкі на разбудову Баранавіч

У апошнія дні магістрат гораду атрымаў паведамленне з Банку Нацыянальнай Гаспадаркі, што ў бліжэйшы час Баранавічы атрымаюць крэдыт на будаўніцтва малых домікаў, не болей за 4-хпакаёвыя, пераважна драўляных. Пазыкі будуць выдадзеныя зацікаўленым асобам на суму да 4000 злотых. Згаданыя крэдыты дазволяць павялічыць будаўніцкі рух у Баранавічах і прывядуць да больш шчыльнай забудовы ў самім горадзе.

3 красавіка

Новыя планы магістрату

Напрыканцы году магістрат Баранавіч паспрабаваў любымі спосабамі развязаць большасць праблем горада. Найперш быў зацверджаны бюджэт на 1932-33 гг. – Баранавічы стаў сёлета першым горадам, які зрабіў гэта ў ваяводстве. Магістрат паспрабуе да канца года завяршыць распачатую будоўлю гарадской рэзні. Адбудзецца тэндар на ўтрыманне гарадской лазні, якая з’яўляецца дабрадзействам для горада, пазбаўленага ракі. Абсталяваная найноўшымі тэхналогіямі і басейнамі для плавання яна б вырашыла  праблемы горада ў плане гігіены. Пакуль што ўтрымліваць лазню даводзіцца гораду, а выдаткі абцяжарваюць яго бюджэт. Каб не пазбаўляць жыхароў гораду гэтай выгады, магістрат пастанавіў аддаць яе ў арэнду.

Акрамя таго, магістрат носіцца з ідэяй наладжвання аўтобуснага руху ў горадзе. У бліжэйшы час адбудзецца тэндар па гэтаму пытанню. Ажыццяўленне нармальнага аўтобуснага руху знішчыць шматлікія праблемы, якія ёсць цяпер у такім вялікім горадзе, як Баранавічы. На вуліцах з’явяцца прыпынкі, ад якіх кожныя паўгадзіны будуць ад’язджаць аўтобусы ў розных накірунках. 

Магістрат таксама разгледзеў пытанне атрымання крэдыту для ліквідацыі запазычанасці перад электрастанцыяй чыгункі, якая пастаўляе ток на патрэбы горада.

У бліжэйшыя дні пан бурмістр Віннікаў паедзе да Варшавы, дзеля ўзгаднення пытанняў па крэдытам. Як бачым, планы новага кіраўніцтва горада вельмі добрыя, і маем надзею, яны будуць рэалізаваныя.

Абвестка пра тэндар гарадскога аўтобуснага транспарту ў Баранавічах. 23-04-1932, Kurjer Nowogródzki

Нават вады шкадуе

Нейкі Панцеляймон Судзіч, які жыве па вуліцы Шасовай, 164 (цяпер Брэсцкая) такі прагны, што нават не дазваляе суседзям браць ваду з яго студні. На днях ён спаткаў каля студні свайго суседа Аляксандра Харкова з 2 вёдрамі і не дазволіў яму гэта зрабіць. Да таго ж рэквізаваў у яго два вядра, якія пасля меў нахабнасць забраць сабе.

5 красавіка

Сур’ёзны павадак пад Баранавічамі

Рэкі Шчара і Грыўда ў Баранавіцкім павеце хутка ўздымаюцца, не гледзячы на тое, што лёд яшчэ не паплыў. На тэрыторыі Дабромысльскай гміны вада выступіла з берагоў і затапіла дарогу паміж Даманава і мястэчкам Быцень на 120 метраў, паміж Даманава і Гнойна (з 1964 – вёска Вішнеўка) – на 50 метраў, а паміж вёскамі Гнойна і Дабромысль – на працягу 60 м. Вёскам Гнойна і Каханова пагражае сур’ёзнае затапленне. Да гэтай пары некалькі гаспадарак у гэтых вёска ўжо падтапіла.

Пад мястэчкам Палонка выйшла з берагоў рака Ніса ды пагражае затапленню моста і млына ў маёнтку Гажэльня Навамышскай гміны.

Плямісты тыф

На тэрыторыі Баранавіцкага павету ў Вальнянскай гміне паўторна выявілі выпадкі плямістага тыфу. Захварэла некалькі чалавек, якіх даставілі ў інфекцыйны шпіталь у Баранавічах. Павятовыя лекары праводзяць адпаведныя мерапрыемствы.

7 красавіка

Патоп у Баранавічах

Вада ў Шчыры паднялася яшчэ на 1 м. Пад Сталовічамі вада затапіла грэблю і пагражае сарваць мост. Нават пешая сувязь з мястэчкам перарваная. У саміх Баранавічах у выніку ападкаў і моцных дажджоў залітыя амаль усе вуліцы ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзалу) і частка вуліц у Старых Баранавічах. Гарадскі магістрат распачаў інтэнсіўныя працы па ліквідацыі наступстваў, што цягне за сабой вялікія выдаткі з бюджэту горада.

П’яныя авантурысты супраціўляюцца паліцыі

Некалькі дзён таму на рагу вуліц Сенатарскай (цяпер Горкага) і Шаптыцкага (Савецкая) з’явіліся тры п’яныя авантурысты, якія чапляліся да мінакоў ды нават моцна пабілі плутановага (малодшы сяржант) 78 пяхотнага палка Рыгора Валасевіча. Імі занялася паліцыя, аднак падчас суправаджэння да камісарыяту авантурысты пачалі актыўна супраціўляцца. Не гледзячы на гэта, усіх траіх затрымалі і перадалі судовым уладам. Авантурыстамі аказаліся жыхары Баранавіч: Мікола Краўчанка (Шасовая, 166 – вуліца Брэсцкая), Міхал Раўгейша (Шасовая, 168) і Казік Руды (Міцкевіча, 39 – вуліца Леніна).

Няўдзячны братка

Соня Познанская, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Віленскай, 31 (цяпер Гагарына), звярнулася ў мясцовы камісарыят і паведаміла, што яе родны брат Давід Ліўшыц, які часова пражываў у яе, знік мінулым вечарам, прыхапіўшы мужчынскі гарнітур і дзве кашулі, што належалі яе мужу. Вартасць скрадзеных рэчаў – 160 злотых.

Абвестка аб продажы фальварку (60 га) каля станцыі Моўчадзь. 3 красавіка 1932, Kurjer Nowogródzki

9 красавіка

Гарэлка ў кавярні

У апошнія дні ў кавярні на вуліцы Шаптыцкага, 18 (цяпер Савецкая), яка належыць пані Беластоцкай, паліцэйскія спаткалі трох нецвярозых асоб, якія смакавалі “чыстую”, прададзеную ім зычлівай гаспадыняй. Гарэлку канфіскавалі. Справу перадалі ў адпаведную інспекцыю. (Пра спрэчку канкурэнтаў Эмы Белстоцкай і Файвеля Зелікоўскага чытайце ў аглядзе сакавіцкіх газет).

Новы доктар у Гарадзішчы

Малітвы жыхароў Гарадзішча былі пачутыя, і ў мястэчка прыбыў новы лекар, які займецца людам ва ўсёй гміне. Ям мы даведаліся, новы доктар пан Юзэф Нівінскі ў бліжэйшыя дні таксама зойме пасаду арганізацыі “Каса хворых” у Гарадзішчы.

Помста кватаранта

Самуэль Вальфовіч, які здымаў кватэру ў Іўкі Лістгартэна на вуліцы Уланскай, 47 (цяпер Штакерау), увесь час жыў у нязгодзе са сваім гаспадаром. Нарэшце яму гэта надакучыла і ён пастанавіў знайсці іншае жыллё з лепшым гаспадаром. Але перад ад’ездам добра пастараўся і разабраў печ у кухні і пакоі. Лістгартэн пасля ад’езду Вальфовіча зайшоў у пакой і стаў як саляны слуп. Найперш ён збіраўся дагнаць былога кватаранта і пакараць самастойна, але падумаўшы – паведаміў аб самаўпраўстве ў паліцыю.

Рэпертуар кінатэатраў

З учарашняга дня ў кінатэатры “Апола” паказваюць прыгожы фільм “Давід Голд”, у якім адлюстроўваецца драматызм сям’і Голдэраў. У кінатэатры “Казіно” ад сёння круцяць выдатную “Венгерскую рапсодыю”.

14 красавіка

Крывавая спрэчка паміж братамі

У вёсцы Малая Сваротва Моўчадскай гміны паміж братамі Андрэем і Янам Піваварчыкамі адбылася спрэчка з-за падзелу зямлі. Спрэчка перарасла ў бойку, падчас якой старэйшы Андрэй тройчы стрэліў у Яна, параніўшы таго лёгка ў руку, а калі скончыліся патроны, кінуўся на брата і некалькі разоў ударыў нажом у раёне сэрца. Пасля гэтага Андрэй уцёк з месца здарэння, а цяжкапараненага Яна адвезлі ў шпіталь.

Ліквідацыя зладзейскай шайкі

На днях следчы аддзел паліцыі ў Баранавічах ліквідаваў грозную банду зладзеяў, якая нядаўна прыехала ў горад з намерам ажыццявіць шэраг ўзломаў і крадзяжоў. Цэлая групоўка зладзеяў, нічога не падазраваючы, затрымалася ў гатэлях Левінбука і Жмудзяка ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзалу), дзе іх усіх адразу арыштавала паліцыя.

Затрыманыя: Абрам Гамельклапер з Белай Падляскі, Фішэль Шнэйдэр з Варшавы, Хава Дубенка і Гутман Перэлстад з Брэст-Літоўскага, Саламон Фішэр з Цеханова і Балеслаў Вішнеўскі з Роўна. Усіх перадалі судовым органам, бо ўсе без выключэння знаходзіліся ў вышуку за розныя злачынствы, здзейсненыя ў розных кутках краіны.

