Травень 1932. Газэты пра Баранавічы

Рамізнік з пасажырам на вуліцы Нарутовіча (цяпер Камсамольская), 1936 год. Ззаду відаць кінатэатар Apollo – цяпер пляцоўка паміж гатэлямі “Марыінскі” і “Гарызонт”. Здымак з архіву Сяргея Русака

Kurier Nowogródzki

1 мая

Злая варажба

Некалькі дзён таму да Тэадоры Галінскай, якая жыве на вуліцы Азёрнай (назва засталася дасюль), 15, зашлі 2 вандроўныя цыганкі, якія прапанавалі ёй за невялікую плату паваражыць. Галінская, як і ўсялякая звычайная кабета, што цікавіцца сваёй недалёкай будучыняй, пагадзілася на цыганскую варажбу.

Незнаёмкі загадалі падаць поўную мядніцу (медны таз) вады, дасталі свечы зялёнага колеру і, запаліўшы іх, пачалі ліць воск на ваду, а дымам ад свечак абкурваць Галінскую. Праз некалькі секунд гаспадыня страціла свядомасць і пачала падпарадкоўвацца загадам цыганак. Прынесла ў пакой усе свае каштоўныя рэчы і біжутэрыю ды аддала вядзьмаркам усё, што яны хацелі.

Праз нейкі час Галінская ачомалася і пабачыла, што цыганкі сышлі ў невядомым накірунку з усёй біжутэрыяй і грашыма. Засталася толькі мядніца з вадою, у якой плавалі дзіўныя кавалкі воску. Толькі цяпер Галінская зразумела, што была проста ашуканая.

Падалася ў пастарунак паліцыі, дзе паведаміла аб крадзяжы і склала падрабязнае апісанне ашуканак. Толькі вось ці атрымаецца цяпер затрымаць спрытных варажбітак, цяжка сказаць, бо, верагодна, Галінская задураная невядомым дымам не зможа ў сапраўднасці пазнаць тых цыганак.

3 мая

З жыцця кааператыву “Сноп” у Вольна

У памяшканні клубу ў Вольна адбылося вельмі важнае паседжанне чальцоў кааператыва “Сноп” пры ўдзеле інспектара Аб’ядання спажыўцоў – пана Будзькі.

Кіраўніцтва кааператыву склада справаздачу за 1931 год, якая была закрыта з прыбыткам 679 злотых. Усю гэтую суму вырашылі накіраваць на будаўніцтва ўласнага дому, якое пастанавілі распачаць ужо сёлета. Для гэтага быў створаны Камітэт пабудовы дому. Належыць адзначыць, што ў гэтых цяжкіх варунках эканамічнага крызісу кааператыў “Сноп” добра завіваецца, дзякуючы інтэнсіўнай працы кіраўніка кааператыва Уладзіслава Урбановіча і чальца з кіраўніцтва пана Макарэвіча.

Падкідыш

На верандзе на алее Післудскага знайшлі немаўля-хлопчыка, узросту прыкладна 5 месяцаў, якога кінула яго маці.

 5 мая

Першамай у Баранавічах

Голасна абвешчанае сацыялістамі святкаванне 1-га мая ў Баранавічах выйшла вельмі мізэрным. Нешматлікае шэсце, якое складалася ў асноўным з маленькіх груп, рушыла ад будынку “Jutrzni” на кірмаш, дзе было сказана некалькі прамоў не вельмі шматслоўных. Наогул 1-га мая ў Баранавічах прайшло вельмі спакойна, без ніякіх здарэнняў.

Сацыялістычная газета Robotnik 10 мая зусім па-іншаму апісала гэтую імпрэзу

Святкаванне сёлета 1 мая ў Баранавічах Сацыялістычная партыя Польшчы (PPS), Бунд і Паалей Цыон («Працоўныя Сіона») правялі найлепей за мінулыя гады. У шэсці ўзяло ўдзел каля 3000 чалавек, а ў мітынгу на кірмашы – болей за 5000. Гарадская адміністрацыя зрабіла ўсё, каб адхіліцца ад удзелу ў маніфестацыі. Тых, хто з вёсак накіроўваўся на мітынг, страшылі пакараннем і не пускалі ў Баранавічы.

Пад чыстым небам прамаўлялі Махай, Мукасей, Канігзбер, Лапінскі, Лахоўскі і Ружанскі. Пасля прамовы калона рушыла па вуліцам горада на чале з аркестрам.

Падчас прамоў на кірмашы паліцыя адлоўлівала вучняў, хапаючы іх сярод слухачоў!

Увечары адбылася ўрачыстая Акадэмія, якая скончылася танцамі. Рабочыя і работніцы, палякі, жыды, беларусы і расейцы ахвотна адпачывалі.

8 мая

Анонс першага баксёрскага матчу

Намаганнямі 78 пяхотнага палка разам з павятовым камендантам PW (Przysposobienie Wojskowe – вайсковая падрыхтоўка) у Баранавічах адбудзецца першы турнір па боксу 8 мая, а 13-й гадзіне ў Рашынскім лесе (казармы Касцюшкі – цяпер Вайсковы гарадок). У ім возьмуць удзел спартоўцы з 78 пяхотнага палка (Вайсковы спартовы клуб), 26 уланскага палка (каманда “Стралец”) і мясцовага спартовага клубу “Макабі”. Гэта першая падобная імпрэза ў Баранавічах, якая павінна зацікавіць мясцовых жыхароў. Уваход у лес каштуе вельмі танна – усяго па 50 грошай з чалавека.

Свята пасадкі дрэваў

4 мая адбылося ў Баранавічах “Свята пасадкі дрэваў”, у якім ўзялі ўдзел усе мясцовыя сярэднія школы і аддзел Аб’яднання Стралецкага. А 9-й гадзіне раніцы каля Помніка невядомаму жаўнеру (цяпер клумба на вул. Савецкай, насупраць гатэлю “Горизонт”) ксёндз-вікарый Лявон Спакач асвяціў дрэвы, пасля чаго зрабіў прамову, у якой заахвоціў прысутных да апекі над высаджанымі ў гэты дзень дрэвамі, як гэта робіцца ў заходняй частцы Польшчы.

Пасля выканання гімну школьным аркестрам прамовіў намеснік старасты Генрык Курачыцкі і школьны інспектар Ставовы. Затым школьнікі разабралі складзеныя тут дрэўцы, якія прывезла дарожная служба, і пад наглядам знаўцаў пачалі высаджваць дрэвы ў загадзя прыгатаваныя ямкі. Высаджана больш за 600 саджанцаў на вуліцах: Шасовай (Брэсцкая), Касінераў (Войкава), Мінскай (Прытыцкага), Рынкавай (Фраленкова) і Шырокай (Тэльмана).

Першыя два дрэвы высадзілі намеснік старасты Генрык Курачыцкі і школьны інспектар Ставовы на вуліцы Міцкевіча (цяпер Леніна), каля Помніка невядомаму жаўнеру. Кожны з удзельнікаў навязаў да свайго дрэва картку з прозвішчам і абавязаўся даглядаць яго.

Падкідыш

Ужо другі раз у Баранавічах на верандзе па адрасе Нарутовіча, 88 (цяпер Камсамольская) знойдзена немаўля. Побач з дзіцём была картка з надпісам: “Макух Толя, 8 месяцаў”.

10 мая

Бура з градам над Баранавічамі

Сёння ўночы над баранавіцкім паветам прайшла нечаканая бура з перунамі і градам. У вёсцы Вольна пярун ударыў у гаспадарчыя забудовы, забіў кабылу, спаліў хлеў і канюшню з інвентаром. Падчас акцыі тушэння пажару моцна пацярпеў гаспадар спаленых будынкаў Якуб Валожын.

Баксёрскі матч

Упершыню ў Баранавічах адбыўся баксёрскі матч, арганізаваны 78 полк пяхоты і камендатурай павятовага PW.У ім прынялі ўдзел 22 спартоўцаў мясцовых клубаў і аб’яднанняў. Упершыню арганізаваная такая імпрэза прыцягнула вялікую ўвагу жыхароў горада. Пры мясцовых спартовых клубах цяпер утвараюцца баксёрскія секцыі.

13 мая

Святатацтва ў парафіяльным касцёле

Сёння ўночы адбыўся ўзлом парафіяльнага касцёлу ў Баранавічах. Святатаццы скралі з табернакулума некалькі дзесяткаў аплатак і некалькі штук гастыі, пакінуўшы на месцы дарагія прыборы для літургіі. У тую самую ноч злодзеі ўламаліся ў царкву ў вёсцы Вялікія Лукі, але спужаныя раней часу не паспелі нічога скрасці.

18 мая

Вясна ў Баранавічах

Пасля пахмурных і дажджлівых дзён у Баранавічах і на тэрыторыі павету ўсталявалася цёплая і лагодная вясна. У самім горадзе Магістрат, нягледзячы на эканамічны крызіс, вырашыў высадзіць кветнікі каля: будынку стараства, Польскага банку, калоніі ўраднікаў, помніка Невядомаму жаўнеру, што значна ўпрыгожыць Баранавічы.

Адно кепска, што горад дасюль не мае цыстэрны для паліву вуліц, што моцна адбіваецца на прахожых і шпацыруючых, якія вымушаны душыцца цэлымі хмарамі пылу, якія ўздымаюць дворнікі, выконваючы свае штодзённыя абавязкі па падмятанню.

19 мая

Першы кегельбан на Крэсах – у Баранавічах

Адбылося  урачыстае адкрыццё кегельбану, пабудаванага Вайсковым кааператывам (казармы Траўгута – Вайсковы гарадок) у Баранавічах. Гэта яшчэ адзін спартовы аб’ект у горадзе, дзе іх увесь час робіцца ўсё болей.

Выпадкі і здарэнні

Хвалі Жлобінскага возера вынеслі на бераг цела ўтопленага немаўляці. Паліцыя шукае цяпер яго маці.

Герш Еўрфановіч (Шаптыцкага, 18 – цяпер Савецкая) паведаміў у паліцыю, што нейкі Сяргей Ганчарык прыйшоў да яго ў майстэрню і папрасіў прыкруціць да ровара новыя балотнікі, пасля чаго нечакана ўцёк з памяшкання, не заплаціўшы.

Некалі дзён таму на шкоду Вольгі Шкодзік (вул. Т. Галуўкі, 6 – Куйбышава) яе сусед Берка Палячок разабраў сцяну складу і скраў у яе дошкі, якімі тапіў печку. Шкода склала некалькі дзесяткаў злотых.

Спорт у Баранавічах

14 мая на спартовай пляцоўцы спартовага клубу “Макабі” адбыўся футбольны матч паміж вайсковым спартовым клубам “78 полк пяхоты” і СК “Макабі”. Нягледзячы на тое, што гэта была таварыская сустрэча, гледачоў хапала.

Першая сустрэча двух самых магутных мясцовых футбольных каманд дае падставы для разважанняў і не можа быць падставай для прагнозаў на будучыню, калі адбудзецца барацьба за чэмпіёнства ў горадзе Баранавічы. Свежаствораная каманда ВКС “78 п.п.” валодае салідным матэрыялам, але як звычайна бракуе тут прафесійных навыкаў, у тым ліку тэхнічнага майстэрства. Затое “Макабі” валодае добрай тэхнікай, але не выкарыстоўвае найлепшыя сітуацыі. Цэлы матч “Макабі” меў перавагу на полі, але не мог выкарыстаць свае надзвычайна карысныя пазіцыі. У той самы час ВКС “78 п.п.”, найперш дзякуючы падтрымцы знакамітага галкіпера і некалькіх дасканалых гульцоў, прабівалі адну брамку за другой.

Вынік неспадзявана быў на карысць “78 п.п.” – 7:0 (4:0).

Аднак не азначае тое, што ВКС “78 п.п.” павінен спачываць на лаўрах сваёй сілы. Трэба адзначыць, што СК “Макабі” з’яўляецца грозным супернікам і можа нанесці паразу ў афіцыйных сустрэчах, бо тэхнічна значна пераўзыходзіць вайсковую каманду.

У выніку гэтай сустрэчы “78 п.п.” павінен заняцца сур’ёзнымі трэніроўкамі, каб выправіць хібы, якімі скарыстаецца супернік.

20 мая

Суд над шпіёнамі

Навагрудскі акруговы суд на выязной сесіі ў Баранавічах разгледзеў справу двух братоў Мікалая і Габрыеля Чыгіроў, жыхароў Стаўпецкага павету, якія абвінавачваліся ў шпіёнстве на карысць іншай дзяржавы. Суд разгледзеў доказы іх віны і асудзіў абодвух падсудных да кары смерці праз павешанне. Абарона падала апеляцыю да пана прэзідэнта аб змяненні вырака.

21 мая

Як выканалі вырак смерці ў Баранавічах

20 мая, а 12.30, быў выкананы вырак смерці праз павешанне адносна Мікалая Чыгіра, жыхара Стаўпецкага павету. Вырак выканаў памочнік ката Браўн на тэрыторыі карна-следчай турмы ў Баранавічах. Асуджаны перад смерць плакаў увесь час. Яго малодшы 19-гадовы брат Габрыель Чыгір быў памілаваны панам прэзідэнтам Рэчы Паспалітай, і кара смерці была замененая на бестэрміновую турму пад строгім наглядам.

22 мая

Батальная сцэна ў Баранавічах

22 мая (у нядзелю), а 16 гадзіне, на пляцу Легіёнаў у казармах Касцюшкі (знаходзіўся паміж сучаснымі вуліцамі Заслонава, Арджанікідзе, Ракасоўскага, Камарова) адбудзецца пастаноўка масштабнай батальнай сцэны “1920 год. Цуд над Віслай” паводле сцэнара Яна Пянткоўскага, якая прадставіць змаганне з бальшавіцкай агрэсіяй. Акрамя артыстаў у пастанове возьмуць удзел аддзелы Брыгады кавалерыі, артылерыя і пяхота – агульнай колькасцю 700 чалавек. Уваход каштуе ад 50 грошай да 2 злотых. 

Надзвычайнае паседжанне гарадской рады

У баранавіцкім магістраце адбылося надзвычайнае паседжанне гарадской рады на чале з бурмістрам – панам інжынерам Віннікам. Адразу быў разгледжаны ліст Павятовага аддзелу у справе тэндару на будаўніцтва гарадской рэзні (цяпер мясакамбінат). Мінулы тэндар не быў прызнаны Павятовым аддзелам, бо не былі выкананыя ўсе законныя фармальнасці. Гарадская рада ўхваліла правядзенне новага тэндару, аб якім паведамяць у прэсе.

Пасля была разгледжана справа пабудовы ў гарадскім парку (цяпер Стары парк) пляцоўкі для спорту і імпрэз для адпачынку. Рада разгледзела магчымасці павысіць сродкі, выдаткаваныя на пабудову пляцоўкі. З-за таго, што кошт будовы пляцу значна вышэйшы, за грошы, якія можа выдаткаваць гарадскі бюджэт, рада пастанавіла ў кожны святочны дзень ладзіць у парку канцэрты з вельмі малымі цэнамі на ўваходныя квіткі – не больш за 20 грошай з асобы і 10 грошай з моладзі. Прыбытак ад гэтага пойдзе цалкам на будаўніцтва спартовай пляцоўкі. Канцэрты будзе даваць вайсковы аркестр з ласкавай згоды камандавання 26 уланскага палка, што стаіць у Баранавічах. Гэткім чынам ініцыятыва пана бурмістра інж. Вінніка ажыццявіцца яшчэ сёлета з вялікай карысцю для спорту.

Трэба адзначыць, што будаўніцтва тэніснага корту ў парку гэтай вясной ужо скончана, і ён перададзены для грамадскага карыстання.

23 мая

Аблава ў Баранавічах

Следчыя органы ў Баранавічах мінулай ноччу ладзілі аблаву па хованках і малінах, а таксама ў іншых падазроных месцах горада і на перыферыі.

У выніку аблавы арыштавана 13 чалавек без дакументаў. Акрамя таго, знойдзены скрадзены ровар, які хавалі ў адным з пустых вагонаў, што стаяў на запасных шляхах на таварнай станцыі. Зладжанае сачэнне за роварам прынесла вынік – апоўначы да вагону прыйшла нейкая асоба з намерам забраць скрадзенае. Пасля затрымання выявілася, што гэта Юзаф Лясінскі, жыхар Варшавы, які ўжо некалькі разоў сядзеў у турме пад строгім наглядам за падобныя злачынства.

25 мая

Бой з шалёным ваўком

Вёска Люшнева Моўчадскай гміны сталася месцам незвычайнага здарэння. Некалькі дзён таму ўночы на падворак М. Пракопа ўскочыў шалёны воўк, які пачаў ганяцца за сабакамі. Разбуджаны сабачым брэхам гаспадар выбег у кашулі на двор, схапіўшы ў руку па дарозе сякеру. Калі Пракоп апынуўся на падворку, дык знянацку быў атакаваны ваўком, які, намагаючыся схапіць за горла мужчыну, цапнуў таго за левую руку. Некалькімі ўдарамі сякеры Пракоп забіў ваўка. Галава жывёлы перададзеная ў Дзяржаўны інстытут гігіены ў Варшаве для даследавання. Параненаму Пракопу мясцовы лекар зрабіў прышчэпкі ад шаленства.

Конны рэйд

21 мая з горада рушыў конны рэйд афіцэраў Брыгады кавалерыі “Баранавічы”. У ім удзельнічаюць 22 афіцэры з камандзірам брыгады генералам Гжмот-Скатніцкім. Маршрут рэйду праходзіць праз Сувалкі і Аўгустоў да Варшавы, куды рэйд павінен прыехаць 31 мая.

