Лістапад 1931. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Міцкевіча (цяпер Леніна) і Шаптыцкага (Савецкая). Фота зроблена з будынку друкарні. Бачны старыя могілкі і помнік Невядомаму салдату. Міжваенная польская паштоўка.

Kurier Nowogródzki

3 лістапада

Кім быў прэзідэнт Гувэр для Баранавіч

У адной з газет нядаўна быў надрукаваны фельетон, дзе аўтар кпіў з назвы вуліцы ў Баранавічах, названай у гонар амерыканскага прэзідэнта Гувэра.

Хацелася б нагадаць, калі Баранавічы не цярпелі голаду пасля Першай сусветнай вайны, а былі адзетыя і накормленыя, дык павінны быць удзячны менавіта Гувэру. Гэта з яго ініцыятывы і ласкі ішлі ў Баранавічы цягнікі з ежай, вопраткай і абуткам.

Павярховы дом каля пляцу Легіянэраў (пляц у Вайсковым гарадку, цяпер забудаваны дзіцячым садком і 5-ціпавярховікамі паміж вул. Заслонава і Ракасоўскага) , а таксама вялікі дом на Шаптыцкага, 4 (Савецкая) служылі складамі. У Баранавічах існаваў “Камітэт дапамогі дзецям”, працавалі кухня ў горадзе і казармах (Вайсковы гарадок) для рэпатрыянтаў, па навакольных вёсках раздавалі прадукты, бялізну і адзежу для людскіх патрэб. Усё гэта дзякуючы волі прэзідэнта Гувэра. Складамі і раздачай усяго кіраваў у Баранавічах амерыканец, імя якога я забылася, разам з грамадою мясцовых людзей. А ў 1920 годзе прыехалі з ЗША сюды нашыя землячкі-самарыцянкі ў асобах пані Марты Грачык і пані Станіславы Мухі.

Як доўга трывала акцыя апекі Амерыкі над Баранавічамі, акрэсліць я не магу. Але маю ўражанне, што скончылася яна толькі ў 1925 годзе.

Таму слушна, што ў Баранавічах ёсць такая сціплая згадка пра прэзідэнту ЗША. Шкада, што ў горадзе не ўсталявалі хаця б маленькага помніка Гувэру з удзячным надпісам на табліцы.

пані А. Шалевіч

4 лістапада

Таблетка з атрутай у торбе кандуктара

Чыгуначны кандуктар Браніслаў Скуратовіч, які жыве ў Баранавічах на вуліцы Сенатарскай, 133 (цяпер Чырвонаармейская), паведаміў паліцыі ў пастарунку на станцыі Баранавічы-Палескія, што, едучы ў цягніку Лунінец-Баранавічы, знайшоў у сваёй дарожнай торбе паміж прадуктамі таблетку шэрага колеру, якая выклікала ў яго падазрэнне. Скуратовіч падазрае, што таблетку падклаў яму працоўны па змазцы, які ехаў у тым самым цягніку, нейкі Асінскі з Баранавіч, які такім чынам хацеў яго атруціць. Таблетку перадалі мясцоваму лекару для даследавання.

Эпілог крывавай забавы ў Каўпеніцы

У ліпені моладзь Каўпеніцы ладзіла ў адной з мясцовых хат вячоркі. На забавы прыйшоў і жыхар вёскі 26-гадовы Канстанцін Васілевіч разам са сваёй нарачонай Ганнай Васілевіч, якая адораная прыгажосцю цешылася вялікай увагай прысутных. Пекная танцорка забаўлялася да позняга вечара, а тым часам яе нарачоны, палаючы рэўнасцю, зладзіў для яе пэўную неспадзяванку. Ён выйшаў з хаты, дзе адбывалася вечарына, а потым вярнуўся, хаваючы нож у рукаве.

У пэўны момант, пад гукі вясковых музыкаў, калі стомленыя пары працягвалі танчыць, Васілевіч пагасіў святло ў памяшканні, а сам падышоў да нарачонай і 12 разоў ударыў нажом ёй у грудзі. Дзяўчына з жахлівым крыкам здолела выбегчы яшчэ на двор, дзе павалілася трупам. Забойца ўцёк з месца злачынства і некалькі дзён хаваўся ў лесе паблізу. Але потым быў схоплены паліцыяй і патрапіў на лаву падсудных. Акруговы навагрудскі суд на выязным паседжанні ў Баранавічах асудзіў Васілевіча да 10 год строгай турмы.

Трагедыя рамізнікаў

Агульны застой паміж рамізнікаў (извозчик – русск.) адбываецца ў Баранавічах з-за хуткага павелічэння колькасці таксовак. У Баранавічах аднаконкі рамізнікаў збіраюцца ў адным месцы на скрыжаванні вуліц Шаптыцкага і Уланскай (Савецкай і Штакераў) і тут гадзінамі чакаюць пасажыраў, часцей за ўсё безвынікова. Аб вялікіх падарожжах няма і гаворкі. Цяпер кожны пасажыр хоча ехаць аўтобусам, чым трэсціся па бруку дрындай. Таму нашыя рамізнікі ад бяздзеяння, каб неяк забіць час, выдураюцца рознымі спосабамі.

Нядаўна адзін з іх, Ян Ломжа, з нуды папрабіваў нажом заднія колы ў возе, які належыць яго сутаварышу па нядолі, рамізніку Мікалаю Бобку, які не зразумеў жарт і напісаў заяву ў паліцыю.

Гандлёвая школа ў Баранавічах. Цяпер – Музычная вучэльня. Фота: Kurier Nowogródzki 12-11-1931

5 лістапада

Крадзяжы

З тытунёвай крамы Андрэя Гібоўскага на вул. Віленская, 28 (Гагарына), скралі 80 кг махоркі на агульную суму 1120 злотых.

За 4 лістапада ў Баранавічах зарэгістраваныя два выпадкі крадзяжу яблык і гусей ды адзін выпадак збіцця.

Здзьмула ровар з-пад стараства

Якаб Фісон, які жыве на вуліцы Шаптыцкага (Савецкая), прыехаў да будынка стараства на новенькім ровары фірмы Witter і, не прадчуваючы нічога кепскага, паставіў яго каля муроў будынку, а сам пайшоў у канцылярыю па справах прыватных. Гэтай аказіяй адразу ж скарыстаўся злодзей, які здзьмуў ровар да таго, як Фісон вярнуўся з канцылярыі.

8 лістапада

Бензінавая станцыя ў Баранавічах

Па меры развіцця гораду павялічваецца і аўтамабільны рух у ім. Гэта прывяло да адкрыцця першай бензінавай аўтазапраўкі. Гэты прывілей атрымала фірма Standart-Nobel, якая за невялікую арэндную плату з 1926 года карысталася манаполіяй па продажы бензіна. Сёлета падаткі для яе выраслі, а ўмовы змяніліся, але яна і надалей будзе карыстацца манаполіяй у Баранавічах.

Гэтая адзіная станцыя далася ў знакі многім з розных пунктаў гледжання. Не можа яна абслужыць усе аўтамабілі, якіх у Баранавічах робіцца ўсё больш.  Да таго ж уласнікі машын могуць трапіць у ласку ці ў няміласць да супрацоўнікаў станцыі, якія карыстаюцца бензінавай манаполіяй у сваіх мэтах.

Пяць год, да красавіка гэтага года, станцыяй кіраваў пан Канстанцін Віторскі, якім былі незадаволены многія, але баяліся пра тое казаць, каб не страціць працы. Сёлета фірма Standart-Nobel зацікавілася бліжэй дзейнасцю Віторскага, і ў выніку ён быў звольнены са сваёй пасады. Аднак да судовай адказнасці яго не прыцягнулі, бо яго дзеянні не адбіліся яскрава на інтарэсах самой Standart-Nobel…

Цярпелі збольшага тут самі кліенты, бо пан Віторскі прымушаў сваіх падначаленых ашукваць людзей на вазе пры продажы нафтапрадуктаў. Большая частка грошай, што такім чынам атрымлівалася, пераходзіла самому Віторскаму. Падначаленыя за маўчанне і неданясенне ў цэнтральнае кіраўніцтва атрымлівалі ад Віторскага невялікія прэферэнцыі, а некаторыя нават рабіліся яго супольнікамі. На пасаду складу ён узяў свайго пляменніка Мачульскага. Пасля гэтага павялічыліся скаргі кліентаў на неадпаведнасць вагі ў купленых прадуктах, аднак Віторскі ўсе гэтыя праблемы трымаў у сваіх руках і разбіраўся з імі. Гэткае круцельства некалі павінна было адкрыцца, таму Віторскі прыняў у сваю групоўку падначаленага Гаўрыленю, якога з часам павысіў на розных пасадах, прымушаючы пры гэтым дзяліцца паловай заробка. Гэткім чынам Віторскі у выпадку чаго можа пазбегнуць адказнасці і знаходзіць ахвярнага казла. Так дзейнічае Віторскі і ў Навагрудку, дзе ён на станцыі на такое самае становічша прызначыў пана Рамерчыка.

Аднак праведзеная праверка цэнтральнай камісіі Standart-Nobel на станцыі выявіла недакладнасці, і Віторскі быў звольнены са сваёй пасады. Цяпер толькі яго брудныя справы ўсплываюць на паверхню. Гэтай справай зацікавіўся пракурор і набліжаецца той час, калі ўсе цёмныя справы Віторска стануць вядомымі, бо ўсё больш людзей пачынаюць расказваць аб гэтым.

Рэклама Gillette. Kurier Nowogródzki 22-11-1931

11 лістапада

Вайна з гарэлкаю

Вазьміце ўсе ўстановы харчавання ў Баранавічах, дзе нельга прадаваць алкаголь. У іх яго заўсёды можна знайсці. Ведае пра гэта паліцыя і ведаюць установы, што збіраюць падаткі. Стомленыя безвыніковым змаганнем з абмежаваным пакаранням ад 100 злотых да трох месяцаў арышту мясцовыя ўлады часам махаюць на гэта рукою. Няхай п’юць, абы без авантур. Перамагчы патаемны продаж – гэта сізіфава праца. Калі ўжо Амерыка не можа ў сябе даць рады (гаворка пра сухі закон і мафію ў ЗША), што казаць пра Баранавічы!

Але, як выявілася з практыкі, алкаголікі і прадаўцы алкаголю – людзі не зусім далікатныя і не разумеюць прыгожыя жэсты ўлады. Хутчэй наадварот. Таму калі цярпенне скончваецца, падатковыя службы пачынаюць пагром. Судны дзень.

Быў нядаўна такі ў Баранавічах. Для гэтага нанялі адмысловага чалавека, які за свае паслугі мог напіцца адразу ў некалькіх па чарзе ўстановах. Узнагарода высокая і прэстыжная, пры гэтым дзяржава не панесла ніякіх страт: усе выдаткі “аплачвалі” піўніцы і бары. Шчаслівым абраннікам лёсу стаў Юрый Праўка, экс-капітан расійскага войска. Цяпер беспрацоўны.

Акцыя змагання з нелегаламі адбывалася планава і энергічна. Беспрацоўны экс-капітан уваходзіць. Зімна. Пацірае рукі. Гэтага дастаткова для паразумення. Першы кілішак колам, другі саколам, селядзец… Трах – у дзвярах стаіць пан інспектар Жвіровіч. Пратакольчык і енкі. Цяпер ідзі пан Праўка да “Крэсовага бару”… Першы колам… Цяпер, пан, накіроўваемся да піўбару на Садовай (цяпер Міцкевіча), 87…

Экс-капітан накачаўся на пару тыдняў наперад, разагрэты дзякаваў сваім добразычліўцам – дай Бог ім здароўя. А “Крэсовы”, Садовая, 87, і іншыя ўстановы былі прыцягнуты да судовай адказнасці. Хутка справа: па тры месяцы арышту.