15 красавіка

Змаганне за “Залаты кут”

Паўгады ўжо мінула, як Мойша Бэрэнштэйн частку свайго будынку на вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна) пачаў здаваць пані Я. Шулевіч пад закусачную. Гэта меўся быць бар пад назвай “Залаты кут” (Złaty róg), але з-за помніка Невядомаму салдату, які знаходзіцца побач, і праваслаўных могілак (цяпер плошча Леніна і гарвыканкам), Шулевіч не атрымала дазволу на гандаль моцным алкаголем. Таму і адчыніла закусачную, якая без гарэлкі не мела папулярнасці.

Высокая арэндная плата і малыя прыбыткі справакавалі канфлікт паміж гаспадаром і арандатаркай. Нават хадзілі чуткі, што пан Бэрэнштэйн пагражаў гвалтам выкінуць з будынку Шулевіч. Мінула некалькі месяцаў, і ў гаспадара з’явілася свежая ідэя.

Ён залез на дах свайго дому і ўночы з нядзелі на панядзелак разабраў комін, які злучаў закусачную з галоўным комінам, ды напхаў туды рознага смецця. На наступны дзень Шулевіч растапіла печы, нічога не падазраваючы. Дым засціў усю закусачную і ледзь-ледзь не справакаваў пажар у цэнтры горада.

На шчасце, пажарная каманда прыбыла вельмі хутка і выкрыла вар’яцкую штуку, якую справакаваў гаспадар будынка. На Бэрэнштэйна складзены пратакол, які перадалі ў суд. Спадзяваемся, што ён панясе пакаранне за свой дзіўны выбрык.

Помнік Пілсудскаму

У сувязі з набліжаючымся Днём канстытуцыі 3 мая жыхары мястэчка Новая Мыш пастанавілі ўсталяваць на рынку помнік маршалу Пілсудскаму. Помнік паводле праекта мясцовага архітэктара з Баранавіч інж. Свентахоўскага будзе зроблены ўжо ў гэтым месяцы. Урачыстае адкрыццё адбудзецца на свята 3 мая.

Крадзяжы

Невах Вайнер, жыхар Вільні, затрымаўся часова ў Баранавічах, жывучы ў пакоі дома на вуліцы Шаптыцкага, 35 (Савецкая). Падчас нядоўгай адсутнасці Вайнера з памяшкання невядомы злодзей скраў яго пакунак з мужской вопраткай вартасцю 153 злотых.

Калі Вайнер пабачыў адсутнасць сваіх рэчаў, дык накіраваўся ў пастарунак паліцыі. Аднак па дарозе пабачыў невядомага яму чалавека, які нёс яго пакунак. З дапамогай паліцыі таго затрымалі. Гэта быў Юліян Гэнбіцкі, які жыве на вуліцы Рынкавай, 152 (цяпер вул. Фралянкова). Гэта прафесійны злодзей.

16 красавіка

Суд над забойцамі

Навагрудскі акруговы суд разгледзеў у Баранавічах справу жыхароў вёскі Балабанавічы Навамышскай гміны. Мікалай Варэнік, Мікалай Шыла, Ян Калюта і Уладзімір Кеба абвінавачваліся ў забойстве жыхара Баранавіч Дзям’яна Краўчука падчас адной з вечарын у Балабанавічах. Суд паслухаў сведак і пакараў усіх чатырох на 5 год турмы суровага рэжыму.

17 красавіка

Рэха таямнічага забойства пад Ляхавічамі

Восенню 1930 года ў вёсцы Шавялі адбылося таямнічае забойства ў сям’і Маеўскіх. Сымон Маеўскі, у паважным ужо веку, сядзеў за сталом са сваім 30-гадовым сынам Рыгорам і збіраўся вячэраць. Калі першую лыжку стравы абодва толькі паднеслі да вуснаў, нечакана пачуўся стрэл, і куля праз акно паклала напавал старога і цяжка параніла яго сына. На гвалт, узняты сваякамі, збегліся суседзі, аднак забойца паспеў збегчы ў невядомым накірунку, заціраючы за сабой сляды.

Следства не дало рады выкрыць злачынцу. Па падазрэнні ў забойстве быў затрыманы другі сын забітага старога – Стэфан Маеўскі, а таксама Уладзімір Бурак з суседняй вёскі. Учора іх справу разгледзеў Акруговы суд, аднак з-за недахопу доказаў віны абодва былі вызваленыя.

19 красавіка

Абражаў уладу

Жыхар вёскі Дарава Ян Калюжа любіў кампаніі і часта сярод сваіх суседзяў – сялян, праводзіў папулярызацыю сваіх не зусім правільных поглядаў. Нядаўна адзін з іх вярнуўся з Баранавіч і пачаў наракаць на цяжкія часы, бо за выкармленага ім кабана прапанавалі вельмі нізкую цану. Сабралася каля яго некалькі вяскоўцаў і прыйшоў наш “сялянскі філосаф” Калюжа. Добрая аказія… Пачаў прапаведаваць свае погляды. І так, ад купцоў да пенсіянераў, ад чыноўнікаў да міністраў, ажно скончыў на пане прэзідэнце Рэчы Паспалітай. І кожнаму знайшоў непрыгожыя эпітэты.

Аднак лёс склаўся так, што сведкай гэтай пропаведзі стала жонка паліцэйскага. Яна данесла пра пачутае свайму мужу, які зрабіў пэўныя высновы. Учора “сялянскі філосаф” паўстаў перад акруговым судом і за свае нефартунныя высновы быў асуджаны на 6 месяцаў турмы. Будзе гэта добрая навука як яму, так і ўсім іншым людзям такога кшталту.

21 красавіка

Мілы таварыш у падарожжы

Нейкая Я. Камінская, жыхарка Баранавіч, вярталася дахаты з Навагрудку. Каля в. Лозы Гарадзішчанскай гміны спаткала знаёмага музыку Зыгмунта Крынскага, які займаецца ў вольны час варажбою. Той пайшоў з Камінскай разам у падарожжа. Калі ж маладзён апынуўся з ёю ў лесе каля Свіцязі, дык сілай зацягнуў у лес і згвалтаваў. Ясная справа – пра гэта стала вядома органам бяспекі. Цікава, што варажбіт нават не думаў, што за свае дзеянні давядзецца адказваць перад судом і панесці заслужаную кару.

Напіўся ёду

На днях на лаве на вуліцы Шаптыцкага, 24, каля могілак (цяпер вул. Савецкая каля выканкаму) скончыў жыццё самагубствам 64-гадовы Юзаф Казакоўскі, які жыве на вуліцы Шасовай, 24 (Брэсцкая). Ён выпіў вялікую колькасць ёду і памёр пасля доўгіх пакут у шпіталі. Якая падстава была для самагубства – невядома.

22 красавіка

Дзе зубы пані Баярскай?

Пані Баярская заявіла ў камісарыят паліцыі, што месяц таму паверыла тэхніку-дантысту Пухавіцкаму (Сасновая, 8, цяпер Грыцаўца) і аддала зубы з залатымі каронкамі разам з залатым мастом на рамонт. Аднак тэхнік прысвоіў тыя зубы, якія каштуюць 220 злотых. Паліцыя распачала праверку.

27 красавіка

Труп немаўляці

Некалькі дзён таму паліцэйскі баранавіцкага камісарыяту знайшоў у кустах, каля вуліцы Гувэра (цяпер Царука), труп нованароджанага хлопчыка, спавітага ў лахманы. Праводзяцца пошукі маці дзіцяці.

28 красавіка

Нахабства нягоднікаў

У Баранавічы часта прыязджаў з Пружан нейкі Алекс Мадалінскі, які прадаваў на кірмашы рыбу па цане не вельмі высокай. Не падабалася гэта толькі некалькім нягоднікам, якім Мадалінскі ствараў канкурэнцыю. Таму пачалі яны да яго чапляцца, а 26 красавіка спрабавалі нават пабіць, з-за чаго Мадалінскі пабег да камісарыяту паліцыі. Ганімы сваімі крыўдзіцелямі і разумеючы, што яго яны ўжо даганяюць, забег у памяшканне “Касы хворых”, дзе схаваўся за бюро ў бухгалтэрыі.

Адзін з крыўдзіцеляў, нейкі Андрэй Сергель (так кажа пацярпелы), ускочыў у бюро і, на вялікі жах прысутных, ударыў Мадалінскага вострым прадметам па галаве, чым нанёс моцнае пашкоджанне. Не марнуючы часу, нягоднік выбег з памяшкання і дагэтуль хаваецца беспакарана. Справай займаецца паліцыя, апытваючы параненага Мадалінскага.

29 красавіка

Чырвоны сцяг у акне вагона

Сёння ў хуткасным цягніку Парыж-Варшава-Стаўбцы адбылося цікавае здарэнне. Каля Ваўкавыску генерал брыгады кавалерыі “Баранавічы” Станіслаў Гжмот-Скатніцкі, які ехаў там пасажырам, заўважыў малую дзяўчынку, якая махала ў акне вагону чырвоным сцяжком. Убачыўшы польскага генерала, дзяўчынка пачала махаць сваім сцяжком вельмі дэманстратыўна.

Генерал адрэагаваў на такую відавочную дэманстрацыю, і гэта прывяло да таго, што чужаземцы, якія ехалі ў купэ, прыбралі сцяг.

Пасля прыезду ў Слонім генерал паведаміў пра здарэнне ў паліцыю. Быў праведзены ператрус і арышт 6 асоб. Як выявілася, малалетняя дэманстрантка – замежніца, якая ехала з бацькамі ў Маскву. Штандар у купэ не знайшлі. Пасля гадзіны затрымкі цягнік паехаў далей.

Трэба адзначыць, што каля чыгункі, на адрэзку Слонім-Альберцін, пасля праезду гэтага цягніка знайшлі вялікую колькасць раскіданай камуністычнай літаратуры. хутчэй за ўсё яе выкінулі падазроныя пасажырамі ў акно.