Першай батальная сцэна ў гісторыі Польшчы

Згодна папярэдняй абвестцы 22 мая адбылася на пляцы Легіёнаў у Баранавічах маштабная батальная сцэна, якую арганізаваў мясцовы Жаночы грамадскі працоўны саюз (ZPOK) упершыню на тэрыторыі Польшчы. “1920 год. Цуд над Віслай” – баявое відовішча паводле сцэнара Яна Пянткоўскага, прадстаўляе жывое змаганне польскага войска падчас адбіцця бальшавіцкай навалы.

Цяжкае заданне дасканала выканалі артысты, пад кіраўніцтвам пана Шпакоўскага, пры ўдзеле Брыгады кавалерыі, артылерыі і пяхоты – агулам 700 жаўнераў.

Неверагоднае відовішча, напэўна, упершыню пастаўленае ў Польшчы, прыцягнула натоўпы публікі на пляц Легіёнаў, якая з вялікай цікавасцю назірала за зацятым змаганнем польскай кавалерыі і пяхоты з бальшавікамі.

Уся пастанова была выканана дасканала і ўразліва, а паказ баявых дзеянняў аздобіла выдатная форма статыстычных армейскіх падраздзяленняў.

28 мая

Адмена конных спаборніцтваў

Усходне-крэсовы конны клуб паведамляе, што конныя спаборніцтва, запланаваныя на 6 і 12 чэрвеня – адмяняюцца па прычынах, незалежных ад клубу. Затое ў гэтыя дні адбудуцца конныя гонкі.

Барбар у Баранавічах

Пан Х. выбраўся з дубальтоўкаю на возера Жлобін у Новых Баранавічах у таварыстве адной дамы. Пара тая села ў лодку і пачала катацца па возеры. У пэўны момант пан Х. захацеў пахваліцца перад дамаю свайго сэрца, як ён умее страляць, і, не думаючы доўга, падплыў да берага, дзе спакойна блукаў па багне бусел. Х. прыцэліўся і двойчы стрэлі па буслу, забіўшы птушку на вачах некалькіх дзясяткаў асоб, якія адпачывалі на пляжы. Лічым, што ён павінен быць вельмі сурова пакараны за свой паляўнічы выбрык. 

Трагедыя на чыгуначным пераездзе

На пераездзе ў Баранавічах паміж таварнай станцыяй і дэпо (хутчэй за ўсё цяперашні “Крывы пераезд”) пад пасажырскі цягнік Ваўкавыск-Баранавічы патрапіла фурманка, на якой сядзеў жыхар вёскі Антанова Павал Васілевіч. Фурманка ад удару была цалкам знішчана, а сам Васілевіч быў адкінуты ў бок з вельмі цяжкімі пашкоджаннямі па ўсім целе. У безнадзейным стане яго перавезлі ў павятовы баранавіцкі шпіталь.

Летась, таксама ў маі, пярун забіў 18-гадовую дачку Васілевіча.

Трэба адзначыць, што з-за недастатковага забеспячэння пераезду Баранавічах штогод тут адбываецца некалькі падобных здарэнняў. Калі чыгуначныя ўлады не возьмуцца за гэтую справу, дык на пераездзе можа адбыцца катастрофа, бо па ім едуць не толькі фурманкі, але аўтобусы і аўтамабілі. Да здарэнне недалёка, бо вазы з фурманкамі едуць па пераезду цэлымі шэрагамі.

30 мая

Несумленны кіроўца

Гірш Пінчук (Нарутовіча,63 – цяпер Камсамольская) паведаміў у камісарыят паліцыі, што наняў кіроўцу з аўтобусам Кушчынскага, каб той адвёз дзяцей са школы на Мышанку і даў за гэта 20 злотых задатку. Кушчынскі не толькі не прыехаў, але адмовіўся аддаваць грошы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Лістапад 1931. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Міцкевіча (цяпер Леніна) і Шаптыцкага (Савецкая). Фота зроблена з будынку друкарні. Бачны старыя могілкі і помнік Невядомаму салдату. Міжваенная польская паштоўка.

Kurier Nowogródzki

3 лістапада

Кім быў прэзідэнт Гувэр для Баранавіч

У адной з газет нядаўна быў надрукаваны фельетон, дзе аўтар кпіў з назвы вуліцы ў Баранавічах, названай у гонар амерыканскага прэзідэнта Гувэра.

Хацелася б нагадаць, калі Баранавічы не цярпелі голаду пасля Першай сусветнай вайны, а былі адзетыя і накормленыя, дык павінны быць удзячны менавіта Гувэру. Гэта з яго ініцыятывы і ласкі ішлі ў Баранавічы цягнікі з ежай, вопраткай і абуткам.

Павярховы дом каля пляцу Легіянэраў (пляц у Вайсковым гарадку, цяпер забудаваны дзіцячым садком і 5-ціпавярховікамі паміж вул. Заслонава і Ракасоўскага) , а таксама вялікі дом на Шаптыцкага, 4 (Савецкая) служылі складамі. У Баранавічах існаваў “Камітэт дапамогі дзецям”, працавалі кухня ў горадзе і казармах (Вайсковы гарадок) для рэпатрыянтаў, па навакольных вёсках раздавалі прадукты, бялізну і адзежу для людскіх патрэб. Усё гэта дзякуючы волі прэзідэнта Гувэра. Складамі і раздачай усяго кіраваў у Баранавічах амерыканец, імя якога я забылася, разам з грамадою мясцовых людзей. А ў 1920 годзе прыехалі з ЗША сюды нашыя землячкі-самарыцянкі ў асобах пані Марты Грачык і пані Станіславы Мухі.

Як доўга трывала акцыя апекі Амерыкі над Баранавічамі, акрэсліць я не магу. Але маю ўражанне, што скончылася яна толькі ў 1925 годзе.

Таму слушна, што ў Баранавічах ёсць такая сціплая згадка пра прэзідэнту ЗША. Шкада, што ў горадзе не ўсталявалі хаця б маленькага помніка Гувэру з удзячным надпісам на табліцы.

пані А. Шалевіч

4 лістапада

Таблетка з атрутай у торбе кандуктара

Чыгуначны кандуктар Браніслаў Скуратовіч, які жыве ў Баранавічах на вуліцы Сенатарскай, 133 (цяпер Чырвонаармейская), паведаміў паліцыі ў пастарунку на станцыі Баранавічы-Палескія, што, едучы ў цягніку Лунінец-Баранавічы, знайшоў у сваёй дарожнай торбе паміж прадуктамі таблетку шэрага колеру, якая выклікала ў яго падазрэнне. Скуратовіч падазрае, што таблетку падклаў яму працоўны па змазцы, які ехаў у тым самым цягніку, нейкі Асінскі з Баранавіч, які такім чынам хацеў яго атруціць. Таблетку перадалі мясцоваму лекару для даследавання.

Эпілог крывавай забавы ў Каўпеніцы

У ліпені моладзь Каўпеніцы ладзіла ў адной з мясцовых хат вячоркі. На забавы прыйшоў і жыхар вёскі 26-гадовы Канстанцін Васілевіч разам са сваёй нарачонай Ганнай Васілевіч, якая адораная прыгажосцю цешылася вялікай увагай прысутных. Пекная танцорка забаўлялася да позняга вечара, а тым часам яе нарачоны, палаючы рэўнасцю, зладзіў для яе пэўную неспадзяванку. Ён выйшаў з хаты, дзе адбывалася вечарына, а потым вярнуўся, хаваючы нож у рукаве.

У пэўны момант, пад гукі вясковых музыкаў, калі стомленыя пары працягвалі танчыць, Васілевіч пагасіў святло ў памяшканні, а сам падышоў да нарачонай і 12 разоў ударыў нажом ёй у грудзі. Дзяўчына з жахлівым крыкам здолела выбегчы яшчэ на двор, дзе павалілася трупам. Забойца ўцёк з месца злачынства і некалькі дзён хаваўся ў лесе паблізу. Але потым быў схоплены паліцыяй і патрапіў на лаву падсудных. Акруговы навагрудскі суд на выязным паседжанні ў Баранавічах асудзіў Васілевіча да 10 год строгай турмы.

Трагедыя рамізнікаў

Агульны застой паміж рамізнікаў (извозчик – русск.) адбываецца ў Баранавічах з-за хуткага павелічэння колькасці таксовак. У Баранавічах аднаконкі рамізнікаў збіраюцца ў адным месцы на скрыжаванні вуліц Шаптыцкага і Уланскай (Савецкай і Штакераў) і тут гадзінамі чакаюць пасажыраў, часцей за ўсё безвынікова. Аб вялікіх падарожжах няма і гаворкі. Цяпер кожны пасажыр хоча ехаць аўтобусам, чым трэсціся па бруку дрындай. Таму нашыя рамізнікі ад бяздзеяння, каб неяк забіць час, выдураюцца рознымі спосабамі.

Нядаўна адзін з іх, Ян Ломжа, з нуды папрабіваў нажом заднія колы ў возе, які належыць яго сутаварышу па нядолі, рамізніку Мікалаю Бобку, які не зразумеў жарт і напісаў заяву ў паліцыю.

Гандлёвая школа ў Баранавічах. Цяпер – Музычная вучэльня. Фота: Kurier Nowogródzki 12-11-1931

5 лістапада

Крадзяжы

З тытунёвай крамы Андрэя Гібоўскага на вул. Віленская, 28 (Гагарына), скралі 80 кг махоркі на агульную суму 1120 злотых.

За 4 лістапада ў Баранавічах зарэгістраваныя два выпадкі крадзяжу яблык і гусей ды адзін выпадак збіцця.

Здзьмула ровар з-пад стараства

Якаб Фісон, які жыве на вуліцы Шаптыцкага (Савецкая), прыехаў да будынка стараства на новенькім ровары фірмы Witter і, не прадчуваючы нічога кепскага, паставіў яго каля муроў будынку, а сам пайшоў у канцылярыю па справах прыватных. Гэтай аказіяй адразу ж скарыстаўся злодзей, які здзьмуў ровар да таго, як Фісон вярнуўся з канцылярыі.

8 лістапада

Бензінавая станцыя ў Баранавічах

Па меры развіцця гораду павялічваецца і аўтамабільны рух у ім. Гэта прывяло да адкрыцця першай бензінавай аўтазапраўкі. Гэты прывілей атрымала фірма Standart-Nobel, якая за невялікую арэндную плату з 1926 года карысталася манаполіяй па продажы бензіна. Сёлета падаткі для яе выраслі, а ўмовы змяніліся, але яна і надалей будзе карыстацца манаполіяй у Баранавічах.

Гэтая адзіная станцыя далася ў знакі многім з розных пунктаў гледжання. Не можа яна абслужыць усе аўтамабілі, якіх у Баранавічах робіцца ўсё больш.  Да таго ж уласнікі машын могуць трапіць у ласку ці ў няміласць да супрацоўнікаў станцыі, якія карыстаюцца бензінавай манаполіяй у сваіх мэтах.

Пяць год, да красавіка гэтага года, станцыяй кіраваў пан Канстанцін Віторскі, якім былі незадаволены многія, але баяліся пра тое казаць, каб не страціць працы. Сёлета фірма Standart-Nobel зацікавілася бліжэй дзейнасцю Віторскага, і ў выніку ён быў звольнены са сваёй пасады. Аднак да судовай адказнасці яго не прыцягнулі, бо яго дзеянні не адбіліся яскрава на інтарэсах самой Standart-Nobel…

Цярпелі збольшага тут самі кліенты, бо пан Віторскі прымушаў сваіх падначаленых ашукваць людзей на вазе пры продажы нафтапрадуктаў. Большая частка грошай, што такім чынам атрымлівалася, пераходзіла самому Віторскаму. Падначаленыя за маўчанне і неданясенне ў цэнтральнае кіраўніцтва атрымлівалі ад Віторскага невялікія прэферэнцыі, а некаторыя нават рабіліся яго супольнікамі. На пасаду складу ён узяў свайго пляменніка Мачульскага. Пасля гэтага павялічыліся скаргі кліентаў на неадпаведнасць вагі ў купленых прадуктах, аднак Віторскі ўсе гэтыя праблемы трымаў у сваіх руках і разбіраўся з імі. Гэткае круцельства некалі павінна было адкрыцца, таму Віторскі прыняў у сваю групоўку падначаленага Гаўрыленю, якога з часам павысіў на розных пасадах, прымушаючы пры гэтым дзяліцца паловай заробка. Гэткім чынам Віторскі у выпадку чаго можа пазбегнуць адказнасці і знаходзіць ахвярнага казла. Так дзейнічае Віторскі і ў Навагрудку, дзе ён на станцыі на такое самае становічша прызначыў пана Рамерчыка.

Аднак праведзеная праверка цэнтральнай камісіі Standart-Nobel на станцыі выявіла недакладнасці, і Віторскі быў звольнены са сваёй пасады. Цяпер толькі яго брудныя справы ўсплываюць на паверхню. Гэтай справай зацікавіўся пракурор і набліжаецца той час, калі ўсе цёмныя справы Віторска стануць вядомымі, бо ўсё больш людзей пачынаюць расказваць аб гэтым.

Рэклама Gillette. Kurier Nowogródzki 22-11-1931

11 лістапада

Вайна з гарэлкаю

Вазьміце ўсе ўстановы харчавання ў Баранавічах, дзе нельга прадаваць алкаголь. У іх яго заўсёды можна знайсці. Ведае пра гэта паліцыя і ведаюць установы, што збіраюць падаткі. Стомленыя безвыніковым змаганнем з абмежаваным пакаранням ад 100 злотых да трох месяцаў арышту мясцовыя ўлады часам махаюць на гэта рукою. Няхай п’юць, абы без авантур. Перамагчы патаемны продаж – гэта сізіфава праца. Калі ўжо Амерыка не можа ў сябе даць рады (гаворка пра сухі закон і мафію ў ЗША), што казаць пра Баранавічы!

Але, як выявілася з практыкі, алкаголікі і прадаўцы алкаголю – людзі не зусім далікатныя і не разумеюць прыгожыя жэсты ўлады. Хутчэй наадварот. Таму калі цярпенне скончваецца, падатковыя службы пачынаюць пагром. Судны дзень.

Быў нядаўна такі ў Баранавічах. Для гэтага нанялі адмысловага чалавека, які за свае паслугі мог напіцца адразу ў некалькіх па чарзе ўстановах. Узнагарода высокая і прэстыжная, пры гэтым дзяржава не панесла ніякіх страт: усе выдаткі “аплачвалі” піўніцы і бары. Шчаслівым абраннікам лёсу стаў Юрый Праўка, экс-капітан расійскага войска. Цяпер беспрацоўны.

Акцыя змагання з нелегаламі адбывалася планава і энергічна. Беспрацоўны экс-капітан уваходзіць. Зімна. Пацірае рукі. Гэтага дастаткова для паразумення. Першы кілішак колам, другі саколам, селядзец… Трах – у дзвярах стаіць пан інспектар Жвіровіч. Пратакольчык і енкі. Цяпер ідзі пан Праўка да “Крэсовага бару”… Першы колам… Цяпер, пан, накіроўваемся да піўбару на Садовай (цяпер Міцкевіча), 87…

Экс-капітан накачаўся на пару тыдняў наперад, разагрэты дзякаваў сваім добразычліўцам – дай Бог ім здароўя. А “Крэсовы”, Садовая, 87, і іншыя ўстановы былі прыцягнуты да судовай адказнасці. Хутка справа: па тры месяцы арышту.

На наступны дзень пасля суда чыталі мы ў газетах: на Юрыя Праўку (жыве на Прыкашаравай, 16 цяпер Ўстрэчная) быў здзейснены напад на вуліцы. Нападальнік некалькі раз моцна ўдарыў яго ды пашкодзіў сківіцу.

У той самы вечар ва ўсіх згаданых баранавіцкіх установах можна было купіць гарэлкі. Змучаныя безвыніковым змаганнем з алкаголем падатковыя службы разважаюць, што лепей: шукаць новага Праўку ці выдаць дазволы на продаж.

13 лістапада

Смерць знакамітага лекара

Другога дня ў Баранавічах раптоўна памёр вядомы ў горадзе гінеколаг – доктар Сцепужынскі, які ўжо некалькі год хварэў на склероз. Пасля яго смерці горад страціў знакамітага лекара, які шмат зрабіў тут у справе медыцыны. (У наступным нумары было паведамленне, што доктар не памёр, а толькі цяжка захварэў, што стала падставай для чутак аб яго смерці ў горадзе.)

Абвесткі дактароў скураных і венерычных хваробаў Венжыка і Кагана. Kurier Nowogródzki 22-11-1931

17 лістапада

Спрытны злодзей у ролі пацярпелага

У вёсцы Гінцавічы Навамышскай гміны скралі авёс з закрытага хлява. Адразу пасля гэтага тыя самыя злодзеі спрабавалі ўламацца ў хлеў Міколы Антанюка, але былі выкрытыя і мусілі ўцякаць, кінуўшы на падворку каня з возам. Злачынцы збеглі ў невядомым накірунку, за імі выправілася пагоня.