На наступны дзень пасля суда чыталі мы ў газетах: на Юрыя Праўку (жыве на Прыкашаравай, 16 цяпер Ўстрэчная) быў здзейснены напад на вуліцы. Нападальнік некалькі раз моцна ўдарыў яго ды пашкодзіў сківіцу.

У той самы вечар ва ўсіх згаданых баранавіцкіх установах можна было купіць гарэлкі. Змучаныя безвыніковым змаганнем з алкаголем падатковыя службы разважаюць, што лепей: шукаць новага Праўку ці выдаць дазволы на продаж.

13 лістапада

Смерць знакамітага лекара

Другога дня ў Баранавічах раптоўна памёр вядомы ў горадзе гінеколаг – доктар Сцепужынскі, які ўжо некалькі год хварэў на склероз. Пасля яго смерці горад страціў знакамітага лекара, які шмат зрабіў тут у справе медыцыны. (У наступным нумары было паведамленне, што доктар не памёр, а толькі цяжка захварэў, што стала падставай для чутак аб яго смерці ў горадзе.)

Абвесткі дактароў скураных і венерычных хваробаў Венжыка і Кагана. Kurier Nowogródzki 22-11-1931

17 лістапада

Спрытны злодзей у ролі пацярпелага

У вёсцы Гінцавічы Навамышскай гміны скралі авёс з закрытага хлява. Адразу пасля гэтага тыя самыя злодзеі спрабавалі ўламацца ў хлеў Міколы Антанюка, але былі выкрытыя і мусілі ўцякаць, кінуўшы на падворку каня з возам. Злачынцы збеглі ў невядомым накірунку, за імі выправілася пагоня.

Тым часам у Баранавічах адзін з патрульных паліцэйскіх сустрэў на вуліцы п’янага чалавека, якога даставіў у пастарунак. Пасля высвятленне асобы выявілася, што гэта Аляксандр Цыкман, жыхар вёскі Літва, прафесійны злодзей. Калі ён працверазеў, дык нарабіў гвалту, што, калі быў на рынку ў нецвярозым стане, у яго скралі каня і воз. Апісанне было ідэнтычным з тым канём і возам, што кінулі злодзеі на падворку Антанюка. Але падчас допыту Цыкман не здолеў патлумачыць, пры якіх абставінах у яго скралі каня з возам і нават не мог акрэсліць прыкладны час здарэння. Таму яго пачалі падазраваць, што браў чынны ўдзел у крадзяжы з узломам у Гінцавічах. Цыкмана затрымалі ў камісарыяце, а яго справу разглядае пракурор, які жыва ўзяўся за спрытнага зладзейчыка.

Навучальная ўстанова “Наш дом” у Баранавічах. Старэйшая група дзяўчат за працай у залі ручной работы. Kurier Nowogródzki 21-11-1931

18 лістапада

Абеззаражанне тэлефонных апаратаў

У Баранавічах расклеілі абвестку магістрата, дзе надрукавана пастанова навагрудскага ваяводы пра  дэзынфекцыю ўсіх тэлефонных апаратаў. Адбываецца гэта згодна з пастановай пана прэзідэнта.

З абвесткі вынікае, што абаненты нясуць адказнасць за свае апараты, адмова ад дэзынфекцыі будзе карацца штрафам у 100 злотых ці трыма днямі арышту. Кантраляваць гэта будуць санітары і паліцыя.

Абеззаражанне тэлефонных апаратаў праходзіць ужо па ўсёй краіне. На ўсходзе Польшчы Баранавічы першы горад, дзе гэта адбудзецца. Гэта слушная і патрэбная акцыя па ахове здароўя грамадзян, якая дазволіць пазбавіцца пераносу заразных хвароб і асабліва сухотаў.

Аддзел па дэзынфекцыі тэлефонаў у Баранавічах размясціўся па адрасе: ул. Віленская, 69 (Гагарына), тэлефон, 172. Аддзел ужо прыступіў да выканання сваіх абавязкаў, знайшоўшы паразуменне ў мясцовых жыхароў.

Крадзеж каштоўнага партрэту

Мойша Літоўскі, настаўнік баранавіцкай гімназіі, што здымае пакой на вуліцы Садовай, 3 (цяпер Міцкевіча) у доме пана Гіна, паведамі ў паліцыю аб крадзяжы партрэту. У ім Мойша хаваў тры долары 3-й серыі.

У партрэце таксама захоўваліся 20 рублёў расійскіх у золаце і адна банкнота вартасцю 20 долараў ЗША. Партрэт увесь час ляжаў у валізцы. Праглядаючы апошні раз валізку, Літоўскі заўважыў адсутнасць каштоўнага партрэту і паведаміў пра тое ў паліцыю, ацаніўшы страты ў 500 злотых.

27 лістапада

Дапамога беспрацоўным з Баранавіцкага павету

Сталі вядомы вынікі працы Камітэту па справах беспрацоўных у Баранавічах. Жыхары нашага павету вельмі станоўча аднесліся да справы і збору дапамогі. Першым чынам было сабрана на тэрыторыі павету для беспрацоўных 115 488 кг бульбы. З іх 8 вагонаў (87 867 кг) даслалі ў Радамль, астатняе захоўваецца на складах Камітэту.

Найбольш ахвяравалі наступныя асобы: В. Гурскі (маёнтак Развадова) – 576 кг, А. Лянчэўскі-Самотыя (маёнтак Сычэўкі) – 420 кг, А. Хмялеўскі (маёнтак Арабінаўшчына) – 420 кг, Т. Шалевіч (маёнтак Калдычэва) – 600 кг, М. Катарбінскі (маёнтак Дарава) – 160 кг, Бр. Бохвіц (маёнтак Паўлінава) – 800 кг, К. Бітнерава (маёнтак Навасады) – 750 кг, Б. Давідоўскі (маёнтак Лазаўцы) – 288 кг, Я. Порай-Навіцкі (маёнтак Гацішча) – 644 кг, Я. Бекер (маёнтак Сухарэўшчына) – 320 кг.

Дробныя земляробы ахвяравалі: в. Лабузы – 464 кг, в. Нагорная – 248 кг, в. Вашкаўцы – 348 кг, в. Гірава – 380 кг, в. Сваяцічы – 210 кг, в. Башкі – 210 кг, в. Пірштукі – 330 кг, в. Дрэкі – 125 кг, в. Федзюкі – 764 кг, в. Рамашкі – 75 кг і г.д.

Як стала вядома, Камітэт па справах беспрацоўных у бліжэйшую нядзелю, 29 лістапада, разгорне ў Бараначавіх тры кухні для харчавання беспрацоўных.

Інфармацыйнае бюро на вакзалах

Па даручэнні бурмістра горада інж. Вінніка кіраўніцтва чыгункі арганізавала Інфармацыйныя бюро на станцыях Баранавічы-Палескія і Баранавічы-Цэнтральныя. Па інфармацыю да іх можна звяртацца па тэлефоне, а таксама асабіста.

Крадзеж футра ў магістраце

Некалькі дзён у Баранавіцкім магістраце працуе рэвізійная камісія, у склад якой уваходзіць радны Макс Блашынскі, вядомы ў нас купец металалому бронзы. Пазаўчора ён прыбыў у Магістрат і, зайшоўшы ў кабінет лаўніка Мукасея, зняў каштоўнае футра вартасцю каля 2000 злотых і павесіў на вешалку ў кабінеце. Пасля невялікай размовы з лаўнікам Блашынскі пайшоў на трэці паверх, дзе працавала рэвізійная камісія.

Тым часам лаўнік Мукасей ненадоўга выйшаў з кабінету, ды, не прадчуваючы нічога кепскага, пакінуў дзверы адчыненымі. Як выявілася, за тую хвіліну ў кабінет зайшоў нейкі непрыстойны госць і, пабачыўшы, што нікога тут няма, зняў з вешалкі футра і сышоў з ім, нікім не заўважаны.

Спакойна прайшло некалькі гадзін працы рэвізійнай камісіі. Радны Блашынскі ізноў прыходзіць у кабінет лаўніка Мукасея і тут спыняецца як укопаны. Каштоўнага футра ўжо не было на вешалцы. У першы момант Блашынскі з дабрадушнай усмешкай звярнуўся да Мукасея, лічачы, што нехта з яго пажартаваў, ды схаваў футра. Але неўзабаве быў непрыемна здзіўлены. Пошукі футра не прынеслі вынікаў, яно прапала, як камень кінуты ў ваду. Было затрымана некалькі асоба па падазрэнні, але на след футра так і не выйшлі.

Смяротны вырак для шпіёна

25 і 26 лістапада ў Баранавічах Хуткі суд разглядаў справу шайкі шпіёнаў, якая была ліквідавана службай бяспекі ў гэтым месяцы і якая дзейнічала ў Стаўбцоўскім, Нясвіжскім і Баранавіцкім паветах. Пасля разгляду справы трыбунал вынес прысуд 7 шпіёнам: пакараць Нікіфара Цвірку, Мітрафана Казея, Яна Борыса, Мікалая Тараковіча, Анатоля Каціцкага, Яна Сараковіка і Аляксандра Скачко да смяротнага пакарання праз павешанне.

Абарона апратэставала пастанову і падала пану прэзідэнту Рэчы Паспалітай прашэнне аб змякчэнні пакарання.

Яшчэ адзін падсудны Маскалік уцёк у Расію. Некаторых асуджаных абвінавацілі ў шпіянажы з 1926 году. Згодна следства, яны прадалі ў CCCР планы чыгуначных станцый Баранавіч, Слоніма, Стаўбцоў, Гарадзеі, Пагарэльцаў і іншыя дадзеныя. Выйшлі на іх тады, калі яны самі прапанавалі польскай выведцы свае паслугі, абяцаючы прадаць савецкія дадзеныя. Аднак выявілася, што іх дакументы былі фальшывыя і сфабрыкаваныя савецкай разведкай. Прыпёртыя да сцяны, асуджаныя ва ўсім прызналіся. Усе яны – жанатыя (апошні абзац з газеты польскай сацыялістычнай партыі “Robotnik”).

28 лістапада

Як павесілі 7-х шпіёнаў у Баранавічах

Учора раніцай быў выкананы вырак Хуткага суду ў Баранавічах, які пакараў сем бальшавіцкіх шпіёнаў карай смерці праз павешанне. Прозвішчы пакараных былі змешчаны ў папярэднім нумары. Пасля выраку асуджаныя звярнуліся да пана прэзідэнта, аб змякчэнні пакарання, які такой ласкай не скарыстаўся. Таму 27 лістапада а 9.25 пачалася панурая экзекуцыя.

На месца прыбылі абодва пракуроры, праваслаўны святар Лапатынскі, начальнік турмы, намеснік каменданта паліцыі ды два ката. А менавіта – намеснік Маціюўскага (Стэфан Маціюўскі – першы афіцыйны кат у міжваеннай Польшчы) і яго памочнік. Іх прозвішчы наша рэдакцыя не даведалася. Усе згаданыя сабраліся на надворку турмы, дзе і адбылася экзекуцыя. Працягвалася яна да першай гадзіны па поўдні.

На надворку стаялі тры шыбеніцы, але вешалі толькі па двое асуджаных за раз. Іншыя ў гэты час сядзелі ў камерах. Першым пакаралі Борыса, які ўвесь час да канца шчыра маліўся. Усе асуджаныя таксама мелі магчымасць спавядацца, акрамя Цвіркі, які адмовіўся размаўляць са святаром. Паводзілі сябе асуджаныя агулам спакойна. Апошнім, ужо самотным, быў пакараны Казей, чыгуначнік з Баранавіч. Акт аб кары быў падпісаны а 14-й гадзіне. А 15-й гадзіне пакараных пахавалі.