Rabotnik (ворган польскай сацыялістычнай партыі PPS)

6 красавіка

Справа адной “карэты” у Баранавічах

З-за таго, што Баранавічы – моцна расцягнуты горад, чыгуначныя ўлады арганізавалі для патрэб супрацоўнікаў так званую “карэту”, паміж майстэрнямі, таварнай і пасажырскай станцыямі (ад Палескга вакзалу да дэпо). Такі цягнік мае дакладна вызначаны расклад руху, і таму ім карыстаюцца таксама жыхары гораду.

Але як выявілася, служыць гэты транспартны сродак не для ўсеагульнага ўжытку, а для начальніка дэпо, пана Вайткоўскага. Расклад руху не выконваецца, бо… пан начальнік яшчэ не скончыў працу, таму “карэта” павінна чакаць. Чакаюць школьнікі, працоўныя, што едуць на працу ці з працы, бо… пан начальнік не спяшаецца. Спазненне на паўгадзіны – гэта норма.

Нядаўна пасажыры былі сведкамі цікавай кадрылі. “Карэта” выехала з дэпо, не ўдакладніўшы, што “уладар” сеў у яе. Калі на наступным прыпынку выявілася, што начальніка не забралі, перапалоханыя машыністы паехалі назад з пасажырамі ў дэпо. Тут жа выявілася, што “уладар”, сыплючы маланкамі і страсаючы паветра за “балаган”, пайшоў дахаты пешкі. “Карэту” перагналі на іншыя шляхі, і яна паехала за начальствам. На рэйках злавілі згубу і даставілі яе да месца прызначэння.

Варта можа вызначыцца: “карэта” існуе для пана начальніка ці для людзей? І калі ўжо нарэшце будзе выконвацца расклад руху?

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Сьнежань 1930. Газэты пра Баранавічы

1950 год. Палескі вакзал у Баранавічах.

Życie Nowogródzkie

5 снежня

З пасяджэння камітэта адбудовы Баранавіч

25 лістапада на чале старасты пана Пржэпалкоўскага адбылося паседжанне камітэта адбудовы горада. Пра справы расказаў пан Пётр Радкевіч, сакратар бюро камітэта.

На паседжанні было разгледжана 70 спраў. Усе справы аб выдзяленні крэдытаў (іх 19) былі разгледжаны прыхільна. Усе, хто іх атрымаў на агульную суму 10000 злотых, гэта людзі, якія не маюць уласнага жылля ці жывуць у бараках ды нават у зямлянках.

Культурны рух сярод чыгуначнікаў

29 лістапада ў ладнай зале клуба чыгуначнікаў тэатральная група чыгуначнікаў рэжысёра Міхалоўскага паказала драму Старжынскага «Зорка Сібіры». Былі прададзеныя ўсе квіткі да апошняга месца ў зале. Іх не хапіла для вялікай колькасці ахвотных. Актораў запляскалі гледачы. Таму вырашана паўтарыць паказ п’есы 9 снежня пасля поўдня. Прыбытак з паказу артысты-чыгуначнікі перададуць на будаўніцтва падводнай лодкі.

11 снежня

Нязвыклы інтэлігент у ролі каланіста ў Баранавіцкім павеце

Каля Палонкі, былога асяродка асветы, якую тут неслі айцы ордэна Дамініканаў, ляжыць вёска асаднікаў Бруханшына (цяпер лесапасадка на захадзе ад вёскі Небыты), некалі манастырскі маёнтак.

У той вёсцы некалькі год таму купіў 27 га зямлі нязвыклы дзеяч з такога тыпу інтэлігенцыі. Ён прагнуў мець ва ўласнасці кавалак зямлі ў ваколіцах, апетых Міцкевічам, і хацеў узняць яе на найвышэйшы сельскагаспадарчы і жывёлагадоўчы ўзровень. Гэта пан Таманэк з Катовіц, прафесар, які выкладае ў тамтэйшай гімназіі, дзеяч высокага ўзроўню, які навучае за свой кошт бедную, але таленавітую моладзь.

У хаце прафесара Таманка летам гасцявалі дзесяць школьнікаў. Яны блізка пазнаёміліся з мясцовай вясковай моладдзю, вучылі яе філарэцкім спосабам мастацтву прыгожага жыцця, пазнаёмілі іх са спортам, ладным спевам і наогул са шляхетным адпачынкам.

А адбывалася ўсё гэта так паціху, так міла. 

Бруханшчына на мапе 1924 года.

12 снежня

Можа, дачакаемся спальных вагонаў

Даведаліся, што бурмістр Баранавіч, пан інжынер Віннік, дабіваўся ў Вільні, у дырэкцыі чыгункі, далучэння да цягніка, які едзе з Баранавіч да Варшавы, спальных вагонаў ІІІ класа. Такая доўгая дарога без спальных вагонаў моцна стамляе. Просьба айца нашага горада была прынята прыхільна, таму, можа, хутка дачакаемся еўрапізацыі нашых камунікацыйных стасункаў са сталіцай.

13 снежня

Грып шырыцца ў Баранавічах

Ужо доўгі час пануе ў нашым горадзе грып. Ёсць дамы, дзе хварэе па некалькі асобаў. У школы ходзяць не ўсе вучні.

Знойдзены труп

11 снежня, а 19.20, пасля праезду цягніка Лунінец-Баранавічы, за 500 метраў ад станцыі Ведзьма працоўныя знайшлі на рэйках труп мужчыны, прыкладна 25-гадовага ўзросту, жыдоўскай нацыянальнасці. Дакументаў у нябожчыка не знайшлі, акрамя квітка на праезд ад Лунінца да Пагарэльцаў. У нябожчыка пакалечаная галава і парэзаныя левая рука ды правая нага. Верагодна, што пры пераходзе да іншага вагона чалавек зваліўся пад колы. Высвятленнем асобы загінуўшага займаецца паліцыя.

16.12.1930 года, Życie Nowogródzkie. “Чужое хваліце, свайго не ведаеце!” Рэклама віна з садавіны і мёду ад алкагольнай крамы “Эканомія” ў Баранавічах.

17 снежня

Замятае рэйкі

Снежная завіруха, якая трывае ўжо чатыры дні, прывяла да значных спазненняў на чыгунцы. На лініях Ліда-Лунінец, Лунінец-Брэст, Вільня-Сельцы, Варшава-Стаўбцы, Граева-Брэст-Стаўбцы цягнікі прыходзяць са спазненнем да дзвюх гадзін.

Кіраўніцтва чыгункі, каб не дапусціць далейшага спазнення цягнікоў, выслала групы работнікаў, але з-за фатальных умоваў працы, выкліканых моцным ветрам са шчыльным снегам, чыстка чыгуначных шляхоў адбываецца з вялікімі цяжкасцямі.

У падобнай сітуацыі апынулася не толькі наша ваяводства, а таксама ваяводствы паўночна- і паўднёва-ўсходнія.

Таксама адзначым, што сувязь з Наваельняй, як чыгункай, так і аўтобусамі, утрыманая.

18 снежня

Пажар

14 снежня ў кацельнай гарнізоннай пральні паўстаў пажар, у выніку якога згарэла пральня, кацельная з усім абсталяваннем, 2000 асобнікаў бялізны, 100 асобнікаў зношанай вопраткі, 451 злоты гатоўкаю, а таксама ўсе дакументы. Агульныя страты складаюць 40000 злотых. Прычыны пажару не выяўлены.

Абвестка

Гандлёвы банк у Варшаве паедамляе, што аддзел банка ў Баранавічах будзе ліквідаваны 31 снежня 1930 года. Таму запрашаем шаноўных кліентаў забраць свае ўклады.

20 снежня

Зорка для найбяднейшых дзяцей Баранавіцкага павета

Энергічна працуе Павятовы калядны камітэт, які мае свае падкамітэты ў гмінах. У ва ўсіх школах будуць арганізаваныя ялінкі для найбяднейшай дзятвы, а дзе-нідзе атрымаецца ўладзіць куццю для самых убогіх старых і сіротаў. Да гэтай акцыі запрошана духавенства і грамадскія дзеячы, вядомыя ў павеце сваёй дабрадзейнай працай. 

21 снежня

Вырак шпіёнам

Акруговы суд у Навагрудку на выязной сесіі ў Баранавічах асудзіў Тэадора Крэмілка да 5 гадоў «цяжкай турмы» за шпіёнства і за такое ж злачынства, але па іншай справе Міхала Дземідовіча і Яна Адроцкага, да 4 гадоў турмы кожнага.

Рэха забойства Галабурды

Акруговы суд у Навагрудку на выязной сесіі ў Баранавічах асудзіў да 5 гадоў турмы кожнага: Пятра Зубрыцкага, Емяльяна Бондара і Рамана Ельскага. Яны дзейнічалі па папярэдняй змове, 17 чэрвеня спаткалі Мікалая Галабурду і пабілі яго кіямі па галаве, чым нанеслі цяжкія пашкоджанні ў выглядзе пралому цемянной косткі чэрапа, з-за чаго Галабурда памёр.

18.12.1930 года, Życie Nowogródzkie. Рэклама алкагольнай крамы “Эканомія” ў Баранавічах да Калядаў.

23 снежня

Новы бурмістр

Учора ў Баранавічах адбылося паседжанне Гарадской рады, на якой абралі бурмістрам пана інжынера Стэфана Сенпоўскага, былога бурмістра горада Радзівілаў у Валынскім ваяводстве. Радныя, якія належаць да Польскай сацыялістычнай партыі (PPS), Бунду і Poalejsion, устрымаліся ад галасавання.

Самастрэл

19 снежня 20-гадовы Лявон Махляр, сын Андрэя, жыхар вёскі Вялікая Лотва Ляхавіцкай гміны, маніпулюючы паляўнічай стрэльбай, прастрэліў сабе правае лёгкае. Лявона Махляра завезлі ў баранавіцкі шпіталь. Па словах лекара, рана адносіцца да катэгорыі цяжкіх пашкоджанняў цела.