Тым часам у Баранавічах адзін з патрульных паліцэйскіх сустрэў на вуліцы п’янага чалавека, якога даставіў у пастарунак. Пасля высвятленне асобы выявілася, што гэта Аляксандр Цыкман, жыхар вёскі Літва, прафесійны злодзей. Калі ён працверазеў, дык нарабіў гвалту, што, калі быў на рынку ў нецвярозым стане, у яго скралі каня і воз. Апісанне было ідэнтычным з тым канём і возам, што кінулі злодзеі на падворку Антанюка. Але падчас допыту Цыкман не здолеў патлумачыць, пры якіх абставінах у яго скралі каня з возам і нават не мог акрэсліць прыкладны час здарэння. Таму яго пачалі падазраваць, што браў чынны ўдзел у крадзяжы з узломам у Гінцавічах. Цыкмана затрымалі ў камісарыяце, а яго справу разглядае пракурор, які жыва ўзяўся за спрытнага зладзейчыка.

Навучальная ўстанова “Наш дом” у Баранавічах. Старэйшая група дзяўчат за працай у залі ручной работы. Kurier Nowogródzki 21-11-1931

18 лістапада

Абеззаражанне тэлефонных апаратаў

У Баранавічах расклеілі абвестку магістрата, дзе надрукавана пастанова навагрудскага ваяводы пра  дэзынфекцыю ўсіх тэлефонных апаратаў. Адбываецца гэта згодна з пастановай пана прэзідэнта.

З абвесткі вынікае, што абаненты нясуць адказнасць за свае апараты, адмова ад дэзынфекцыі будзе карацца штрафам у 100 злотых ці трыма днямі арышту. Кантраляваць гэта будуць санітары і паліцыя.

Абеззаражанне тэлефонных апаратаў праходзіць ужо па ўсёй краіне. На ўсходзе Польшчы Баранавічы першы горад, дзе гэта адбудзецца. Гэта слушная і патрэбная акцыя па ахове здароўя грамадзян, якая дазволіць пазбавіцца пераносу заразных хвароб і асабліва сухотаў.

Аддзел па дэзынфекцыі тэлефонаў у Баранавічах размясціўся па адрасе: ул. Віленская, 69 (Гагарына), тэлефон, 172. Аддзел ужо прыступіў да выканання сваіх абавязкаў, знайшоўшы паразуменне ў мясцовых жыхароў.

Крадзеж каштоўнага партрэту

Мойша Літоўскі, настаўнік баранавіцкай гімназіі, што здымае пакой на вуліцы Садовай, 3 (цяпер Міцкевіча) у доме пана Гіна, паведамі ў паліцыю аб крадзяжы партрэту. У ім Мойша хаваў тры долары 3-й серыі.

У партрэце таксама захоўваліся 20 рублёў расійскіх у золаце і адна банкнота вартасцю 20 долараў ЗША. Партрэт увесь час ляжаў у валізцы. Праглядаючы апошні раз валізку, Літоўскі заўважыў адсутнасць каштоўнага партрэту і паведаміў пра тое ў паліцыю, ацаніўшы страты ў 500 злотых.

27 лістапада

Дапамога беспрацоўным з Баранавіцкага павету

Сталі вядомы вынікі працы Камітэту па справах беспрацоўных у Баранавічах. Жыхары нашага павету вельмі станоўча аднесліся да справы і збору дапамогі. Першым чынам было сабрана на тэрыторыі павету для беспрацоўных 115 488 кг бульбы. З іх 8 вагонаў (87 867 кг) даслалі ў Радамль, астатняе захоўваецца на складах Камітэту.

Найбольш ахвяравалі наступныя асобы: В. Гурскі (маёнтак Развадова) – 576 кг, А. Лянчэўскі-Самотыя (маёнтак Сычэўкі) – 420 кг, А. Хмялеўскі (маёнтак Арабінаўшчына) – 420 кг, Т. Шалевіч (маёнтак Калдычэва) – 600 кг, М. Катарбінскі (маёнтак Дарава) – 160 кг, Бр. Бохвіц (маёнтак Паўлінава) – 800 кг, К. Бітнерава (маёнтак Навасады) – 750 кг, Б. Давідоўскі (маёнтак Лазаўцы) – 288 кг, Я. Порай-Навіцкі (маёнтак Гацішча) – 644 кг, Я. Бекер (маёнтак Сухарэўшчына) – 320 кг.

Дробныя земляробы ахвяравалі: в. Лабузы – 464 кг, в. Нагорная – 248 кг, в. Вашкаўцы – 348 кг, в. Гірава – 380 кг, в. Сваяцічы – 210 кг, в. Башкі – 210 кг, в. Пірштукі – 330 кг, в. Дрэкі – 125 кг, в. Федзюкі – 764 кг, в. Рамашкі – 75 кг і г.д.

Як стала вядома, Камітэт па справах беспрацоўных у бліжэйшую нядзелю, 29 лістапада, разгорне ў Бараначавіх тры кухні для харчавання беспрацоўных.

Інфармацыйнае бюро на вакзалах

Па даручэнні бурмістра горада інж. Вінніка кіраўніцтва чыгункі арганізавала Інфармацыйныя бюро на станцыях Баранавічы-Палескія і Баранавічы-Цэнтральныя. Па інфармацыю да іх можна звяртацца па тэлефоне, а таксама асабіста.

Крадзеж футра ў магістраце

Некалькі дзён у Баранавіцкім магістраце працуе рэвізійная камісія, у склад якой уваходзіць радны Макс Блашынскі, вядомы ў нас купец металалому бронзы. Пазаўчора ён прыбыў у Магістрат і, зайшоўшы ў кабінет лаўніка Мукасея, зняў каштоўнае футра вартасцю каля 2000 злотых і павесіў на вешалку ў кабінеце. Пасля невялікай размовы з лаўнікам Блашынскі пайшоў на трэці паверх, дзе працавала рэвізійная камісія.

Тым часам лаўнік Мукасей ненадоўга выйшаў з кабінету, ды, не прадчуваючы нічога кепскага, пакінуў дзверы адчыненымі. Як выявілася, за тую хвіліну ў кабінет зайшоў нейкі непрыстойны госць і, пабачыўшы, што нікога тут няма, зняў з вешалкі футра і сышоў з ім, нікім не заўважаны.

Спакойна прайшло некалькі гадзін працы рэвізійнай камісіі. Радны Блашынскі ізноў прыходзіць у кабінет лаўніка Мукасея і тут спыняецца як укопаны. Каштоўнага футра ўжо не было на вешалцы. У першы момант Блашынскі з дабрадушнай усмешкай звярнуўся да Мукасея, лічачы, што нехта з яго пажартаваў, ды схаваў футра. Але неўзабаве быў непрыемна здзіўлены. Пошукі футра не прынеслі вынікаў, яно прапала, як камень кінуты ў ваду. Было затрымана некалькі асоба па падазрэнні, але на след футра так і не выйшлі.

Смяротны вырак для шпіёна

25 і 26 лістапада ў Баранавічах Хуткі суд разглядаў справу шайкі шпіёнаў, якая была ліквідавана службай бяспекі ў гэтым месяцы і якая дзейнічала ў Стаўбцоўскім, Нясвіжскім і Баранавіцкім паветах. Пасля разгляду справы трыбунал вынес прысуд 7 шпіёнам: пакараць Нікіфара Цвірку, Мітрафана Казея, Яна Борыса, Мікалая Тараковіча, Анатоля Каціцкага, Яна Сараковіка і Аляксандра Скачко да смяротнага пакарання праз павешанне.

Абарона апратэставала пастанову і падала пану прэзідэнту Рэчы Паспалітай прашэнне аб змякчэнні пакарання.

Яшчэ адзін падсудны Маскалік уцёк у Расію. Некаторых асуджаных абвінавацілі ў шпіянажы з 1926 году. Згодна следства, яны прадалі ў CCCР планы чыгуначных станцый Баранавіч, Слоніма, Стаўбцоў, Гарадзеі, Пагарэльцаў і іншыя дадзеныя. Выйшлі на іх тады, калі яны самі прапанавалі польскай выведцы свае паслугі, абяцаючы прадаць савецкія дадзеныя. Аднак выявілася, што іх дакументы былі фальшывыя і сфабрыкаваныя савецкай разведкай. Прыпёртыя да сцяны, асуджаныя ва ўсім прызналіся. Усе яны – жанатыя (апошні абзац з газеты польскай сацыялістычнай партыі “Robotnik”).

28 лістапада

Як павесілі 7-х шпіёнаў у Баранавічах

Учора раніцай быў выкананы вырак Хуткага суду ў Баранавічах, які пакараў сем бальшавіцкіх шпіёнаў карай смерці праз павешанне. Прозвішчы пакараных былі змешчаны ў папярэднім нумары. Пасля выраку асуджаныя звярнуліся да пана прэзідэнта, аб змякчэнні пакарання, які такой ласкай не скарыстаўся. Таму 27 лістапада а 9.25 пачалася панурая экзекуцыя.

На месца прыбылі абодва пракуроры, праваслаўны святар Лапатынскі, начальнік турмы, намеснік каменданта паліцыі ды два ката. А менавіта – намеснік Маціюўскага (Стэфан Маціюўскі – першы афіцыйны кат у міжваеннай Польшчы) і яго памочнік. Іх прозвішчы наша рэдакцыя не даведалася. Усе згаданыя сабраліся на надворку турмы, дзе і адбылася экзекуцыя. Працягвалася яна да першай гадзіны па поўдні.

На надворку стаялі тры шыбеніцы, але вешалі толькі па двое асуджаных за раз. Іншыя ў гэты час сядзелі ў камерах. Першым пакаралі Борыса, які ўвесь час да канца шчыра маліўся. Усе асуджаныя таксама мелі магчымасць спавядацца, акрамя Цвіркі, які адмовіўся размаўляць са святаром. Паводзілі сябе асуджаныя агулам спакойна. Апошнім, ужо самотным, быў пакараны Казей, чыгуначнік з Баранавіч. Акт аб кары быў падпісаны а 14-й гадзіне. А 15-й гадзіне пакараных пахавалі.

Трэба адзначыць, што судовыя ўлады дазволілі сваякам асуджаных апошняе спатканне. Толькі раніцай, пасля прыезду катаў, з турмы вывелі асоб, што прыйшлі на спатканні.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Кастрычнік 1931. Газэты пра Баранавічы

Сілезкі лёгкі самалёт на аэрадроме ў Баранавічах падчас авіярэйду. Kurier Nowogrodzki ад 7-10-1931

Kurier Nowogródzki

1 кастрычніка

Катастрофа лёгкага самалёту

Падчас двухразовага нешчаслівага старту лёгкі самалёт №22 Познаньскага аэраклубу, пілотам якога быў Вацлаў Юркэк, апарат разбіўся на аэрадроме ў Баранавічах. Канструктар Морысан і пілот Юрэк былі прыдушаныя корпусам. Самалёт з разбітым прапелерам і адарванымі шасі разбіўся. Морысан атрымаў цяжкія пашкоджанні грудной клеткі, а пілот Юрэк – агульныя траўмы. Прычына катастрофы – кепская пазіцыя пры старце і страта кіравання пілотам над машынай.

Прыехалі вядомыя артысты

У Крывошынскую гміну Баранавіцкага павету прыехала з Варшавы група артыстаў, якія на чале з рэжысёрам панам Біске прымаюць удзел у здымках фільмаў.

2 кастычніка

Лятуць – не лятуць

Рэйд турыстычных самалётаў меў адзін з этапаў у Баранавічах. Доўгі час вырашалася, ці будуць самалёты наведваць Баранавічы, нарэшце было прынята станоўчае рашэнне – адбудзецца гэта ў аўторак, 29 верасня. Ляцець будуць з Вільні, праз Маладзечна.

Ранкам на аэрадроме  (раён вуліцы Першукевіча) сабралася мноства людзей. Было вельмі добрае і яснае надвор’е. Прывялі нават школьнікаў. Прыехалі розныя чыноўнікі, прадстаўнікі мясцовага ўраду і вядомыя асобы. Чакае аркестр 78 пяхотнага палка і буфет у вялізным намёце, вянкі кветак для лётчыкаў.

Месцазнаходжанне аэрадрома адзначана чырвоным.

Але атрымалася, што надвор’е ўсё змяніла. Даведаліся пра тое па тэлефоне. Пілоты хацелі абмінуць менавіта Баранавічы, бо пануе ў нас суцэльная імгла. А мы ж іх чакалі з сонцам! Імгла ж аднак запанавала са старту ў Варшаве. Замест а пятай раніцы вылецелі самалёты адтуль толькі а 10-й. Таму не даляцелі яны ў гэты дзень да Баранавіч, а спакойна спыніліся ў Парубанку (пад Вільняй).

Не засталося нам нічога іншага, як праклінаючы імглу, надвор’е, Парубанак і аэраклуб, пад’есці ды выпіць, каб разгорнуты буфет не панёс страты, ды чакаць наступнага дня.

Але на наступны дзень у Баранавічы прыйшла імгла і дождж, якую нам прадказалі на 24 гадзіны раней, але потым неяк праяснілася. Па тэлефоне атрымалі інфармацыю, што 13 лёгкіх самалётаў стартавалі з Парубанку і а 9 гадзіне павінны прыляцець у Баранавічы. Усё адбылося як па гадзінніку. А 9.03 прызямліўся першы самалёт RWD4 з пілотам Харэўскім з львоўскага аэраклубу. Потым перапынак да 9.38. У гэты час зямлі на баранавіцкім аэрадроме павінен быў датыкнуцца самалёт Moryson-2, што ляцеў з Астровы Велькапольскай. Пілатуе яго харунжы Вацлаў Юрэк, у кабіне сам канструктар самалёту Морысан. Але лётчыкі чамусьці не хацелі сядаць на аэрадром. Самалёт бярэ ў бок і накіроўваецца ў дом, што стаіць каля дарогі, потым раптоўна мяняе курс і падскокваючы сядае на бульбяным полі. Ламае сабе шасі, але пілоты выходзяць без пашкоджанняў. Напіліся гарбаты, разабралі свой самалёт і загрузілі яго на цягнік. Іх рэшта рэйду адбудзецца па чыгунцы.

Іншыя самалёты сядаюць паспяхова. А 10.23 сядае апошні самалёт – трынаццаты, з варшаўскага аэраклубу. Чаму так мала? Ад пачатку збіралася ляцець 24 самалёты, потым 19, а вылецела 13. Усяму віной кепскае надвор’е. Віны аэраклубаў няма.

Працуе санітарная машына Чырвонага крыжа

На гэтых днях упершыню ў Баранавічах ужылі санітарную машыну Польскага Чырвонага Крыжа для перавозкі цяжка хворай жонкі аднаго з мясцовых лекараў. Хворую хутка і ў ляжачым стане даставілі да шпіталя, дзе ёй была зроблена аперацыя. Выгоды ад з’яўлення такога аўто ў горадзе відавочныя. (4 кастрычніка з’явліся інфармацыя, што кошт перавозкі хворага па гораду вызначаны ў 10 злотых, за горадам – будзе вылічвацца ад кіламетражу. Пуд жыта каштаваў 2 злотых, 1$ – 8,5 злотых).

3 кастрычніка

Нячшасны выпадак

Днём 2 кастрычніка кіроўца Андрэй Адамчык, едучы па вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая), пераехаў 87-гадовую бабулю Філамону Кучынскую, якая жыве на вуліцы Траўгута, 18. Старую ў вельмі цяжкім стане завезлі ў гарадскую бальніцу.

4 кастрычніка

Баранавіцкія жыды. Размова з інж. Віннікам

Інж. Віннік, намеснік баранавіцкага бурмістра, паходзіць з далёкай Чарнігаўшчыны, дзе працаваў земляробам. Але ўжо 11 год жыве на Крэсах (Піншчына і Навагрудчына) і зрабіўся ўжо зусім тутэйшым чалавекам. Бярэ разам з жонкай жывы ўдзел у грамадскім жыцці Баранавіч. Акрамя таго, як чалец аб’яднання жыдоўскага, дакладна ведае патрэбы і становішча сваіх супляменнікаў. Таму папрасілі яго расказаць аб гэтым. Найперш нас цікавяць сціслыя лічбы з культурнага жыцця баранавіцкіх жыдоў.

Жыдоўская грамада ў нас, як зрэшты і паўсюль, неаднастайная. Існуюць розныя накірункі і адгалінаванні – ад кансерватыўных ды артадаксальных да левых і радыкальных. Характэрным чыннікам мясцовага жыцця жыдоў ёсць тое, што Баранавічы вельмі новы і малады горад, які не мае яшчэ сваіх традыцый. На некаторыя формы жыцця не накладаюцца яшчэ тут пакаленні і стагоддзі, як гэта можна пабачыць у суседніх Слоніме ці Койданаве. Там жыдоўскае жыццё мае за сабой некалькі стагоддзяў гісторыі, а ў нас усе з’явы прыходзяць звонку і з’яўляюцца не мясцовымі.

– Возьмем, напрыклад, тутэйшых хасідаў, – кажа інж. Вінік. – Іх у нас шмат, але не маюць агульнага лідара. Частка іх – прыхільнікі слонімскай школы і не прытрымліваюцца поглядаў рабіна з Койданава.

З іншых кірункаў у Баранавічах вельмі папулярны сіянізм. Цяпер патроху набірае папулярнасць рэвізіянізм – паслядоўнікі Зеэва Жабацінскага. Бунд (яўрэйская сацыял-дэмакратычная партыя) затое не мае вялікага ўплыву. Прыкладам гэтага будзе школьніцтва: пачатковая школа “Тарбут”, дзе ў трох першых аддзелах навучання выкарыстоўваецца іўрыт, мае 150 дзяцей. А школа, якую ўтрымлівае Бунд, паціху змяншалася і цяпер знаходзіцца ў стане ліквідацыі.