Трэба адзначыць, што судовыя ўлады дазволілі сваякам асуджаных апошняе спатканне. Толькі раніцай, пасля прыезду катаў, з турмы вывелі асоб, што прыйшлі на спатканні.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1931. Газэты пра Баранавічы

Будынак вакзала Баранавічы Цэнтральныя. Здымак пачатку ХХ ст.

Kurjer Warszawski

2 ліпеня

Ляхавічы прызналі горадам

На падставе пастановы Рады міністраў мястэчка Ляхавічы ў Баранавіцкім павеце залічана да спісу гарадоў. Адначасова да новастворанай гарадской гімны Ляхавічы далучаны населены пункт Малая Лотва і чыгуначная станцыя Ведзьма. Гэткім чынам быў павялічаны абшар Ляхавічаў.

6 ліпеня

Пра бюджэт

З чатырохмесячным спазненнем гарадская Рада ўхваліла 4 ліпеня бюджэт Баранавічаў на 1931/32 гады. Так як большасць сябраў Рады складаюць жыхары горада габрэйскай нацыянальнасці, бюджэт з’яўляецца дэфіцытным і большым за магчымасці горада. Маем надзею, што павятовыя ўлады адмовяцца зацвярджаць гэты бюджэт як амаль нерэальны.

Nowy Przyjaciel Ludu

11 ліпеня

Засыпала зямлёю

Падчас чысткі студні на вуліцы Мінскай (цяпер Прытыцкага) трэснула адно з бетонных кольцаў. Зямля ссунулася і засыпала 18-гадовага Аляксандра Патоцкага, які знаходзіўся на дне студні. Больш за пяць гадзін рота 78 пяхотнага палка і мясцовая пажарная каманда спрабуюць адкапаць засыпаную студню. Пакуль што безвынікова (пазней было паведамленне, што Патоцкі загінуў).

Kurjer Wileński

16 ліпеня

Бура над баранавіцкім паветам

Над баранавіцкім паветам прайшла страшэнная бура з залевай. Ад удараў перуна згарэлі пяць гаспадарак у Навамышскай, Дараўскай і Гарадзішчанскай гмінах. Акрамя таго, віхор знёс стагі ў маёнтку Калдычэва, які належыць Томашу Шалевічу.

Górnoślązak pismo codzienne

30 ліпеня

Шалёны воўк

На тэрыторыі Моўчадскай гміны Баранавіцкага павета з’явіўся шалёны воўк, які пакусаў некалькі дзясяткаў быдла і коней. Падчас арганізаванай аблавы ваўка пашчасціла забіць. Пакусаныя жывёлы ізаляваныя, таксама праводзіцца дэзінфекцыя. Галава ваўка перасланая да Варшавы.

Robotnik ворган PPS (кампартыі Польшчы)

16 ліпеня

Кольскасць беспрацоўных

Паводле дадзеных дзяржаўных органаў, падчас сусветнага крызісу ў Польшчы, за апошні тыдзень на 11 ліпеня, было зарэгістравана 272 917 беспрацоўных. З іх толькі 84 899 атрымалі грашовую дапамогу. За тыдзень іх колькасць зменшылася на 3461.

На 11 ліпеня колькасць беспрацоўных складала: Сілезскае ваяводства – 59 388, Лодзь – 28 274, Саснавец – 21 040, Познань – 11 168, Вільня – 3451, Брэст – 3250, Гродна – 2678, Баранавічы – 906.

26 ліпеня

Загадкавы крадзёж на вакзале

Пры кантролі пасылак на вакзале «Баранавічы-Цэнтральныя», якія не выкупілі замоўцы, выявілася, што са скрыняў, высланых агенцтвам Merita з Варшавы, былі скрадзены рэчы.

Хітрыя злодзеі, каб не прыцягваць увагі, паклалі на месца скрадзенага тавару кавалкі шпалаў такой самай вагі.

Згодна з дакументамі ў адной скрыні знаходзіліся аўтамабільныя магнеты, высланыя на фірму А. Мерыжыцкага, а ў другой – аўтамабільныя запчасткі, высланыя на імя інжынера Пярацкага. Гэтыя скрыні былі высланы накладзеным плацяжом, адна на суму 6890 злотых, другая – 4262 злотых.

Паліцыя занялася гэтай справай і выявіла, што абодва адрасы фіктыўныя, ні фірмы А. Мерыжыцкага, ні інжынера Пярацкага няма ў Баранавічах.

Так як ніткі гэтай загадкавай гісторыі вядуць у Варшаву, адкуль выслалі скрыні, справу пераслалі да варшаўскіх следчых.

Dziennik Wileński

Футбол

7 ліпеня

«1 полк пяхоты легіянераў» (Вільня) – «Макабі» (Баранавічы) 12:0. Вынік найлепш адлюстроўвае ход гульні. Прабіццё 12 раз брамкі – гэта справа кампраментуючая. Вельмі добра гуляў Гадлеўскі з 1 п.п.л, які забіў амаль усе галы. Клас гульні быў слабы, з кепскай падрыхтоўкай каманды баранавіцкай «Макабі».

28 ліпеня

Ż.A.K.S (Вільня) – «Макабі» (Баранавічы) 3:0, тэхнічная параза. У сувязі з тым, што баранавіцкая «Макабі» не прыбыла на гульню, Ż.A.K.S атрымаў каштоўныя тры пункты.

«78 полк» (Баранавічы) – Lauda (Вільня) 3:0, тэхнічная параза. «Лаўда», якая павінна была гуляць у Баранавічах, спазнілася на цягнік і такім чынам, з-за сваёй непунктуальнасці, прайграла самай слабай камандзе.

Даваенная футбольная афіша Баранавічы – Пінск на ідзіш.

Polska Zbrojna

22 ліпеня

Футбол у Баранавічах

У мінулую нядзелю ў Баранавічах адбыўся кубкавы матч класа А Віленскай лігі паміж камандамі «78 полк» (Баранавічы) і «Макабі» (Баранавічы). Гульня скончылася з вынікам 2:2 пры перавазе ў матчы гульцоў «Макабі».

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Верасень 1933. Газэты пра Баранавічы

Баранавічы, 1928 год. Супрацоўнікі чыгункі каля кіёскаў з півам і напоямі.

Kurjer Nowogródzki 

7 верасня

2 авіякатастрофы пад Баранавічамі

У поўдзень 6 верасня па чарзе здзейснілі пасадку на аэрадром у Баранавічах (цяпер участак каля вул. Тэльмана, дзе знаходзіцца гандлёвы цэнтр “Радужны”) апараты, што прымаюць удзел у 5-м турыстычным конкурсе. Агулам села 15 самалётаў.

Самалёт RDW-4 кракаўскага аэраклубу з пілотам Салтыкоўскім і назіральнікам Кубчаком пасля старту ў далейшую дарогу трапілі ў катастрофу праз 6 км ад аэрадрому. Катастрофа адбылася з-за таго, што ў самалёта адарвала прапелер і рухавік. Пасля таго, як адарвала рухавік, самалёт праляцеў яшчэ 30 метраў, пасля чаго стаў падаць. У апошні момант лётчыкам пашчасціла выраўняць апарат. Дзякуючы гэтаму, яны атрымалі цяжкія траўмы, але пазбеглі смерці.

Другі самалёт – люблінскага аэраклубу – з пілотам Мартынюком і назіральнікам Кімелем трапіў у катастрофу каля станцыі Пагарэльцы.

Атрымаўшы паведамленне аб дзвух авіякатастрофах каля Баранавіч, стараста Нойгебаўэр пазваніў дырэктару чыгункі Фалькоўскаму, які затрымаў рух хуткага цягніка з Пагарэльцаў. Абодвух пілотаў гэтым цягніком прывезлі ў Баранавічы, дзе іх змясцілі ў міжкамунальны шпіталь.

Аматар музыкі

3 верасня з крамы фірмы “Record” у Баранавічах, на вуліцы Шаптыцкага, 40 (цяпер вул. Савецкая), невядомы злодзей скраў дарожны патэфон коштам 100 злотых.

8 верасня

Скарб

Падчас земляных работ на ўчастку дарогі Гарадзішча-Навагрудак знайшлі скарб. Каля вёскі Канюшоўшчына выкапалі старыя манеты Рэчы Паспалітай 17 і 18 ст. Не паведаміўшы нічога ўладам, частку манет работнікі падзялілі між сабой. Атрымалася забраць 24 манеты. Скарб цяпер захоўваецца ў паліцэйскім пастарунку ў мястэчку Гарадзішча.

Міністр Буткевіч у Баранавічах

Сёння (7 верасня) прыязджае ў Баранавічы міністр транспарту Буткевіч. Ён правядзе інспекцыю дарог, што будуюцца за кошт урада.

Начаваць пан міністр будзе ў Баранавічах. Сустракаць Буткевіча ужо выехаў баранавіцкі стараста Нойгебаўэр.

13 верасня

Авіякатастрофы – рэха здарэнняў падчас рэйсу

12 верасня пілот Жыгмунд Мартынюк і назіральнік Жыгмунд Кімель выехалі хуткім цягніком да Варшавы. Адтуль паедуць у Люблін. Іх самалёт ужо адправілі ў Люблін 11 верасня.

13 верасня выязджаюць з Баранавіч і два іншых лётчыка – пілот Ян Салтыкоўскі і назіральнік Марцін Кубчак. Так як Кубчак пачувае сябе не вельмі добра, дык едзе да Кракава пад наглядам санітара.

Іх самалёт адправілі ў Кракаў 11 верасня.

Пчалярскія курсы

18, 19, 20 верасня ў залі чыгуначнага клубу адбудуцца курсы пчаляроў. Лекцыі будуць пачынацца а 9.00.

14 верасня

Падкідыш

12 верасня а 14.35 у калідоры будынка станцыі Палонка было падкінута дзіцё мужчынскага полу. З немаўлём была картка, што тое нарадзілася 22 жніўня і не ахрышчанае.

Рыхтаваўся да зімы

12 верасня каля будынку гарадскога суда ў Баранавічах з воза Антона Шамета скралі кажух вартасцю 30 злотых. Крадзеж здзейсніў Аляксандр Плаўсюк, жыхар Баранавіч. Скрадзены кажух у яго забралі.

22 верасня

Бацькоўскі сход гімназіі імя Барбары Радзівіл

19 верасня ў будынку гімназіі адбыўся агульны сход бацькоў жаночай гімназіі. Кіраваць сходам сабраныя абралі жонку генерала – пані Скатніцкую, якая запрасіла да стала старшыню пана Глонбіка і доктара Карчынёву, сакратаром – пана Баневіча.

Напачатку лекцыю “Школа і выхаванне дзіцяці” прачытаў прафесар Вадэйка. Гэты рэферат са шматлікімі сапраўднымі прыкладамі быў выслуханы з вялікай увагай.

Пасля была складзена справаздача па дзейнасці за мінулы навучальны год. З яе вынікае, што не ўсе бацькі добрасумленна аплачваюць унёскі, якія летась складалі ўсяго 550 злотых. Нягледзячы на гэта, бацькоўскі камітэт, валодаючы значнай сумай, выдаткаваў яе на дапамогу ў харчаванні некаторых дзяцей і часткова на аплату за навучанне.

Справаздачу зацвердзілі аднагалосна.

Потым быў разгледжаны план на наступны навучальны год і абраныя класныя дэлегаты, з якіх стварылі Раду апекуноў. Яе сход адбудзецца ў бліжэйшыя дні, на сходзе абяруць сваё кіраўніцтва.

23 верасня

Новая спроба

Неаднаразова спрабавалі ў Баранавічах выдаваць тыднёвікі. Усе яны паступова ліквідаваліся, бо ў Баранавічах прадаюцца газеты варшаўскія і віленскія з мясцовымі навінамі.