24 снежня

Музей імя Рэйтана

Зварот да калекцыянераў

Доўгая і вялікая справа Рэгіянальнага камітэта ў Баранавічах у правядзенні рэгіянальнай выставы мае працяг – на днях пачаў працаваць музей імя нязломнага пасла навагрудскай зямлі Тадэвуша Рэйтана.

Нястомны калекцыянер і куратар гэтага павятовага музея, пан прафесар Турскі з купкай моладзі з гімназіі энергічна рупіцца, каб гэтая пляцоўка нашай зямлі папулярызавала інфармацыю пра яе і годна прадстаўляла. Зразумела, што ў гэткі час кожны ахвярадаўца вельмі важны.

Таму нагадваем, што адрас музея Тадэвуша Рэйтана – гэта памяшканне, якое ў перадвыбарчы час было заўсёды шматлюднае, бо там знаходзілася бюро Беспартыйнага блоку. І туды лёгка трапіць: Шаптыцага, 31 (цяпер вул. Савецкая). А прафесар Турскі там працуе ўвечары з 7-й да 9-й гадзіны.

З радасцю трэба падкрэсліць, што гімназісты ахвяруюць не толькі сваёй працай, але і прыносяць свае калекцыі ці адмыслова нарыхтаваныя прыродныя матэрыялы, якія ў аддзеле прыродазнаўчым сабраныя амаль цалкам моладдзю.

Гэта прыгожы прыклад для старэйшага пакалення.

Таму яшчэ раз звяртаемся да ахвярных уласнікаў калекцый, няхай ідуць следам пана Плятэра са Сваяціч, які сваімі прыгожымі экспанатамі, што аддаў на дэпазіт, заклаў фундамент для найбагацейшага ў баранавіцкім музеі гістарычнага аддзела.

31 снежня

Цэны

Максімальныя кошты на прадукты першай патрэбы (за кг) у Баранавічах: хлеб жытнёвы грубога памолу – 23 грошы, хлеб каравайны – 33 грошы, сала – 2,6 злотых, свініна – 1,8 злотых, ялавічына – 1,55–1,7 злотых.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Кастрычнік 1930. Газэты пра Баранавічы

Польскія вайскоўцы на фоне помніка Буолю ў Вайсковым гарадку ў Баранавічах. Фота: http://www.nac.gov.pl

Życie Nowogródzkie

2 кастрычніка

Помнік-сымбаль (скарочана)

29 верасня 9-я дывізія артылерыі коннай у Баранавічах адзначала 10-годдзе свайго існавання ў адроджанай Польшчы. Разам са святкаваннем гэтай падзеі адбылося адкрыццё помніка Артуру барону Буолю, камандзіру гэтай дывізіі, які загінуў ў баю ў 1920 годзе. (Падпалкоўнік Буоль нарадзіўся ў Швейцарыі, служыў у аўстра-венгерскай арміі, а ў 1918 годзе добраахвотна запісаўся ў Войска Польскае. – Рэд.) У гэты дзень адкрыццё адбылося пры ўдзеле біскупа Бандурскага, а таксама некалькіх генералаў – калегаў нябожчыка, афіцэраў венгерскай арміі, прадстаўнікоў урада, грамадства ды людскога тлуму.

4 кастрычніка

Жахлівы пажар

У вёсцы Галынка Вальнянскай гміны 3 кастрычніка ўспыхнуў пажар. Згарэлі 43 хаты, 44 хлявы і 31 пабудова са збожжам. Згарэлі таксама 10 свіней, кабыла, пародзісты конь, карова, цялё і авечка. Сярод людзей ахвяраў няма. Да вечара пажар здолелі патушыць. Прычына пажару – неасцярожнае абыходжанне з агнём Антона Лойкі (пазней стала вядома, што ён пакінуў запаленую люльку ў хляве). Следства вядзе паліцыя з Вольна.

Развітанне з бурмістрам на Радзе

Чарговае паседжанне гарадской Рады г. Баранавічы адбылося 30 верасня, якое праводзіў віцэ-бурмістр Віннік. Спачатку ён прачытаў ліст ад бурмістра Мацкевіча з просьбай аб адстаўцы з гэтай пасады. Пасля гэтага радны Ізыгзон прапанаваў выказаць падзяку бурмістру за ахвярную і сумленную працу для горада, што Рада, зрэшты, без асаблівага энтузіязму і зрабіла.

Наступнае пытанне адносна бензінавай станцыі Нобеля выклікала буру дэбатаў. Гэта справа ўздымаецца на паседжаннях ўжо даўно і бярэ пачатак з часоў ранейшай Рады і Магістрата. Тады была падпісана не карысная для горада ўмова, дзякуючы якой Нобель, уласнік бензінавай станцыі, аплочваў магістрату смешны падатак у 200 злотых, а іншыя за такое цяпер плоцяць некалькі тысяч. Гэта ўздымае шмат пытанняў у горадзе. Пасля доўгіх дэбатаў ухвалілі разарваць тую дамову і абвесціць новы тэндар, з першачарговым правам для Нобеля.

У справе будоўлі электрастанцыі ўхвалілі пастанову звярнуцца да фірмы Ruston, каб тая прыслала сваю прапанову.

Пасля Рада ўхваліла збор коштаў у суме 5 злотых за санітарны агляд прадпрыемстваў, па 30 грошай за карыстанне басейнам у гарадской лазні, а таксама даручыла магістрату апальваць торфам гарадскую лазню, бо, як высветлілася, торф падыходзіць для гэтага і ён значна таннейшы.

Магістрату было даручана ўпарадкаваць некаторыя вуліцы, пасля чаго радны Вараб’ёўскі спытаў пра будаўніцтва гандлёвых кіёскаў. Віцэ-бурмістр патлумачыў, што планы іх размяшчэння гатовыя і хутка прыступяць да іх пабудовы. Пасля гэтага паседжанне было закрыта.

5 кастрычніка

Няўдалы рабунак

30 верасня, у 22.30, за 200 метраў ад чыгуначнай станцыі Палонка ў жыхароў Ганцавіч Янкеля Кацмана і Мойшу Кіпніса, якія ішлі на станцыю, невядомы злачынца стрэліў з рэвальвера з прыдарожных кустоў. Кацман быў паранены ў левую нагу. Калі падарожныя нарабілі крыку і пачалі ўцякаць у накірунку станцыі, у іх бок прагучалі яшчэ два стрэлы, але зламыснік прамазаў. Кім быў нападаўца і з якіх прычынаў забіў замах, пакуль не высветлена. Выкажам здагадку, што злачынца хацеў параніць людзей, а потом абрабаваць.

Свята пажарнікаў

У Баранавічах прайшоў Першы пажарны тыдзень, які паказаў вялікую папулярнасць арганізацыі ў павеце. Найбольшую ахвярнасць праявілі каманды з Ляхавіч і Гарадзішча. У Баранавічах на сканчэнні «пажарнага тыдня», 4 кастрычніка, а 8-й гадзіне вечара, на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) каля цукерні адбыліся паказальныя вучэнні на трохпавярховым доме. Дзейнічалі лесвіцы і мотапомпы. Відовішча асвятлялася паходнямі, граў аркестр і праводзіўся збор сродкаў у бляшанкі для ахвяраванняў. 5 кастрычніка ўвечары пройдзе па галоўных вуліцах Баранавіч «гістарычны паход» пажарнікаў з запаленымі паходнямі.

5.10.1930. Абвестка аб закрыцці крамы каланіяльных тавараў Кажанеўскага і сына з-за высокіх падаткаў. Życie Nowogródzkie.

7 кастрычніка

Абвестка

Выканаўца баранавіцкага павятовага суда Лявон Падэрэўскі, які жыве на вуліцы Нарутовіча, 57, абвяшчае, што 23 кастрычніка, а 10-й гадзіне раніцы, на кірмашы 3 мая (цяпер раён ваенкамата і радзільнага дома) адбудзецца аўкцыён па распродажы рэчаў, якія належаць Мойшу Вінніку. Будуць прададзены 32 музычныя інструменты ды 400 пар абутку дамскага, мужчынскага, ацэненых у 11500 злотых. Са спісам рэчаў можна азнаёміцца ў дзень аўкцыёну.

9 кастрычніка

Баранаўчанка ў сетцы гандляроў жывым таварам

19-гадовая Андзя Вайнішава, дачка чыгуначніка, лічылася ў Баранавічах найпрыстойнейшай паннай. Неўзабаве з ёй пазнаёміўся Уладзіслаў Казярскі, які назваўся сынам уласніка камяніцы ў Варшаве, на вул. Тарговая, 84. Андзя закахалася гэдак у кавалера, што пагадзілася выехаць у яго таварыстве (зрэшты са згоды бацькоў) у Варшаву, каб пазнаёміцца з яго роднымі.

Але кавалер, замест таго, каб прывезці дзяўчыну да сваіх бацькоў, пасяліў яе ў нумары трохзоркавага гатэля ў Налеўках (раён Варшавы) і трымаў два дні «пад ключом».

На трэці дзень да Андзі зайшоў незнаёмы мужчына, упэўнены ў сабе, трохі пагутарыў з ёй і прымусіў выпіць некалькі кілішкаў гарэлкі. Пасля гэтага пачаў сабе дазваляць далёка непрыстойныя фамільярнасці.

Андзя пачала крычаць. Прыбег уласнік гатэля, нарабіў гвалту, выгнаў незнаёмца і папярэдзіў, што калі яшчэ раз пачуе крыкі, то выклікае паліцыю.

Адразу пасля з’явіўся Казярскі, насварыўся, прымусіў дзяўчыну спакаваць рэчы і спусціцца ў партэр. Потым павёз яе на таксоўцы ў бок галоўнага вакзала.