– Ці існуюць дзяржаўныя школы для жыдоўскай моладзі?

– Ёсць адна. Гэта так званая пачатковая школа для дзяцей, адзначаючых шабат. Калі казаць пра школьнае таварыства, “Шулькульт” мае адну школу з навучаннем на ідыш. Урэшце існуе некалькі рэлігійных пачатковых школ і адзін ешыбот, ці школа рабінаў.

Спыталі мы пра моладзь і іх жыццё, бо яна адыгрывае значную ролю ў грамадзе жыдоў гораду.

Моладзь ходзіць у гімназіі. Альбо ў дзяржаўную, альбо ў гімназію Эпштэйна. Што тычыцца поглядаў, дык яны пераважна сіяністычныя.

Моцна сярод іх распаўсюджаны харцэрскі (польскія скаўты) рух, вельмі шмат часу прысвячаюць спорту, а клуб Макабі мае шмат чальцоў. Але жыдоўская моладзь у Баранавічах знаходзіцца ў такім перыядзе свайго жыцця, калі вялікага ўдзелу ў грамадскім руху яшчэ не можа браць. Такі ўдзел прыпадае на ўніверсітэцкую моладзь. Выпускнікі ж школ выязджаюць вучыцца пераважна ў Вільню. Пэўная колькасць іх едзе вучыцца далей – да чэшскай Прагі. Па сканчэнні вучобы, калі і вяртаюцца дахаты, дык займае іх ужо праца.

Інтэлектуальнае жыццё ў Баранавічах досыць малое. Канцэнтруецца яно ў Культурна-асветніцкім клубе, дзе час ад часу бываюць лекцыі і даклады.

– А арганізацыі ўзаемадапамогі?

– Іх некалькі. Але абшар іх дзейнасці не вельмі шырокі, збольшага з-за абмежаванага фінансавання. Найлепей працуе TOZ (таварыства аховы здароўя), на чале якой стаіць доктар Нахумоўскі. Збудавалі, напрыклад, Дом здароўя ў Наваельні. Трымаюць інтэрнат для дзяцей, падтрымліваюць “Кроплю малака” для дзяцей любой нацыянальнасці. З іх арганізацый варта адзначыць «Bet-lechem» ці «Хлеб убогіх» і «Gmilat-chesed» – дабрачыннае таварыства пазыкі. Шмат добрага для жанчын робіць Аб’яднанне жыдоўскіх жанчын.

Маем у Баранавічах дзве газеты: «Baranowicher Lebn» і «Baranowicher Woch». Цяпер выходзіць толькі апошняе. Цяжка вытрымаць канкурэнцыю з варшаўскімі і віленскімі газетамі.

7 кастрычніка

Асвячэнне храма

4 кастрычніка адбылося асвячэнне новай царквы Пакрова Божай Маці. Арцыбіскуп Гродзенскі Алексій, які выканаў яе асвячэнне, прыбыў у Баранавічы 2 кастрычніка а 10 гадзіны ночы. Яго віталі на вакзале клірыкі і парафіяне. Сама ўрачыстасць адбывалася раніцай у нядзелю пры шматлікім удзеле духавенства акругі і вернікаў. У мерапрыемстве прынялі ўдзел прадстаўнікі мясцовай улады ў асобе віцэваяводы навагрудскага і пана старасты Пржэпалкоўскага. У панядзелак 5 кастрычніка арцыбіскуп Алексій, пасля таго як правеў службу ў новай царкве, паехаў у Гродна.

8 кастрычніка

Няшчасны выпадак

Жыхары вёсцы Ішкалдзь Юзік і Казік Пашкевічы прынеслі да хаты 16-цісантыметровы снарад. Падчас маніпуляцыі пры разборцы боепрыпасу адбыўся выбух. Юзік Пашкевіч быў разарваны і трупам упаў на месцы. Казік быў цяжка паранены і змагаецца са смерцю ў баранавіцкім шпіталі. Станіслаў Пашкевіч, які ў гэты час знаходзіўся на падворку, быў паранены ў руку.

Выбрыкі вулічных хуліганаў

На днях увечары на вуліцы Шасовай (цяпер Брэсцкая) двое невядомых зачапілі жыхара горада Льва Гіршу. Пад пагрозай пісталета прымусілі маўчаць і знялі з яго куртку, якую кінулі недалёка. Тыя самыя асобы запынілі ўзводнага 78 пяхотнага палка Уладзіслава Скульскага, якому таксама пагражалі рэвальверам. Згаданых авантурыстаў цяпер шукае паліцыя.

9 кастрычніка

На злосць цешчы

Марыя Данілевіч, якая жыве ў Баранавічах на вуліцы Траўгута, 13 (Дзімітрава), паведаміла ў камісарыят паліцыі, што яе зяць Ян Славінскі скраў з яе замкнёнага куфара хромавыя чорныя боты, суконную марынарку і 500 злотых гатоўкаю, пасля чаго выехаў у невядомым накірунку. 

Рух на аэрадроме

Пасля рэйду лёгкіх самалётаў і адведзін баранавіцкага аэрадрому пілотаў з Сілезіі ў бліжэйшую нядзелю чакаюцца госці з Вільні. Па словах шэфа Віленскага аэраклубу, у гэты дзень раніцай з мэтаю прапаганды павінны прыляцець два самалёты клубу. (10 кастрычніка адзін з самалётаў, што ляцеў сюды разбіўся пад Маладзечна, але пілоты не пацярпелі, пісала пазней газета.)

10 кастрычніка

Пакінулі голым на дарозе

Мінулай ноччу на шасэ Баранавічы-Слонім невядомыя злодзеі здзейснілі рабунковы замах на падляснічага дзяржаўнага лясніцтва Станіслава Багдановіча. Пагражаючы рэвальверам, забралі ў яго ровар, адзежу і бялізну, пакінуўшы ў адных сподніх падштаніках. Пошук злачынцаў ужо распачаўся.

Асаблівы кліент

Да шаўца Яна Сечкі, які жыве па вуліцы Каперніка, 23 (Халасцякова), прыйшоў невядомы кліент, які папрасіў адрамантаваць боцікі, у якія быў абуты. Сечка адразу ўзяўся за справу. Праз нейкі час кліент захацеў выйсці на падворак, каб справіць натуральныя патрэбы, і папрасіў у майстра які-небудзь абутак для гэтага. Шавец аддаў яму свае ўласныя боты. Кліент выйшаў на падворак, і болей яго ніхто не бачыў. Вартасць скрадзеных ботаў адпавядае 50 злотым.

13 кастрычніка

Знаходка пад дзвярыма

Кацярына Капшак, жыхарка Баранавіч, 12 кастрычніка падкінула на ганак дома Канстанціна Ярмуловіча на вуліцы Каўпеніцкай, 100 (цяпер Прамінскага), дзіця жаночага полу ўзростам 18 месяцаў. Дзіцё знаходзіцца на ўтрыманні Ярмуловіча.

14 кастрычніка

Дэзертыр хаваўся ў прастытуткі

Два тыдні таму з часткі 78 пяхотнага палка ў Баранавічах (Вайсковы гарадок) збег шэраговы Баляслаў Зажыцкі, ухіляючыся ад нясення абавязковай вайсковай службы. На днях следчыя разам з вайсковай жандармерыяй затрымалі дэзертыра, які ўвесь гэты час хаваўся ў жанчыны лёгкіх паводзінаў Тэклі Ляўковіч, якая жыве на вуліцы Каўпеніцкай, 100 (дзіўна, пра гэты адрас была ўжо інфармацыя ў нататцы днём раней). Дэзертыра даставілі ў баранавіцкі гарнізон.

16 кастрычніка

Акцыя барацьбы з беспрацоўем

14 кастрычніка ў залі баранавіцкага стараства адбылося пасяджэнне аддзелу працаўладкавання беспрацоўных. У ім акрамя мясцовых уладаў прыняло ўдзел шырокае кола прадстаўнікоў грамадзянкай супольнасці. Стараста Пржэпалкоўскі ў сваёй прамове звярнуўся да працадаўцаў з заклікам прыйсці на дапамогу для вырашэння гэтага цяжкага пытання і ўзяць на работу новых людзей, нават коштам змяншэння гадзін працы для сваіх супрацоўнікаў.

У доўгай дыскусіі працадаўцы пастанавілі скараціць на зіму працоўны дзень сваім рабочым да 4 гадзін, а на вызвалены час працаўладкаваць новых людзей. Гэткім чынам колькасць чалавек, што маюць працу, ў горадзе павялічыцца ўдвая.

Такім чынам сем працадаўцаў, што прынялі ўдзел у пасяджэнні, на зіму змогуць часова працаўладкаваць 80 беспрацоўных.

21 кастрычніка

Дзейнасць лякарска-санітарнай арганізацыі ў Баранавічах

Дзейнасць лякарска-санітарнай арганізацыі ў Баранавічах з году ў год усё лепшае, дзякуючы фінансаванню павятовага сейма і магістрата г. Баранавічы.

Мясцовая лякарска-санітарная арганізацыя ўключае ў сябе: гарадскі шпіталь на 25 ложкаў, агульную амбулаторыю, клінікі: стаматалагічную, супрацьсухотную, змагання з сібірскай язвай, венералагічную, ларынгалогію, а таксама гарадскую аптэку, начную брыгаду медыкаў ды санітарную арганізацыю і гарадскую лазню.

З 1 сакавіка 1930 году ўсе клінікі з санітарнай арганізацыяй і адміністрацыяй аб’яднаныя ў адну  – Гарадскі Цэнтр Здароўя.

Акрамя згаданых устаноў у горадзе працуюць: агульны сеймікавы шпіталь (35 ложкаў), інфекцыйны сеймікавы шпіталь (10 ложкаў), амбулаторыя Касы хворых (10 лекараў), 2 амбулаторыі чыгуначнікаў, “Кропля малака TOZ”, станцыя апекі над маці і дзіця, а таксама бокс для немаўлят. Таксама тры прыватных рэнтгенаўскіх кабінета і кабінет электратэрапіі, 2 дыягнастычныя лабараторыі і 4 прыватныя аптэкі. У горадзе жывуць 22 цывільных лекары, 3 вайсковых, 11 дантыстаў, 8 фельчараў, 21 акушэрка і 2 зубных тэхніка.

Акрамя Цэнтра здароўя ў Баранавічах ёсць гарадская санітарная арганізацыя. У яе склад уваходзіць санітарны ўрач і санітарны даглядчык.

Да супрацоўнікаў лякарска-санітарнай арганізацыі за 1930-31 год па-за шпіталямі звярнулася 21525 хворых. З іх на хрысціян прыпадае 10328 чалавек, на жыдоў – 11167.

У Баранавічах ёсць 3 камунальных шпіталі і 1 прыватны з агульнай колькасцю ложкаў – 80. Агулам за 1930-31 год шпіталі прынялі 2019 асобаў. Начныя дзяжурныя лекары ў Баранавічах ратавалі каля 100 хворых, якім патрэбна была неадкладная дапамога.

Гарадская аптэка прадала лекаў па 30105 рэцэптах, з іх магістрат аплаціў 5349. Агульная колькасць бясплатных рэцэптаў за год вырасла на 122%. Адзначым, што колькасць хворых, якія атрымалі бясплатную дапамогу ўзрасла толькі на 20%.

Заразных хворых, як і летась, было ў Баранавічах няшмат. З 129 заразных хворых было шпіталізавана 47, астатнія лячыліся дома.

Бюджэт на медыцыну ў 1930-31 годзе быў вызначаны ў Баранавічах на суму 152869 злотых. Гэта на 16% больш, чым летась.

Самыя пільныя патрэбы гораду з-за санітарнага пункту гледжання, якія магістрат павінен найперш развязаць: 1. Праектаванне, упарадкаванне і асушэнне вуліц Шаптыцкага (Савецкая), Пілсудскага (Чырвонаармейская), Орля (Лісіна) , Гувера (Царука), Кароткай (назва засталася і сёння) і іншых. 2. Упарадкаванне і брукаванне плошчы кірмашу імя 3 мая (цяпер квартал паміж Горкага, Чырвонаармейскай, Прытыцкага і Гагарына). 3. Пабудова новага гмаху для пачатковай школы. 4. Прывядзенне ў эстэтычны выгляд лесу ўздоўж вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна).

25 кастрычніка

Сенсацыйная дуэль пад Баранавічамі

Учора на тэрыторыі вайсковага лагеру Лясная адбылася дуэль на шаблях паміж адвакатам Антонам Паўлоўскім і капітанам рэзервы Станіславам Ратынскім. У выніку адвакат быў паранены ў галаву і ключыцу, а капітан выйшаў з паядынку без драпіны.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Верасень 1931. Газэты пра Баранавічы

10.09.1931. Першы самалёт, што прыляцеў у Баранавічы. Пасярэдзіне – пілот паручнік Шчэклік. Здымак з газеты Kurier Nowogródzki

Słowo

13 верасня

Першы самалёт прыляцеў у Баранавічы

10 верасня прыбыла на аэрадром у Баранавічах адмысловая камісія, якая павінна агледзець і прыняць яго для пасажырскіх палётаў. Адначасова на аэрадром прызямліўся першы самалёт: паручнік Ян Шчэклік з 10 лётнага палка з Львова прыляцеў на польскім планеры t2. На такім самалёце вядомы польскі пілот Скажынскі абляцеў Афрыку.

Паручнік Шчэклік, дасведчаны лётчык, сцвярджае, што баранавіцкі аэрадром – адзін з найлепш уладкаваных у краіне, мае ідэальную пляскатасць і гатовы да пасадкі любых самалётаў.

Спроба забойства

11 верасня Павал Сечка, жыхар маёнтка ў Паручыне, знаходзячыся ў Гарадзішчы ў краме каланіяльных тавараў Рохлы Каралько, спрабаваў яе забіць. Ён стрэліў з нелегальна набытага рэвальвера, але не патрапіў. Каралько здолела ўцячы, а Сечка быў затрыманы паліцыяй.

Kurier Nowogródzki

19 верасня

Цырк у Баранавічах

Учора ўвечары распачалося першае прадстаўленне цырка Баранскіх, які затрымаўся ў Баранавічах на 5 дзён. Цырк размясціўся на пляцы каля чыноўнічай калоніі (цяпер пляц паміж ГДК і Нацыянальным банкам) і штодня дае адно прадстаўленне ўвечары, акрамя суботы і нядзелі, калі адбудзецца па 2 прадстаўленні. Гараджан, найбольш школьнікаў, асабліва зацікавіла вялікая колькасць разнастайных жывёлаў, што прывезлі разам з цыркам. Цырк прабудзе да 22 верасня, пасля чаго, хутчэй за ўсё, паедзе ў Слонім.

22 верасня

Аб новым аэрадроме

У Баранавічах адкрыўся новы аэрадром, і на яго ўжо здзейсніў пасадку паручнік Шчэклік з Львова.

Аэрадром знаходзіцца за некалькі кіламетраў ад горада, каля дарогі на Ляхавічы, адразу за прадмесцем новыя Баранавічы (раён вуліцы Першукевіча). Даезд да яго зручны па шырокай і брукаванай вуліцы. За 10 хвілін можна прыехаць сюды на аўто. Справа ад тракта мы бачым вялікую пляцоўку, пасярэдзіне якога знаходзіцца вялікае замаляванае белым кола і вялікія літары: БАРАНАВІЧЫ (BARANOWICZE).

Месцазнаходжанне аэрадрома адзначана чырвоным.

Гэта для арыентацыі падлятаючых самалётаў. Такі надпіс, як расказаў паручнік Шчэклік, відаць ужо за 4 км пры падлёце да аэрадрома. Памыліцца лётчык не можа.

Аэрадром быў пабудаваны выключна на сродкі Камітэта ваяводскага LOPP (Ліга супрацьгазавай і супрацьпаветранай абароны) у Наваградку і павятовага ў Баранавічах. Апошнім кіруе інжынер Лайман, горача адданы справе аэрадрома, які з’яўляецца адным з самых вялікіх у Польшчы ды займае больш за 44 га, пры тым, што сама паласа займае 36 га. Гэтая тэрыторыя была перададзена Каўпеніцкім лясніцтвам у арэнду на 99 год. Штогадовая плата за яго 740 злотых. Хутчэй за ўсё, з 1 студзеня 1932 года аэрадром будзе перададзены Міністэрству камунікацый і тады тая плата будзе знятая.

Месцазнаходжанне аэрадрома.

Будаўніцтва аэрадрома працягвалася два гады, пачынаючы з 1929 года, і мела некалькі цяжкасцяў. Гэтая тэрыторыя зарасла лесам і была перарытая нямецкімі акопамі з сусветнай вайны. Трэба было карчаваць лес і засыпаць акопы. Таксама праца пра выроўніванні і нівеліраванні пляцоўкі займала шмат часу. Месцамі скапвалася зямля на вышыню 1–2 метры, а недзе даводзілася столькі ж засыпаць. Потым увесь абшар высыпалі чарназёмам і засеялі аўсом, каб добра яго ўмацаваць.

Усё гэта было выканана на сродкі LOPP. Граніцы аэрадрома былі абкапаныя і ўмацаваныя, а рагі пляца пазначаныя белымі крыжамі, як гэтага патрабуе рэгламент.

Цяпер аэрадром цалкам гатовы для карыстання самалётамі. Засталіся яшчэ іншыя працы, за якія LOPP возьмецца ўжо вясною. Пачнецца ўзвядзенне лётнага ангара і будынкаў вакзала ды адміністрацыі.