Першы нумар новага тыднёвіка “Życie kresowe” выйшаў у Баранавічах 19 верасня. Пабачым, ці не напаткае яго лёс папярэднікаў.

30 верасня

Яму не шанцуе

У Валянціна Куракова 27 верасня а 15 гадзіне каля крамы на вуліцы Сенатарскай (цяпер Чырвонаармейская), скралі ровар маркі Brener вартасцю 100 злотых.

Адзначым, што летась у Куракова таксама скралі ровар.

Дыверсія ці дурны выбрык пастуха

25 верасня а 7 гадзіне раніцы падчас руху цягніка па вузкакалейцы з Вострава да Баранавіч машыніст Міхась Кіслач заўважыў на пераключэнні стрэлкі каля Мышанкі пакладзены паміж шынамі кавалак дрэва 57 см даўжынёй і 6 см таўшчынёй. Дрэва тое было спарахнелае.

Машыніст выдаліў перашкоду, з-за чаго вымушаны быў спыніць цягнік.

У той самы дзень а 5 раніцы цягнік, які ехаў па гэтай вузкакалейцы з Баранавіч у Востраў, каля той самай стрэлкі раструшчыў кавалак дрэва, пасля чаго прайшоў без пашкоджанняў. Агляд месца здарэння паказаў, што дрэва было двойчы пакладзена на рэйкі. Таму мы маем справу з дурнымі выбрыкамі пастухоў.

Знайшла месца

26 верасня каля станцыі Палонка невядомая маці пакінула сваю дачку ўзростам каля 1 года.

Запасліся на доўгі час

Ноччу на 22 верасня ў вёсцы Ятвезь гміны Вольна з незачыненай каморы Яна Валынца скралі 800 метраў вясковага палатна вартасцю 650 злотых.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1930. Газэты пра Баранавічы

Кандуктар і кіроўца баранавіцкага аўтобусу “Вакзал – Трэцякі”. Фота 1950 гадоў.

Życie Nowogródzkie

2 ліпеня

Забіў пярун

27 чэрвеня а 9-й раніцы на полі маёнтка Арабаўшчына (Сталовіцкай гміны) у час буры, падчас касьбы, быў забіты пяруном 21-гадовы жыхар вёскі Арабаўшчына Міхаіл Кухарчык, сын Міхаіла.

Да ўвагі ўлады

З правага боку вуліцы Міцкевіча (цяпер вул. Леніна) праз узлесак вядзе сцежка, якой карыстаюцца пераважна раварысты і жыхары калоніі чыноўнікаў. Насупраць дому старасты (цяпер кавярня каля Дома Культуры) выкапаныя ірвы, якія так замаскіраваныя, што пакуль нехта з праяджаючых на ровары не зваліцца (у лепшым выпадку) са свайго жалезнага каня, дагэтуль не заўважыць небяспекі. Штодня можна назіраць па некалькі такіх здарэнняў.

Але ёсць і іншыя небяспекі таго шляху. Сцежка, што ідзе праз лясок, уся ў выбоінах і каранях. З-за такога кораня некалькі дзён таму праязжаючы раварыст пляснуўся так аб зямлю, што потым ляжаў некалькі хвілін, не ўстане паварушыцца.

Звяртаем на гэта ўвагу кіраўнікоў гораду, каб хаця б упарадкавалі ірвы, бо невядома, дзеля чаго яны наогул там патрэбны.

3 ліпеня

Статут аб камунальным падатку на сабак (скарочана)

На падставе пастановы павятовага сейміка ў Баранавічах ад 1.03.1930 г., у Баранавіцкім павеце ўводзіцца падатак на сабак. Уладарамі сабак лічацца ўласнікі нерухомасці, дзе жыве жывёла, а ў арэндным жыллі – глава сям’і. Штогадовы падатак складае: на кожнага першага сабаку – 30 злотых; за кожнага другога – 40 злотых; за кожнага наступнага – 50 злотых (рэд.: пуд жыта ў той час каштаваў 2 злотых). Падатак сплочваецца ў красавіку адным плацяжом. Ад падатку вызваляюцца : шчанюкі да 8 тыдняў ад нараджэння; адзін сабака на ланцугу – для аховы гаспадаркі на хутарах і вёсках; два сабакі на ланцугу – для аховы аддалёных паселішчаў (фальваркі і калоніі); адзін паляўнічы сабака; сабакі на дзяржаўнай службе; сабакі, гаспадары якіх часова знаходзяцца ў вясковых гмінах (да 4 месяцаў); сабакі, выстаўленыя на продаж гандлярамі жывёлаў; сабакі, што належаць іншым дзяржавам. Павятовы аддзел мае права ў выключных выпадках вызваляць ад выплаты падатку на сабак. Нясплата падатку будзе карацца штрафам да 345,9 злотых.

Абвестка пра продаж 2 га зямлі каля ракі, пад будаўніцтва млына. Газета Życie Nowogrodzkie ад 30.07.1930.

4 ліпеня

Выстава кілімаў у Баранавічах

Ад 3 па 8 ліпеня ў будынку “Крэсовага клубу” на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) жыхаркі павету ладзяць выставу кілімаў і мастацкіх работ. Кілімы і іншыя экспанаты паходзяць з вядомай мастацкай майстэрні пані Грудзінскай у Познані. Такія кілімы ўжо знаходзяцца ў каралеўскім замку ў Варшаве і летняй рэзідэнцыі польскіх прэзідэнтаў. Дзякуючы таму, што пані Грудзінская мае шматлікія стасункі на Крэсах ўсходніх, атрымалася яе ўгаварыць паказаць мастацкія творы, што даюць магчымасць зарабляць шматлікім жанчынам, таксама і ў Баранавіцкім павеце. Выстава будзе працаваць у Баранавічах толькі тры дні. Кошт білетаў: 50 грошай для дарослых, 30 – для школьнай моладзі і 20 грошай для групавых экскурсій.

5 ліпеня

Скандальная бойка пажарных на пажары

30 чэрвеня ў Русінавічах (Мядзведзіцкай гімны) адбыўся вялікі пажар, падчас якога згарэла 15 гаспадарак. Як мы высветлілі, падчас пажару адбылася бойка паміж пажарнымі з Мядзведзічаў і Рачканоў. Ня гледзячы на заклікі мядзведзіцкага войта апамятацца, бойка трывала так доўга, пакуль не загарэлася ажно 15 гаспадарак. Падставай для канфлікту сталі аддаваныя супрацьпажарныя загады. Згарэлі 15 дамоў, 15 хлявоў, 2 адрыны са збожжам, а таксама 4 каровы, 16 авечак, 2 свінні і 8 парасят. Агульныя страты складаюць 100 000 злотых.

Забойства на вуліцы Кашаровай

2 ліпеня а 23.15 паліцэйскі Адольф Станчук, праходзячы вуліцай Кашаровай (вул. Міцкевіча), знайшоў непрытомнага мужчыну, які памёр па дарозе ў шпіталь. Па знойдзеным у нябожчыка дакументам выявілася, што гэта Ян Навіцкі, што пражываў у Баранавічах на вуліцы Горнай, 1 (цяпер Тарфяная). Следства выявіла, што Навіцкага пабілі 4 пьяныя мужчыны. Пры спатканні з Навіцкім, таксама пьяным, паміж імі распачалася сварка, а потым бойка, у выніку якой апошняга знайшлі непрытомным. У нябожчыка была падрапаная скура каля носа і апухлыя вочы. Па падазрэнні ў забойстве затрыманы Стэфан Грахоўскі, Табелёў, сяржант Вашкевіч і старэйшы сяржант Малыш з 78 палка пяхоты, што размешчаны ў Баранавічах.

Абвестка пра паказ фільма «SOS» у кінатэатры APOLLO. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

11 ліпеня

Забіла гарматным снарадам

8 ліпеня каля вёскі Дзераўная падчас вучэнняў 29 палка палявой артылерыі была забіта гарматным снарадам жыхарка вёскі Дзераўная, 14-гадовая Кацярына Пракаповіч, якая збірала абломкі снарадаў.

Адкрыццё рэгіянальнай выставы ў Баранавічах

Баранавічы перажылі ўчора сапраўдны выдатны дзень, калі ажыццявілася шматмесячная праца мноства людзей. На залітых сонцам вуліцах горада вісяць транспаранты, што запрашаюць да ўдзела ў выставе.

Тым часам ў залях Гарадской рады ўчора сабралася баранавіцкая эліта. Прысутнічаюць пан стараста Пжэпалкоўскі і бурмістр Мацкевіч. Заля, прыбраная зелянінай, пачынае запаўняцца запрошанымі асобамі, што прадстаўляюць розныя пласты грамадства. Ёсць прадстаўнікі шляхты, вайсковага камандвання, самакіравання, чыгункі, розных інстытутаў. Нарашце прыбыў генерал Гжмот-Скатніцкі.

Сярод прысутных мы бачым лідскага бурмістра Багаткоўскага. Рэгіянальны аркестр у трохі ўкраінізаваных строях, які складаецца з жыхароў вёскі Пашкоўцы, грае без перапынкаў простыя рэчы з багатага скарбу беларускай музыкі.

А 13.20 прыбывае з Навагрудка пан ваявода Бечковіч, пратэктар выставы, і распачынае мерапрыемства. Пачынае казаць стараста Пжэпалкоўскі, які ў працяглай прамове, насычанай верай у будучыню, ахарактарызаваў мэты выставы, значнасць і гістарычны далягляд. Прынамсі, ён адзначыў наступнае. Кола людзей добрай волі, на чале са старастам Пжэпалкоўскім, у сакавіку стварылі Рэгіянальны камітэт у Баранавічах, які ў хуткім часе распрацаваў манаграфічны раздел. Яго мэтай было стварэнне дакладнай манаграфіі Баранавіцкага павету, а найперш гістарычнага раздзелу. У гэты ж час ваяводскі камітэт падтрымкі народнага промыслу на чале з ваяводай Бечковічам ды Навагрудзкім краязнаўчым камітэтам пачаў падрыхтоўку да наведвання Міжнароднай выставы камунікацыі і турыстыкі ў Познані. І сама сабой з’явілася ідэя зладзіць выставу ў Баранавічах, на падставе якой можна было б пазней стварыць рэгіянальны музей.

З сабраных матэрыялаў з манаграфічнага і статыстычнага раздзелаў ужо цяпер можна чэрпаць поўнымі гарсцямі бясцэнныя гістарычныя веды. Акрамя таго, выстава мае важнае гандлёвае значэнне, бо знаёміць прыезжых і тутэйшых людзей з прамысловасцю Баранавіцкага павета. Дарэчы, народны промысел выйшаў са сціплых рамак хатніх патрэбаў і задавальняе мастацкія патрэбы, што спалі ў людскіх душах. На заканчэнне прамовы стараста Пжэпалкоўскі выкрыкнуў удзячныя словы ў гонар прэзідэнта Рэчы Паспалітай і маршалка Пілсудскага.

Наступным узяў слова бурмістр Мацкевіч, які падкрэсліў значэнне выставы для Баранавіч. Ён сцвярджае, што такая выстава будзе мастом паміж горадам і вёскай. Адзначае між іншым ролю ваяводы Бечковіча, якія падтрымлівае любыя праявы рэгіянальнага руху. У заканчэнні прамовы Мацкевіч выкрыкнуў удзячныя словы ў гонар пана ваяводы.