На рагу вуліц Маршалкоўскай і Злотай утварыўся затор. Андзя ў гэты час растаўкла шыбу ў аўтамабілі. Гэта так напалохала кавалера, што ён выскачыў з машыны, а кіроўца, не разумеючы, што адбываецца, павёз пасажырку да камісарыята паліцыі. Андзю накіравалі ў Баранавічы пад апекай ахоўніка.

Следства выявіла, што Уладзіслаў Казярскі – прыдуманае імя і прозвішча. У доме №84 на Тарговай ніхто не чуў пра такога маладзёна. Няма сумненняў, што фальшывы нарачоны дзяўчыны – удзельнік банды гандляроў жывым таварам.

16 жніўня

Балячкі чыгуначніка

Новыя Баранавічы, пры чыгуначнай станцыі (Палескі вакзал) – гэта самы занядбаны раён у горадзе. Яго жыхары, якіх досыць шмат, пазбаўленыя кірмашу, што знаходзіцца за 5 км у цэнтры (цяпер раён ваенкамата і радзільнага дома). Супрацоўнікам чыгункі лягчэй з’ездзіць па закупкі ў Гарадзішча ці Ляхавічы, бо кошт білета са зніжкай абыходзіцца танней, чым наняць рамізніка, каб даехаць да баранавіцкага кірмашу. Ужо даўно чыгунка пагадзілася здаваць за невялікія грошы пляц для гандлю каля вакзала, але нашыя айцы горада мала дбаюць, каб паскорыць рэалізацыю гэткай значнай для раёна справы. Пляцоўка дагэтуль пустуе, бракуе салідных крам, вуліцы пераважна небрукаваныя, мізэрнае асвятленне ўночы. 

Тут ёсць тры пякарні: адна за другую горшая. Хлеб, які там пякуць, часта з затхлай мукі, а плаціць даводзіцца па цане як з найлепшга гатунку. Цалкам тут адсутнічае кантроль за гэтым. Было б добра, каб боханы мелі (замест брудных з замазанай пячаткай налепак) чыстыя друкаваныя, з пазнакай 70% мукі, як гэта практыкуецца ў іншых гарадах. Абывацелі тады б мелі магчымасць пакараць паноў-пекараў за ашуканства, якое тут моцна пашырылася.

Калі б у нашым раёне быў бы кірмаш, дык развіццё забытага магістратам пляца рухалася б наперад, гандаль бы пашыраўся пры адкрыцці сур’ёзных крамаў і людзям не даводзілася б хадзіць за 3 км у горад, каб купіць сшыткі і алоўкі для дзяцей. Павялічыліся б і падаткі, так патрэбныя магістрату.

Маем надзею, што новы бурмістр падумае пра тое, каб лепей апекавацца над нашым раёнам, чым гэта рабіў яго папярэднік.

Шэліга

17 кастрычніка

Новы бурмістр

10 кастрычніка былы бурмістр горада Баранавічы пан Мацкевіч перадаў свае паўнамоцтвы свайму намесніку пану Віннікаву, які ад гэтага дня выконвае функцыі бурмістра.

20 кастрычніка

Абрабавалі жабрака

14 кастрычніка, а 18-й гадзіне, жыхар вёскі Вялікая Каўпеніца Лазар Дзядовіч пабіў кіем жабрака Юзіка Александровіча, жыхара вёскі Ведзьма Дараўскай гміны, і забраў у яго 15 злотых. Пасля Дзядовіч збег у невядомым накірунку.

26 кастрычніка

Рабунак

23 кастрычніка, а 16-й гадзіне, жыхар вёскі Загор’е Васіль Баткала, ідучы па вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая), сустрэў двух невядомых мужчын. Тыя прапанавалі яму купіць карову. З мэтаю агледзен той каровы ўсе трое накіраваліся ў канец вуліцы Шасовай, дзе адзін з тыпаў паведаміў, што каровы ўжо няма на продаж, але ёсць залаты гадзіннік. Калі Баткала паказаў ім грошы – 120 злотых, адзін з тыпаў вырваў іх з рук і пачаў уцякаць. Другі ўсунуў тым часам пацярпеламу ў кішэню просты бескаштоўны гадзіннік і таксама збег. Распачаўся пошук злачынцаў.

28 кастрычніка

Будаўніцтва аэрадрома ў Баранавічах

Некалькі дзён таму пабывала ў Баранавічах авіяцыйная камісія, каб праверыць стан будаўніцтва аэрадрома. З Навагрудка прыбыў падпалкоўнік інжынер Вольнік, сакратар камітэта ваяводства LOPP (Ліга супрацьгазавай і супрацьпаветранай) Гумпола, а таксама іншыя прадстаўнікі ўладаў.

Вялікая справа LOPP – турыстычны і спартовы аэрадром збольшага ўжо скончаны. Брак сродкаў не дазваляе яго скончыць сёлета, хаця прыкладзеныя для гэтага вялікі намаганні.

Працы субсідуе Навагрудскі ваяводскі камітэт LOPP.

29 кастрычніка

Суд над фальшываманетчыкамі

Акруговы Навагрудскі суд на сесіі ў Баранавічах пакараў жыхара Навамышскай гміны Яна Бобку на адзін год вязніцы і жыхара Вільні Барыса Дарафея – на два гады вязніцы за выпуск у абарот на тэрыторыі Баранавіцкага павета фальшывых манет вартасцю 50 грошай.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1933. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая) на польскай паштоўцы 1934 года. З калекцыі Руслана РАВЯКІ

Kurjer Nowogródzki 

 3 ліпеня

Перавод кс. Жаландкоўскага

Даўно па Баранавічах разносіліся чуткі пра перавод ксяндза-каноніка Люцыяна Жаландкоўскага.

Цяпер даведаліся з надзейных крыніц, што святар будзе пераведзены з 15 ліпеня ў Брэст. На яго месца ў Баранавічы пераводзіцца Ян Барысюк.

Люцыян Жаландкоўскі працаваў да Першай сусветнай вайны ў Чырвоным касцёле ў Мінску. У ліпені 1923 г. ён прыехаў у Баранавіцкую парафію і адразу арганізаваў камітэт пабудовы касцёла. Па ягоным рашэнні каплічку адсунулі і на яе месцы ўзвялі драўляны касцёл вышынёю 15 метраў. 18 кастрычніка 1925 г. кс. біскуп Зыгмунт Лазінскі асвяціў яго пад тытулам Узвышэння Святога Крыжа.

Ян Барысюк працаваў у Баранавічах і пасля вайны. У 1945-47 гг. ён быў таксама генеральным вікарыем Пінскай дыяцэзіі. Ксёндз застаўся верным сваёй парафіі і не выехаў за мяжу, як гэтага дамагаліся камуністычныя ўлады. У 1949 г. ён быў арыштаваны НКВД, асуджаны на 10 гадоў канцлагеру і высланы ў Сібір, дзе і памёр у 1953 г.

Жывая маска

5 ліпеня ў залі кінатэатра Casino калектыў Рэдуты прадставіць імпрэзу “Жывая маска” з Янушам Стэнпаноўскім на чале.

Януш Стэнпоўскі (Janusz Stępowski, 1900-1969) – польскі літаратар, сцэнарыст, аўтар папулярных песень. Падчас вайны ўдзельнічаў у польскім супраціве і Варшаўскім паўстанні. Потым жыў і памёр у Варшаве.

Паўночна-ўсходні пералёт

2 ліпеня на аэрадроме ў Баранавічах здзейснілі пасадку 5 спартыўных самалётаў, што бралі ўдзел у паўночна-ўсходнім пералёце.

Першым прыляцеў пілот паручнік Масціцкі з аэраклубу Познань. Пасадка – 10.34, вылет – 11.59. Другім – паручнік Касінскі з Катавіц. Пасадка – 10.58, вылет – 11.37.

Трэцім – пілот Іваноўскі з Варшавы. Пасадка – 11.00, вылет – 11.50. Чацвёртым – пілот Шарэк з Львову. Пятым – пілот Аношка з Варшавы, які сеў а 11.17, а вылецеў а 13.00.

Іншыя самалёты не даляцелі да Баранавіч з-за розных тэхнічных прычын. У пілота Аношкі, што пасадзіў самалёт пятым на аэрадром, сапсаваўся матор. З-за гэтага ў яго адбыўся вымушаны прастой, каб адрамантаваць непаладкі.

Надвор’е было выдатнае, таму на аэрадроме сабралася шмат гледачоў. Асабліва ўсім спадабаўся маленькі самалёцік RDW-5, які выкарыстоўваецца як  паветраная хуткая дапамога ці санітарная авіяцыя. (RWD-5 – польскі турыстычна-спартыўны самалёт пабудаваны ў 1931 годзе, які праславіўся сваім рэкордным пералётам праз Атлантыку. Усяго было збудавана 20 такіх самалётаў).

Абслуга на аэрадроме працавала спраўна, парадак на лётным полі падтрымліваўся дзякуючы аддзелам паліцыі і пажарнай камандзе.  Калі раней гледачы наўпрост перашкаджалі пілотам, то цяпер усё было пад кантролем.

Падчас усіх пасадак на аэрадром на полі быў намеснік старасты – пан Курачыцкі.

5 ліпеня

Футбольны матч

1 ліпеня з 16.30 да 18.30 адбываўся футбольны матч паміж камандамі Макабі (Баранавічы) і 9 DAK (9-ты дывізіён коннай артылерыі, што размяшчаўся ў Баранавічах).

За гульнёй назірала каля 200 чалавек.

8 ліпеня

Матч за чэмпіёнства

На раніцу 9 ліпеня прызначаны матч-рэванш за чэмпіёнства ў класе А Віленскага дывізіёну паміж камандамі 78 пяхотнага палка (Баранавічы) і Спартовым вайсковым клубам (WKS) “Сімглы” (Вільня).