Якія можна снаваць планы на будучыню з гэтым аэрадромам? Якую ролю адыграе баранавіцкі аэрадром у паветранай камунікацыі? Баранавічы пакуль не ляжаць на вялікіх авіялініях, таму няма гаворкі пра сталыя паветраныя камунікацыі. Але недалёкая будучыня выглядае вельмі перспектыўна.

Блізіцца да рэалізацыі міжнародны праект паветранай лініі Парыж – Токіа, праз Варшаву і Маскву. Баранавічы знаходзяцца якраз на гэтай лініі, таму нават не трэба разважаць, якое вялікае значэнне грае гэта для развіцця нашага горада. Таму на нашым аэрадроме будзе створана мытня.

Але гэта ўсё ў будучым, а пакуль аэрадром рыхтуецца да агульнапольскага рэйду лёгкіх самалётаў, які стартуе з Баранавіч 30 верасня.

Падзенне з балкона

20 верасня ў Ляхавічах, каля кірмаша, зваліўся з балкона на другім паверсе 4-гадовы сын нейкай Эстэры Савіцкай. Яны глядзелі на маршыруючае па горадзе войска. Хлопец атрымаў моцныя траўмы галавы і рук (іншыя выданні пісалі, што дзіцё загінула). Падзенне адбылося, таму што паламаліся спарахнелыя дошкі балкона. Уласніка дома прыцягнуць да адказнасці за нядбайства.

Праблема асвятлення вуліц

Трохдзённыя жыдоўскія святы выявілі важную праблему ў Баранавічах. У гэтыя дні крамы былі зачыненыя наглуха, іх вітрыны не свяціліся, а кінатэатры не працавалі,­ таму нават на цэнтральных вуліцах было цёмна. Тры ці чатыры ліхтары на доўгай вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкая) ды яшчэ некалькі на іншых вуліцах – гэта только пара светлых пунктаў, якія паказваюць, што тут наогул ёсць дарога.

А пад нагамі і вакол непралазная цемра, якую праразаюць калі-нікалі промні ліхтарыкаў прахожых. Такі стан пануе ўжо ад змроку, а ў дадатак ужо некалькі дзён падае дождж, які стварае лужыны і балота. Таму вяртанне дахаты ў гэты час нельга назваць прыемным.

У бліжэйшую сераду адбудзецца паседжанне Гарадской рады. Хочацца спадзявацца, што нехта з дэпутатаў зверне ўвагу на праблему і зоймецца пытаннем асвятлення вуліц. Наш горад хутка развіваецца ды хоча называцца культурным і добраўпарадкаваным.

26 верасня

Пагражаў забіць з-за студні

Вінцэнт Грахоўскі, які жыве на вуліцы Рынкавай, 86 (цяпер вул. Фралянкова) паведаміў у пастарунак паліцыі, што яго сусед Барыс Малевіч пагражаў яму рэвальверам і абяцаў забіць за тое, што ён агарадзіў уласную студню плотам.

28 верасня

Асвячэнне новай царквы

4 кастрычніка адбудзецца асвячэнне новазбудаванай праваслаўнай царквы ў Баранавічах (Пакроўскі сабор). У сувязі з гэтым раніцай 4.10.1931 года прыбудзе ў горад наваградскі ваявода для ўдзелу ва ўрачыстасцях, якія правядзе архіепіскап Гродзенскі і Наваградскі Алексій. Гэты дзень, які будзе вельмі важным для нашых праваслаўных людзей, мы апішам асобна.

Падрыхтоўка да рэйду самалётаў

26 верасня адбылося пасяджэнне Камітэта па прыняцці рэйду турыстычных самалётаў у Баранавічах на чале са старастам Пржэпалкоўскім. На паседжанні быў вызначаны дзень спаткання з лётчыкамі, што бяруць удзел у рэйдзе на 29 верасня. Кожны з іх атрымае на аэрадроме букет кветах з жэтонам «Рэйд турыстычных самалётаў LOPP 29.09.1931. Баранавічы».

Камітэт поўным складам сустрэне лётчыкаў і праводзіць іх у буфет. Увесь час будзе граць аркестр 78 пяхотнага палка. Камітэт ухваліў прызначэнне дзвюх узнагарод у выглядзе памятных статуэтак для першых лётчыкаў, што сядуць на баранавіцкую зямлю.

30 верасня

Новая царква збудаваная!

1921–1931 – гэтыя дзве даты моцна запомняцца праваслаўным жыхарам Баранавіч і ваколіц. У 1921 годзе ў першую ноч пасля Вялікадня нечакана згарэла парафіяльная царква. Была гэта сціплая драўляная святыня, пабудаваная ў 1908 годзе. Праз 10 год на тым самым месцы ўзносіцца будынак, вельмі адрозны ад старога. Ён абшырны і мураваны, з вежай, усталяваным купалам, з двума бакавымі парталамі, абапертымі на 4 калоны. Яскравая свежасць яшчэ не атынкаванай цэглы стварае ўражанне спакойнай, класічнай цэласці, які набярэ гмах царквы пасля поўнага завяршэння будоўлі.

Будаўніцтва Пакроўскага сабору. 1930 год

Тым часам усё выканана ў сярэдзіне, каб новая царква магла быць як хутчэй асвечана. Асвячэнне адбудзецца 4 красавіка, і гэтай даты ўсе праваслаўныя вернікі чакаюць са зразумелым хваляваннем. А палякі, прыглядаючыся да пануючай над горадам вежы, могуць сказаць кожнаму:

­Гэтая царква збудаваная на землях вольнай Рэчы Паспалітай.

Гэты будынак па сваёй архітэктуры цалкам заходні. Са здзіўленнем заўважым, што сваім класічным выглядам востра не адпавядае наваколлю: велічэзны пляц, шырокія небрукаваныя вуліцы, драўляныя хаты, барадатыя сяляне і малыя коні з вазамі.

Зацікавіўшыся будоўляй, пытаем пра імя архітэктара. На гэтае пытанне адказвае мясцовы праваслаўны святар Павал Мацкевіч.

Архітэктарам быў Абалонскі, зразумела, расіянін, які стала жыве ў Варшаве, ён апрацаваў праект, але будоўляй кіраваў інжынер В. Стакоўскі – паляк, але зрабіў гэта бясплатна. «Безвозмездно», – падкрэсліў святар Мацкевіч і дадаў, што была гэта «огромная услуга», за што атрымаў інжынер гарачую ўдзячнасць ад усіх праваслаўных. Выказваннем той удзячнасці быў адмысловы ліст Варшаўскага мітрапаліта, перададзены ў свой час інжынеру.

Цікавіць нас таксама гісторыя будаўніцтва і сродкі фінансавання, якімі кіраваў Камітэт па пабудове. Паўстаў камітэт на заўтра пасля пажару старой царквы. Айцец Мацкевіч згадвае той дзень праз 10 год, калі ў малой капліцы на могілках (цяпер плошча Леніна) плач вернікаў перапыніў набажэнства. Тады адразу і арганізавалі камітэт, на чале якога стаў сенатар А. Назарэўскі.

Адразу хацелі збудаваць драўляную царкву. Але Міністэрства па справах рэлігіі і асветы было супраць. Запатрабавала мураваную царкву. Гэта прывяло да распрацоўкі новых праектаў, непамерна павялічыла кошты і расцягнулася на доўгія гады, кажа святар Мацкевіч. Але, па яго словах, «мы ўдзячны гэтаму – маем прыгожую і зграбную царкву». Узводзілі яе акурат 7 год: у жніўні 1924 года біскуп палескі і навагрудскі Аляксандар асвяціў кутны камень.

А сродкі на будаўніцтва? Рознае з гэтым было. Шмат здабылі дзякуючы ахвярам вернікаў і добраахвотным складкам. Многа дапамог баранавіцкі магістрат і павятовы сеймік, але праваслаўныя людзі будуць памятаць і значныя субсідыі ўрада.

У рэшце рэшт царква была скончаная. Засталася толькі тынкоўка, якую зробяць у наступным годзе. Цяпер самая пільная справа – асвячэнне і адкрыццё новай святыні. Адбудзецца гэта 4 красавіка, а ўрачыстасць правядзе архіепіскап Гродзенскі і Наваградскі Алексій. Будзе прысутнічаць і ваявода навагрудскі.

Dziennik Poznański

12 верасня

Перапахаваюць парэшткі італьянскіх ваеннапалонных

У Баранавічы прыбыў прадстаўнік італьянскай амбасады палкоўнік Пацыфізі Дантэ, у таварыстве свайго сакратара Манака Генара. Іх мэта –­ эксгумацыя целаў італьянскіх ваеннапалонных, якая адбудзецца на вайсковых могілках у Германтоўцах, Гарадзішчанскай гміны і Калесніках, Моўчадскай гміны. Адтуль парэшткі салдат будуць перавезеныя на італьянскія могілкі ў Варшаве. Баранавіцкае стараства шмат зрабіла для аблягчэння працы, прадпрынятай італьянскай амбасадай. З Навагрудскага ваяводства сюды таксама быў дэлегаваны ўраднік.

Kurjer Wileński

15 верасня

Смерць пад коламі цягніка

На чыгуначнай лініі Баранавічы-Палескія цягнік, што ішоў з Брэста, наехаў на 20-гадовага Фейрэля Ціялькова, жыхара Ляхавіч, які ад удару лакаматывам быў забіты на месцы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Травень 1931. Газэты пра Баранавічы

1933 год. Святочныя мерапрыемствы каля помніка паўстанцам у Мілавідах.
Фота: nac.gov.pl

Życie Nowogródzkie

1 мая

Справа пабудовы касцёла ў Баранавічах

Адносна чутак, якія распаўсюджваюцца ў Новых Баранавічах (раён Палескага вакзала), аб спыненні будаўніцтва новага касцёла карэспандэнт звярнуўся да Камітэта па яго пабудове.

Як сказалі ў Камітэце будовы, па незалежных ад іх прычын, асвячэнне вуглавога каменя было адкладзена на час узгаднення розных пытанняў Курыі біскупа ў Пінску з Курыяй Палявога біскупа (звязаная з войскам). Ніяк гэта, аднак, не ўплывае на далейшае закладанне падмурка, што будзе выканана ў рамках паўнамоцтваў Камітэта.

2 мая

Пакуль гаспадар ачомаўся, злодзей быў пад ключом

У адну з апошніх начэй баранавіцкімі вуліцамі праходзіў патруль паліцыі з гарадскога камісарыята. У нейкі момант заўважыў двух падазроных тыпаў, якіх затрымаў і даставіў у камісарыят паліцыі. Затрыманыя ўжывалі розныя спосабы, каб вырвацца з рук паліцыі. Даводзілі, што невінаватыя, і нават прапанавалі паліцыянтам добры пачастунак. Але супрацоўнікі паліцыі не згадзіліся на прапанову, а падчас дагляду ў камісарыяце ў іх знайшлі вялікую колькасць гарэлкі, лікёраў, вінаў і закускі. Пасля праверкі дакумантаў высветлілася, што гэта жыхары Варшавы Юліян Клімашэўскі і Станіслаў Вінчэўскі, прафесійныя злодзеі, якія прыехалі ў Баранавічы на справу.

Абодва былі затрыманыя, а раніцай у паліцыю звярнуўся ўласнік буфета ў Клубе падафіцэраў рэзервы, і заявіў, што ў гэтую ноч невядомыя ўламаліся ў яго ўстанову і скралі шмат алкаголю і зімнай закускі.

Якое ж было яго здзіўленне, калі ён пабачыў, што ўсё скрадзенае ўжо знаходзіцца ў пастарунку паліцыі, а злодзеі арыштаваныя. З баранавіцкай паліцыяй не трэба жартаваць.

7 мая

Выступ атлета і барца

2 і 3 мая на пляцы Макабі ў Баранавічах выступаў вядомы атлет і барэц Арнольд, чэмпіён па барацьбе 1928 году ў Парыжы.

Барэц Арнольд зладзіў баранавіцкай публіцы паказальны выступ сваіх неверагодных магчымасцяў.

Вельмі відовішчным быў праезд аўтамабіля з некалькімі пасажырамі праз атлета, які той цяжар перанес з найменшай крывёю. Вялікае ўражанне стварыла і тое, як Арнольд зубамі затрымаў фурманку на хаду. А калі атлета закапалі на 40 хвілін ў зямлю на глыбіню 2 метры, гэта выклікала проста фурор.

Асвячэнне помніка паўстанцам 1863 года ў Мілавідах (скарочана)

А 14-й гадзіне 3 мая вялікая колькасць машын і аўтобусаў, напоўненая гасцямі, выехала з Баранавіч да Мілавідаў, дзе пры брэсцкай шашы, каля вёскі Ямнічна ўзведзены помнік памяці забітых у бітве паўстанцаў 1863 года.

Помнік уяўляе сабой капліцу вышынёй 13 метраў, якая размешчана насупраць сціплага крыжа на магіле расійскіх салдат, што загінулі ў гэтай бітве, які Расія паставіла тут некалькі дзесяцігоддзяў таму. Але ён таксама быў у гэты дзень упрыгожаны кветкамі.

Асабліва ўразіла сабраных, калі з аўто выйшаў ветэран паўстання паручнік Кулікоўскі, удзельнік бітвы пад Мілавідамі ў 1863 годзе. Слёзы ліліся па шчаках старога, калі ён пабыў святочны тлум і вайсковую варту, што сабраліся ўшанаваць памяць тых 9 паўстанцаў, забітых ў бітве за незалежнасць. Громкі вокліч вырваўся з грудзей прысутных у гонар ветэрана, і ён, падтрыманы пад рукі, хісткім крокам пайшоў да помніка, дзе далучыўся да атачэння ўраднікаў.

Адбылося жалобнае набажэнства, якое скончылася асвячэннем помніка. Потым каля помніка маршам прайшлі калоны вайсковых частак з Баранавіч, грамадскіх арганізацый і пажарнікаў.

Збліжаўся вечар, які абвесціў пра заканчэнне мерапрыемства. Людзі раз’ехаліся, але тут навечна застаўся помнік-капліца з парэшткамі герояў паўстання 1863 года.

Ганаровыя госці накіраваліся да маёнтка Грудопаль, уладар якога пан Антоні Юндзіл пачаставаў іх сціплай вячэрай. Падчас святочнага мерапрыемства пан Юндзіл быў адзначаны ваяводам Бечковічам ордэнам Polonia Restituta.

8 мая

Труп немаўляці ў кустах

Учора, каля вёсцы Бараціно (Вальнянская гміна), каля дарогі да вёскі Хлюпічы, пад кустом знайшлі часткова знішчаны труп немаўляці. У дзіцяці, закручанага ў пялюшкі, была адарваная нага і адсутнічалі вочы. Следства ў гэта справе праводзіць мясцовы пастарунак паліцыі.

9 мая

Трагедыя на вальнянскай дарозе

Вечарам 5 мая на шашы, што вядзе з Пагарэльцаў да Вольна, адбылася нязвыклая аварыя, ахвярай якой стаў сяржант Аліўка з 78-га пяхотнага палка, інструктар-падафіцэр з Паланечкі. Ён ехаў на фурманцы з жонкай і некалькімесячным дзіцём.

У пэўны момант коні спалохаліся праязджаючага аўто і панеслі фурманку. Ніякія спробы супакоіць ашалеўшых коней не прыносілі выніку. Сяржант Аліўка, бачачы, што ім усім пагражае смерць, загадаў жонцы скакаць з воза, што ёй і ўдалося, бо яна трапіла на свежа ўзаратую зямлю. Потым сяржант Аліўка, узяў дзіцё на рукі і саскочыў на цвёрды грунт.

Намагаючыся выратаваць немаўля, Аліўка не зважаў на сябе і пры падзенні зламаў ногі і руку. Аднак, нягледзячы на шалёны боль, не выпусціў дзіця і тое засталося цэлым і здаровым. Жонцы з цяжкасцю атрымалася выклікаць на месца трагедыі доктара з Вольна і паведаміць ад выпадку камандаванню ў Баранавічы. Позна ўвечары з горада прыбыў санітарны аўтамабіль і перавёз сяржанта ў гарнізонны шпіталь.

13 мая

Пажар на чыгуначным мосце

Учора, калі цягнік Ліда-Баранавічы мінуў станцыю Дварэц, машыніст убачыў палаючы мост і паспеў затрымаць цягнік. Чыгуначная служба патушыла пажар, і цягнік рушыў далей.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Красавік 1931. Газэты пра Баранавічы

Пачатак 1970-х гадоў. Будаўніцтва першага дзевяціпавярховага дома ў Баранавічах.
Фота: bartrans.net

Życie Nowogródzkie

1 красавіка

Падсудны памёр у судзе

28 сакавіка, а 12-й гадзіне, у Гарадскім судзе Ляхавічаў падчас зачытвання выраку 70-гадовы падсудны Даніэл Стрэльчык у выніку моцнага ўзрушэння самлеў. Пакліканы на месца здарэння доктар канстатаваў смерць.

8 красавіка

Адкрыццё школы рамеснікаў

Мы даведаліся, што неўзабаве ў Баранавічах адкрыецца Рамесніцкая школа. Гэтым займаецца арганізацыя Маці Школьная (Macierz Szkolna), якая ўжо стварыла ў нас Тэхнічную і Гандлёвыя школы. У нашых землях Рамесніцкая школа вельмі патрэбная і пры добрых умовах можа прынесці шмат карысці для сярэдняга класа.