Пасля выступіў натарыус Даноўскі, кіраўнік Польская Маці Школьнай і Камітэту выставы. Ён падкрэсліў значнасць рэгіянальнага руху, які праз веды пра бліжэйшыя ваколіцы вучыць любіць увесь край. Такім недасяжным прыкладам рэгіянальнай літаратуры для нас з’яўляецца Адам Міцкевіч, вялікі сын гэтай зямлі. Падкрэсліваючы нязломную энергію старасты Пжэпалкоўскага, Даноўскі выказаў яму словы падзякі.

Напрыканцы ваявода Мацкевіч у кароткай, але моцнай прамове дадаў імпэту арганізатарам выставы, зычачы ім далейшага поспеху. Баранавічы – гэта вельмі малады горад, але яго ваколіцы маюць вялікую гістарычную спадчыну. Кожная такая выстава мае значэнне не толькі для свайго рэгіёну, але і для ваяводства і ўсіх Усходніх Зямель.

Потым пан ваявода ў таварыстве запрошаных гасцей падаўся ў будынак гімназіі, дзе знаходзілася выстава. Тут прафесар Пазняк палымяна расказаў аб выставе, пасля чаго ваявода накіраваўся яе глядзець. Перад будынкам хор з Новай Мышы праспяваў колькі песен. Пасля наведвання выставы, якую мы апішам ў наступных нумарах, госці пайшлі абедаць у сад Клубу паляўнічых. Гэтак адбылася такая мілая і рэдкая ўрачыстасць адкрыцця рэгіянальнай выставы ў Баранавічах.

15 ліпеня

Чыгуначная катастрофа пад Будамі

11 ліпеня а 1.10 цягнік Лунінец-Баранавічы каля станцыі Буды наехаў на пераязджаючую праз рэйкі фурманку. У выніку быў забіты конь Ямільяна Козела, жыхара вёскі Вялікая Лотва. Машыністы пасля першай дапамогі завезлі самога Козела тым самым цягніком у баранавіцкі шпіталь.

Абвестка пра продаж амерыканскіх касілак для жніва. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

20 ліпеня

Працэс за права ўласнасці на землі мястэчка Баранавічы

Гучны цывільны судовы працэс, у якім разглядаецца права ўласнасці земляў, на якіх знаходзяцца Баранавічы, пачынаецца ў Навагрудскім акруговым судзе. Як вядома, большая частка земляў цяпер належыць Марыі Гурскай (дачкі Яна Развадоўскага, заснавальніка Баранавіч). Супраць яе выступае шафёр з Парыжу Маркевіч і іншыя пазоўнікі.

Працэс выклікаў вялікую цікавасць, як з-за вялікай вартасці аб’екту, так і з-за асобаў, якія судзяцца. Ён закранае вядомую ў Польшчы радзіну графаў Развадоўскіх, якія валодаюць сваёй маёмасцю на падставе дакументаў, выдадзеных ім у часы Расійскай імперыі.

Стральба

На полі паселішча Марысін (Молчадзкай гміны) 17 ліпеня падчас спрэчкі з-за кашэння жыта жыхар таго паселішча Андрэй Варона зрабіў 5 стрэлаў з рэвальверу ў бок Міхаіла Шалкевіча і Юзіка Ёўшы. У выніку Шалквіч быў лёгка паранены ў правы бок. Варона пасля стральбы збег у невядомым накірунку. За ўцекачом арганізавана пагоня.  

23 ліпеня

Наступствы буры ў Баранавіцкім павеце

19 ліпеня а 14 гадзіне праз павет прайшла бура з пярунамі, якая нанесла наступныя страты: у вёсцы Падлясейкі, Вольнаўская гміны, пасля ўдара маланкі згарэў хлеў вартасцю 500 злотых, у маёнтку Перхавічы, Моўчадзкай гміны, пярун ударыў у кароўнік, дзе на той час былі Міхась Захарка, Марцін Хворык і Уладзіслаў Зерман (жыхары в. Вярхлессе). Два першых былі забітыя на месцы, а Зерман быў паранены ў ногі, але цяпер яго жыццю нічога не пагражае. У цагельні ў Новым Двары, Новамышскай гміны, пярун ударыў у комін, адкуль патрапіў пад дах і паразіў двух работнікаў: Тэадора Афіжынскага, жыхара Лясной, і Уладзіслава Цярэшка, жыхара Ляхавіч, якія пасля таго як апрытомнелі, былі адвезеныя ў баранавіцкі шпіталь. 

24 ліпеня

Музею быць

Мы даведаліся, што ў Баранавічах магістрат і Гарадская рада рэальна дапамогуць Рэгіянальнаму камітэту ў стварэнні Рэгіянальнага музея. У бюджэце, аднагалосна ўхваленым магістратам і радай, на Гарадскі музей фігуруе сума ў 1500 злотых (субсідыя ў памеры 5000 злотых абяцана гораду на гэту мэту Лорэнцам, кіраўніком фонду дапамогі народнай культуры).

26 ліпеня

Ліквідацыя страйку на будоўлі аэрадрому

Страйк, што выбухнуў тыдзень таму сярод работнікаў, што працуюць на будаўніцтве аэрадрому LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны. Аэродром LOPP знаходзіўся паміж сучаснымі уліцамі Тельмана і Першукевича) у Баранавічах – ліквідаваны. Работнікі прыступілі да працы на ранейшых умовах.

Рэйтан замест Ляхавіч

Грамадства, жадаючы ўшанаваць памяць Тадэвуша Рэйтана, унесла ўладам прапанову пераназваць станцыю Ляхавічы на Рэйтанава, а станцыю Ведзьма – на Ляхавічы. Спадзяемся, адміністрацыя прыхільна паставіцца да гэтай ініцыятывы.

Абвестка аб продажы механічных прыладаў. Газета Życie Nowogrodzkie ад 20.07.1930.

30 ліпеня

Абрабавалі жабрака

28.06 у паліцэйскі пастарунак у Малахоўцах звярнуўся Канстанцін Гранічны, 19-гадовы сляпы жабрак, які расказаў, што 27 ліпеня паміж вёскамі Багушы і Гайкаўцы на яго напаў невядомы і абрабаваў. Злачынца адабраў 100 злотых у манетах і банкнотах, а таксама асабістае пасведчанне жабрака, выданае Косаўскім стараствам.

Будоўля помніку паўстанцам 1863 году

Пад Мілавідамі ёсць магіла забітых у 1863 годзе паўстанцаў, а побач – магіла загінуўшых маскалей. Маскалі паставілі сваім прыгожы помнік, затое магіла паўстанцаў была дагэтуль занядбаная.

Думка аб пабудове помніка даўно існавала ў баранавіцкім старастве, але неяк не клеілася, пакуль цяперашні стараста Пжэпалкоўскі не паставіў гэтую справу на рэальныя рэйкі.

Як мы даведаліся, ужо існуе зацверджаны праект помніку і ён будзе вельмі эфектны: чатыры калоны з крыжам у сярэдзіне, а пад помнікам, у металічнай труне – прах паўстанцаў. Будаўніцтва помніку павінна пачацца яшчэ сёлета. 

Кіно з гукам

Кінатэатр Apollo у Баранавічах будзе перабудаваны пад гукавое кіно. Акрамя яго ўжо ў бліжэйшыя дні пачнецца паказ кіно з гукам у залі пажарнай каманды. Кіраўніцтва Публічных работ дае дазвол на паказ гукавога кіно, пасля некаторых пераробак у памяшканні пажарнікаў.

Такім чынам хутка будзем мець адразу два кінатэатры з гукам, што прывядзе да канкурэнцыі і, магчыма, паляпшення ўмоваў прагляду фільмаў.

Новыя жыдоўскія выданні

Хутка з’явіцца ў Баранавічах новы жыдоўскі тыднёвік пад назвай “Nasza trybuna” пад кіраўніцтвам раднага Л. Вараб’ёўскага, пры супрацы І. Курынца. Гэта будзе рэгіянальнае выданне.

Як стала вядома, пэўная група жыдоў таксама плануе выдаваць “Baranowiczer Woch”, першы нумар якога павінен выйсці ў аўторак 3 жніўня. Як на Баранавічы, гэта надзвычайны ўраджай на газеты ў гэтым “агурэчным сезоне”.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1930. Газэты пра Баранавічы

Будынак вакзала Баранавічы Цэнтральныя. Здымак пачатку ХХ ст.

Życie Nowogródzkie

1 лютага

Як баранавіцкая інтэлігенцыя змагаецца з кніжным голадам?

Група баранавіцкай інтэлігенцыі на свае сродкі стварыла вадроўную бібліятэку. Пакуль яна складаецца з добрых кніжак і нават каштоўных, але толькі белетрыстыкі. Верагодна, у хуткім часе і сур’ёзныя кнігі прыйдуць да чытача.

2 лютага

У Баранавічах за шпіёнства асудзілі бандыта Берташа

Вядомы на працягу некалькіх год у наваградскім ваяводстве бандыт Берташ некалькі дзён таму быў асуджаны за забойства на пажыццёвы тэрмін. А 1 лютага ён ізноў з’явіўся перад акруговым судом на выязной сесіі ў Баранавічах. Гэтым разам яго абвінавачвалі ў шпіёнстве на карысць адной з суседніх краін. Бандыт Берташ быў асуджаны па гэтай справе на 20 год турмы з узмоцненым рэжымам.

18 лютага

Ці не зашмат?

За мінулы тыдзень мелі мы ажно 11 дробных крадзяжоў у горадзе. Гэта досыць паказальная лічба, якая можа сведчыць, што маем дачыненне з арганізаванай шайкай злодзеяў.

У абароне спажыўцоў

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхароў горада Баранавічы Юліяна Замбрыцкага і Канстанціна Прыступу, якія купілі і закансервавалі для продажу вялікую колькасць свініны з чарвямі, шкоднымі для здароўя.

Сумленны працаўнік

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхара Баранавіч Мотэля Палонскага, які быў супрацоўнікам аб’яднання купцоў у Баранавічах і скраў на офісе з шуфлядкі каля 700 злотых. Людзі, якія ведаюць Матэльку, кажуць, што пачаў ён заглядаць да чужых шуфляд, не маючы яшчэ і дваццаці гадоў. 

19 лютага

Узарваўся запал ад гранаты

У Баранавічах пры вуліцы Каляёвай працуе вайсковая крама пана Грыншпата. Калі работніца Вераніка Міхалкевіч наводзіла там парадак, у яе руках узарваўся запал ад ручной гранаты. Міхалкевіч атрымала пашкоджанне рук і вока.

Рабунак на дарозе Дзераўная – Моўчадзь

18 лютага каля вёскі Высоцк невядомы бандыт, у вайсковай форме і з карабінам, напаў на Казакевіча, жыхара вёскі Серабрышча. Паміж бандытам і Казакевічам адбылася бойка, падчас якой бандыт зрабіў два стрэлы, але прамазаў. Пасля беспаспяховай бойкі Казакевіч параніў нажом бандыта ў плячо і той уцёк у лес, кінуўшы на дарозе карабін. Паліцыя зладзіла пагоню.

Шпіён ці ахвяра непаразумення

На станцыі Баранавічы затрымалі маладога чалавека, які чакаў цягніка на Слонім. Высветлілася, што гэта Ян Ласевіч, жыхар Слонімскага павета. У снежні мінулага года ён перайшоў граніцу да СССР, дзе яго затрымалі і пасадзілі ў турму ў Койданаве. Праз некалькі дзён яго выпусцілі і выслалі назад у Польшчу. Перакрочыўшы граніцу, Ласевіч пешкі прайшоў да Сталбцоў, адтуль падаўся да Гарадзеі, дзе сеў на цягнік і прыехаў у Баранавічы. У Баранавічах чакаў цягніка да Слоніма, але яго арыштавалі. Ласевіч сцвярджае, што пераходзіў граніцу з намерам застацца ў СССР, дзе мае дзвюх цётак. Зараз праходзіць праверка, з мэтай выявіць, ці словы Лаевіча праўда.