Ліквідаваны Кааператыўны крэдытны банк у Баранавічах

Учора ў канферэнц-зале стараства адбыўся вельмі важны сход чальцоў Кааператыўнага крэдытнага банка (Bank kredytu spółdzielczego) на чале з Мацкевічам.

Складзеная справаздача і зачытаны пратакол прадставілі няўважлівае вядзенне гаспадаркі. Легкадумна асобам, што не мелі забеспячэнне маёмасцю ці мелі яго часткова, было выдадзена пазык на 104 тысячы злотых.

Сума растрат папярэднім кіраўніком, нейкім Я., складае больш за 38 тысяч злотых. Агулам Кааператыўны крэдытны банк у Баранавічах панёс страты на 174 тысячы злотых.

Пасля жывога абмена думкамі было вырашана ліквідаваць гэтую арганізацыю.

У вочы адразу кідаецца факт цалкам неадпаведнага выкарыстання агульных грошай. Гэты факт відавочна не застанецца без увагі. Гэта адаб’ецца не толькі на лёсе некаторых асобаў, якія ўваходзілі ў склад нешчаслівага кіраўніцтва Надзорнай Рады, але падарве (можна меркаваць) і давер да ўсіх лакальных фінансавых устаноў падобнага тыпу.

Хто вінаваты, адна асоба ці некалькі, выявіць праверка, якую цяпер праводзіць пракуратура, а велічыню пакарання абвесціць вырак суда.

Нам застаецца пісаць пра гэты факт, які прывядзе да невясёлага настрою грамадства. Мы абавязкова не адзін раз вернемся да гэтай тэмы.

Рэпартаж з пасяджэння гарадской Рады

5 ліпеня адбыўся працяг пасяджэння гарадской Рады Баранавіч, якое распачалося 27 чэрвеня.

А 20-й гадзіне на лесвічнай клетцы было пуста, а на ўваходзе ў залу пасяджэнняў стаіць апрануты ў вечаровы гарнітур віцэбурмістр інжынер Віннік.

А 20.10 у чакальні з’яўляецца больш плашчоў і капелюшоў паноў радных. А 20.15 напаўняюцца кабінеты бурмістра і віцэбурмістра. Увесь час заходзіць нехта з дэпутатаў Рады. З кабінетаў чуваць моцныя гукі ажыўленай размовы.

А 21.00 з кабінета бурмістра чуваць дэбаты. У залі пасяджэнняў пры століках сядзяць кіраўнікі тэхнічнага і электрычнага аддзелаў  г. Баранавічы – паны Свентахоўскі і Дмахоўскі. Акрамя іх, некалькі супраўцоўнікаў магістрата, асоб, што зацікаўленыя ў разглядзе іх пытанняў, а таксама некалькі “левых” (прыхільнікаў сацыялізму) з групы Махая.

21.15. У залу ўваходзяць дэпутаты Рады. А 21.20 пан бурмістр М. Ярмульскі распачынае пасяджэнне.

Разглядаюцца наступныя пытанні:

1. Заробак віцэбурмістра і дэпутатаў.
2. Справа арэнды гарадской лазні.
3. Справа атрымання крэдыту для будаўніцтва электрасетак.
4. Справа атрымання крэдыту для выбрукавання вуліц.
5. Справа пагашэння крэдыту за пажарную машыну.

На пасяджэнні было вырашана:

1. Выплаціць віцэбурмістру заробак за год штомесячнымі часткамі.
2. Справу лазні перадаць у магістрат, які пасля складання дамовы прадставіць яе на зацвярджэнне гарадской Рады.
3. Гарадская Рада ўпаўнаважыла магістрат заняцца атрыманнем пазыкі ў памеры 80 000 злотых на будаўніцтва электрасетак.
4. На брукаванне вуліц магістрат упаўнаважаны атрымаць крэдыт на 10 000 злотых.
5. Пагашэння пазыкі за пажарную машыну ўхвалена аднагалосна.

А 22.00 пасяджэнне гарадской Рады было скончана. Яно было плённым. Трохі сонна і апатычна адбываліся спрэчкі падчас разгляду пытанняў. Відаць, фракцыі абмеркавалі ўсё і дамовіліся   перад пачаткам пасяджэння.

Свята мора ў Баранавічах у 1933 годзе. Выступ каля помніка Невядомага салдата (цяпер клумба насупраць гатэля «Гарызонт»).

14 ліпеня

Падарожжа да Варшавы

У гэтыя дні адбудзецца трохдзённае падарожжа ў Варшаву. Яго кошт – 25 злотых. Запісвацца ў пана А. Пігулеўскага (у магістраце). Удзельнічаць могуць і іншагароднія асобы.

Добраўпарадкаванне

Развіццё электрасетак. Горад атрымаў у крэдыт 60 000 злотых

Намаганнямі бурмістра пана інжынера Ярмульскага на развіццё электрычных сетка горад атрымаў 60 тысяч злотых у крэдыт.

10 тысяч злотых на брук

На брукаванне вуліц у Баранавічах атрыманы крэдыт на 10 тысяч злотых. Брук пакладуць на так званых выязных вуліцах.

У выніку

Відавочна, што пры такіх працах будзе працаўладкавана шмат беспрацоўных у Баранавічах.

Ці гэта магчыма? Людзі ў горадзе не маюць працы, а вёска натоўпамі знаходзіць яе ў Баранавічах, ствараючы нездаровую канкурэнцыю. Вёска за палову кошту згаджаецца працаваць. Ад гэтага церпяць гарадскія работнікі, якім не выпадае працаваць амаль задарма.

Падпаліў, каб атрымаць страхоўку

Нейкі Вінцэнт Адашка, каб атрымаць страхоўку, падпаліў свае пабудовы. Агонь перакінуўся на чужыя будынкі.

Падпальшчыка пацярпелыя людзі намагаліся ўкінуць ў агонь. Зрабіць гэта перашкодзіла толькі паліцыя. Агульныя страты склалі 14 300 злотых.

18 ліпеня

Абвестка

Магістрат горада Баранавічы абвяшчае тэндар на перабудову гарадскіх электрычных сетак. Яна палягае ў замене жалезнага дроту на медны.

Больш інфармацыі можна атрымаць у Бюро гарадскіх электрычных сетак у магістраце. Апошні тэрмін прыёму заявак – 1 жніўня 1933 года.

М. Ярмульскі, бурмістр Баранавіч

22 ліпеня

Памёр ксёндз

21 ліпеня ў міжкамунальным шпіталі ў Баранавічы памёр ксёндз Юзаф Свідэрскі, пробашч парафіі Юшкавічы, гміны Вольна. Ксёндз некалькі год хварэў на сухоты.

Пільнуйце дзяцей

15 ліпеня на пашы ў Мядзведзічах 5-гадовая Сара Гінзбург, гуляючы, падбегла да каня, што пасвіўся. Той ударыў яе капытом у галаву, з-за чаго трэснуў чэрап. Беспрытомнае дзіця прывезлі ў шпіталь у Баранавічы, дзе яно памерла, не ачуняўшы.

23 ліпеня

Конныя спаборніцтвы за званне Чэмпіёна арміі

Сёлета ў Баранавічах адбудзецца незвычайная падзея для горада, якая тут ніколі не праходзіла. З 27 па 30 ліпеня пройдуць конныя спаборніцтвы за званне Чэмпіёна арміі.

Гэта адны з самых паважаных і цяжкіх спаборніцтваў у конным спорце краіны. 4 афіцэра кавалерыі атрымаюць звання Чэмпіёна арміі. Таму не дзіўна, што прымаць удзел у іх будуць найлепшыя вершнікі, якія будуць прадстаўляць барвы ўсіх палкоў кавалерыі і дывізіёнаў коннай артылерыі.

Спаборніцтвам у Баранавічах папярэднічалі адборныя сустрэчы, якія адбываліся ў чэрвені ў розных гарадах Польшчы. Іх пераможцы ў колькасці 100 чалавек прыбываюць у Баранавічы, каб прыняць удзел у апошнім баі за пальму першынства.

З-за таго, што такія спаборніцтвы ў Баранавічах адбываюцца ўпершыню і ізноў могуць паўтарыцца праз якіх 20-25 год, іх кіраўнік ген. Гржот-Скатніцкі дазволіў прысутнічаць на фінальнай частцы ўсім жадаючым. Цэны: 2 злотых – купон у ложу, 1,5 злотых – сядзячае месца на трыбуне, 50 грошай – стаячае месца.

Выступ ратмістра Вольскага ў Баранавічах у 1933 годзе. Фота: NAC

31 ліпеня

Хто стаў Чэмпіёнам арміі

У Баранавічах скончыліся 30 ліпеня конныя спаборніцтвы войска. Чэмпіёнам стаў 25 уланскі полк (размяшчаўся ў Пружанах), які набраў 898625 пунктаў. Другое месца ў 17 уланскага палка (Гнезна), трэцяе – у 26 уланскага палка (Баранавічы). У асабістым заліку лепшым стаў ратмістр Вольскі з 25 уланскага палка на жарабцу “Cтамбор”.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1930. Газэты пра Баранавічы

Будынак вакзала Баранавічы Цэнтральныя. Здымак пачатку ХХ ст.

Życie Nowogródzkie

1 лютага

Як баранавіцкая інтэлігенцыя змагаецца з кніжным голадам?

Група баранавіцкай інтэлігенцыі на свае сродкі стварыла вадроўную бібліятэку. Пакуль яна складаецца з добрых кніжак і нават каштоўных, але толькі белетрыстыкі. Верагодна, у хуткім часе і сур’ёзныя кнігі прыйдуць да чытача.