Да ўвагі настаўніц

Напрыканцы сакавіка Таварыства апекі над дзяўчатамі ў Баранавічах адкрыла невялікі прывакзальны гатэлік на пяць ложкаў у доме пані Янчукевіч на вуліцы Зялёная, 3 (назва вуліцы не змянілася дагэтуль). Акрамя таго, што гэтая ўстанова размешчана побач з Палескім вакзалам, цэны там вельмі даступныя. Асаблівую ўвагу звяртаем на настаўніц, якія прыязджаюць на кароткі час у Баранавічы. Няхай жа яго дахам і паслугамі карыстаюцца.

9 красавіка

Труп пры дараўскай дарозе

Жыхар Адахаўшчыны, вяртаючыся 8 красавіка дадому з Дарава, заўважыў недалёка ад шашы труп мужчыны сярэдняга веку. Агляд паказаў, што няшчасны праляжаў там некалькі тыдняў. Хутчэй за ўсё, невядомы мужчына стаў ахвярай снежнай завеі. Асобу памерлага пакуль не атрымалася вызначыць, таму яго труп захоўваецца да прыезду судова-лекарскай камісіі.

Здарэнні

6 красавіка ў асадзе Тосін Сталовіцкай гімны, якая належыць Раману Савіцкаму, яго госць нейкі Уладзіслаў Кжэмінскі з Варшавы пачаў маніпуляваць рэвальверам гаспадара дома. Па неасцярожнасці падвыпіўшы Кжэмінскі стрэліў сабе ў левы бок. Цяжка параненага госця перавезлі ў Вольна ў шпіталь, дзе ім займаецца доктар Малецкі.

У той самы дзень у Баранавічах, на вуліцы Мінскай (з 1971 года – Прытыцкага), работнік чыгункі Назар Махаўчук быў цяжка скалечаны праходзячым цягніком №721, які ехаў з Беластока ў Баранавічы. Як высветлілася, у здарэнні цалкам вінаваты пацярпелы. Ён, нягледзячы на папярэджанне ахоўніка і апушчаныя шлагбаўмы, моцна хацеў патрапіць на іншы бок пераезду і ў гэты самы момант быў збіты цягніком. Пасля першай дапамогі яго перавезлі ў гарадскі шпіталь.

Маем механічную пякарню, але не маем хлеба

У Баранавічах існуе механічная пякарня «Еднасць» (былы хлебазавод на вул. Маякоўскага), якая забяспечвае выпечкай амаль увесь 35-тысячны горад. Пякарня тая, збудаваная паводле найноўшых тэхналогій, павінна даваць гораду хлеб адпаведнай якасці, да таго ж калі некалькі іншых пякарняў, што яшчэ існуюць тут, не могуць канкураваць з «Еднасцю». Пякарня мае некалькі супольных уласнікаў, якія, відаць, перакананыя, што горад павінен прымаць з удзячнасцю тое, чым яны ласкава адорваюць гараджан. Аднак хлеб, які выходзіць з гэтай пякарні, брудны не толькі звонку, але часта і ў сярэдзіне. Белы хлеб, які пякуць з так званай прасеянай мукі, зусім не падобны да яго, а больш да нейкага асаблівага гатунку, які пякуць толькі ў Баранавічах і абліваюць нейкім спэцыфічным растворам, смурод ад якога можа некаму цалкам адбіць ахвоту такое калі-небудзь есці.  

Напярэдадні Вялікадня 4 красавіка, ужо 2 красавіка, у Баранавічах было немагчыма наогул купіць хлеба, бо якраз трохі раней пачаліся жыдоўскія святы. Папраўдзе, механічная пякарня мела багата хлеба, але цалкам закарэлага. Людзі вымушаны былі на свята запасацца тым, што цяжка назваць хлебам. А як будзе па святах, аднаму Богу вядома, ну і супольнікам «манапалістам». Падчас побыту пана міністра Складкоўскага пякарня «Еднасць» атрымала пахвалу, але ці заслугоўвае яна яе цяпер, могуць пастанавіць тыя, хто вымушаны душыцца яе прадукцыяй.

Няхай бы мясцовыя ўлады звярнулі ўвагу на пякарню «Еднасць» і яе супольнікаў, каб у будучым гараджане забяспечваліся смачнай і здаровай выпечкай.

16 красавіка

Абвестка

Выканаўца баранавіцкага павятовага суда Лявон Падарэўскі, які жыве на вуліцы Нарутовіча, 57 (цяпер Камсамольская), абвяшчае, што 7 мая, а 10-й гадзіне раніцы, на кірмашы 3 мая (цяпер раён ваенкамата і радзільнага дома) адбудзецца аўкцыён па распродажы рэчаў, якія належаць Хіларыю Віткоўскаму. Будзе прададзена мэбля і 50 кг зерня кавы, ацэненых на 1090 злотых. Са спісам рэчаў можна пазнаёміцца ў дзень аўкцыёну.

18 красавіка

Адрыццё помніка ў Мілавідах

Як мы давелаліся, у дзень Канстытуцыі, 3 мая, у Мілавідах, гміне Дабрамыскай, адбудзецца ўрачыстае асвячэнне помніка паўстанцам 1863 года. У мерапрыемстве прымуць удзел прадстаўнікі ўрада, а таксама прадстаўнікі сталічнай эліты.

Павышэнне цаны на хлеб

На апошнім паседжанні Цэннікавай камісіі пры баранавіцкім старастве абмеркавалі справу па ўнармаванні цэнаў на прадукты першай патрэбы. Цэны на свініну, тлушч і кілбасныя вырабы былі трохі зніжаныя, але на некаторых баранавіцкіх складах вэндліны можна купіць тлушч значна танней, за вызначаны 11 красавіка кошты.

Затое цэны на хлеб і булкі былі ўзнятыя, а менавіта за 1 кг пытляванага хлеба (з дробна размолатай і прасеянай мукі) ­36 грошай, за 1 кг жытнага хлеба­ 25 грошай, за кілаграм булкі­ 1 злоты.

Аб электрыфікацыі Баранавічаў

Усім вядома, што Баранавічы на Крэсах з’яўляюцца самым маладым горадам, што з’явіўся некалькі дзесяцігоддзяў таму. Яшчэ сёння можна сустрэць старажылаў, якія некалі ўласнаручна забілі ваўка на землях, дзе цяпер поўным ходам развіваецца горад. Хаця цяпер надышлі цяжкія эканамічныя ўмовы, аднак Баранавічы ўжо з’яўляюцца самым вялікім горадам, акрамя Вільні, на тэрыторыі Віленскага і Навагрудскага ваяводстваў.

У параўнанні з суседнімі павятовымі гарадамі, Баранавічы па любым пытанні выглядаюць лепей. Несумненна, тут таксама хапае заганаў, але горад лідзіруе ва ўсіх накірунках па Навагрудскім ваяводстве. Напрыклад, па чысціні. Гэта найлепей можна адчуць цяпер, падчас веснавых разліваў, калі з сухімі нагамі можна абысці ваколіцы горада на адлегласці 7 кіламетраў.

Адзіная значная балячка, якая даецца ў знакі ўсяму гораду, гэта брак асвятлення вуліц і адпаведнага забеспячэння святлом жытла.

Дзе шукаць крыніцу гэтай хваробы? Магістрат горада дагэтуль не меў дастатковых грошай на будаўніцтва ўласнай электрастанцыі. Таму дамовіўся з кіраўніцтвам чыгункі і чэрпае электрычнасць з чыгуначнай электрастанцыі, аплочваючы выдаткі па рахунках канторы электрастанцыі. Апошнім часам па Баранавічах гуляюць чуткі, што чыгуначнікі збіраюцца разарваць дамову з магістратам і прымусіць горад падпісаць новую, якая амаль на 100% павялічыць выдаткі мясцовага бюджэту.

Пры абмеркаванні новай умовы магістрат слушна можа абмяркоўваць ранейшыя хібы і непаразуменні, што адбываліся з кіраўніцтвам чыгункі.

Такі праблемы ўзніклі нават падчас прыезду прэзідэнта Рэчы Паспалітай у Баранавічы, калі падчас урачыстай сустрэчы главы дзяржавы ў памяшканні стараства электрычнасць некалькі разоў згасала па віне чыгуначнікаў, хаця магістрат папярэдзіў і настойліва прасіў кіраўніцтва электрастанцыі забяспечыць стабільнай электрычнасцю горад у гэты час.

Магістрат таксама павінен дамовіцца аб падліку электрычнасці. Кіраўнітва чыгуначнай электрастанцыі ўсталявала дэфектныя лічыльнікі, якія ўвесь час паказваюць у пяць разоў больш спажытай электрычнасці, чым гэта было ў рэчаіснасці. Калі б дырэкцыя чыгункі ў Вільні магла б гарантаваць, што такія выпадкі больш не паўторацца, тады магістрат мог бы заставацца галоўным спажыўцом электрычнасці і надалей.

Да развязвання гэтых праблем, чыгуначныя ўлады павінны падумаць аб зніжэнні коштаў на нестабільную электрычнасць ці наогул не браць грошы. Бо такія паслугі не дазваляюць гораду стабільна развівацца.

Магістрат горада не павінен мірыцца з такім станам справы і ўсё ж такі падумаць пра будаўніцтва ўласнай электрастанцыі, якая б лепей абслугоўвала гараджан. Ужо цяпер улады Баранавіч вядуць перамовы як з айчыннымі, так і з замежнымі прадстаўнікамі адпаведных фірм, што могуць збудаваць электрастанцыю. 

19 красавіка

Крадзеж з узломам

На днях у буфет кінатэатра Casino, што належыць Хіндзе Валахнянскай, уламілася некалькі невядомых злачынцаў, які здзейснілі крадеж цукерак розных гатункаў на некалькі дзясяткаў злотых і збеглі ў невядомым накірунку. Справу расследуе камісарыят паліцыі.

22 красавіка

Праект пакупкі гігантафона

Рэгіянальны камітэт на чарговым паседжанні пастанавіў па прапанове старасты Пжэпалкоўскага купіць для Баранавіч гігантафон, праз які ў будучыні можна было б агучваць важныя абвесткі, прамовы, канцэрты і іншыя рэчы, карысныя для жыхароў горада.

Дзеля гэтага быў створаны адмысловы камітэт, які зоймецца зборам грошай.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Сакавік 1931. Газэты пра Баранавічы

1965 год. Пешаходны мост у Палескага вакзалу. Фота: 1871.by

Życie Nowogródzkie

1 сакавіка

У Баранавічах пачынаюць будаваць віядук

27 лютага ў кабінеце начальніка Дарожнага аддзела PKP (польскай дзяржаўнай чыгункі) адбылася канферэнцыя з удзелам старасты, магістрата, гарнізона і чыгункі. Абмяркоўвалася справа пабудовы віядука (пешаходнага маста), які злучыць Новыя Баранавічы і казармы з вакзалам. Вайскоўцы праектавалі пабудову віядука з паўднёвага боку. Камісія, аднак, ухваліла яго пабудову з паўночнага боку, кіруючыся патрэбамі не толькі войска, але і жыхароў Новых Баранавіч. Будаўніцтва віядука ў нашым горадзе ліквідуе небяспечнае хаджэнне праз рэйкі і разгрузіць вуліцу Шасовую (цяпер Брэсцкая) ад прывязкі да чыгуначнага руху.

Будаўніцтва віядука дазволіць працаўладкаваць частку беспрацоўных.

8 сакавіка

Рэха бунту ў Сталовіцкай гміне

Пракурор накіраваў да Акруговага суда акт аб пакаранні жыхароў вёскі Альсевічы Сталовіцкай гміны: Паўла, Якуба, Аляксандра, Уладзіслава, Вінцэнта і Пятра Шылава, Якуба Сявіцкага, Дзмітра і Андрэя Бузаў, Лукаша Пуханта, Тэадора Макавіка, Стэфана, Тэадора і Андрэя Раманоўскіх, Яна Слобыша, Аляксандра Чарнагорскага, Аляксандра і Макара Селіванаў і Піліпа Долмата, якія летась былі героямі гарачай сутычкі з паліцыянтамі.

Пералічаныя вышэй асобы падгаворвалі іншых да самавольнага разбурэння маста, збудаванага на балоце на мяжы вёсак Якімовічы і Альсевічы. Пры гэтым яны прынялі ўдзел у публічным сходзе, перашкаджалі дзейнасці паліцыі, валілі паліцыянтаў на зямлю і адбіралі ў іх карабіны, пасы ды патроны. Акрамя таго, абвінавачаныя напалі на солтыса, які прыехаў на дапамогу паліцыянтам, сарвалі з яго значок солтыса. Эпагеем усяго было прымусовае этапаванне паліцыянтаў і солтыса ў вёску Альсевічы ды пазбаўленне іх на некалькі гадзін свабоды, пакуль туды на дапамогу не прыбыў атрад паліцыі.

Ваколіцы Крашына на польскай мапе 1932 года.

11 сакавіка

Падрабязнасці сялянскага бунту

Мы ўжо пісалі пра сутычку жыхароў Альсевічаў з паліцыяй. Апішам падрабязней тыя падзеі.

Вялікае балота, что знаходзіцца каля вёсак Альсевічы і Якімавічы, перашкаджала нармальнай камунікацыі людзей у ваколіцах. Летась збудавалі там мост, які адначасова размежаваў землі тых вёсак. Гэта прывяло да розных непаразуменняў, напрыклад, хто павінен пільнаваць мост, а хто яго рамантаваць і г.д.

На тле гэтага нарэшце ў ліпені дайшло да моцных хваляванняў. Жыхары Альсевічаў, падбухтораныя некалькімі авантурнікамі, сабраліся каля маста і пачалі яго знішчаць, спрабуючы потым падпаліць.

З пастарунка паблізу было накіравана туды шэсць паліцыянтаў. Распаленыя пратэстоўцы атакавалі з косамі паліцыянтаў і, атачыўшы шчыльным колам, раззброілі. Солтыса, які абараняў паліцыю, ледзь не забілі, і ён вымушаны быў ратавацца ўцёкамі. Раззлаваныя сяляне, забыўшыся пра міласэрнасць, вярнуліся ў вёску  разам з «палоннымі» паліцыянтамі і солтысам, якога злавілі на дарозе ў Баранавічы.

Вязняў яны размясцілі ў адным з дамоў пад аховай парабкаў.

Толькі праз пару гадзін, са стараства, дзе даведаліся пра бунт, прыехаў узмоцнены атрад паліцыі, на чале з афіцэрамі, які вызвалі закладнікаў. Супакоеныя сяляне пачалі перакідваць віну ў адбыўшыхся падзеях, адзін на аднаго, але сапраўдных падбухторшчыкаў хутка выявілі і арыштавалі.

Пад ключом апынуліся дваццаць жыхароў вёскі Альсевічы на чале з вядомым у ваколіцах авантурнікам Паўлам Шылам.

12 сакавіка

Новы змены ў Магістраце

Калі раней даводзілася трапляць у баранавіцкі Магістрат, кідалася ў вочы задуха і тлум ад наведвальнікаў, якія таўкліся ў цесным калідорчыку. Цяпер у магістраце адбыліся змены да лепшага. Адноўлены вялікі пакой для залы-чакальні, якая так добра размешчана, што адразу тут ёсць праход да пакояў пана бурмістра і яго намеснікаў. Наведвальнікі сядзяць і чакаюць сваёй чаргі, не перашкаджаючы чыноўнікам і не пакутуючы ў невыносных умовах, стоячы на калідоры. А сама зала-чакальня такая вялікая, што можа падысці для невялікіх паседжанняў розных арганізацый.  

14 сакавіка

Пра стварэнне музея

У зале павятовага музея імя Рэйтана ў Баранавічах адбылося паседжанне музейнай суполкі на чале з дырэктарам – прафесарам Турскім. 

Было разгледжана некалькі пытанняў: ухвалены бюджэт музея і ўхвалены час урачыстага адкрыцця музея, якое адбудзецца на імяніны маршала Пілсудскага (18 сакавіка, а 16.30). Пасля да апошніх дробязей абмеркавалі цырымонію адкрыцця музея і спосабы яго папулярызацыі. Адбылася праца над артыкуламі Статута музея. Вырашана запрасіць рэвізійную камісію, якая б ацаніла зборы маладога, але ужо досыць заможнага каштоўнымі прадметамі музея.

Ухвалена, што Баранавіцкі павятовы музей імя Рэйтана будзе працаваць тры разы на тыдзень: у нядзелю з 14 да 19 гадзін, у суботу з 15 да 19 гадзін, а ў чацвер з 12 да 17 гадзін. Уваход – 25 грошай з адной асобы.

Сябры суполкі агледзелі экспазіцыю музея, падзівіўшыся тытанічнай працай куратара – пана прафесара Турскага.

18 сакавіка

Нешчаслівы выпадак

14 сакавіка, а 16-й гадзіне, жыхары вёскі Анісімавічы – 8-гадовы Пётр Швед, 11-гадовы Андрэй Ваніцкі і 10-гадовы Павел Бугай – у полі каля вёскі знайшлі пакінутую вайскоўцамі на вучэннях вучэбную гранату. Падчас гульні хлопчыкаў з ёю адбыўся выбух, у выніку якога ўсе трое атрымалі раненні і апаленне твару. Параненых хлапцоў адвезлі ў баранавіцкі павятовы шпіталь.

Забойства дзіцяці

16 сакавіка ў студні, якая належыць Нахіму Валахвянскаму, на вуліцы Нарутовіча, 26 (цяпер Камсамольская) быў знойдзены труп хлопчыка, прыкладна двух месяцаў ад нараджэння. Дзіцё было апранутае ў кашульку і белую шапачку. На трупе хлопчыка на галаве пад правым вокам ёсць след ад удару. Цела перавезена ў морг пры гарадскім шпіталі. Забойства пакуль не раскрытае.