Абвестка пра пракат новага фільма “З дня на дзень”, размешчанага ў газеце “Zycie Nowogródzkie”

Гаспадарка ў Баранавічах

Інтэрв’ю з віцэ-бурмістрам інжынерам Аронам Віннікам

Наш горад, які развіваецца з надзвычайнай хуткасцю, мае яшчэ шмат балячак. Каб бліжэй праінфармаваць грамадскасць пра будучыя намеры магістрата, падаўся ваш карэспандэнт да віцэ-бурмістра пана інжынера Віннікаv. Атрымалася наступная размова:

– Маленькае інтэрв’ю, пане бурмістру, – пачынаю я. – Якія інвестыцыі магістрат плануе ажыццявіць сёлета?

– Перадусім скончыць будаўніцтва пачатковай школы і здаць яе да пачатку навучальнага года.

– А адкуль грошы?

– Цяпер маем 50000 злотых на гэтыя мэты, давядзецца ўзяць крэдыт 150000 злотых і, акрамя таго, атрымаем фінансаванне ад куратараў школьнай акругі.

Далейшы клопат магістрата – перабрукаванне і брукаванне вуліц. На гэта патрабуецца каля 75 тысяч злотых. Запланавана забрукаваць усе вуліцы ад Шаптыцкага (цяпер Савецкая) да Грабаўскай (цяпер Куйбышава).

Акрамя таго, плануемы ўпарадкаваць гарадскі парк – акультурыць алеі, усталяваць лавы, высадзіць кветнікі і г.д. Таксама зоймемся скверам каля вуліцы Міцкевіча і Польскага банка (цяпер раён бульвара Хейнала). А далей перапрацаваць план развіцця горада.

– А як магістрат плануе развязаць праблему асвятлення горада?

– Ужо цяпер прыступілі мы да замены электрычнага дроту на медны, падводзім яго да спажыўцоў. Гарадское асвятленне будзе шырэйшым за кошт павелічэння колькасці лямпачак у лямпах і ўстаноўкі новых светлавых кропак пераважна на перыферыі.

Балячкі нашага асвятлення ў тым, што горад не мае сваёй электрастанцыі і карыстаецца той, што належыць чыгунцы. І хаця яна больш-менш неяк працуе, але часта святла не бывае, яно міргае, гасне і электрычнасці не хапае. Таму магістрат плануе звярнуцца да кіраўніцтва чыгункі ў Вільні з просьбай павялічыць магутнасць машын і збалансавання падачы электрычнасці.

– А ўласная электрастанцыя?

– Гэта ў будучым, бо цяперашні кантракт дзейнічае для нас яшчэ тры гады.

– Ці займаецца магістрат вельмі актуальнай справай мадэрнізацыі гарадской бойні і якія мае ў гэтым цяжкасці?

– Пачну з цяжкасцяў. Цяжкі фінансавы стан усёй краіны не дазваляе сёлета скончыць работы. Для гэтага патрэбна больш за 300 тысяч злотых. Але мы амаль дамовіліся на атрыманне крэдыту на вельмі выгадных умовах. Калі гэта адбудзецца, напрыканцы года бойня можа быць здадзена ў карыстанне.

– Ці не збіраліся вы заняцца пабудовай прыстойных кіёскаў, бо існуючыя псуюць выгляд горада?

– Пытанне будаўніцтва кіёскаў было вырашана на пасяджэнні магістрата і зараз знаходзіцца ў тэхнічнай камісіі для разгляду і накіравання ў гарадскую раду.

– Як магістрат збіраецца развязаць праблему гарадскога тэатра? Ці не бачыць магчымасці пабудовы хаця б прыстойнага гарадскога кінатэатра?

– Магістрат разумее, што гэта справа важная і патрэбная, бо мы самі найбольш за іншых адчуваем адсутнасць. Але наш горад вельмі малады і мае намнога больш значных праблем для вырашэння.  

– Як магістрат вырашае гарачае пытанне ў справе пабудовы школ?

– Цяпер, як я ўжо раней адзначыў, мы маем будынак для дзвюх школ. На будучыню запланавана пабудова цэлай сеткі пачатковых школ, але ўсё залежыць ад фінансаў горада.

– На якім этапе цяпер падрыхтоўка бюджэту?

– Бюджэт горада распрацаваны магістратам і цяпер знаходзіцца на ўзгаджэнні розных камісій. Але ёсць надзея, што да 1 красавіка будзе зацверджаны ўладамі.

– Яшчэ адно пытанне, пане віцэ-бурмістру, як магістрат удзельнічае ў будаўніцтве аэрадрома LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны).

– У магістраце разумеюць, што аэрадром вельмі важны для будучага развіцця горада, таму мы будзем дапамагаць у яго пабудове. Гэта падцвярджае і прызначэнне значных сродкаў у бюджэце. Праз пабудову аэрадрома Баранавічы, якія знаходзяцца на шляху паміж Захадам і Усходам і з’яўляюцца найвялікшым гадлёвым горадам на Усходніх Крэсах, нас чакаюць яшчэ большыя магчымасці развіцця.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Кастрычнік 1929. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая). Краявід у бок сучаснай плошчы. Міжваенная польская паштоўка.

Życie Nowogródzkie

19 кастрычніка

Аддзел польскага банка ў Баранавічах

Як мы даведаліся, Банк Польскі ў бліжэйшы час створыць у Баранавічах свой правінцыйны аддзел. Гэты крок банка тлумачыцца той акалічнасцю, што Баранавічы набываюць усё большую значнасць у гаспадарцы Польшчы.

14 кастрычніка

Кіроўцу забіла токам

13 кастрычніка падчас павароту аўтобуса «Баранавічы-Моўчадзь» ровар, што ляжаў на даху машыны, зачапіўся за электрычны дрот. Кіроўца аўтобуса Шэўчык, жадаючы адчапіць ровар, схапіўся за дрот і атрымаў смяротны электрычны удар. Няшчасны кіроўца асіраціў жонку і двух дзяцей. Пасля такога трагічнага выпадку хацелася б спытаць, ці ўсё ў парадку ў мясцовым Магістраце, які церпіць занадта нізка спушчаныя электрычныя кабелі.

Атака на Баранавічы

Ужо за дзень да пачатку вучэнняў жыхары горада горача абмярковаўлі, ці праўда, што заўтра будуць пускаць газ. Інтэлігенцыя ўсміхалася і жартавала з начальнікаў штаба і камандзіраў, але тыя працягвалі сабе працаваць, каб усё добра было падрыхтавана.

10 кастрычніка, а 8-й гадзіне, у галоўным штабе ў кінатэатары Apollo (цяпер пляц паміж гатэлямі «Марыінскі» і «Гарызонт». – Рэд.) камандзіры, інструктары і медыкі атрымалі апошнія загады, пасля чаго разам з тэхнічнымі памочнікамі падаліся на свае пункты. А 10-й гадзіне было ўсё ў гатова. Сувязь, палявыя тэлефоны, санітаркі, харцэры і г.д. – усё пачало віраваць.

Імчыць па горадзе аўто цывільнага каменданта, які ў атачэнні цывільных ад’ютантаў аб’язджае пункты: Шаптыцкага (цяпер Савецкая), Макабі (яўрэйскі спартовы клуб у Польшчы) і кірмаш (цяпер на гэтым месцы збудаваны раддом). Камендант сочыць за падзеямі і моцна задаволены тым, як працуюць яго падначаленыя.

А 11-й гадзіне з’яўляюцца аэрапланы, якія пускаюць газ. Людзі плачуць – можа, за ўсе свае ранейшыя грахі выліваюць пакутніцкія слёзы. Кірмаш – самы складаны ўчастак. Прамову каменданта аб «пачатку атакі на горад» тут слухае прынамсі 2000 чалавек. Пачынаецца ратаванне пацярпелых ад газавай атакі. Дапамогу на месцы атрымліваюць 40 легкапацярпелых добраахвотнікаў, што згадзіліся гуляць такую ролю падчас вучэнняў. Адной пацыентцы з-за моцнага атручвання газам патрабуецца дастаўка ў шпіталь.

Па палудні ў Баранавічы з боку, адкуль не чакаўся напад, улятае «варожая» кавалерыя ў чорных масках і трыўмфальна захоплівае гарадскую артылерыю. Пяхота, якая павінна абараняць горад з іншага боку, злосна тупае па Слонімскаму шасэ ў накірунку горада, павярнуўшы сваё аблічча разам з нагамі да Баранавіч.

Так як пяхота заўсёды пяхота, а бліскучыя штыкі больш трывалыя за конскія хвасты, войска рушыць усім размахам на «чорныя маскі», якія ў страху пачынаюць адыходзіць, засланяючыся дымам. Час ад часу чуваць стрэлы і лёгкія хмаркі з’яўляюцца ў небе.

Вясёлымі, мілымі і вельмі карыснымі былі гэтыя гадзіны як для войска, так і для цывільнага насельніцтва. Усе прайшло спраўна. Усе задаволеныя. Супрацьгазавая абарона таксама паказала сябе на вышыні дзякуючы высілкам войска і ўладаў LOPP (Ліга паветранай і супрацьгазавай абароны), а таксама ўсіх удзельнікаў гэтых вучэнняў.

Пасля заканчэння адбылося супольнае фатаграфаванне з гасцямі-лётчыкамі, каля помніка Невядомаму салдату (цяпер на месцы помніка клумба насупраць гатэля «Гарызонт». – Рэд.).

24 кастрычніка

Пераеханы аўтобусам

Аўтобус, які курсуе паміж Баранавічамі і Гарадзішчам, пераехаў Адама Панцэвіча, жыхара вёскі Мікулічы. Пацярпелага адвезлі ў гарадскі шпіталь, дзе дактары канстатавалі пералом нагі ў раёне сцягна.

Аматары патэфона

Да музычнай крамы пана Герца Цырынскага на вул. Шаптыцкага (цяпер Савецкая) 18 кастрычніка зайшлі два чалавекі і папрасілі паказаць мандаліну. Спрытнюгі доўга разглядалі розныя мандаліны, не могучы абраць нейкі пэўны інструмент. Гаспадар быў заняты іншымі кліентамі. Толькі праз некалькі хвілін, пасля выхаду з крамы вышэйзгаданых «кліентаў», пан Герц заўважыў адсутнасць швейцарскага патэфона коштам 140 злотых. Пагоня за злодзеямі не прынесла выніку.

26 кастрычніка

Крадзеж ровара

Пан Мацей Шукала пакінуў на падворку дома №2 па вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая) ровар фірмы Dürkopp рэг. №324, коштам 150 злотых. Якое ж было расчараванне гаспадара, калі ён не знайшоў ровар пазней на падворку. Пешкам падаўся пан Шукала да паліцыі, каб паведаміць аб крадзяжы. Паліцыя ўжо ўзяла след злодзея-раварыста.

Польскія харцэжы і чальцы Чырвонага крыжа каля будынка былога Акцызнага ўпраўлення. Са збораў Руслана РАВЯКІ

28 кастрычніка

Харцэрства ў Баранавічах

Харцэры ў Баранавічах падзеленыя на тры дружыны. Першая дружына існуе ў дзвюх гімназіях: дзяржаўнай імя Рэйтана і прыватнай пані Шуліцкай; другая ахоплівае сярэдне-спецыяльныя установы: тэхнічную і гандлёвыя школы; трэцяя – усе пачатковыя школы. Акрамя таго, самыя малодшыя харцэры групуюцца ў дружыне «ваўчанят». Да нядаўняга часу баранавіцкія дружыны належалі да брэсцкай харугвы, а з нядаўняга часу перайшлі да віленскай харугвы, пасля чаго ў горадзе пачаўся значны рост арганізацыі і яе працы. Да ўзмацнення становішча харцэрства ў мясцовым грамадстве ў значнай ступені прычыніўся камандзір атрада настаўнік пан Матыяшук, які з дэвізам «не колькасць, а якасць» узяўся за энергічную работу ў дружынах. Дзякуючы яму, хаця колькасць харцэраў у трох дружынах не такая і вялікая – каля 70 асобаў, з пункту погляду выканаўства, дысцыпліны а таксама вартасці маральнай і фізічнай іх можна параўнаць нават са сталічным харцэрствам.