2 лютага

У Баранавічах за шпіёнства асудзілі бандыта Берташа

Вядомы на працягу некалькіх год у наваградскім ваяводстве бандыт Берташ некалькі дзён таму быў асуджаны за забойства на пажыццёвы тэрмін. А 1 лютага ён ізноў з’явіўся перад акруговым судом на выязной сесіі ў Баранавічах. Гэтым разам яго абвінавачвалі ў шпіёнстве на карысць адной з суседніх краін. Бандыт Берташ быў асуджаны па гэтай справе на 20 год турмы з узмоцненым рэжымам.

18 лютага

Ці не зашмат?

За мінулы тыдзень мелі мы ажно 11 дробных крадзяжоў у горадзе. Гэта досыць паказальная лічба, якая можа сведчыць, што маем дачыненне з арганізаванай шайкай злодзеяў.

У абароне спажыўцоў

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхароў горада Баранавічы Юліяна Замбрыцкага і Канстанціна Прыступу, якія купілі і закансервавалі для продажу вялікую колькасць свініны з чарвямі, шкоднымі для здароўя.

Сумленны працаўнік

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхара Баранавіч Мотэля Палонскага, які быў супрацоўнікам аб’яднання купцоў у Баранавічах і скраў на офісе з шуфлядкі каля 700 злотых. Людзі, якія ведаюць Матэльку, кажуць, што пачаў ён заглядаць да чужых шуфляд, не маючы яшчэ і дваццаці гадоў. 

19 лютага

Узарваўся запал ад гранаты

У Баранавічах пры вуліцы Каляёвай працуе вайсковая крама пана Грыншпата. Калі работніца Вераніка Міхалкевіч наводзіла там парадак, у яе руках узарваўся запал ад ручной гранаты. Міхалкевіч атрымала пашкоджанне рук і вока.

Рабунак на дарозе Дзераўная – Моўчадзь

18 лютага каля вёскі Высоцк невядомы бандыт, у вайсковай форме і з карабінам, напаў на Казакевіча, жыхара вёскі Серабрышча. Паміж бандытам і Казакевічам адбылася бойка, падчас якой бандыт зрабіў два стрэлы, але прамазаў. Пасля беспаспяховай бойкі Казакевіч параніў нажом бандыта ў плячо і той уцёк у лес, кінуўшы на дарозе карабін. Паліцыя зладзіла пагоню.

Шпіён ці ахвяра непаразумення

На станцыі Баранавічы затрымалі маладога чалавека, які чакаў цягніка на Слонім. Высветлілася, што гэта Ян Ласевіч, жыхар Слонімскага павета. У снежні мінулага года ён перайшоў граніцу да СССР, дзе яго затрымалі і пасадзілі ў турму ў Койданаве. Праз некалькі дзён яго выпусцілі і выслалі назад у Польшчу. Перакрочыўшы граніцу, Ласевіч пешкі прайшоў да Сталбцоў, адтуль падаўся да Гарадзеі, дзе сеў на цягнік і прыехаў у Баранавічы. У Баранавічах чакаў цягніка да Слоніма, але яго арыштавалі. Ласевіч сцвярджае, што пераходзіў граніцу з намерам застацца ў СССР, дзе мае дзвюх цётак. Зараз праходзіць праверка, з мэтай выявіць, ці словы Лаевіча праўда.

Абвестка пра пракат новага фільма “З дня на дзень”, размешчанага ў газеце “Zycie Nowogródzkie”

Гаспадарка ў Баранавічах

Інтэрв’ю з віцэ-бурмістрам інжынерам Аронам Віннікам

Наш горад, які развіваецца з надзвычайнай хуткасцю, мае яшчэ шмат балячак. Каб бліжэй праінфармаваць грамадскасць пра будучыя намеры магістрата, падаўся ваш карэспандэнт да віцэ-бурмістра пана інжынера Віннікаv. Атрымалася наступная размова:

– Маленькае інтэрв’ю, пане бурмістру, – пачынаю я. – Якія інвестыцыі магістрат плануе ажыццявіць сёлета?

– Перадусім скончыць будаўніцтва пачатковай школы і здаць яе да пачатку навучальнага года.

– А адкуль грошы?

– Цяпер маем 50000 злотых на гэтыя мэты, давядзецца ўзяць крэдыт 150000 злотых і, акрамя таго, атрымаем фінансаванне ад куратараў школьнай акругі.

Далейшы клопат магістрата – перабрукаванне і брукаванне вуліц. На гэта патрабуецца каля 75 тысяч злотых. Запланавана забрукаваць усе вуліцы ад Шаптыцкага (цяпер Савецкая) да Грабаўскай (цяпер Куйбышава).

Акрамя таго, плануемы ўпарадкаваць гарадскі парк – акультурыць алеі, усталяваць лавы, высадзіць кветнікі і г.д. Таксама зоймемся скверам каля вуліцы Міцкевіча і Польскага банка (цяпер раён бульвара Хейнала). А далей перапрацаваць план развіцця горада.

– А як магістрат плануе развязаць праблему асвятлення горада?

– Ужо цяпер прыступілі мы да замены электрычнага дроту на медны, падводзім яго да спажыўцоў. Гарадское асвятленне будзе шырэйшым за кошт павелічэння колькасці лямпачак у лямпах і ўстаноўкі новых светлавых кропак пераважна на перыферыі.

Балячкі нашага асвятлення ў тым, што горад не мае сваёй электрастанцыі і карыстаецца той, што належыць чыгунцы. І хаця яна больш-менш неяк працуе, але часта святла не бывае, яно міргае, гасне і электрычнасці не хапае. Таму магістрат плануе звярнуцца да кіраўніцтва чыгункі ў Вільні з просьбай павялічыць магутнасць машын і збалансавання падачы электрычнасці.

– А ўласная электрастанцыя?

– Гэта ў будучым, бо цяперашні кантракт дзейнічае для нас яшчэ тры гады.

– Ці займаецца магістрат вельмі актуальнай справай мадэрнізацыі гарадской бойні і якія мае ў гэтым цяжкасці?

– Пачну з цяжкасцяў. Цяжкі фінансавы стан усёй краіны не дазваляе сёлета скончыць работы. Для гэтага патрэбна больш за 300 тысяч злотых. Але мы амаль дамовіліся на атрыманне крэдыту на вельмі выгадных умовах. Калі гэта адбудзецца, напрыканцы года бойня можа быць здадзена ў карыстанне.

– Ці не збіраліся вы заняцца пабудовай прыстойных кіёскаў, бо існуючыя псуюць выгляд горада?

– Пытанне будаўніцтва кіёскаў было вырашана на пасяджэнні магістрата і зараз знаходзіцца ў тэхнічнай камісіі для разгляду і накіравання ў гарадскую раду.

– Як магістрат збіраецца развязаць праблему гарадскога тэатра? Ці не бачыць магчымасці пабудовы хаця б прыстойнага гарадскога кінатэатра?

– Магістрат разумее, што гэта справа важная і патрэбная, бо мы самі найбольш за іншых адчуваем адсутнасць. Але наш горад вельмі малады і мае намнога больш значных праблем для вырашэння.  

– Як магістрат вырашае гарачае пытанне ў справе пабудовы школ?

– Цяпер, як я ўжо раней адзначыў, мы маем будынак для дзвюх школ. На будучыню запланавана пабудова цэлай сеткі пачатковых школ, але ўсё залежыць ад фінансаў горада.

– На якім этапе цяпер падрыхтоўка бюджэту?

– Бюджэт горада распрацаваны магістратам і цяпер знаходзіцца на ўзгаджэнні розных камісій. Але ёсць надзея, што да 1 красавіка будзе зацверджаны ўладамі.

– Яшчэ адно пытанне, пане віцэ-бурмістру, як магістрат удзельнічае ў будаўніцтве аэрадрома LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны).

– У магістраце разумеюць, што аэрадром вельмі важны для будучага развіцця горада, таму мы будзем дапамагаць у яго пабудове. Гэта падцвярджае і прызначэнне значных сродкаў у бюджэце. Праз пабудову аэрадрома Баранавічы, якія знаходзяцца на шляху паміж Захадам і Усходам і з’яўляюцца найвялікшым гадлёвым горадам на Усходніх Крэсах, нас чакаюць яшчэ большыя магчымасці развіцця.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Забытая гісторыя знакамітага мясакамбіната ў Баранавічах

Будынак ў 2023 годзе.

Гэтага прадпрыемства ўжо няма. Але ў 150-гадовай гісторыі гораду 80 гадоў існаваў мясакансервавы камбінат.

Камбінат пабудавалі на ўзгорку

Гісторыя Баранавіцкага мясакансервавага камбіната пачалася ў 1924 годзе. Тады Баранавіцкі магістрат сваёю пастановаю забараніў забой жывёлы на тэрыторыі горада. Для гэтых мэтаў была выдзелена пляцоўка на горцы Галынка – у той час за кіламетр ад мястэчка Баранавічы (на гэтым узвышшы з забытай назвай Галынка дагэтуль знаходзяцца будынкі забойнага і каўбаснага цэхаў).

Аднак толькі ў 1927 годзе гэта невялікае прадпрыемства пачало сваю дзейнасць. Для забою буйной рагатай жывёлы быў пабудаваны цагляны бокс, а для забою свіней – выкапана 10 ям (цяпер на іх месцы ўзвышаецца халадзільнік).

Разбудова новай рэзні (бойні) працягвалася да 1933 года. Як пісаў “Kurier Nowogródzki”, 13 чэрвеня адбылося ўрачыстае адкрыццё рэзні, пабудаванай на сродкі магістрата. Паведамлялася, што на гэта пайшло 73 000 злотых з гарадскога бюджэта.

Забудова былога мясакансервааг камбіната. Справа будынкі былой рэзні.

Нашы кансервы пастаўлялі ў Францыю

Прыкладна ў 1935 годзе кампанія з Прусіі падпісала з польскім урадам кантракт на адкрыццё сумеснай вытворчасці па выпуску тушанай свініны і кансерваванай гародніны. Дзякуючы намаганням бургамістра Баранавічаў Людвіка Вольніка, месцам заснавання прадпрыемства быў абраны наш горад.

Бурмістр г. Баранавічы Людвік Вольнік, 1930-я гады

Гэта рашэнне дало штуршок развіццю будучага Баранавіцкага мясакансервавага камбіната. Бургамістр Людвік Вольнік (па адукацыі інжынер) сам заняўся распрацоўкай праекту і будаўніцтвам кансервавага цэха.

Новая вытворчасць і рэзня падзяляліся вуліцай Нарутовіча (сучасная Камсамольская). Сучасная вуліца Лермантава яшчэ ў 1947 годзе называлася Рэзьніцкая. 19 снежня 1936 года адбылося асвячэнне і адкрыццё “экспартовай рэзні і механічнай фабрыкі кансерваў “Kresexport”, пісала “Zycie Nowogródzkie”.

Навіна пра адкрыцце кансервавай фабрыкі ў Zycie Nowogrodzkie №30 ад 27-12-1936

Агульны кошт рэзні і кансервавага камбінату склаў 492 071 злоты. Была перабудавана сама рэзня, збудавана новая фабрыка кансерваў, “узорная салярня скуры быдла”, 4 асобныя халадзільныя камеры і адна перадхаладзільная з механічным астужваннем паветра (падзеленыя на 22 аддзяленні). Таксама зроблена вытворчасць штучнага ільду, вялікая сушылка экспартовай вяндліны і вяндлярня.

Выгляд будынка кансервавага цэху Kresexport у Баранавічах.

Як пісалі ў газеце, у цэнтральнай частцы новага будынку і яго паўночным крыле размясціліся фабрыка кансерваў і мясных прадуктаў фірмы “Kresexport”. Дырэктарам фірмы на момант адкрыцця быў Дудзінскі.

Перабудова дазволіла пашырыць вытворчую плошчу прадпрыемства ў два разы. Мяса пастаўлялася наўпрост з забою ў кансервавы цэх. Кансервы экспартаваліся ў Прусію і Францыю.

Рэкламная брашура Kresexport 1939 года з цэнамі на прадукцыю

Новае прадпрыемства хутка заявіла пра сябе. Баранавіцкая рэзня і кансервавы завод сталі самым магутным мясаперапрацоўчым цэнтрам ва Усходняй Польшчы, абагнаўшы найбуйнейшую на так заваных Крэсах Ваўкавыскую рэзню.

Рэкламная брашура Kresexport 1939 году.

На прадпрыемстве працавала прыкладна 50 чалавек. У сярэднім у месяц Баранавіцкая бойня перапрацоўвала каля 600 свіней. Буйной рагатай жывёлы забівалася трохі – 10-15 галоў у тыдзень, пад заяўку ўладальнікаў мясных крамаў.

Брашура “Як адкормліваць мясных свіней на экспарт” выдадзеная ў 1938 годзе “Kresexport”

У 1939 годзе быў пабудаваны каўбасны цэх. Бо мясакамбінат у той час знаходзіўся за горадам, гараджан не турбавалі непрыемныя пахі. Каналізацыя прадпрыемства ўяўляла сабой выкапаны катлаван бліжэй да вуліцы Узногаўскай (цяпер 50 гадоў БССР). Туды самацёкам з унутранай каналізацыі сцякалі вадкія адходы вытворчасці. У катлаване сцёкі часткова выпараліся ў атмасферу, а большая частка ўбіралася ў грунт.

Памятны здымак супрацоўнікаў Kresexport, 15-03-1939 год.

Адваротны бок здымку супрацоўнікаў Kresexport, 15-03-1939 год. Бачна пячатка фирмы.

Пасля верасня 1939 года

Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР мясакамбінат быў нацыяналізаваны. Дырэктарам прадпрыемства ў 1940 годзе быў нехта Блажэвіч.

У той год у дзве змены прадпрыемства перапрацоўвала 200 галоў буйной рагатай жывёлы, 200 свіней і вырабляла 2,5 тоны кілбасных вырабаў.

Тады ж, у 1940 годзе, быў створаны праект па адводзе прамысловых сцёкаў у возера Галынка. Карьер ад таго вадаёма знаходзіцца ў раёне сучаснага завулка Саўгаснага. Аднак той праект па невядомых прычынах не быў рэалізаваны. Магчыма, перашкодзіў гэтаму пачатак вайны паміж Германіяй і СССР.

Харчовы бос Баўдзей

Падчас гітлераўскай акупацыі мясакамбінат працягваў працу, пастаўляючы прадукцыю як для патрэб нямецкай арміі, так і для мясцовага насельніцтва. Камбінатам кіраваў у той час Баўдзей, які калісьці працаваў падручным у мясніка Баранцэвіча. Баўдзей адкрыў у горадзе ў той няпросты час сваю сталовую, а таксама актыўна займаўся спекуляцыяй золатам.

Яго называлі “босам харчавання”, і ён меў вялікі ўплыў на нямецкую і мясцовую адміністрацыю горада. Старыя супрацоўнікі мясакамбіната яшчэ у 1980-я гады  расказвалі, што ў начны час Баўдзей дапамагаў мясапрадуктамі і перапрацоўкай жывёлы партызанам. Гэта было лёгка рабіць, бо прадпрыемства знаходзілася за горадам.

Пасля вайны…

Вызваленне горада савецкімі войскамі адбылося 8 ліпеня 1944 года. Ужо 27 ліпеня 1944 года быў арганізаваны Баранавіцкі мясакансервавы камбінат, падведамны Наркамату мясной і малочнай прамысловасці. Дырэктарам быў прызначаны Уладзімір Васільевіч Колас.

Пастанова аб аднаўленні працы мясакамбінанат ад 27 ліпеня 1944 года.

У 1948 г. на мясакамбінаце была праведзена рэканструкцыя. Мадэрнізаваны тэхналагічныя працэсы, колькасць працуючых узрасла з 50 да 300 чалавек. У 1950 годзе забой жывёлы дасягаў 250 галоў у дзень.

Прадукцыя камбіната экспартавалася не толькі ў краіны сацлагера, але і ў Францыю, ФРГ, Італію і Англію.

Прахадная мясакамбіната ў 1950-х.

У 1960-х быў пабудаваны двухпавярховы адміністрацыйны будынак, чатырох’ярусны халадзільнік. Тут працавала 760 чалавек, з іх 33 чалавекі з вышэйшай і 73 з сярэдняй спецыяльнай адукацыяй.

З-за дэфіцыту мясапрадуктаў, што ўзнік ў савецкі час, большая частка прадукцыі камбіната ў сярэдзіне 1970-х накіроўвалася ў Маскву і Ленінград. Часам жыхарам Баранавіч лягчэй было сустрэць баранавіцкія каўбасныя і кансервавыя вырабы на прылаўках сталіцы СССР, чым у сваіх гарадскіх крамах.

Кантора і сталовая мясакансервавага камбінату ў 1960-я годы.

У атачэнні гораду

Імклівы рост горада Баранавічы прывёў да таго, што мясакамбінат у пачатку 1980-х апынуўся ледзь не ў цэнтры. Для пашырэння вытворчых плошчаў, а таксама вынасу вытворчасці забою за межы горада быў зацверджаны праект, а ў канцы 1980-х пачата будаўніцтва новага мясакамбіната на Слонімскай шашы. Было закуплена найноўшае на той час абсталяванне, баранавіцкіх абітурыентаў накіравалі на вучобу ў Маскоўскі ўніверсітэт мясной і малочнай прадукцыі.

Аднак у сувязі з распадам СССР з 1991 года фінансаванне будаўніцтва было замарожана, як потым высветлілася, назаўжды. Гэта прывяло да таго, што прадпрыемства, застаўшыся ў цэнтры горада, не мела магчымасці пашыраць свае магутнасці.

У пачатку 1990-х камбінат набыў адзіную ў СССР лінію па вырабу кансервавай банкі з ламінефальгі. Гэтая банка лёгка дэфармавалася, але захоўвала трываласць і гэрметычнасць. Навінку планавалася пастаўляць у вайсковыя спецпадраздзяленні. Выпуск кансервавай банкі ў ламінефальзе пачаўся ў 1995 годзе. Аднак з-за коштаў на матэрыял для банкі яе вытворчасць зрабілася нерэнтабельнай.

У 2000 годзе была праведзена рэканструкцыя каўбаснага цэха, устаноўлена новае імпартнае абсталяванне. У 2005 годзе пачаліся работы па пашырэнні кулінарнага ўчастка. Планавалася павялічыць вытворчыя магутнасці па выпуску пельменяў, а таксама асвоіць выпуск блінцоў з мясам.

 

2019 год. Падчас рамонту фасадаў кансервавага цеху адкрылася старая цэгла

2019 год. Падчас рамонту фасадаў кансервавага цеху адкрылася старая цэгла

Канец незалежнасці

Аднак абмежаваны межамі горада камбінат не мог нармальна працягваць пашырэнне сваіх магутнасцяў, а значыць – і павялічваць выпуск прадукцыі. У гэты час Саветам Міністраў было прынята рашэнне аб вынасе забойнага цэха за тэрыторыю горада. Кіраўніцтва вобласці прапанавала ідэю пераносу забою жывёлы з усіх мясакамбінатаў Брэстчыны на Бярозаўскі мясакансервавы камбінат.

У выніку рашэннем Брэсцкага аблвыканкама Баранавіцкі мясакансервавы камбінат у снежні 2007 года быў далучаны да Бярозаўскага мясакансервавага камбіната. Само прадпрыемства было перайменавана ў вытворчы цэх г. Баранавічы. Практычна адразу была ліквідавана кансервавая вытворчасць. А праз год, у верасні 2009-га, у Баранавічах быў спынены забой жывёлы.

У 2013 годзе адбылося пашырэнне каўбаснай вытворчасці за кошт былых памяшканняў забойнага цэха.

Аднак гэта ўжо гісторыя іншага прадпрыемства.