Высокая ўзганарода

Дэкрэтам прэзідэнта Рэчы Паспалітай баранавіцкі стараста Жыгмунт Пжэпалкоўскі быў узнагароджаны Крыжам Незалежнасці.

24 сакавіка

Парад у Баранавічах

У гонар імянінаў маршала Пілсудскага 18 сакавіка ў горадзе прайшоў шэраг урачыстасцяў, сярод якіх быў і парад. Перад помнікам Невядомаму салдату (цяпер клумба насупраць гатэля «Гарызонт») да пачатку сабраўся тлум з некалькіх тысяч чалавек. Паліцыянты ў гранатавых мундзірах ледзь стрымлівалі натоўп. Усе спрабавалі заняць найвыгоднейшае месца, каб усё пабачыць. Нарэшце калона паказалася на вуліцы Шаптыцкага (цяпер Савецкай).

Маршыруючым з трыбуны салютуе генерал Крок-Пашкоўскі, віцэ-ваявода Гадлеўскі, генерал Скатніцкі і стараста Пжэпалкоўскі. Перад сабранымі роўным крокам рушаць падраздзяленні 78 пяхотнага палка, 26 уланскага палка, 9 дывізіёна коннай артылерыі, 20 дывізіёна лёгкай артылерыі, вайсковай падрыхтоўкі, дзяржаўных гімназій, гімназіі Барбары Радзівіл, школы гандлёвай, школы будаўніча-дарожнай, пажарнікаў Старых і Новых Баранавічаў (апошняя першы раз прымае ўдзел у парадзе, бо толькі нядаўна была створаная), урэшце, чыгуначнікі, паштальёны і грамадскія арганізацыя, такія як Аб’яднанне стральцоў і Лігі супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны.

27 сакавіка

Тэндар на брукаванне вуліц у Баранавічах

Пры паданні прапановы ў магістрат патрэбна напісаць цану аднаго квадратнага метра за выкананую работу, а менавіта: выкананне земляных работ згодна з тэхнічным рэгламентам, падсыпка пяском таўшчынёй 20 см, выкладка бруку як на дарозе, так і на рыштоўку (канаўка для сцёку вады каля ходніка), умацаванне і моцнае ўбіццё камення ў зямлю, падсыпка выкладзенага бруку пяском таўшчынёй 2 см, планаванне ходніка шырынёй 3 метры, вываз рэшткаў зямлі і смецця пасля заканчэння работ.

Напярэдадні ўдзелу ў тэндары заяўнік уносіць заклад на суму 1000 злотых. Аб’ём работ можна паглядзець у Тэхнічным аддзеле Магістрата ў працоўныя дні.

Разгляд прапаноў адбудзецца 10.04.1931 года, а 12-й гадзіне. Прапановы трэба падаваць у заклееных капэртах у сакратарыят Магістрата.

Магістрат пакідае за сабой права выбару прапановы, незалежна ад вынікаў тэндару і можа зменшыць ці павялічыць аб’ём работы.

31 сакавіка

Смяротная бойка

26 сакавіка, а 8-й гадзіне, жыхар вёскі Дубава, 80-гадовы Ян Чупрык, вёў карову дарогай у Баранавічы ды сустрэў 23-гадовага Андрэя Рошчанку, які вёз з горада гной. Абодва не пажадалі саступіць адзін аднаму дарогу, з-за чаго пачалася бойка. Падчас яе Рошчанка некалькі разоў ударыў Чупрыка віламі ў галаву і нанёс вельмі цяжкія пашкоджанні. Стары страціў прытомнасць, і яго ў цяжкім стане адвезлі ў баранавіцкі шпіталь. Рошчанка арыштаваны.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Сакавік 1930. Газэты пра Баранавічы

Вуліца Шаптыцкага (цяпер Савецкая) на польскай паштоўцы 1934 года. З калекцыі Руслана РАВЯКІ

Życie Nowogródzkie

6 сакавіка

Пасяджэнне гарадской Рады

Некалькі дзён таму адбылося пасяджэнне гарадской Рады пад старшынствам бурмістра пана Мацкевіча. Пасля прачытання пратакола апошняга пасяджэння гарадской Рады пачалося зацвярджэнне бюджэта за 1928–29 гады. Дэпутат Вараб’еўскі адзначыў у справаздачы дэфіцыт і раскрытыкаваў неэфектыўнасць гарадской эканомікі. З-за гэтага адбылася невялікая дыскусія, пасля якой справаздача была зацверджана.

Адбыліся давыбары ў бюджэтную камісію гарадской Рады. Туды абралі пана Даноўскага і пана Рубінава. Дэпутат Махай ад імя сацыялістычнай фракцыі выказаў пратэст супраць вялікай колькасці ў камісіі сябраў фракцыі жыдоў.

Абмеркаванне пабудовы кіёскаў на вуліцах горада выклікала бурную дыскусію. Бурмістр паказаў праект размяшчэння кіёскаў. Дэпутат Ізыгзон (жыдоўская фракцыя) адзначыў, што падчас сусветнага крызісу гэта рызыкоўная справа. Радны Даноўскі прапанаваў вызначыць, ці наогул ёсць неабходнасць пабудовы новых кіёскаў для гараджан, а калі ёсць, дык колькі і дзе. Дэпутат Рабіновіч прапанаваў зняць гэтае пытанне з разгляду. У адказ дэпутат Махай паведаміў, што яго не цікавяць праблемы купцоў і гандляроў. Радны Ізыгзон адказаў, што тыя кіёскі пагражаюць бізнесу існуючых купцоў.

У выніку дыскусіі была ўхвалена пабудова кіёскаў па адрасах: 1) вул. Нарутовіча, рог з вул. Грабскай (цяпер Камсамольская з Куйбышава), 2) вул. Нарутовіча, рог з вул. Шаптыцкага (цяпер Камсамольская з Савецкай), 3) вул. Сенатарская, рог з вул. Шаптыцкага (цяпер Горкага з Савецкай), 4) Мінская, рог з Шасовай (цяпер Прытыцкага з Брэсцкай), 5) Шасовая, рог з Міцкевіча (цяпер Брэсцкая з Леніна), 6) вул. Рынкавая, рог з Шырокай (цяпер Фралянкова з Тэльмана), 7) вул. Сенатарская, рог з Сасновай (цяпер неіснуючае скрыжаванне Горкага з Грыцаўца).

Радны Літвак прапанаваў забараніць прадастаўляць арэнду кіёскаў трэцім асобам. Але была прынятая прапанова Махая, каб прадастаўляць права арэнды кіёскаў трэцім асобам з дазволу магістрата.  

Радны Вараб’еўскі ўзняў пытанне пакупкі горадам аўтамабіля для пажарнай каманды. Пан бурмістр адказаў, што такая пакупка ніяк не адаб’ецца на гарадскім бюджэце, бо адбудзецца за кошт субсідый.

Пасля прымаецца прапанова дэпутата Махая аб зборы ў хуткім часе Рады, па пытаннях паляпшэння сітуацыі з беспрацоўнымі ў горадзе.

Напрыканцы пасяджэння, у 1.30 ночы, радны Блашынскі падаў прапанову перайменаваць вуліцу Свяцілаўскую на вуліцу палкоўніка Берка Ёселевіча.

Абвестка 3 сакавіка 1930 года ў Życie Nowogródzkie аб паказе новага фільма ў Баранавічах «Калі жанчына здраджвае».

13 сакавіка

Замест кіёскаў – будкі са сланечнікамі

Не раз мы ўздымалі пытанне пабудовы газетнага кіёска ў Баранавічах. Кіёска, які б адпавядаў усім культурным падзеям Баранавіч. Кіёска, у якім прадавалася б не толькі мясцовая, але і сталічная і загранічная прэса. Кіёска, дзе можна было б аформіць падпіску ці замовіць навуковыя выданні і белетрыстыку. Пра гэта мы марым, бо ў Баранавічах, сорамна сказаць, дагэтуль няма ніводнай кнігарні!

Нашыя надзеі, аднак, былі кепска зразумелыя бацькамі горада ці, магчыма, скарыстаныя для нейкіх сваіх карысных задумаў. Бо на пасяджэнні Рады 2 сакавіка было вырашана збудаваць ажно сем кіёскаў у горадзе. І, як мы даведаліся, у тых кіёсках «між іншым будуць прадавацца і газеты». Але галоўнымі таварамі ў тых кіёсках будзе селядзец, мыла, шакалад і сланечнікі і г.д., а газеты, відаць, будуць служыць для пакавання тых далікатэсаў.

З многіх прычын, якія паказваюць непатрэбнасць такіх кіёскаў-будак, адзначым найперш: вульмі вузкія ходнікі ў горадзе, пабудова на якіх кіёскаў затармозіць і так праблемны пешаходны рух. Акрамя таго, такія будкі будуць прычынай распаўсюду заразы, з’яўлення смецця на вуліцы, а нашаму гораду нададуць выгляд ярмарачнага характару.

Кажуць, што…

Кажуць, што магістрат Баранавіч мае намер адкрыць уласны  аўтобусны маршрут да Сталпцоўскага павета, каб дазволіць жыхарам карыстацца паслугамі вядомага ветэрынарнага доктара ў Новым Свержані.

Гэта прапанова Баранавіцкай касы хворых, якая для паляпшэння медыцынскіх паслуг сваім сябрам вырашыла купіць 20-мясцовы аўтобус Ostotop. Пацыенты з касы змогуць карыстацца ім два разы на месяц па зніжанай плаце ў 10 злотых.

Варшаўскія махляры на баранавіцкім бруку

Адаму Жыжу з вёскі Гайнінец 7 сакавіка на вуліцы Говэра незнаёмец прапанаваў купіць два залатыя пярсцёнкі па вельмі нізкай цане ў 70 злотых. Адам, узрадаваны такой прапановай, купіў пярсцёнкі і пайшоў далей. Аднак радасць была нядоўгай, бо небарака даведаўся, што пярсцёнкі з латуні. Відаць, варшаўскім махлярам робіцца цесна ў Варшаве, калі за 70 злотых яны едуць у Баранавічы ці гэта мясцовы злодзей спрабуе новы спосаб здабыцця лёгкіх грошай.

Адаму нічога не засталося, акрамя як звярнуцца ў пастарунак паліцыі. Няхай гэты прыклад будзе папярэджаннем для іншых даверлівых.

Абвестка ў Życie Nowogródzkie аб курсах для швачак у Баранавічах.

Здарэнне на чыгунцы

На днях чыгуначны цягнік №376 «Лунінец-Баранавічы», якім кіраваў машыніст Станьскі, на 242 км каля ст. Буды наехаў на фурманку. У выніку загінулі 33-гадовы жыхар Сіняўкі Фейвель Клён і конь. Воз разбіты ўшчэнт.

Брат загінуўшага, які ехаў у той самай фурманцы, – ацалеў. Следства вядзе пастарунак паліцыі ў Мядзведзічах.

16 сакавіка

Сенсацыйнае «самазабойства» пад Баранавічамі

У Мікашэвічах Баранавіцкага павета нейкі Гнацюк здзейсніў спробу самагубства, якое яшчэ не было апісана ў гісторыі. Вырашыўшы пазбавіць сябе жыцця, 50-гадовы Гнацюк узяў сякеру і гарматную гранату і падаўся да лесу.

Там зрабіў сабе крыж, укапаў яго ў зямлю, а побач расклаў вогнішча. Над агнём ён змайстраваў надбудову, куды залез сам і лёг. Потым кінуў у вогнішча гранату і пачаў маліцца.

Праз некалькі хвілін граната выбухнула. Гнацюку адарвала абедзве нагі і адкінула яго на некалькі метраў ад вогнішча.

Упарты самагубца, адчуваючы, што яшчэ жывы, вырашыў дапаўзці да чыгункі і легчы на рэйкі перад цягніком.

На шчасце, там якраз працавалі чыгуначнікі, яны паклалі Гнацюка на воз і завезлі да паліцэйскага пастарунка ў Мікашэвічах, адкуль няўдалага самагубцу даставілі ў лунінецкі шпіталь.

Polska Zbrojna

27 сакавіка

Новая крыніца тыфу

У вёсках пад Баранавічамі за мінулы тыдзень зарэгістравана 12 новых выпадкаў захворвання тыфам. Для папярэджання эпідэміі ў тыя вёскі накіраваны санітарныя аддзелы.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Люты 1930. Газэты пра Баранавічы

Будынак вакзала Баранавічы Цэнтральныя. Здымак пачатку ХХ ст.

Życie Nowogródzkie

1 лютага

Як баранавіцкая інтэлігенцыя змагаецца з кніжным голадам?

Група баранавіцкай інтэлігенцыі на свае сродкі стварыла вадроўную бібліятэку. Пакуль яна складаецца з добрых кніжак і нават каштоўных, але толькі белетрыстыкі. Верагодна, у хуткім часе і сур’ёзныя кнігі прыйдуць да чытача.

2 лютага

У Баранавічах за шпіёнства асудзілі бандыта Берташа

Вядомы на працягу некалькіх год у наваградскім ваяводстве бандыт Берташ некалькі дзён таму быў асуджаны за забойства на пажыццёвы тэрмін. А 1 лютага ён ізноў з’явіўся перад акруговым судом на выязной сесіі ў Баранавічах. Гэтым разам яго абвінавачвалі ў шпіёнстве на карысць адной з суседніх краін. Бандыт Берташ быў асуджаны па гэтай справе на 20 год турмы з узмоцненым рэжымам.

18 лютага

Ці не зашмат?

За мінулы тыдзень мелі мы ажно 11 дробных крадзяжоў у горадзе. Гэта досыць паказальная лічба, якая можа сведчыць, што маем дачыненне з арганізаванай шайкай злодзеяў.

У абароне спажыўцоў

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхароў горада Баранавічы Юліяна Замбрыцкага і Канстанціна Прыступу, якія купілі і закансервавалі для продажу вялікую колькасць свініны з чарвямі, шкоднымі для здароўя.

Сумленны працаўнік

Пан пракурор акруговага суда ў Наваградку прыцягнуў да адказнасці жыхара Баранавіч Мотэля Палонскага, які быў супрацоўнікам аб’яднання купцоў у Баранавічах і скраў на офісе з шуфлядкі каля 700 злотых. Людзі, якія ведаюць Матэльку, кажуць, што пачаў ён заглядаць да чужых шуфляд, не маючы яшчэ і дваццаці гадоў. 

19 лютага

Узарваўся запал ад гранаты

У Баранавічах пры вуліцы Каляёвай працуе вайсковая крама пана Грыншпата. Калі работніца Вераніка Міхалкевіч наводзіла там парадак, у яе руках узарваўся запал ад ручной гранаты. Міхалкевіч атрымала пашкоджанне рук і вока.

Рабунак на дарозе Дзераўная – Моўчадзь

18 лютага каля вёскі Высоцк невядомы бандыт, у вайсковай форме і з карабінам, напаў на Казакевіча, жыхара вёскі Серабрышча. Паміж бандытам і Казакевічам адбылася бойка, падчас якой бандыт зрабіў два стрэлы, але прамазаў. Пасля беспаспяховай бойкі Казакевіч параніў нажом бандыта ў плячо і той уцёк у лес, кінуўшы на дарозе карабін. Паліцыя зладзіла пагоню.

Шпіён ці ахвяра непаразумення

На станцыі Баранавічы затрымалі маладога чалавека, які чакаў цягніка на Слонім. Высветлілася, што гэта Ян Ласевіч, жыхар Слонімскага павета. У снежні мінулага года ён перайшоў граніцу да СССР, дзе яго затрымалі і пасадзілі ў турму ў Койданаве. Праз некалькі дзён яго выпусцілі і выслалі назад у Польшчу. Перакрочыўшы граніцу, Ласевіч пешкі прайшоў да Сталбцоў, адтуль падаўся да Гарадзеі, дзе сеў на цягнік і прыехаў у Баранавічы. У Баранавічах чакаў цягніка да Слоніма, але яго арыштавалі. Ласевіч сцвярджае, што пераходзіў граніцу з намерам застацца ў СССР, дзе мае дзвюх цётак. Зараз праходзіць праверка, з мэтай выявіць, ці словы Лаевіча праўда.

Абвестка пра пракат новага фільма “З дня на дзень”, размешчанага ў газеце “Zycie Nowogródzkie”

Гаспадарка ў Баранавічах

Інтэрв’ю з віцэ-бурмістрам інжынерам Аронам Віннікам

Наш горад, які развіваецца з надзвычайнай хуткасцю, мае яшчэ шмат балячак. Каб бліжэй праінфармаваць грамадскасць пра будучыя намеры магістрата, падаўся ваш карэспандэнт да віцэ-бурмістра пана інжынера Віннікаv. Атрымалася наступная размова:

– Маленькае інтэрв’ю, пане бурмістру, – пачынаю я. – Якія інвестыцыі магістрат плануе ажыццявіць сёлета?

– Перадусім скончыць будаўніцтва пачатковай школы і здаць яе да пачатку навучальнага года.

– А адкуль грошы?

– Цяпер маем 50000 злотых на гэтыя мэты, давядзецца ўзяць крэдыт 150000 злотых і, акрамя таго, атрымаем фінансаванне ад куратараў школьнай акругі.

Далейшы клопат магістрата – перабрукаванне і брукаванне вуліц. На гэта патрабуецца каля 75 тысяч злотых. Запланавана забрукаваць усе вуліцы ад Шаптыцкага (цяпер Савецкая) да Грабаўскай (цяпер Куйбышава).

Акрамя таго, плануемы ўпарадкаваць гарадскі парк – акультурыць алеі, усталяваць лавы, высадзіць кветнікі і г.д. Таксама зоймемся скверам каля вуліцы Міцкевіча і Польскага банка (цяпер раён бульвара Хейнала). А далей перапрацаваць план развіцця горада.

– А як магістрат плануе развязаць праблему асвятлення горада?

– Ужо цяпер прыступілі мы да замены электрычнага дроту на медны, падводзім яго да спажыўцоў. Гарадское асвятленне будзе шырэйшым за кошт павелічэння колькасці лямпачак у лямпах і ўстаноўкі новых светлавых кропак пераважна на перыферыі.

Балячкі нашага асвятлення ў тым, што горад не мае сваёй электрастанцыі і карыстаецца той, што належыць чыгунцы. І хаця яна больш-менш неяк працуе, але часта святла не бывае, яно міргае, гасне і электрычнасці не хапае. Таму магістрат плануе звярнуцца да кіраўніцтва чыгункі ў Вільні з просьбай павялічыць магутнасць машын і збалансавання падачы электрычнасці.

– А ўласная электрастанцыя?

– Гэта ў будучым, бо цяперашні кантракт дзейнічае для нас яшчэ тры гады.

– Ці займаецца магістрат вельмі актуальнай справай мадэрнізацыі гарадской бойні і якія мае ў гэтым цяжкасці?

– Пачну з цяжкасцяў. Цяжкі фінансавы стан усёй краіны не дазваляе сёлета скончыць работы. Для гэтага патрэбна больш за 300 тысяч злотых. Але мы амаль дамовіліся на атрыманне крэдыту на вельмі выгадных умовах. Калі гэта адбудзецца, напрыканцы года бойня можа быць здадзена ў карыстанне.

– Ці не збіраліся вы заняцца пабудовай прыстойных кіёскаў, бо існуючыя псуюць выгляд горада?

– Пытанне будаўніцтва кіёскаў было вырашана на пасяджэнні магістрата і зараз знаходзіцца ў тэхнічнай камісіі для разгляду і накіравання ў гарадскую раду.

– Як магістрат збіраецца развязаць праблему гарадскога тэатра? Ці не бачыць магчымасці пабудовы хаця б прыстойнага гарадскога кінатэатра?

– Магістрат разумее, што гэта справа важная і патрэбная, бо мы самі найбольш за іншых адчуваем адсутнасць. Але наш горад вельмі малады і мае намнога больш значных праблем для вырашэння.  

– Як магістрат вырашае гарачае пытанне ў справе пабудовы школ?

– Цяпер, як я ўжо раней адзначыў, мы маем будынак для дзвюх школ. На будучыню запланавана пабудова цэлай сеткі пачатковых школ, але ўсё залежыць ад фінансаў горада.

– На якім этапе цяпер падрыхтоўка бюджэту?

– Бюджэт горада распрацаваны магістратам і цяпер знаходзіцца на ўзгаджэнні розных камісій. Але ёсць надзея, што да 1 красавіка будзе зацверджаны ўладамі.

– Яшчэ адно пытанне, пане віцэ-бурмістру, як магістрат удзельнічае ў будаўніцтве аэрадрома LOPP (Ліга супрацьпаветранай і супрацьгазавай абароны).

– У магістраце разумеюць, што аэрадром вельмі важны для будучага развіцця горада, таму мы будзем дапамагаць у яго пабудове. Гэта падцвярджае і прызначэнне значных сродкаў у бюджэце. Праз пабудову аэрадрома Баранавічы, якія знаходзяцца на шляху паміж Захадам і Усходам і з’яўляюцца найвялікшым гадлёвым горадам на Усходніх Крэсах, нас чакаюць яшчэ большыя магчымасці развіцця.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы

Студзень 1930. Газэты пра Баранавічы

Баранавічы. Дзімітрава) на царкву і могілкі (цяпер плошча Леніна). Паштоўка пачатку ХХ стагоддзя.

Zycie Nowogródzkie

1 студзеня

Абакралі Аб’яднанне жыдоўскіх купцоў у Баранавічах

Уночы з 29 на 30 снежня мінулага года было абкрадзена бюро Аб’яднання жыдоўскіх купцоў, што месціцца па адрасе: Шаптыцкага, 38 (цяпер вуліца Савецкая).

Невядомыя злачынцы дасталі вокны, трапілі ў пакой, дзе знаходзіцца бюро аб’яднання. Там яны адарвалі замок з шафы і забралі 670 злотых гатоўкай. Следства вядзе камісарыят паліцыі ў Баранавічах.

4 студзеня

Зварот да кіраўніцтва пошты

Неаднаразова ў прэсе абмяркоўваюцца балячкі пошты. Цяпер маем вельмі непрыемны факт, звязаны з Баранавічамі. З пэўнага часу тут паштальёны разносяць пошту толькі адзін раз у дзень. А пошта з Варшавы і Вільні (якая прыбывала ў абед) разносіцца толькі на наступны дзень. І гэта не зважаючы на тое, што Баранавічы сучасны і гандлёвы горад. Звяртаемся да кіраўніцтва пошты і просім вырашыць гэта ненармальнае пытанне.

Дзе школьныя выхавацелі?

Вучні адной з прыватных школ у Баранавічах (пакуль не будзем называць яе) з’яўляюцца сталымі наведвальнікамі цырку. Акрамя таго, што яны прыходзяць у гэтую ўстанову ў недазволеныя гадзіны, дык і паводзяць сябе не як належыць вучням. Яны лічаць сябе дарослымі – кураць папяросы і правакуюць бойкі. Апошнім разам, напрыклад, у цырку адзін з вучняў ударыў у твар мальца, які разносіў на продаж цукеркі. Дзе ў гэты час былі выхавацелі, настаўнікі і сам пан дырэктар школы?

Навагоднія віншаванні

1 студзеня 1930 года, а 12-й гадзіне, у канферэнц-зале баранавіцкага стараства сабраліся шматлікія прадстаўнікі ўсіх канфесій, мясцовага самакіравання, камунальных службаў, а таксама сацыяльных і адукацыйных установаў. Пад кіраўніцтвам старасты Пржэпалкоўскага яны выказалі гонар і пашану прэзідэнту Рэчы Паспалітай і маршалку Юзэфу Пілсудскаму, зычачы, каб гэты год і наступныя праходзілі пад іх кіраўніцтвам. Потым да ўсіх сабраных, якія рэпрэзентавалі ўсе слаі грамадства Баранавіцкага павета, звярнуўся з віншаваннямі стараста Пржэпалкоўскі.

Анонс у Баранавіцкім кінатэатры “Apollo” амерыканскага нямога чорна-белага фільма ” Каханне казака” (1927 год) па матывах рамана Льва Талстога “Ганна Карэніна”. 7 студзеня 1930 года

7 студзеня

Што зычылі сабе на новы год у Баранавічах

Уласнікі таксовак: Каб магістрат, барані Божа, не вырашыў пабудаваць кіёскі па продажы прэсы ў цэнтры горада. Бо хто будзе ездзіць за свежымі газетамі на чыгуначны вакзал (адлегласць 2,5 км, а кошт праезду 2 злотых у адзін бок).

Рамізнік (*извозчик – русск.): Тое самае, без прэсы ў цэнтры.

Інтэлігент: Каб я хаця б напрыканцы жыцця мог пабачыць у Баранавічах сапраўдны тэатр і сапраўдных артыстаў. 

Абаненты электрычнасці: Каб маглі чытаць газеткі ўвечары пры электрычным святле. (Цяжкае для выканання пажаданне, бо бурмістр чытае газеты днём на працы, а старшыня гарадской рады – наогул не мае ў гэтым патрэбы).

Абаненты тэлефонаў: Каб маглі карыстацца тэлефонам, калі хочацца, не зважаючы на настрой тэлефаністкі.

16 студзеня

Ударыў нажом у плечы

Некалькі дзён таму на Неваха Рабіновіча, які ішоў па Шасэйнай вуліцы (цяпер Брэсцкая), напалі трое бэйбусаў, відавочна з-за нейкіх асабістых рахункаў. Адзін з нападаўшых, як пазней высветлілася Вашчылка, ударыў Рабіновіча нажом у плечы. Рабіновіча ў цяжкім стане прывезлі ў гарадскі шпіталь. Следства праводзіць паліцыя, якая высвятляе матывы і абставіны нападу.

Чэрві ў кілбасах

Пракурор падаў у Акруговы суд абвінаваўчы акт у адносінах да жыхаркі горада Баранавічы Алены Замбрыцкай, якая ў сваёй краме прадавала кілбасы, зробленыя ў сваёй мясарні, у якіх знайшлі жывых чарвей, шкодных для здароўя.

Прыгоды пана Арона

Пан Арон Шышкоўскі хацеў памыцца перад святамі і таму накіраваўся да жыдоўскай лазні на вуліцы Мінскай (цяпер Прытыцкага), зразумела, адзеты і абуты. Мыючыся, марыў пра надыходзячыя святы і адпачынак. Таму бяспечна і ў вясёлым настроі выйшаў апранацца. Але тут яго гумар лопнуў, як мыльная бурбалка. Пан Арон ўбачыў, што, пакуль ён мыўся, нехта абуў яго боты, дадаўшы сабе да фасону яго калошы і іншыя малыя дробязі гардэробу.

Што было рабіць пану Арону? Ён перадаў весткі пра здарэнне родным і, неяк укутаўшыся, падаўся да камісарыяту паліцыі, каб там паведаміць пра сваю бяду і жалобу. Дзяжурны шчыра паспачуваў пану Арону і паабяцаў, што паліцыя зоймецца пошукам аматара чужой вопраткі.

Рэклама паліўнага склада ў Баранавічах, на вуліцы Мінскай (Прытыцкага).

29 студзеня

Крывавая аўтакатастрофа ў Баранавічах. Арыштаваны кіраўнік аўташколы

Нядаўна ў Баранавічах адбылася аварыя, у якой пацярпелі тры чалавекі.

Аўтамабіль аўташколы Вацлава Чычынскага, за рулём якога быў вучань гэтай школы Гірша Васерштром, з-за няўмелага кіравання выехаў на ходнік каля дома №56 на вуліцы Нарутовіча (цяпер Камсамольская). У гэты час там былі двое маленькіх дзяцей: 6-гадовы Мордух Мукасей, які атрымаў траўмы ног, і 2-гадовая Эстэра Мукасей, якой аўто зламаў ключыцу.

Разам з двума дзецьмі  пад машыну трапіў Лур’я Абрамаў, які атрымаў пералом левай нагі вышэй калена. Першую дапамогу дзецям аказаў доктар Прас, а Абрамовічу – доктар Нахумоўскі.  Школьная машына з моцнымі пашкоджаннямі затрымана паліцыяй для праверкі экспертам. Чычынскі і Васерштром арыштаваны па пастанове пракурора.

Мусім адзначыць, што ў горадзе павінны быць забаронены аўтамабілі пад кіраўніцтвам вучняў аўташкол, якія не ўмеюць імі кіраваць. Ад мясцовых уладаў мы чакаем вырашэння гэтай праблемы.

31 студзеня

Коўзанка

Балячак нашага горада не пералічыць на пальцах рукі. Гэтай зімой няма тут коўзанак на лёдзе. Жлобінскае возера, дзе звычайна ўсталёўваюць спартовыя коўзанкі – далёка ад горада. Таму таварыства «Сокал» прыйшло на дапамогу жыхарам горада і арганізавала коўзанку на сваім пляцы на вуліцы Міцкевіча (цяпер вуліца Леніна).

Дзеці катаюцца з горкі каля дома для чыгуначнікаў на вул. Фота: архіў Людвіга ЖУКА

Балы

1 лютага адбудзецца бал банкіраў. 4 лютага запланаваны бал землеўласнікаў, а 9 лютага, у гадавіну здабыцця выхаду да мора, запланаваны вялікі марскі бал. Усе мерапрыемствы адбудуцца ў зале пажарнай каманды.

Ахвярнасць

Шырокая ахвярнасць пані Гурскай (дачкі Яна Развадоўскага, заснавальніка Баранавіч) у нашых мясцінах вядомая ўсім. Пляц, на якім цяпер знаходзіцца Гадлёвая школа, быў таксама ахвяраваны пані Гурскай.

Як мы даведаліся, камітэт Польскай Мацеж Школьнай (PMS) збіраецца прыступіць да будаўніцтва другой сярэдняй прафесіянальнай школы – тэхнічнай. Адзін з сябраў KMS звярнуўся да пані Гурскай з просьбай ахвяраваць таксама пляц для будовы гэтай навучальнай установы. І, як стала нам вядома, пані Гурская вельмі прыхільна паставілася да гэтай прапановы.

Узорная школа ў Баранавічах

Тое, што ў горадзе бракуе школьных памяшканняў, ведае кожны жыхар Баранавіч. Таму Гандлёвая школа пабудаваная з дапамогай Польскай Мацежы Школьнай (PMS) і з’яўляецца ўзорам для іншых школ. Жадаючы даведацца, як усё арганізавана ў Гандлёвай школе, падаўся Ваш карэспандэнт да дырэктара пана Заблоцкага з просьбай паказаць памяшканні і абсталяванне ўстановы.

Пан дырэктар ласкава паказаў мне ўсё, што я пажадаў пабачыць.

Стан, у якім знаходзіцца школа, пераўзыходзіць усе нашыя чаканні. Перадусім усе класы абшырныя, высокія, чыста выбеленыя. Лавы паўсюль новыя, адпавядаючыя апошняму слову тэхнікі. Асаблівай згадкі заслугоўвае памяшканне, дзе адбываюцца практычныя заняткі.

Не кажучы ўжо пра аграмадныя калідоры, тут ёсць вялізная зала адпачынку. На сценах калідораў, акрамя карцін з выявамі нашых гарадоў і герояў, бачу ўзоры бухгалтарскіх дакументаў і рахункаў.

Пасля пан дырэктар паказаў нам багаты таваразнаўчы кабінет, у якім ёсць мікраскопы, друкавальныя машынкі, дзве з якіх, фірмы Blok-Bruma, распакавалі ўласна падчас маіх агледзінаў школы.

У школе цяпер навучаецца 187 вучняў, з іх 58 хлопцаў і 129 дзяўчат. Да ўсяго гэтага бракуе толькі інтэрната, муры якога ў будучым годзе ўздымуцца высока ўгору.

Напрыканцы мушу адзначыць, што выхаванне вучняў тут знаходзіцца на высокім узроўні. Калі я раней бачыў зялёныя шапкі вучняў гэтай школы ў кіно і на танцах, то цяпер зялёных шапках у тых месцах, як захочаш, не пабачыш.

Słowo

24 студзеня

Загадкавае знікненне грошай

14 студзеня, у 17.15, на таварнай станцыі «Баранавічы» з білетнай касы ў адмысловы вагон мясцовага цягніка былі перададзены 842 злотых 85 грошай. Іх павінны былі перавезці ў касу пасажырскай станцыі «Баранавічы».

Касір пан Слізень, насуперак правілам, не прынёс грошы асабіста, а перадаў іх грузчыкам Бульвай. Пры перадачы грошай нібыта прысутнічаў надкандуктар Ташкан. Пасля прыбыцця цягніка на пасажырскую станцыю, таксама насуперак правілам, паслалі па грошы возчыка касы Зарожнага. Але ў вагоне грошай не было.

Дзіўная рэч, што ў цягніку, які ў дарозе 15 хвілін, нехта мог скрасці грошы, падаецца гэта немагчымым. Цяжка некага абвінавачваць, але, здаецца, у гэтым выпадку грошы проста ніхто ў вагон не паклаў. Незразумела бяспечнасць супрацоўнікаў чыгункі і давер грошай чужым людзям. Слізень быў адхілены ад працы.

Следства ў гэтай камічнай справе праводзіць паліцыя, якая, спадзяемся, хутка ва ўсім разбярэцца і пакажа нам сапраўднага злодзея ў гэтым гратэскным крадзяжы. Адзначым, што вагон на станцыю прыбыў у поўным парадку.

Пра будынак гімназіі

Ад часу атрымання незалежнасці Польшчы ў Баранавічах існуе дзяржаўная гімназія, якая не мае ўласнага будынка.

Спачатку знаходзілася ў чыгуначным будынку, цяпер у вельмі цесным арэндаваным гмаху, каля якога няма нават уласнага падворка. Дзеці на перапынках альбо круцяцца на калідоры, альбо бегаюць па вуліцы.

Невядома, чым гэта тлумачыць і хто вінаваты, што дасюль не пачалі ўзводзіць будынак гімназіі. Некалькі год таму паўставала гэта пытанне вельмі востра і было актуальнае, а цяпер неяк усё заціхла ды нічога не чуваць пра будаўніцтва.

Гэта справа дзіўная і тым, што камітэт Польскай Мацеж Школьнай пазней заняўся справай будаўніцтва будынка гандлёвай школы. І вось стаіць новы гмах, збудаваны па апошнім слове тэхнікі.

Вядома, што той камітэт атрымаў вялікія субсідыі на гадлёвую школу ад Міністэрства адукацыі, маўляў, таму цяпер немагчыма атрымаць такой дапамогі на гімназію. Магчыма! Трэба толькі больш ініцыятывы. І ўжо час гэта рабіць.

Глядзіце агляды газэт за іншыя гады і месяцы