Першым важным выступам харцэраў была дапамога ў супрацьгазавай абароне падчас авіягазавай атакі на Баранавічы (маюцца на ўвазе вучэнні, апісаныя вышэй. – Рэд.). Харцэрства фактычна паказала, што не толькі ўмее з фантазіяй насіць мундзір харцэрскі і разбіраць намёты на прыгарадных падарожжах, але, можа, у разе патрэбы годна дапамагае сваім блізкім.

Таму зычым харцарству і яго камандзірам далейшей плённай працы да дапамогі грамадскасці і папулярызацыі 10 сваіх харцэрскіх запаветаў.

31 кастрычніка

З нажом на рынак

На Канстанціна Малевіча, жыхара вёскі Анісімовічы Навамыскай гміны, напаў 28 кастрычніка, а 19-й гадзіне, яго супернік Спірыдон. Ён ударыў Малевіча нажом у правае сцягно, а таксама дубінай некалькі разоў па галаве. Пацярпелы знаходзіцца ў амбулаторыі гарадской бальніцы. Паліцыя шукае злачынцу.

Цяжкія пашкоджанні цела

28 кастрычніка жыхары вёскі Шпакоўцы Захар Раманка і Мікалай Савіч вярталіся з Новай Мышы дадому. Раптам, невядома адкуль, на дарогу выйшла банда сялян з Цюхнавіч на чале з Ваўком, жыхаром той самай вёскі. Яны пачалі жорстка здеквацца з Раманкі, потым ударылі яго па галаве сякерай. Савіча, які абараняў суседа, білі палкамі і таксама сякерай па галаве. Цяжка параненага Раманку павезлі ў бальніцу, Савіч лечыцца дома. Хаўруснікаў з банды затрымалі і перадалі ў распараджэнне следчага суддзі.

Рэклама ў газеце Zycie nowogrodskie.

Злодзей эмігрант у хаўрусе з мясцовым перакупшчыкам

15 кастрычніка абакралі кватэру пані Турэцкай па адрасе вуліца Каляёвая, 44 (цяпер Вільчкоўскага). Скралі жаночы і мужчынскі гардэроб на суму 2000 злотых. Адважны наш камісарыят паліцыі шмат працаваў, каб разгадаць загадку крадзяжу. Расследаванне і ператрус далі выдатныя вынікі. Учора былі затрыманыя эмігрант з Расіі Іваноў і «тутэйшы» перакупшчык скрадзенага Кіцун, у якога знайшлі ўвесь гардэроб. Пані Турэцкая на сёмым небе ад шчасця, а няўдзячны эмігрант-злодзей разам са сваім калегам сядзяць за кратамі.

Пажары

27 кастрычніка, а 23-й гадзіне, у вёсцы Мілавіды пачаўся пажар у гаспадарцы Аляксандра Брончыка. Полымя ахапіла дом разам з хлявом і гумном, дзе захоўваўся сёлетні ўраджай. Моцна абгарэлі конь і карова. З людзей ніхто не пацярпеў. Гаспадар падлічыў страты ў 850 злотых. Будынкі былі застрахаваныя на 2000 злотых. Прычына пажару не выяўлена. Расследаванне праводзяць паліцэйскія з пастарунка ў Мілавідах.

Nasz przyjaciel

4 кастрычніка

Былы вайсковец хоча змагацца, абараняючы жыдоў у Палестыне

Пан Раман Мушчак, інструктар асацыяцыі «Стралец» у Баранавічах, напісаў ліст да Саюза Жыдоў:

«Я гатовы ў любы момант паехаць з вамі ў Палестыну і змагацца за свабоду з тымі, хто змагаўся разам з намі за свабоду Рэчы Паспалітай. Як былы унтэр-афіцэр польскай арміі і інструктар стралковай асацыяцыі, я мог бы быць вельмі карысным і патрэбным у вашых шэрагах. Калі ласка, вазьміце мяне ў свае шэрагі, я гатовы ахвяраваць жыццём за вашу свабоду. Р. Мушчак».

На жаль, жыды пагардліва адмовілі шчырым намерам прапанаванай дапомагі з боку пана Р. Мушчака.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Ліпень 1939. Газэты пра Баранавічы

Парад на вуліцы Савецкай. 1950-я гады. Ззаду відаць будынак “Кулінарыі”. Фота: архіў Руслана Равякі

Kurjer Wileński wraz z Kurjerem Wileńsko-Nowogródzkim

7 ліпеня

Прыехаў цырк

У Баранавічы прыехаў цырк Станеўскіх, які разбіў свае намёты на вуліцы Шаптыцкага, каля Польскага банка (цяпер вул. Савецкая, каля Нацыянальнага банка). Цырк дасць тры прадстаўленні: у пятніцу, суботу і нядзелю. Пачатак пасляабедзеннага прадстаўлення ў 16.30, вечаровага – у 20.30.

Злодзей з тэмпераментам

Уночы злодзей улез у кватэру Якуба Хаймовіча на вул. Уланская, 71 (цяпер Піянерская), дзе пабіў членаў сям’і і збег праз акно. Цяпер паліцыя затрымала небяспечнага рабаўніка і злодзея Эдварда Казіміра Міклюса, жыхара Чэнстахова. Ён два тыдні хаваўся ў падгайніку каля Баранавіч. Падчас арышту Міклюс кінуўся на паліцыянтаў з нажом, але быў абясшкоджаны. Па дарозе ў пастарунак злодзей спрабаваў уцячы, кусаў і біў паліцэйскіх. Падчас зняволення Міклюс змог перахітрыць вартавога і ўцячы, але праз гадзіну яго затрымалі каля Свяцілавіч. Міклюс выканаў у Баранавічах шэраг узломаў з крадзяжамі. Частку крадзенага паліцыя знайшла ў сястры злодзея – Валянціны Міклюс, якая жыве на вул. Нарутовіча, 152 (цяпер Камсамольская).

11 ліпеня

Госці з Амерыкі ў Баранавічах

Як мы даведаліся, сёлета з 17 па 22.VII Баранавічы і ўся Наваградчына будзе прымаць знакамітых гасцей з ЗША. Прыедуць прафесар Колеман з жонкай, выкладчык польскай мовы ў Калумбійскім універсітэце ў Нью-Йорку, яго будзе суправаджаць упаўнаважаны міністр Польшчы ў Амерыцы, пан Грабоўскі. Колеманы з’яўляюцца гасцямі Польскага інстытута міжнароднага супрацоўніцтва і запрошаныя ў Польшчу Міністэрствам замежных спраў. Пасля аднадзённага знаходжання ў Баранавічах госці паедуць “шляхам Міцкевіча” ў падарожжа па Наваградчыне, дзе наведаюць усе помнікі і памятныя мясціны, звязаныя з жыццём і творчасцю славутага паэта

Эпілог крывавай бойкі ў в. Забалацце Навамышскай гміны

У гэтыя дні дайшло да крывавай расправы падчас сваркі паміж Канстанцінам Емяльянчыкам з Канстанцінам і Мартай Чатыкай. Падчас бойкі ў ход пайшлі вілы і калы. У выніку Канстанцін Емяльянчык быў моцна збіты і прывезены у шпіталь у Баранавічах.

Пажар на Кашаравай вуліцы

На вуліцы Кашаравай (цяпер участак вул. Леніна, паміж Барысаўскай і Вакзальным праездам) разгарэўся пажар у будзе, што належыць Фейге Шмуклер і дзе знаходзілася сталярская майстэрня Вацлава Капалкі. Пажар узнік па віне ўласніка майстэрні. Сам Капалка атрымаў лёгкія пашкоджанні. Страты з-за пажару склалі калія 500 злотых.

18 ліпеня

Дэманстрацыя на гадавіну Грунвальдскай бітвы

Жыхары Баранавіч 15 ліпеня разам з усёй Польшчай адзначылі акт гістарычнай перамогі польскіх і літоўскіх войскаў каля Грунвальда. У дэманстрацыйным шэсці па вуліцах горада да помніка Невядомаму жаўнеру прынялі ўдзел усе грамадскія аб’яднанні і ваенныя фарміраванні.  З прамовай выступіў Р. Гарашкевіч.

У Баранавічах няма свайго пляжа

Гарадская рада яшчэ зімой разглядала магчымасць стварэння штучнага вадаёму ў межах горада, дзе маглі б адпачываць жыхары горада. Праект, на жаль, застаўся ў марах, і зноў летні сезон ні на крок не наблізіў нас да жаданай вады. Самая блізкая да Баранавіч гэта, як вядома, невялікая рака Мышанка, што знаходзіцца за 6–7 км ад горада, у зялёных хмызняках на нізінных лугах. Гэтая рака і цяпер папулярная сярод дзяцей і моладзі з горада, якія бязлітасна вытоптваюць сялянскія сенакосы і цэлымі днямі сядзяць у кустах.

Цяпер у Баранавічах распаўсюдзіліся чуткі пра тое, што вада ў Мышанцы заразная і ў многіх людзей пасля купання на целе з’яляецца небяспечны сып. Іншыя кажуць пра існаванне шкодных мікраарганізмаў у Мышанцы, якія ўпіваюцца ў цела і могуць выклікаць хваробы. Усе гэтыя непадцверджаныя чуткі ў апошнія дні скарацілі наведвальнікаў Мышанкі і стварылі ў горадзе атмасферу “духаты” закаркаванай бутэлькі.

Таму не дзіўна, што жыхары ўсё часцей гавораць пра тое, што мясцовыя ўлады не ў поўнай меры занепакоены здароўем гараджан, што не цікавяцца гігіенічнымі ўмовамі купання ў Мышанцы і, як галоўны грэх, муніцыпалітэт не ў стане стварыць нармальную купальню для жыхароў. Гэткую бяздзейнасць уладаў падцвярджае стан намнога бліжэйшага да Баранавіч возера Жлобін. Бяда ў тым, што Жлобінскае возера знаходзіцца сярод тарфяных балот, не мае даступных берагоў і роўнага дна. Хаця яго можна было б зрабіць больш прыдатнымі месцам для купання.

21 ліпеня

Падзяка доктару Лапатто з Баранавіч

Гэтым выказваю сваю найвялікшую падзяку доктару гінекалогіі і акушэрства пану Лапатто за ўратаванне жыцця і здароўя маёй жонкі і дзіцяці падчас цяжкіх родаў і аперацыі (кесарава сячэння) у Баранавіцкім міжведамасным шпіталі і за надзейную лекарскую апеку. М. Штэрнбаўм.

26 ліпеня

Вайскоўцы, паліцыя і юнацтва тушылі пажар

У гэтыя дні ў дзяржаўным лесе Каўпеніцкага лясніцтва, каля вёскі Літва загарэўся Літоўскі лес. Агонь ахапіў каля 30 га. З-за таго, што пажар пашыраўся ўсё больш і больш, узнікла вялікая небяспека для навакольных вёсак і забудоў. На дапамогу пажарным прыйшло войска, паліцыя, мясцовыя жыхары і нават кампанія юнакоў, што стаяла побач. Агульнымі намаганнямі пажар атрымалася лакалізаваць, але агонь знішчыў каля 30 га лесу.

29 ліпеня

Смяротны скачок са стрельбай

З Баранавіч паведамляюць, што, калі фурман маёнтка Вольна Язэп Бобрык пераскокваў канаву з ружжом у руках, адбыўся стрэл. Куля трапіла Бобрыку ў жывот, у выніку чаго ён сканаў на месцы здарэння.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Чэрвень 1939. Газэты пра Баранавічы

Будынак пошты ў Баранавічах падчас нямецкай акупацыі. Пасля вайны быў перабудаваны ў гарадскі Дом культуры. Фота: 1871.by

Kurjer Wileński wraz z Kurjerem Wileńsko-Nowogródzkim

2 чэрвеня

Новы будынак пошты

З 1 чэрвеня 1939 года баранавіцкая пошта перанесла ўсе свае офісы і аддзелы ў новы ўласны будынак на вуліцы Міцкевіча (цяпер вул. Леніна. Будынак пошты знаходзіўся на месцы будынка цяперашняга гарадскога Дома культуры. – Аўт.)

15 чэрвеня

Чыгуначныя касіры скардзяцца на перагрузку на працы, а грамадства – на адсутнасць турыстычных паслуг у Баранавічах

Мы ўжо абмяркоўвалі неабходнасць адкрыцця гандлёвага агенцтва ПБП Orbis (польскае бюро падарожжаў у міжваенны час. – Аўт.) у Баранавічах для зручнасці шматлікіх турыстаў, якія часцей і часцей наведваюць Наваградчыну ды не могуць знайсці ніякай падтрымкі, а таксама скардзяцца на страшэнныя турыстычныя ўмовы на нашых землях.

Нягледзячы на тое, што турыстычны сезон даўно пачаўся, кіраўніцтва чыгункі, а таксама віленская філія ПБП Orbis ніколі нічога не рабілі, каб развязаць гэтую балючую праблему ў Баранавічах.

Надышоў час, каб «аўтарытэтнае начальства» перастала глядзець на Баранавічы як на нейкія правінцыйныя Цюцькавічы і зразумела, што Баранавічы сёння з’яўляюцца адным з найважнейшых турыстычных цэнтраў у Навагрудскім ваяводстве, адкуль пачынаюцца ўсе турыстычныя і чыгуначныя маршруты як на Усход, так і на Захад.

Чыгуначныя касіры на вакзалах у Баранавічах сёння так перагружаны працай, што маюць намер прасіць у Галоўным упраўленні чыгункі ў Вільні аб увядзенні двухзменнай працы і значным павелічэнні колькасці супрацоўнікаў станцый. Грамадства ж скардзіцца на адсутнасць у горадзе продажу квіткоў бюро падарожжаў Orbis.

Каго цікавіць лёс рэзервістаў у Баранавічах

У вельмі непрыемнай сітуацыі ў Баранавічах апынулася шмат жанчын, мужоў якіх прызвалі ў войска. Ім не хапае сродкаў для арэнднай платы за жыллё. На гэтым фоне адбылося некалькі скандальных выпадкаў. Напрыклад, уласнік дома на вул. Ваяводская, 41 (цяпер вул. Вільчкоўскага і частка пр-та Савецкага ад маста да вул. Шаўчэнкі. – Аўт.) пад выглядам рамонту разбурыў печку ў сціплым пакойчыку «рэзервісткі» і выгнаў яе на вуліцу з двума маленькімі дзецьмі.

А гэтымі днямі ў паліцыю звярнулася Антаніна Скаробагат, што жыла на 1-м Чыгуначным завулку (цяпер завулак Пугачова. – Аўт.) і паведаміла, што гаспадар дапушчае да яе і яе родных пастаяннае самавольства, таму што яна не можа аплаціць яму арэнду, бо мужа забралі ў войска.

Такія «патрыятычныя» подзвігі ўладальнікаў нерухомасці павінны быць пакараныя, некага павінен зацікавіць лёс жанчын, чыіх мужоў прызвалі на зборы ў войска.

Gazeta Wileńska

1 чэрвеня

Сабака загрыз жанчыну

З Крошына, гміны Сталовіцкай, паведамляюць, што 57-гадовая жыхарка вёскі Алена Рачкоўская прыйшла на падворак Пятра Кабяка. Каля хлява на яе накінуўся прывязаны сабака і вырваў жанчыне лытку, а пасля так пакусаў, што тая памерла праз некалькі хвілін.

7 чэрвеня

Каінава забойства на вяселлі

На вяселлі ў вёсцы Малая Валахва адбылася крывавая драма паміж братамі Корабамі – Янам і Сымонам. У пэўны момант «падгазаванае» таварыства, падбухторанае Сымонам Корабам, напала з нажамі і камянямі на Яна Кораба. У выніку Ян пацярпеў так моцна, што памёр ў баранавіцкай бальніцы. Былі затрыманыя вінаватыя ў збіцці, сярод якіх Сымон Кораб, Мікалай Калюта, Якуб Шастак і Юрый Кораб.

10 чэрвеня

“Пяшчотная” маці

Станіслава Маркушэўская з вёскі Ёлова нарадзіла дзіця пазашлюбам і пасля родаў наўмысна ніяк не дапамагла немаўляці, таму неўзабаве дзіця памерла.

22 чэрвеня

Скарб побач з дарогай

У Моўчадзі падчас дарожных работ каля шасэ быў знойдзены рулон срэбных манет (каля 20 штук) XV і XVI стагоддзяў. Гэтыя манеты былі расцягнутыя дарожнымі работнікамі, у якіх атрымалася пасля забраць толькі 8 манет.

25 чэрвеня

Калодзеж і брудныя боты «санітара»

На платформе каля станцыі «Баранавічы-Палескія» на працягу некалькіх гадоў існавала студня з аўтаматычнай помпай. Карысталася яна папулярнасцю ў пасажыраў. Калі ў спякотны летні дзень на вакзал прыбываў цягнік, то пасажыры маглі атрымаць свежы і бясплатны напой. А калі на станцыю прыязджалі вагоны, запоўненыя салдатамі, то студня была проста абложаная маладымі ваярамі, якія прагнулі вады.

Зразумела, што пасля кожнага «наплыву» вакол студні з’яўлялася невялікае балотца, якога можна было б пазбавіцца, калі б кіраўніцтва чыгункі здагадалася зрабіць адвод вады ў сад, што знаходзіцца ў супрацьлеглым баку ад чыгуначных шляхоў. Ці хаця б рабочыя проста пракапалі б канаўку ў бок саду. На жаль, гэтая недарагая інвестыцыя, відаць, лічылася непатрэбным выдаткам, таму вада з калодзежа спакойна цякла праз некалькі дзясяткаў гадоў у напрамку чыгуначных шляхоў і ніхто нічога не зрабіў.

Але ў апошнія дні нейкі чыгуначныя «санітар», што ішоў каля рэек, верагодна, намачыў абутак і адразу ж узняў вэрхал, што студня на пероне непатрэбна і пагражае цэласнасці чыгуначных шляхоў. Адразу ж пачалі дэмантаж помпы і знос калодзежа.

Грошы на гэта знайшліся, толькі ніхто не падумаў, што тысячы пасажыраў, якія едуць сотні кіламетраў цягніком – ні на пероне, ні на вакзале цяпер не атрымаюць вады. Але навошта лічыцца са зручнасцю для тысячы пасажыраў, калі забрудзіліся боцікі «чыгуначнага санітара».

29 чэрвеня

Чыноўнік гарадскога суда ў Баранавічах асуджаны да 2 гадоў пазбаўлення волі

Лаву асуджаных у Баранавічах займае былы чыноўнік гарадскога суда Уладзіслаў Канюшэўскі, які шмат год працаваў на пасадзе. Ён абвінавачаны ў тым, што браў хабар ад нейкага Фурсы. Апошні быў раней асуджаны некалькімі выракамі, але Канюшэўскі, які тады працаваў у судзе, прыпыняў выкананне гэтых прысудаў. Толькі калі Фурсу забралі ў турму для адбыцця пакарання, выявіліся махінацыя чыноўніка. Суд асудзіў Канюшэўскага на 2 гады турмы і пазбаўлення правоў на 3 гады.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Травень 1939. Газэты пра Баранавічы

1960-я гады. Кінатэатр “Камсамолец” (у міжваенны час – Apollo. Будынак знаходзіўся на вуліцы Камсамольскай, паміж сучаснымі гасцініцамі “Марыінская” і “Гарызонт”.
Фота: з калекцыі Руслана Равякі

Kurjer Wileński wraz z Kurjerem Wileńsko-Nowogródzkim

3 траўня

Габрэі ладзяць незаконны ўбой быдла

Баранавіцкі суд пакараў: Генрыха Капцана і Ісака Заблоцкага на 60 дзён абсалютнага арышту, жонку Капцана – Эстэр на 14 дзён, Ёселя Мытэнскага на 600 злотых штрафу, Абрама Бытэнскага і Шлёму Голдзіна на 400 злотых – усіх за арганізацыю незаконнага ўбою быдла.

9 траўня

Частыя дэфекты баранавіцкай радыёстанцыі
Падчас пятнічнай прамовы міністра замежных спраў Бэцка нясвіжскія радыёслухачы, якія прымаюць перадачы з Баранавіч, не змаглі пачуць кульмінацыю прамовы. У баранавіцкай радыёстанцыі такія дэфекты здараюцца досыць часта.

24 траўня

Першая ахвяра Мышанкі
Штогод некалькі чалавек, а бывае і некалькі дзясяткаў, знаходзяць смерць у нетрах Мышанкі, у адной з найбліжэйшых рэк да Баранавіч. У гэтым годзе першай ахвярай Мышанкі стаў 17-гадовы Ян Пацукевіч з вёскі Тухавічы, які паехаў на чоўне лавіць рыбу. У нейкі момант лодка перакулілася і хлопец зваліўся ў ваду. Пакуль здолелі арганізаваць дапамогу – Пацукевіч патануў.

Аўтобус наехаў на вайсковую фурманку

У найбольш рухомым месце на вул. Шаптыцкага (цяпер Савецкая. – Аўт.), каля аўтапрыпынка, аўтобус Навагрудскай аўтамабільнай суполкі, якім кіраваў Ян Нядзешка, сутыкнуўся з вайсковай фурманкай. У выніку ў аўтобусе павыбіваны шыбы, а ў фурманцы зламаны дышаль. Моцна пакалечаны коні.

26 траўня

Моладзь Баранавіч дапамагае арміі
21 мая ў казармах Касцюшкі на пляцы легіёнаў у Баранавічах адбылася перадача дароў на пераўзбраенне арміі, якія сабралі вучні гарадской гімназіі імя Рэйтана, а таксама Аб’яднанне ваенных інвалідаў (АВІ) Баранавіцкага павета. Пасля палявой імшы, якую правёў кс. капелан Александровіч, вучні гімназіі перадалі ў рукі пану палкоўніку Дудзінскаму кулямет, 6 масак да супрацьгазаў і 6 касак. Пасля прадстаўнік АВІ Ян Марыян Рэйхен уручыў кулямет, прафінансаваны Аб’яднаннем інвалідаў, і падкрэсліў гатоўнасць супрацы з арміяй усіх ваенных інвалідаў

Gazeta Wileńska

24 траўня

Самлеў на слупе
У Баранавічах падчас правядзення рамонту тэлефоннай лініі работнік Уладзімір Копеч, працуючы на слупе, страціў прытомнасць. Нерухомага Копеча знялі са слупа і аднеслі ў бальніцу, дзе, нягледзячы на паўгадзінныя рэанімацыйныя дзеянні, той не прыйшоў у прытомнасць. Спачатку меркавалі, што смерць наступіла з-за хваробы сэрца, але, як было ўстаноўлена пазней, Копеч патрапіў пад электрычнае напружанне: другі дрот таксама праходзіў праз той слуп.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы